Programın Yapısı

Viyola Öğretim Programı, genel amaçlar, temel beceriler, değerler ve tutumlar, öğrenme alanları, kazanımlar, etkinlik örnekleri ve açıklamalardan oluşmaktadır.

2.6.1 Genel Amaçlar

Bu program öğrencilerin;

Viyolada sağ ve sol el koordinasyon, temiz ses elde etme, çeşitli yay şekillerini ve tekniklerini uygulayabilme, deşifre, icra, sahne ve performans becerisi kazanmalarını,

Türk Müziği ile Batı Müziğini klasik ve folklorik yönleriyle karşılaştırmalarını,

Türk müziğinin dünya müziği içindeki yerini analiz etmelerini,

Müziğin dünyada ortak bir dil olduğu bilincini kazanmalarını,

Müzik eğitimi yoluyla Türk toplumunun sosyo-kültürel gelişimine katkıda bulunmalarını,

Viyola ile ilgili Türk müziği ve evrensel müzik eserlerinden bir dağarcık oluşturmalarını,

Çalışmalarında zamanı verimli kullanma alışkanlığı kazanmalarını,

Bireysel ve grup çalışmalarında sorumluluk bilinci geliştirmelerini,

Ülkemizi ulusal ve uluslararası müzik etkinliklerinde temsil etmelerini,

Müzik yoluyla millî birlik ve beraberlik bilinci geliştirmelerini,

Atatürk’ün çağdaş Türk müziğine ilişkin görüş ve düşüncelerini yorumlamalarını amaçlamaktadır.

2.6.2. Temel Beceriler

Günümüz eğitim ve öğretim anlayışında bilgiyi olduğu gibi almak yerine, bilgiyi bulma, kullanma ve bilgiyi yapılandırma ön plana çıkmıştır. Beceri, öğrencilerde, öğrenme sürecinde kazanılması, geliştirilmesi ve yaşama aktarılması tasarlanan kabiliyetlerdir. Bu program ortak becerileri kazandırmanın yanında, alana özgü olarak geliştirilen becerileri kazandırmayı da amaçlamaktadır. Bu beceriler aşağıda gösterilmiştir. Bu becerilere, üniteler göz önünde bulundurularak, doğrudan verilecek beceri olarak programda yer verilmektedir.

Viyola öğretim programında yer verilen ortak becerilerin yanında viyola öğretimine yönelik becerilerin kazandırılması da esas amaçlardan biridir. Belirlenen beceriler; öğrencilerin yaşamlarında ve mesleklerinde kullanabilecekleri nitelikte belirlenmiştir.

Bu beceriler; sağ ve sol el koordinasyon, temiz ses elde etme, çeşitli yay şekillerini uygulayabilme, çeşitli yay tekniklerini uygulayabilme, deşifre, yorumlama, sahne ve performans becerileridir. Viyola programında farklı düzeylerde kullanılabilen bu beceriler, öğrenme alanlarında kazanımların içeriğinin gerektirdiği şekilde kazanımla birlikte verilmelidir.

39

Programla ulaşılması beklenen ortak beceriler şunlardır:

Eleştirel düşünme

Yaratıcı düşünme

Đletişim

Araştırma-sorgulama

Problem çözme becerisi

Bilgi teknolojilerini kullanma

Girişimcilik

Türkçe’yi doğru, etkili ve güzel kullanma

Programla ulaşılması beklenen alana özgü beceriler ise şunlardır:

Sağ ve Sol El Koordinasyon Becerisi

Viyola esas olarak iki el ile çalınır. Viyola çalarken iki el birlikte kullanılır. Đki elin birlikte kullanımı eşgüdümünü gerektirir. Viyola çalarken iki elin eşgüdümü görsel, devinsel ve işitsel duyular yoluyla sağlanır ve denetlenir: Bu süreçte dıştan algılayış ile içten duyuş ve seziş birlikte etkin rol oynar. Đki elin ayrı ayrı ve birlikte işleyişleri, sağ ve sol el koordinasyon becerisinin gelişmesiyle birlikte düzenli, uyumlu, birbirini destekleyici, tamamlayıcı ve bütünleyici olur. Bu iş uygun duruş ve tutuşlar temelinde ilkin iki elin viyolaya yerleştirimleri arasında bağlantı kurma, düzen ve uyum sağlama ve iki eli birlikte bir bütün olarak viyola üzerine yerleştirme ile sağlanır.

