Psikolojik Dayanıklılık ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki Bulgulara Yönelik

Çalışmanın birinci hipotezinde işgörenlerin psikolojik dayanıklılıkları arttıkça örgütsel bağlılıklarının da artacağı öngörülmüştür. Tablo 6’da görüldüğü üzere yapılan korelasyon analizi sonucunda psikolojik dayanıklılık ile örgütsel bağlılığın duygusal bağlılık ve normatif bağlılık alt boyutları arasında anlamlı ve aynı yönlü ilişkilerin bulunduğu tespit edilmiştir. Ek olarak psikolojik dayanıklılığın örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerini ortaya çıkarmak maksadıyla oluşturulmuş olan ve Şekil 13’de görülen yapısal eşitlik modeli incelendiğinde de psikolojik dayanıklılığın örgütsel bağlılığı olumlu yönde etkilediği görülmektedir. Bu noktada esas dikkat çekici husus, korelasyon analizi sonucunda psikolojik dayanıklılık ile devam bağlılığı arasında ortaya çıkan ters yönlü ve anlamlı ilişkidir. Bu hususla ilgili açıklamalar bu bölümün ilerleyen kısımlarında yapılacaktır.

Ortaya çıkan bu sonuçlar ışığında psikolojik dayanıklılığı yüksek olan işgörenlerin örgütsel bağlılıklarının da yüksek olacağı ifade edilebilir. Bireysel olarak iş ortamından veya sosyal hayattan kaynaklanan zorluklar karşısında yılmayan işgörenlerin örgütlerine daha bağlı olacakları, örgütlerine ait kural ve gereklilikleri daha içten bir biçimde benimseyecekleri ve örgütlerine kendilerinden daha fazla vererek başarıyı devamlı suretle kovalayacakları öngörüsünde bulunmak mümkündür. Ayrıca psikolojik dayanıklılığı yüksek işgörenlerin örgüt ile ilgili

hususları daha içsel algılayarak hareket edecekleri de kabul edilebilir. Özellikle çalışmanın örneklemi bağlamında kamu güvenliği gibi hayati öneme haiz ve en yüksek seviyede içselleştirme gerektiren bir hizmeti yerine getiren işgörenlerin yüksek seviyede psikolojik dayanıklılık ve paralelinde örgütsel bağlılığa sahip olmaları verilen hizmetin önemi bağlamında sevindirici bir husus olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca psikolojik dayanıklılığı güçlü işgörenlerin, psikolojik dayanıklılık seviyelerinde zaman zaman azalmalar yaşayan diğer işgörenleri cesaretlendirdikleri; bu bağlamda örgütsel bağlılık sayesinde işgörenler arası bir etkileşimin devreye girerek psikolojik dayanıklılığı tekrar yükselttiğinin de altı çizilmelidir. Bu husus özellikle her koşulda hizmetini toplu olarak yerine getiren bir grup için daha da önem kazanmaktadır. Zira grup içindeki bir işgörenin psikolojik dayanıklılık seviyesindeki düşüş, tüm grup için tehlikeli sonuçlara zemin hazırlayabilmesi söz konusudur. Bu noktada hem psikolojik dayanıklılığı hem de örgütsel bağlılığı pozitif yönde etkileyen, bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde ortaya çıkan, örgüte özgü “silah arkadaşlığı” gibi yapıların varlığından söz etmek mümkündür. Bu gibi yapılar sayesinde kamu güvenliğinde hizmet veren işgörenlerin psikolojik dayanıklılık ve örgütsel bağlılık seviyelerinin yükseldiği; ayrıca örgütsel bağlılık ile paralel olarak artan yardımlaşmanın, bireysel çıkarların ikinci plana atılmasının ve gösterilen özverinin canlı örnekleri iç güvenlik harekatı gibi yaşanmış olaylarda görülmektedir. Zira silah arkadaşlarının zarar görmemesi için kendisini onlara siper eden bir bireyin sahip olduğu psikolojik dayanıklılık ve örgütsel bağlılığın, ancak bu gibi kavramlarla açıklanabileceği değerlendirilmektedir.

