M peregrinum L Sp Pl 582 (1753) Ic: Reichb., Ic Fl Germ 18: t

(1856).

Genel Özellikleri: Ayrık ve geniş dallı çok yıllık bitkiler. Gövde 50 cm‟ye

kadar veya daha fazla, yoğun yatık stellat-kısa yumuşak tüylü. Yapraklar ± lanseolat, kısa saplı, serrat, her iki yüzü grimsi yatık stellat-kısa yumuşak tüylü. Vertisillasterler kalabalık, çok sayıda çiçekli, dallanarak sonlanır. Dıştaki barakteol kaliks tüpünden kısa, içteki oldukça uzun. Kaliks tüpü 3,5-4,5 mm ince şekilde yatık stellat-kısa yumuşak tüylü; dişler hafifçe eşit değil, 1,5-2,5 mm, dik, uca doğru stellat-kısa yumuşak tüylü. Korolla beyaz, üst dudağın dış kenarı yoğun stellat-yumuşak kılsı, iç tarafı az yoğun. Nutletler koyu kahverengi, 1, 5-2 mm.

Çiçeklenme Zamanı: Haziran-Ağustos (-Ekim).

YetiĢme Ortamı: Yol kenarları, boş yerler. R. 0-400 m. Tip Örneği: Avrupa‟dan tanımlanmıştır (Hb. Linn. 738/2).

AraĢtırma Bölgesindeki YayılıĢı: A1(E) EDĠRNE

Merkez; Karaağaç, Söğütlük, N 41° 39' E 26° 32', 06.07.1988, F. Dane, C.

Yarcı, H. Arda, Teş. A. Baytop (EDTU 2270)! Kampüs, N 41° 40' E 26° 34', 07.07.1988, F. Dane, H. Arda, Teş. A. Baytop (EDTU 2306)! Musabeyli Köyü, kuru otlak, N 41° 42' E 26° 40', 23.06.1989, F. Dane, N. Aktaç, Teş. A. Baytop (EDTU 3630)! Karaağaç-Söğütlük, N 41° 39' E 26° 32', 10.08.1989, F. Dane, S. Öksüz, Teş. G.Tümen (EDTU 3802)! Kampüs, N 41° 40' E 26° 34', 16.09.1989, F. Dane, Teş. H. Ersoy (EDTU 3936)! Hasköy mezarlığı, N 41° 38' E 26° 51', 23.10.1994, N. Başak, Teş. H. Ersoy, N. Güler (EDTU 5919)! Bosnaköy A tipi sulama kanalı yanı, 52 m, 09.11.1997, N.Ç. Demirkan, Teş. N.Ç. Demirkan (EDTU 7755)! Bosnaköy Merası, Sert toprak, 52 m, N 41° 37' E 26° 33', 09.11.1997, N.Ç. Demirkan, Teş. N.Ç. Demirkan (EDTU 7754)! Karaağaç girişi, depo duvarı arkası, ev duvarı kenarı, 52 m, N 41° 37' E 26° 33', 16.09.1999, N.Ç. Demirkan, Teş. N.Ç. Demirkan (EDTU 7756)! Karaağaç T. Ü. eski Meslek Yüksekokulu arkası, 52 m, N 41° 39' E 26° 31', 22.09.1999, N.Ç. Demirkan, Teş. N.Ç. Demirkan (EDTU 7757)!

A1(E) TEKĠRDAĞ

ġarköy; Merkez, N 40° 36' E 27° 06', 30.07.1987, F. Dane, Teş. A. Baytop

(EDTU 1813)! Merkez, N 40° 36' E 27° 06', 16.08.1989, F. Dane, Teş. H. Ersoy (EDTU 4082)!

Türkiye'deki YayılıĢı: Trakya, Batı, Kuzeybatı ve Orta Anadolu civarı.

Dünya'daki YayılıĢı: Orta ve Güneydoğu Avrupa, Kafkasya‟nın doğusuna

ġekil 3.26. EDTU Herbaryumu‟nda bulunan M. peregrinum örneklerinin Trakya Bölgesi‟ndeki dağılımı

3.12. SIDERITIS L.

Bir veya çok yıllık otlar veya küçük çalılar, yumuşak kılsı veya tomentoz, glandlı veya glandsız, nadiren tüysüz. Yapraklar tam veya krenat-dentat. Vertisillasterler (4-) 6 (-10) çiçekli, aralıklı veya ± bir araya toplanmış; brakteler yaprak şeklinde veya tam ve kaliks tüpünü gizler; brakteol yoktur. Kaliks tüpü tüpsü- kampanulat, 5-10 damarlı, 5 dişli, dişler eşit veya üstteki alt 4 dişten daha büyüktür. Korolla genellikle sarı, bazen beyaz veya kırmızı, tüp kaliksden uzun değil, üst dudak yayık, ±yassı, tam veya iki parçalı, alt dudak 3 loblu. Stamen 4, koralla stilus dahil tüp içinde kalır. Nutletler ovat, uçta yuvarlak ve tüysüzdür.

