Probleme Dayalı Öğrenmenin Basamakları

PDÖ çalışmasında, birtakım çalışma basamaklarının yerine getirilmesi gerekmektedir. Örneğin, tıp alanında deneysel çalışmalar ağırlıklı olduğundan özellikle PDÖ yaklaşımı yeğlenmektedir ve tıp alanı içerisinde PDÖ, temel bir bilim olarak tanımlanmış, üç basamaktan oluşan bir döngü olarak ele alınmıştır. Bu basamaklar şöyledir (Yaman, 2003):

a. Kuram ve olgular yerine probleme odaklanılır, mesleki düşünce becerileri geliştirilir ve öğrenme gereksinimleri, bir kılavuz eğitmen denetiminde işbirlikli biçimde yürütülür.

b. Öğrencilerin kendi başlarına yaptıkları çalışmalar, önceden var olan bilgileri ile birleştirilir. İşbirliği yapılır.

c. Bilgiyi uygulama ve özetleme yapılır.

Stepien, Gallagher, Workman (1993) ve Edens’e (2000) göre PDÖ’nün en önemli basamakları şöyledir:

a. Problemi belirleme ve giriş: Eğitmenler, öğrencilerin daha fazla bilgi edinmeleri için olanaklar sunarlar. Öğrenciler problemleri belirlerler. Problemin iyi yapılandırılmamış yani sıradan olmayan problemler biçiminde olması gereklidir. Öğrenciler problemi senaryo biçimine dönüştürürler. Öğrenciler önceki bilgilerini kullanarak problem hakkında düşüncelerini ortaya atarlar.

b. Araştırma: Öğrenciler problemi çözmek için daha fazla bilgi toplamaya çalışırlar. Problemi iyice tanımladıktan sonra problemi nasıl çözeceklerine ilişkin plan yaparlar. Çeşitli görevleri aralarında paylaşarak, araştırmaya odaklanırlar. Eğitmen ve öğrenciler problemi çözmek için hangi kaynaklara gerek duyulduğu ve bunları nerelerden elde edeceklerine ilişkin tartışmalar yaparlar.

c. Sentezleme ve uygulama: Bu basamak problemin çözüldüğü basamaktır. Öğrenciler ürünlerini çeşitli biçimlerde sunmak için hazırlanırlar. Küme olarak hazırladıkları ürünü en iyi biçimde sunmaya çalışırlar. Bu aşamada eğitmen ve diğer öğrenciler çalışmaya ilişkin yapıcı düşüncelerini açıklarlar.

Massa’ya (2008) göre PDÖ, dört basit aşamayı içermektedir; problemin analizi, kendi kendini yönlendiren öğrenme, beyin fırtınası ve çözümün sınanması. Bu aşamalar aşağıda kısaca açıklanmıştır.

a) Süreç, öğrencilere çözmeleri için gerçek bir problemin sunulmasıyla başlar. Problem, işletme veya endüstri ortağı eliyle sorulmuş olabilir ya da gerçek dünya olaylarına ve verilerine dayanarak eğitmenin ürettiği bir problem da olabilir. Her iki durumda da, ilk adım, dört ile sekiz kişi arasında değişen öğrencilerden oluşan kümelerde, öğrencilerin işbirliğiyle problemi analiz ettikleri ve ana çerçevesini ortaya koydukları “problemin analizi” sürecidir. Bu süreç, neyin bilindiğinin, neyin bilinmediğinin, olaya bağlı sınırlılıkların ve istenen çıktının açıkça anlaşılması için problemin parçalara ayrılmasını içermektedir. Bu etmenleri tanımlayarak öğrenciler, problemin ana çerçevesinin nasıl oluşturulacağını ve eylem için plan geliştirmeyi öğrenmektedirler. Bu noktada, hipotezler, öğrenme sürecinde yardımcı yol gösterici olarak geliştirilebilirler.

b) Kendi kendini yönlendiren öğrenme, problemin analizi evresinde gerekli olarak tanımlanan bilgi ve becerilerin elde edilmesi için öğrencilerin sorumluluk almalarını içerir. Kendi kendini yönlendiren öğrenme, problemin çözümü için özel öğrenme amaçlarının oluşturulmasını, insan kaynakları da içinde olmak üzere gerekli kaynakların tanımlanmasını, elde edilmeye başlanan gerekli bilgi ve becerilerin kavranmasının denetlenmesini ve ellerinde var olan problemin çözümüne uygulanacak olan yeni kazanılmış bilgi ve becerilerin derecelerinin değerlendirilmesini içerir. Kümenin bütün üyeleri, “Problemin çözümü için gerekli olan bilgiyi ve becerileri kazanabildim mi?” sorusuna cevap verebilmelidir.