İlgili yazında psikolojik dayanıklılık ile örgütsel bağlılık ilişkisini inceleyen

ve benzer sonuçlara ulaşan çalışmalara rastlamak mümkündür. Özellikle bireysel özelliklerin de örgütsel bağlılığı şekillendirdiği (Salancik & Pfeffer, 1978) hususu göz önünde bulundurulduğunda, pozitif psikolojik bir kişisel özellik olarak psikolojik dayanıklılığın örgütsel bağlılığı etkilediğini öne süren çalışmalar (Luthans & Jensen, 2005) daha da anlam kazanmaktadır. Örneğin Larson ve Luthans (2006) yaptıkları çalışma ile psikolojik dayanıklılık ile örgütsel bağlılık ilişkisini net bir biçimde ortaya koymuştur. Ayrıca psikolojik sermayenin bir alt boyutu olarak da ele alınan psikolojik dayanıklılık ile örgütsel bağlılık ilişkisini inceleyen bazı çalışmalarda psikolojik olarak dayanıklı işgörenlerin işyerinde daha mutlu olduklarına, iş

tatminlerinin daha fazla olduğuna ve bu bağlamda örgütsel bağlılıklarının da daha yüksek olduğuna işaret eden sonuçlara rastlamak mümkündür (Youssef & Luthans, 2007).

Mevcut çalışmada özellikle psikolojik dayanıklılık ile duygusal bağlılık ve normatif bağlılık arasında bulunduğu görülen aynı yönlü ve anlamlı ilişkinin aksine, psikolojik dayanıklılık ile devam bağlılığı arasındaki ters yönlü ve anlamlı bir ilişkinin varlığı göze çarpmaktadır. Her ne kadar örgütsel bağlılığın üç alt boyutunun birbirinden bağımsız birer psikolojik duruma işaret ettikleri kabul edilse de duygusal istek, ihtiyaç veya zorunluluklar parelelinde ortaya çıkan bu alt boyutların tamamen bağımız olduklarından söz edilemez (Meyer & Allen, 1991). Zira işgörenlerin örgütlerine yaptıkları yatırımlar, maliyetler ve mevcut diğer alternatifleri paralelinde ele alınması daha olası olan devam bağlılığının; psikolojik dayanıklılık ile olan ters yönlü ilişkisinin örgütsel bağlılığın diğer iki alt boyutuyla olan anlamlı ve ters yönlü ilişkisi paralelinde ortaya çıktığı değerlendirilebilir. Zira ilgili yazın incelendiğinde psikolojik dayanıklılığın örgütsel bağlılığa etkisini araştıran pek çok çalışma bulunmasına rağmen; psikolojik dayanıklılığın örgütsel bağlılığa alt boyutları bağlamında etkisini inceleyen çok fazla çalışma bulunmadığı görülmektedir. Bu bağlamda örgütsel bağlılığın işten ayrılma niyeti ve iş tatmini gibi kavramlara etkisi ile alt boyutlarının kendi aralarındaki ilişkilerini inceleyen ve beklenenden farklı sonuçlara ulaşan bazı çalışmaların (Durna & Eren, 2005; Sabuncuoğlu, 2007; Yıldız, Yalavaç & Meydan, 2013) bu çalışmada ulaşılan ters yönlü psikolojik dayanıklılık ve devam bağlılığı ilişkisini desteklediği kabul edilebilir.

Ulusal yazında da psikolojik dayanıklılıkları yüksek işgörenlerin karşı karşıya kaldıkları stresli şartlarda daha az zorlanacaklarını, paralel olarak örgütlerine karşı geliştirecekleri bağlılık hissinin de daha yüksek olacağını öngören çalışmalar bulunmaktadır (Çetin & Basım, 2011). Ayrıca psikolojik dayanıklılığın ait olduğu üst yapı olan psikolojik sermaye gibi örgütsel bağlılıkla ilişkili olduğunu ifade eden çalışmalara ulusal yazında da rastlamak mümkündür (Çoban, 2013). Mevcut çalışma sonucunda elde edilen bulgular yukarıda ifade edilen çalışmalar ile paralellik göstermekte ve yapılan çıkarımları desteklemektedir. Bu bağlamda işgörenlerin

psikolojik dayanıklılıkları arttıkça örgütsel bağlılık davranışlarının da tüm boyutlarının artacağı öne sürülebilir.

6.2. Psikolojik Dayanıklılık ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki Bulgulara