Herbaryumda bulunan Sideritis türlerinin tayin anahtarı Huber-Morath 1982b‟ye göre:

1. Bitki çok yıllık 3. scardica

1. Bitki bir yıllık

2. Kaliks az çok 2 dudaklı, üstteki diş alttaki 4 dişten daha büyük ve daha geniştir;

bitki bir yıllık 1. romana

2. Kaliks az çok aktinomorfik, dişlerin hepsi az çok eşit; bitki tek veya çok yıllık 2. montana

3.12.1. S. romana L. Sp. Pl. 575 (1753).

subsp. romana Ic: Fiori, Ic. Fl. Ital.: f. 3105 (1902).

Genel Özellikleri: (3-) 10-35 cm boyunda, gövde yeşil, tabandan itibaren

dallanmış veya dallanmamış, seyrek ince uzun yumuşak-yünlü tüylü ve bir yıllık otsu bitkiler. Gövdelerinde salgı tüyleri bulunmaz. Yapraklar ovattan oblonga kadar, obtus veya akutumsu, dentat, krenat-dentatdan düze kadar, lamina 10-25x(2-)5(-12) mm, en alttaki kısa saplıdır. Vertisillasterler aralıklı, ± çok sayıda, 4-6 çiçekli. Kaliks 5-10 mm, tabanda kesecikli değil, 2 dudaklı; dişler dikenli-kılçıklı, dik, üst diş geniş ovat, 3-6 mm, alttaki 4 diş lanseolat, 2-3 mm. Korolla beyaz ve 7-10 mm.

Çiçeklenme Zamanı: Mayıs-Haziran.

YetiĢme Ortamı: Ekili araziler (kültür alanları), yol kenarları, boş alanlar.

Deniz seviyesine yakın yerler.

Tip Örneği: Güney Avrupa‟dan tanımlanmıştır (Hb. Linn. 729/7, 8, photo). AraĢtırma Bölgesindeki YayılıĢı:

A1(E) EDĠRNE

Merkez; Merkez, 19.04.1991, F. Dane, Teş. H. Ersoy (EDTU 5245)!

KeĢan; Mecidiye Köyü, İtalyan Koyu, sahil civarı, kayalık, makilik yamaç,

0.607 m, N 40° 36' E 26° 30', 03.05.2007, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU 9754)!

Türkiye'deki YayılıĢı: Kuzeybatı Türkiye.

ġekil 3.27. EDTU Herbaryumu‟nda bulunan S. romana subsp. romana örneklerinin Trakya Bölgesi‟ndeki dağılımı

3.12.2. S. montana L. Sp. Pl. 575 (1753).

Genel Özellikleri: Bir yıllık bitkiler. Gövde 10-40 cm, basit veya tabandan

dallanmış, seyrek veya yoğun ince uzun yumuşak-yünlü tüylü, yeşilimsi. Gövde salgı tüysüz, tüyler yayılmış, 2, 5-5 mm‟ye kadar. Yapraklar oblongtan lanseolata kadar veya linear, akut veya mukronat, uca doğru aralıklı dentikulat-serrat veya düz, lamina (5-) 10-30 (-40) x 2-10 mm, en alt yapraklar kısa saplı. Vertisillasterler çok sayıda, aralıklı veya hafifçe yakınlaşmış, 4-6 çiçekli; üstteki brakteler sıklıkla sarı. Kaliks aktinomorfik, 6-10 mm, dişlerin tamamı eşite yakın, oblongtan ovata kadar, 3-5 mm, 1-2 mukrolu. Korolla sarı, siyahımsı-kahverengine döner, 5-7 mm. Nutletler obovat, 1,5-2 x 1-1,5 mm, kahverengi.

Herbaryumda bulunan S. montana alttürlerinin tayin anahtarı Huber-Morath 1982b‟ye göre:

1. Bitki seyrekten orta dereceye kadar ince uzun yumuşak-yünlü tüylü, yeşil, 2,5 mm‟ye kadar olan tüyler düzenli dağılmış subsp. montana 1. Bitki yoğun ince uzun yumuşak-yünlü tüylü, 5 mm‟ye kadar olan beyaz tomentumlu

subsp. montana Syn: S. montana L. var. comosa Rochel ex Bentham in DC., Prodr. 12:446 (1848); S. comosa (Rochel ex Bentham) Stankov in Stankov & Taliev, Opred. Vyssh. Rast. Evrop. SSSR ed. 1, 861 (1949); S. montana L. subsp. comosa (Rochel ex Bentham) Sóo in acta Bot. Acad. Sci. Hung. 10:371 (1964). Ic: Fl. URSS 20:269, t. 18 (1954).

Çiçeklenme Zamanı: Mayıs-Ağustos.

YetiĢme Ortamı: Ekili veya nadasa bırakılmış araziler, stepler, kuru yamaçlar,

çam ormanları, meşe çalılıkları ve tuzlu kumullar. R. 0-2000 m.

