M pulegium L Sp Pl 577 (1753) Syn: Pulegium vulgare Miller, gard Dict.

Ed. 8, no. 1 (1768). Ic: Ross-Craig, draw. Brit. Pl. 24: t. 7 (1967); Polunin, Fls. Europe t. 116 no. 1164 (1969).

Genel Özellikleri: Keskin kokulu, çok yıllık otlar. Gövdeleri 10-40 cm, toprak

üzerine yatık veya dik. Yapraklar 8-30 x 4-12 mm, tabanda daralmış dar eliptik ile dairemsi arası, kısa saplı ve kenarları belli belirsiz dişlidir. Vertisillasterler yaprak benzeri brakte koltuğunda bulunur. Kaliks (2-) 2, 5-3 mm, tüpsü, hafifçe 2 dudaklı ve boğazının iç kısmı tüylüdür. Korolla tüpü alt ksıımda şişkin, leylak rengi. 2n=20.

YetiĢme Ortamı: Yazın kuruyan nemli yerler. R. 0-1300 m.

Tip Örneği: İngiltere, Fransa ve İsviçreden tanımlanmıştır (Lektotip: Hb.

Linn. 730/19).

AraĢtırma Bölgesindeki YayılıĢı: A1(E) EDĠRNE

LalapaĢa; Doğanköy merası, bozuk meşelikler arasındaki açıklıklarda, N 41°

55' 50.33" E 26° 41' 55.03", 01.07.2007, H. Ersoy, Teş. H. Ersoy (EDTU 9910)! Vaysal-Ömeroba arası 2. km, Kurumuş gölet kenarı, N 41° 55' 3.43" E 26° 50' 19.47", 01.07.2007, H. Ersoy, Teş. H. Ersoy (EDTU 9902)!

Merkez; Yenikadın Köyü, N 41° 41' E 26° 26', 02.08.1984, H. Arda, Mehmet

Erten, Teş. A. Aydın (EDTU 86)! Elçili, Mezarlık, N 41° 27' E 26° 36', 13.07.1988, F. Dane, H. Arda, Teş. H. Ersoy (EDTU 2375)! Kampüs çevresi, N 41° 40' E 26° 34', 14.09.1989, F. Dane, Teş. G.Tümen (EDTU 3964)! Yıldırım, 20.06.1990, F. Dane, Teş. H. Ersoy (EDTU 4496)! Abalar-Azatlı arası, Abalar Köyü merası, açık otlu alan, 78 m, N 41° 31' 20" E 26° 44' 11", 24.07.2006, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU 9655)!

Uzunköprü; Çakmak Köyü, Kafurdere Mevki, meşelik, çalılık alan, 87,1 m, N

41° 23' 22.34" E 26° 39' 38.49", 24.07.2006, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU 9664)! Çakmak Köyü, Kafurdere Mevki, meşelik, çalılık alan, 87,1 m, N 41° 23' 22.34" E 26° 39' 38.49", 24.07.2006, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU 9667)!

Enez; Sütçüler Köyü, Göl Mevkii, buğday tarlası, N 40° 42' E 26° 19',

28.06.1995, M. Kireç, Teş. M. Kireç (EDTU 6814)!

A1(E) KIRKLARELĠ

Merkez; Karanlık Köyü-Karadere Köyü 3. km, N 41° 55' E 27° 26',

13.09.1989, C. Yarcı, Teş. C. Yarcı (EDTU 6314)!

Demirköy; Mert gölü, Longos ormanı, N 41° 52' E 27° 57', 03.09.1989, C.

Yarcı, Teş. C. Yarcı (EDTU 4240)! İğneada, Mert gölü kıyısı, N 41° 52' E 27° 57', 21.06.1990, C. Yarcı, Teş. C. Yarcı (EDTU 5474)! İğneada Longoz ormanları, orman açıklığı, N 41° 52' 39.76" E 27° 56' 26.28", 14.09.2007, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU 9900)!

A1(E) ÇANAKKALE

Gelibolu; Eceabat-Gelibolu arası 10. km, açık otlu alan, tuzlu alanlar, N 40°

13' 52.85" E 26° 25' 43.61", 26.07.2006, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU 9679)! Kavak-Şarköy yolu 15. km, çam ormanı açıklıkları, otlu alanlar, kuru dere yatağı, 295 m, N 40° 39' 11.00" E 27° 2' 32.79", 27.07.2006, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU 9691)!

A2(E) ĠSTANBUL

GaziosmanpaĢa; Eski Edirne yol üzeri 4. km, Arnavutköy, orman altı,

07.08.1988, E.Düzalan, Teş. A. Aydın (EDTU 2588)!

