Planlama – Tasarım – Uygulama Evreleri İle İlgili Yaklaşım Önerileri

Bu bölümde, sanayi yapılarının yerleşiminde temel ilke kararlarına bağlı olarak şematik açıklamalarla farklı tasarım yaklaşımları için gürültü denetimi ile ilgili öneriler geliştirilmiştir. Bu öneriler temelde, yönetim ve sosyal birimlerin üretim yapısı içinde ya da bağımsız yapılarda planlanmaları durumları için ele alınarak mimari tasarım kurgusu içinde incelenmiştir.

• Yerleşim Planının Oluşturulması

Sanayi yapılarının arsa yerleşimi aşamasında üretim hacmindeki gürültü ortamının değerlendirilmesi, sessiz olması istenen yönetim ve sosyal birimlerin yerleşimi bağlamında bir ölçüt olarak değerlendirilmelidir. (Şekil 3.9)

Şekil 3.10 Sanayi yapılarında yerleşimin planlanmasında gürültü etkenin değerlendirilmesi. (İlgürel, 2004)

Üretim hacmi içinde öngörülen gürültü düzeyleri kabul edilebilir sınırlar içinde

Üretim hacmi içinde öngörülen gürültü düzeyleri kabul edilebilir sınırlar dışında Değerlendirme Ölçütleri: • Gürültü Düzeyleri • Yerleşim alanı • Topografya • Zemin özellikleri. • Ekonomik durum, Yönetim – sosyal işlevler

üretim yapısı içinde planlanabilir.

Yönetim – sosyal işlevlerin üretim yapısından ayrı planlanması önerilir. SANAYİ YAPILARINDA YERLEŞİMİN PLANLANMASI YAPI TASARIMI OSB

Organize Sanayi Bölgesi (OSB) içinde planlanması önerilir. • Sosyal donatı alanlarının ortak planlanmasına çalışılmalıdır. • Yönetim birimleri üretim yapısı le ilişkili olabilir.

BAĞIMSIZ

• Sanayi yapısı OSB içinde değil ve koşullar izin vermiyorsa, yönetim ve sosyal donatı alanları gerekli önlemler alınarak üretim yapısı içinde planlanmalıdır.

Bölüm 3.1’de açıklandığı gibi sanayi yapılarının kentsel alanlardan ve yerleşim bölgelerinden uzakta, organize sanayi bölgelerinde planlanması birçok açıdan önem taşımaktadır. Bu durum, sessiz yerleşim bölgeleri ve kentsel alanların gürültüden korunması konusunda olduğu kadar, sanayi yapılarının bileşenleri olan sosyal donatı alanlarının gürültüden korunması bağlamında, üretim yapılarından kaynaklanan gürültüye karşı gerekli önlemlerin alındığı bütüncül bir planlama anlayışı açısından da gereklidir. Sanayi yapılarının Organize Sanayi Bölgesi’nde(OSB) planlanması özellikle sosyal işlevler ile ilgili donatıların bütün sanayi yapılarına hizmet verecek bir anlayışla, gürültü ve diğer zararlı etkenlerden etkilenmeyecek bir alanda, altyapısı hazırlanmış ve ulaşımı çözümlenmiş olarak planlanması önem taşımaktadır. Bu durumda, çalışanların sosyal gereksinimlerinin bir bölümü ya da tamamı bu alanlarda karşılanabilmektedir. Bu alanların gürültüden etkilenmesinin önlenmesinde, üretim yapılarının yerleşimi, arsa topografyası, bitki örtüsü, rüzgar durumu vb. etkenler göz önünde bulundurularak sanayi bölgesinin planlanması aşamasında uygun çözümler değerlendirimelidir. Gerekli durumlarda, üretim yapılarından kaynaklanan gürültülere karşı doğal-yapay engellerden yararlanılması, üretim yapılarının ve sosyal donatıları içeren yapıların yapı kabuğunda gerekli önlemlerin alınması düşünülmelidir.

Bununla birlikte sosyal işlevler ile ilgili alanların ve yönetim birimlerinin üretim yapısı içinde ya da üretim yapısı ile ilişkili tasarlanmaları gereği ortaya çıkabilir. Şekil 3.11’den Şekil 3.14’e kadar yer verilen şematik çizimler farklı koşullar için gürültü ile ilgili önlemleri irdelemektedir.