Sol elin tuşe üzerine, sağ elinse yay üzerine doğru oturması ve bunun alışkanlık biçimine gelebilmesi için, bu etkinlikler boyunca öğretmenin kontrolü gerekir.

Öğrencilerin sağ ve sol el koordinasyon becerisini geliştirmeleri, eser seviyelerindeki düzeyin artışına da yansır.

Temiz Ses Elde Etme Becerisi

Viyola çalmada ses temizliği çok önemlidir. Öğrenci viyola çalarken alıştırmaları çaldığı sırada solfejini de yaparsa temiz ses elde etmesi daha kolay olur. Ayrıca notaları söylerken çeşitli aralıkları söyleme çalışmaları da yararlı olabilir. Temiz ses çıkarmak için viyolayı gereken şekilde tutmanın da önemi vardır. Temiz ses elde edebilmede, öğrencinin sol

önem taşır.

Öğrencilerin çalıştıkları dizi, etüt, eserleri vibratolu ve vibratosuz olmak üzere iki ayrı

şekilde çalışmaları da temiz ses elde etmede yararlı olabilir. Viyola çalmada temiz ses elde etme becerisinin gelişmesi, çalınan etüt ve eserlere yansır.

Çeşitli Yay Şekillerini Uygulayabilme Becerisi

Yay belirli noktalarından eşit kısımlara bölünerek, standart bölmeler oluşturulur. Böylece ortaya çeşitli yay şekilleri çıkar. Bunlarla yayın kullanımı belirli bir düzene ya da sisteme bağlanır. Buna göre yay şekilleri ses üretirken kullanılan standart yay bölümleri ve bu bölümlerin dizgili kullanım biçimi ve düzenidir. Yay şekilleri yayın standart kullanımı ve standart ses üretimini sağlamaya yöneliktir. Yayın iki ve dört eşit kısma bölünmesiyle bütün, yarım ve çeyrek denilen üç tür yay şekli ortaya çıkar (Uçan, 2004). Viyola çalmada çeşitli yay

şekillerini uygulayabilme becerisinin gelişmesi, çalınan etüt ve eserlere yansır.

Çeşitli Yay Tekniklerini Uygulayabilme Becerisi

Yay tekniği, yayı anlamlı kullanma yöntemi demektir. Yay tekniği yayı kullanma becerisinin belli bir anlatım için biçimlendirilmesi ile oluşur. Tüm yay tekniklerinin ilki ve en temeli sürtmeli tekniklerdir. Sürtmeli tekniklerin özü diğer tür teknikleri de az- çok içerir. Bu bakımdan yayı tele sürtme tüm yay tekniklerinin kaynağı, asıl çıkış noktası ve ortak paydasıdır (Uçan, 2004). Viyola çalmada çeşitli yay tekniklerini uygulayabilme becerisinin gelişmesi, çalınan etüt ve eserlere yansır.

Deşifre Becerisi

Deşifre becerisi, bir eseri seslendirirken notaları doğru okuma ve aktarma becerisidir. Öğrenciler derslere, etüt ve eserlerini deşifre etmiş olarak gelebilirler. Ayrıca etüt ve eserler derste öğretmenle birlikte de deşifre edilebilir. Etüt ve eserler önce yavaş bir tempoyla çalınarak incelenmeli daha sonra esas temposunda ve müziksel anlatımına özen gösterilerek deşifre edilebilir. Deşifre becerisinin gelişmesi kemanda çalınan etüt ve eserlere yansır.