c) Beyin fırtınası bölümünde öğrenciler, problemin çözümüne olası bir yakınlık sağlama umuduyla kendi kendini yönlendirme sürecinde ne öğrendiklerini tartışmak için yeniden toplanırlar. Bireysel katkılar, eleştiri ve yargılama olmaksızın kümeye sunulur. Düşüncelerin açıklanmasıyla ve diğerlerinin ne söylediklerinin dinlenmesiyle öğrenciler, kendi bilgi düzeylerini ölçebilir, anlama ve farkındalık düzeylerini yükseltebilir ve kümenin ortak bilgisini yansıtan çözüme yaklaşabilirler. Beyin fırtınası, işbirliğiyle öğrenmenin temel taşıdır.

d) Problem çözme sürecinin son aşaması çözümün sınanmasıdır. Deneme çözümü küme tarafından kabul edildiğinde, bunun problemin analizi bölümünde kurulan istendik çıktı ölçütünü sağlayıp sağlamadığının değerlendirilmesi gereklidir. Bu noktada, sınama ve değerlendirme stratejisi karşılaştırmalı başarımlarla birlikte geliştirilir. Eğer çözüm, istendik çıktıyı ve karşılaştırmaları sağlarsa, çözümün sunumu, problemin çözümünü sınamış olan her bir değerlendirmede tanımlanır. Eğer sağlamıyorsa, kabul edilebilir bir çözüme ulaşana kadar problem çözme süreci tekrarlanır.

PDÖ süreci, problemin büyüklüğüne göre birkaç oturum ile gerçekleşmektedir. Bu oturumlar tüm süreci kapsamaktadır. Aşağıda, üç oturumlu bir PDÖ sürecinde yapılması gerekenler listelenmiştir (Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, 2002):

Birinci Oturum:

a. Oturum öncesi hazırlık b. Başlangıç

c. Tanışma ve kılavuzluk d. Öğrenme anlaşması

e. Senaryoların dağıtılması f. Senaryoların okunması

g. Bilinmeyen sözcüklerin bulunması h. Problemlerin belirlenmesi

i. Hipotezlerin beyin fırtınası yöntemi ile belirlenmesi j. Hipotezlerin açıklanması ve tartışılması

k. Yeni bilgiler kullanarak hipotezlerin sınırlandırılması l. Öğrenme amaçlarının belirlenmesi

m. Geri bildirim

İkinci Oturum

a. Başlangıç

b. Öğrenme amaçlarının açıklanması ve tartışılması c. Senaryonun ikinci bölümünün okunması

d. Yeni bilgiler kullanarak hipotezlerin sınırlandırılması e. Yeni öğrenme konularının belirlenmesi

f. Geri bildirim

Üçüncü Oturum

a. Öğrenme konularının paylaşılması

b. Senaryonun üçüncü bölümünün okunması

c. Problemin çözülmesi, öğrenme konularının özetlenmesi d. Geri bildirim

PDÖ oturumları esnasında bir takım etkileşimi sağlayan ve verimli fikirlerin üretildiği aktif öğrenme tekniklerinden yararlanılabilir. Eğitim sürecine kılavuzluk eden eğitim yönlendiricisi ve öğrenciler arasında çok yönlü iletişimi sağlayan tekniklerden bazıları aşağıda verilmiştir (Saka, 2008):

a. Küçük küme çalışmaları b. Soru-cevap yöntemi c. Listeleme d. Rol yapma e. Beyin fırtınası f. Olgu çalışması

PDÖ sürecinin dört temel bileşeni vardır. Bunlar (HÜTF, 2003):

a. Problem Durumu ve Senaryo b. Öğrenci

c. Eğitim Yönlendiricisi (genelde öğretmen) d. Değerlendirme

Bu dört bileşen birbirlerini tamamlayıcı ve destekleyici özellikte olmasını ve sürecin amaca yönelik şekilde gerçekleşmesini sağlamaktadır.

2.3.5.2. Probleme Dayalı Öğrenmede Problem Durumu ve Senaryo