Tip Örneği: İtalya‟dan tanımlanmıştır (Hb. Linn 729/6). AraĢtırma Bölgesindeki YayılıĢı:

A1(E) EDĠRNE

Merkez; Budakdoğanca Köyü, N 41° 45' E 26° 20', 08.07.1988, F. Dane, H.

Arda, Teş. H. Ersoy (EDTU 2402)!

KeĢan; Barağı Köyü çıkışı, mezarlık, N 40° 43' E 26° 26', 30.06.1988, G.

Olgun, G. Dalgıç, F. Dane, N. Başak, H. Arda, C. Yarcı, Teş. H. Ersoy (EDTU 2204)!

A1(E) KIRKLARELĠ

Kofçaz; Topçular Köyü sapağı-Ahmetler Köyü arası 5. km, orman açıklığı,

N 42° 01' E 27° 13', 27.06.1996, C. Yarcı, Teş. E. Tuzlacı (EDTU 6984)! Çukurpınar- Armutveren arası 7. km, Quercus cerris altı, yol kenarı, N 41° 53' 34.12" E 27° 31' 45.98", 16.06.2007, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU 9888)!

Merkez; Armağan Barajı çevresi, meyilli arazi, yol kenarı, meşelik alanlar, N

41° 52' 57.60" E 27° 26' 0.16", 16.06.2007, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU 9881)! Kırklareli-Dereköy yolu (eski yol) Armağan sapağından 2 km sonra, mera, çayırlık alan, N 41° 54' 22.49" E 27° 22' 35.46", 16.06.2007, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU 9877)!

Demirköy; İğneada, Saka gölü, N 41° 48' E 27° 59', 12.06.1991, G. Dalgıç,

C. Yarcı, Teş. H. Ersoy (EDTU 5134)! İğneada, Saka Gölü kenarı ve kumulları, kumul, N 41° 51' 6.69" E 27° 58' 36.30", 18.05.2007, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU

9812)! Saka Gölü kumulları, kumul alan, N 41° 47' 53.88" E 27° 59' 45.34", 15.06.2007, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU 9865)!

Pınarhisar; Merkez, N 41° 37' E 27° 32', 17.08.1997, G. Dalgıç, Teş. H. Ersoy

(EDTU 4065)! Erenler Köyü, N 41° 37' E 27° 34', 10.06.1999, G. Dalgıç, Teş. H. Ersoy (EDTU 4417)! Hacıfakılı-Çayırdere arası 4. km köprü civarı, gürgen-meşe ormanı açıklığı, N 41° 42' 25.4" E 27° 28' 41.5", 24.05.2008, H. Ersoy, N. Güler, Teş. H. Ersoy (EDTU 9942)!

Vize; Soğucak, açık arazi, N 41° 38' E 27° 39', 06.05.1994, G. Dalgıç, Teş. H.

Ersoy (EDTU 5832)!

A1(E) TEKĠRDAĞ

Hayrabolu; Hayrabolu-Tekirdağ 18. km Yörükler Köyü, N 41° 07' E 27° 14',

22.06.1987, F. Dane, G. Dalgıç, H. Arda, A. Asan, Teş. H. Ersoy (EDTU 1505)!

Türkiye'deki YayılıĢı: Geniş yayılışlı.

Dünya'daki YayılıĢı: Güney ve Güneydoğu Avrupa, Kuzey Afrika ve

Güneybatı Asya. Akdeniz elementi.

ġekil 3.28. EDTU Herbaryumu‟nda bulunan S. montana örneklerinin Trakya Bölgesi‟ndeki dağılımı [subsp. montana ( ), subsp. remota ( )].

subsp. remota (d'Urv.) P. W. Ball ex Heywood in Bot. J. Linn. Soc. 65:355 (1972). Syn: S. remota (d'Urv.) in Mém. Soc. Linn. Paris. 1:322 (1822); S. lycaonica Boiss. & Heldr. in Boiss., Diagn. ser. 2(4):35 (1859); S. remota (d'Urv.) var. lycaonica (Boiss. & Heldr.) Boiss., Fl. or. 4:707 (1879).

Çiçeklenme Zamanı: Mayıs-Ağustos.

YetiĢme Ortamı: Ekili veya nadasa bırakılmış araziler, stepler, kuru yamaçlar,

çam ormanları, meşe çalılıkları ve tuzlu kumullar. R. 0-2000 m.

Tip Örneği: Samos adasından tanımlanmıştır. AraĢtırma Bölgesindeki YayılıĢı:

A1(E) ÇANAKKALE

Eceabat; Seddülbahir Abidesi civarı, orman altı, N 40° 02' E 26° 11',

07.07.1987, G. Dalgıç, H. Arda, N. Polat, Teş. H. Ersoy (EDTU 1731)!

Türkiye'deki YayılıĢı: Trakya, Anadolu‟nun dış kısmı, Adalar, İç Anadolu‟da

nadir.

Dünya'daki YayılıĢı: Yunanistan, Ege Adaları. Doğu Akdeniz elementi.