41

Yorumlama (Đcra) Becerisi

Yorumlama becerisi, çalışılan eserin müziğini hissetmek, belirli ses kümelerini beynimizde ifadeli bir biçimde tasarlayarak enstrüman üzerinde uygulayabilme becerisidir.

Bu becerinin gelişebilmesi için çalgı tekniğini refleks hâline getirebilmek, bu sebeple de bilinçli ve sürekli bir çalışmaya gereksininim vardır. Öğrencilerin kendi bireysel çalışmalarının yanı sıra derslerde öğretmenleri ile yaptıkları çalışma da eserleri yorumlama becerilerini geliştirecektir.

Yorumlama becerisi, etüt ve eser üzerinde belirtilen işaretleri doğru yapmayı ve müzik cümleleriyle müzikal anlatımın doğru ve etkili ifadelendirilmesini gerektirir. Etüt ve eserlerin doğru ve etkili yorumlanabilmesi için gerekli olan teknik ve müzikal altyapının geliştirilmesinde öğretmen önemli rol oynar. R. Schumann’ın genç müzikçilere öğüdünü hatırlayalım: “Her zaman en iyi müzikçi yanınızda sizi dinliyormuş gibi müzik yapınız.”

Sahne ve Performans Becerisi

Sahne ve performans becerisi, öğrencinin bir eseri teknik ve müzikal anlatım bakımından gereken biçimde, toplum önünde sergileyebilme becerisidir. Sahne ve performans becerisini kullanan öğrenciler, topluluk önünde viyola çalma yoluyla özgüven kazanırlar. Sahne ve performans becerisi çalınan esere teknik ve anlam bakımından hâkim olmayı gerektirir. Öğretmen, öğrencide teknik ve müzikal altyapının oluşumu sürecinde önemli bir rol oynar. Sahne ve performans becerisinin gelişmesi sürecinde dikkat yoğunluğu ve sağlıklı ruh hâlinin dengelenmesi önemlidir.

2.6.3. Değerler ve Tutumlar

Değer, toplumun varlığını, işleyişini, devamını sağlamak ve sürdürmek için doğru ve gerekli olduğu kabul edilen ortak düşünce, ahlaki ilke ve inançlardır. Viyola Öğretim Programı’nın diğer önemli unsurunu da tutumlar ve değerler oluşturmaktadır. Program eğitim, öğretim sürecinde aşağıdaki değer ve tutumları da kazandırmayı önemsemektedir:

Hoşgörü
Sevgi
Saygı
Duyarlılık
Vatanseverlik
Barış
Estetik
Sorumluluk
Disiplin
Dürüstlük
Motivasyon
Đş birliği 2.6.4. Öğrenme Alanları

Öğrenme alanı; birbiri ile ilişkili beceri, tema, kavram ve değerlerin bir bütün olarak görülebildiği, öğrenmeyi organize eden yapıdır. Viyola Öğretim Programı “öğrenme alanı” adı altında organize edilmiş yapılardan oluşmaktadır. Öğrenme alanları, programda öngörülen bilgi, beceri, kavram, değerler ve tutumların sistematik bir şekilde ilişkilendirildiği konu alanlarından oluşmaktadır. Bu anlamda öğrenme alanlarına ilişkin program tablosu, kazanımları, örnek etkinlikleri ve gerekli açıklamaların yapılacağı sütunları içeren üç ana bölümden oluşturulmuştur. Programda içeriği belirleyen genel çerçeve, viyola eğitiminin içerik ve amaçlarına uygun bir şekilde organize edilmiştir. Öğrenme alanlarında sınıf düzeyine göre belirlenen kazanımlar ardışık ve bir bütün oluşturacak şekilde düzenlenmiştir.

Viyola programı altı öğrenme alanı çerçevesinde yapılandırılmıştır:

1- Viyola Çalmanın Temelleri