ġekil 3.72. EDTU Herbaryumu‟nda bulunan M. pulegium örneklerinin Trakya Bölgesi‟ndeki dağılımı

Türkiye’deki YayılıĢı: Başlıca Trakya, Anadolu‟nun dış kısımları, Adalar. Dünya’daki YayılıĢı: Batı ve Orta Avrupa, Akdeniz Bölgesi ve İran‟ın

3.26.2. M. longifolia (L.) Hudson Fl. Angl. 221 (1762).

subsp. typhoides (Briq.) Harley in Notes R.B.G. Edinb. 38:38 (1980). Syn: M. sylvestris L. subsp. typhoides Briq. in Bull. Soc. Bot. Genève 5:90 (1889)!

var. typhoides Syn: M. sylvestris L. kotschyana Boiss., Diagn. Ser. 2(4):5 (1859)! M. sylvestris L. var. glabrata Boiss., Fl. Or. 4:544 (1879) non Bentham (1853).

Genel Özellikleri: Küf veya keskin kokulu, değişken tüylü çok yıllık bitkiler.

Toprak altında pulsu yapraklı rizomları bulunur. Çiçekli gövdeler 40-120 cm. Yapraklar genellikle 50 x 20 mm‟den daha az, sapsız veya nadiren saplı, oblong-eliptikten oblong- lanseolata kadar, ortanın üst kısmında daha geniş, ucu ± akut, tabanı kordattan subkordata kadar, kenarı çok sayıda düzensiz ve sıklıkla yayılmış dişli keskin serrat. Lamina pürüzsüz veya hafifçe pürüzlü, üst tarafı yeşilden gri-tomentoza kadar, alt tarafı yeşilden beyaz-tomentoza kadar, her iki yüzeyinde de bazen ince çok kısa yumuşak tüylü. Yaprak tüyleri dallanmamış, alt tarafında kuruduğunda ince hasır şeklinde, taban hücreleri 18-36 (-41) µm çapında. Vertisillasterler çok, yoğun (30-) 40-100 x (7-) 9-15 mm çapında çok fazla dallanmış uçta bulunan spika şeklinde. Kaliks 1-3 mm. Korolla leylak rengi veya beyaz. Nutletler kestane rengi, retikulat.

Çiçeklenme Zamanı: Temmuz-Ekim.

YetiĢme Ortamı: Bataklık, tarlalar, dere ve nehir kenarı. R. 900-2135 m. Tip Örneği: Türkiye Adana‟dan tanımlanmıştır (holo. G).

AraĢtırma Bölgesindeki YayılıĢı: A1(E) KIRKLARELĠ

Merkez; Dereköy civarı, dere kenarı, N 41° 56' E 27° 22', 13.10.1996, C.

Yarcı, Teş. C. Yarcı (EDTU 7052)!

Demirköy; Demirköy-Pınarhisar arası 1. km, N 41° 51' E 27° 45', 02.07.1989,

C. Yarcı, Teş. C. Yarcı (EDTU 4165)! Demirköy-İğneada arası 2. km, N 41° 51' E 27° 45', 26.07.1990, C. Yarcı, Teş. C. Yarcı (EDTU 5475)! Çukurpınar-Armutveren arası 3,5. km, ormanlık alan kenarı, yol kenarı, N 41° 51' 7.70" E 27° 29' 25.24", 21.07.2007, H. Ersoy, Teş. H. Ersoy (EDTU 9917)!

Türkiye’deki YayılıĢı: Yaygın.

ġekil 3.73. EDTU Herbaryumu‟nda bulunan M. longifolia subsp. typhoides var. typhoides örneklerinin Trakya Bölgesi‟ndeki dağılımı

3.26.3. M. spicata L. Sp. Pl. 580 (1753).

Genel Özellikleri: Aşırı derecede değişken, tüysüzden kaba gri-ince uzun

yumuşak tüylüye kadar, çok yıllık, küf, keskin veya hoş kokulu (kültüre alınmış formlarda) bitkiler. Rizom genellikle toprak altında. Çiçekli gövdeleri 30-100 cm. Yapraklar (18-) 30-75 (-90) x 8-25 (-32) mm, sapsız veya nadiren kısa saplı, oblong- ovattan lanseolata kadar, genellikle ortanın alt kısmında daha geniş, ucu obtus veya akut, tabanı yuvarlaktan kordata kadar, kenarı serrat. Lamina pürüzsüz veya pürüzlü, tüysüzden kaba gri-ince uzun yumuşak tüylüye kadar. Tüyleri yaprakların alt yüzeyinde olduğu zaman basit veya dallanmış (sıklıkla karışık), taban hücreleri 35-49 µm çapında. Vertisillasterler çok, terminal spika şeklinde (30-) 40-110 (-140) x (6-) 8-12 (-14) mm, genellikle en azından alt kısımda kesintisiz ve sıklıkla dallanmamış. Korolla beyaz, pembe veya leylak rengi. Nutletler kestaneden koyu kahverengiye kadar, tüylü bitkilerde retikulat, tüysüz bitkilerde pürüzsüz.