Üretim hacmi

Yönetim – sosyal işlevlerle ilgili birimler

Üretim hacmi

Yönetim – sosyal işlevlerle ilgili birimler

Destek birimleri Destek birimleri

Şekil 3.11 Sanayi yapılarının arsa yerleşiminde belirleyici etkenlerin değerlendirilmesi. (Şerefhanoğlu Sözen, 2004)

gürültü düzeyleri kabul edilebilir

L (ort) < NR75

gürültü düzeyleri kabul edilebilir değil

• Yönetim ve Sosyal Alanların Yapı Genelindeki Yerleşimi

Şekil 3.12 Yönetim – sosyal birimlerin yapı içindeki farklı yerleşim durumları (Şerefhanoğlu Sözen, 2004)

1. Teknik altyapı donatılarının arsa üzerindeki yerleşiminde gürültü etkeni dikkate alınmalı, bunlar yönetim – sosyal işlevleri etkilemeyecek bir bölgede planlanmaya çalışılmalı.

2. Üretim hacmine hizmet veren destek birimlerinin olabiliyorsa yapı dışında, yönetim – sosyal işlevleri etkilemeyecek bir bölgede planlanması düşünülmelidir.

Yönetim – sosyal işlevlerle ilgili birimler 1

Gürültülü işlemler 2

3

Yönetim birimleri Üretim hacmi

Gürültülü işlemler Sosyal işlevler Servis hacimleri Destek birimleri 4 5 1

1. Gürültü ve titreşimin taşıyıcı sistem aracılığı ile yapı geneline yayılması riski bulunan

durumlarda; yönetim – sosyal işlevleri içeren yapı bölümlerinin strüktürel olarak üretim hacmi genelinden ayrılması,

2. Yönetim – sosyal işlevlerin üretim hacminin gürültülü işlemleri içeren bölümlerinden uzakta

planlanması,

3. Yönetim – sosyal işlevleri içeren yapı bölümlerini üretim hacminden ayıran cidarın yeterli ses

geçiş kaybı sağlayacak özellikte tasarlanması,

4. Üretim hacmi içinde yüksek düzeyli gürültülerin ortaya çıkması öngörülen durumlarda üretim

hacmi ile yönetim – sosyal işlevlerle ilgili yapı bölümleri arasında tampon hacimlerden yararlanılması,

5. Üretim hacmine hizmet veren destek birimlerinin yapı dışında planlanmasının uygun

görülmediği durumlarda, bodrum kat kotunda veya sessiz olması istenen hacimlerden uzakta ayrı bir bölüm içinde planlanması,

Şekil 3.13 Yönetim – sosyal birimlerin yapı dışındaki yerleşim durumu (İlgürel, 2004) Üretim hacmi Yönetim birimleri 2 Gürültülü işlemler 3 Sosyal işlevler 4

1. Yönetim – sosyal işlevlerin üretim hacminin görece gürültüsüz bölümlerinin yer aldığı tarafta planlanması ve üretim hacmi ile ilişkisinin bu bölümden sağlanması,

2. Sessiz olması özellikle önem taşıyan yönetim birimleri ile üretim yapısı arasında fon gürültüsü daha yüksek olan sosyal işlevlere yer verilerek sessiz olması önem taşıyan bu birimlerin gürültüden korunmasının sağlanması.

3. Üretim hacminin yapı kabuğunun yeterli ses geçiş kaybı sağlayacak özellikte tasarlanması. 4. Yönetim – sosyal işlevleri içeren yapının yapı kabuğunun yeterli ses geçiş kaybı sağlayacak özelikte yapılması.

• Üretim Alanının Tasarımı

Şekil 3.14 Üretim alanının planlanmasında gürültü ve titreşimle ilgili önlemler.(İlgürel, 2004)

Şekil 3.14’de sanayi yapılarında gürültü etkeninin değerlendirilmesi ile ilgili akış şeması verilmiştir.

Üretim Alanının Planlanması

2 1

3

4 6

5

1. Gürültülü ve döşemeye titreşim geçiren makineler için özel temeller oluşturulmalı ve / ya da

titreşim yalıtımı uygulanmak üzere gerekli altyapı (yüzer döşeme ve benzeri) hazırlanmalı,

2. Üretim hacminin betonarme döşemesinde gürültünün üretim alanı geneline yayılmasını önleyecek dilatasyon derzleri bırakılmalı,

3. Yüksek düzeyde gürültülü üretim işlemleri üretim alanı genelinden ayrılarak özel hacimler içinde planlanmalı,

4. Gürültülü işlemlerin üretim alanından soyutlanmasında üretim akışının ve makine özelliklerinin izin verdiği ölçüde hücrelerden / kısmi hücrelerden yararlanılması,

5. Üretim hacmi içinde kaynak – alıcı arasında, akustik gölge oluşturacak engeller kullanılmalı, 6. Üretim hacmi içinde yansıyan ses düzeyini azaltmak için hacim yüzeylerinde uygun ses yutucu gereçler ve ek yutucu elemanlar kullanılması,