Herbaryumda bulunan M. Spicata alttürlerinin tayin anahtarı, Harley 1982‟ye göre:

1. Bitki tüysüz veya tüylü, gövde yaprakları 35-75 mm uzunluğunda ve genellikle genişliği 12 mm‟nin üstünde, kenarları yassı ve alt tarafında başlıca basit tüylü; spika 40-80 (-110) mm, alt kısımda kesintili subsp. spicata 1. Bitki daima tüylü, yaprakları 30-38 mm uzunluğunda ve genellikle genişliği 12 mm‟nin altında, sıklıkla kenarları undulat ve alt tarafında çok sayıda dallanmış tüylü; spika (35-) 70-110 (-140) mm, özellikle meyvede genellikle fazla kesintili subsp. tomentosa

subsp. spicata Syn: M. viridis (L.) L., Sp. Pl. ed. 2:804 (1763); M. crispa L., Sp. Pl. ed. 576 (1753) non M. crispa L. Sp. Pl. ed. 2:805 (1763); M. sylvestris L. var. glabra W. Koch, Syn. Fl. Germ. 550 (1837). Ic: Hornem, Fl. Danica 11: t. 1876 (1827); Ross- Craig, Draw. Brit. Pl. 24: t. 3 (1967).

Çiçeklenme Zamanı: Haziran-Eylül.

YetiĢme Ortamı: Nemli setler, hendekler, dere kenarları, vb. R. 0-2200 m. Tip Örneği: Avrupa‟dan tanımlanmıştır (Lektotip: BM-Hb. Cliff.).

AraĢtırma Bölgesindeki YayılıĢı: A1(E) EDĠRNE

LalapaĢa; Çömlekakpınar merası, yol kenarı, N 41° 50' 35.14" E 26° 38'

59.30", 01.07.2007, H. Ersoy, Teş. H. Ersoy (EDTU 9915)!

Merkez; Merkez, 15.08.1988, F. Dane, Teş. H. Ersoy (EDTU 2926)! A1(E) ÇANAKKALE

Eceabat; Conkbayırı Mevkii, N 40° 06' E 26° 13', 07.07.1987, G. Olgun, C.

Yarcı, H. Arda, Teş. H. Ersoy (EDTU 1764)!

Türkiye’deki YayılıĢı: Seyrek, başlıca Kuzey ve Batı Türkiye ve Adalar. Dünya’daki YayılıĢı: Batı ve Orta Avrupa ve Akdeniz Bölgesi, doğuda

ġekil 3.74. EDTU Herbaryumu‟nda bulunan M. spicata örneklerinin Trakya Bölgesi‟ndeki dağılımı [subsp. spicata ( ), subsp. tomentosa ( )].

subsp. tomentosa (Briq.) Harley in Notes R.B.G. Edinb. 38:38 (1980). Syn: M. tomentosa d‟Urv., Enum. Pl. Ins. Pont. Eux. 67 (1822), nom. illegit. subsp. tomentosa Briq. in Bull. Soc. Bot. Genève 5:97 (1889); M. microphylla sensu Hayek, Prodr. Fl. Balc. 2:397 (1930) et sensu Harley in Fl. Eur. 3:186 (1972), ? an C. Koch in Linnaea 21:648 (1849); M. sieberi C. Koch in Linnaea 21:649 (1849)! M. canescens Sieber in sched. non Roth (1800); M. sylvestris L. var. stenostachya Boiss., Fl. Or. 4:543 (1876)! Ic: Polunin, Fls. Europe t. 116 no. 1171 (1969), as M. longifolia.

Çiçeklenme Zamanı: Temmuz-Ekim.

YetiĢme Ortamı: Nemli yerler, hendek ve kaynak kenarları. R. 50-1200 m. Tip Örneği: Yunanistan‟dan tanımlanmıştır (G-DC)

AraĢtırma Bölgesindeki YayılıĢı: A1(E) KIRKLARELĠ

Demirköy; Poyralı-Demirköy arası, Güzellik Çeşmesi civarı, yol kenarı, N 41°

44' 54.05" E 27° 40' 16.63",14.09.2007, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU 9895)!

Türkiye’deki YayılıĢı: Trakya, Kuzeybatı, Batı ve Güneybatı Anadolu,

Adalar?

Dünya’daki YayılıĢı: Güneydoğu İtalya, Balkanlar, Ege Bölgesinden itibaren

Doğu Akdeniz; Kıbrıs?

3.27. LYCOPUS L.

Sürünücü rizomlu aromatik kokusu olamayan çok yıllık otlar. Yapraklar kaba dişliden pinnatisekte kadar; brakteler (floral yapraklar) benzerdir. Vertisillasterler küresel, yoğun çok çiçekli, küçük, aralıklı. Kaliks kampanulat, tüp 13 damarlı ve 5 eşit dişli. Korolla tüpü kaliksten daha küçük; loblar 4, yarı eşit, en üst kısımdaki diğerlerinden daha ± geniştir. Stamen 2, korolladan dışarıya çıkar; staminod 0 veya 2. Nutletler üç köşeli, uçta turunkat.