ilker NEVZAT* Giri?
Ara§tirmaci kimligine sahip olmayan bir ki§i olarak, merhum Osman Orek hakkindaki dii§iincelerimi sizlerle payla$acagim. Goniil ister ki ara§tirmacilar Osman Orek’i bu topluma verdikleri ile ele alsin ve derinlemesine ortaya koysun. Boylece topluma hizmet edenler ileride yazilabilecek tarih kitaplari iginde yer alsin, genglerimize i§ik tutsun. Kibns Ara^tirmalan M erkezi’ne, Saym Orek hakkmda bana dii§iincelerimi aktarma firsati verdigi igin yiirekten te§ekkur ediyorum.
1950’li yillarm ba§inda ben heniiz ilkokul son, ya da orta bir talebesiyken, merhum Osman Orek Lefko§a’nm Yenicami mahallesinde mahalle halkimn gurur duydugu, Istanbul ve Londra’da hukuk tahsilini tamamlami§, halka hizmet igin biiyiik potansiyel vaat eden bir gengti. Babasi mahallemizin gok sevilen ve sayilan bakkahydi. Osman agabeyimiz, mahallemizin benligi geli^mekte olan ortaokul ve lise talebelerinin sevdigi, basarilanna ozenerek baktigi ve bizlerin yeti§mesinde emsal gordiigii parlak geng bir §ahsiyetti.
Avukatlik meslegini icraasi yanmda, halkimizin sosyal, kultiirel, ekonomik ve siyasal hayatmm §ekillenmesinde onemli gorevler tistlenip, M ezunlar Cemiyeti, Kibris Tiirk Cemiyeti gibi sosyal kurulu§larin ba^kanligim yapti. 1957’de Kibns Turk Ticaret Odasi’mn kurueulan arasinda yer aldi. Siyasi alanda Kibris Tiirk Milli Birlik Partisi’nde Genel Sekreterlik yapti.
Adadaki ecdat mirasimiz olan E v k af in somiirge idaresinden kurtarilmasmda Dr. Fazil Kiigiik ile birlikte gali§ti. 1956-60 yillan arasinda Evkaf Yiiksek Meclisi As Ba$kanligina segildi. Bu donemde Lefkoja Tiirk Okullan Komisyon Ba§kanhgi gorevini de siirdiirdii. Bu yillarda Kibris Tiirktiniin Milli Dava’sim iistlenen ug liderden birisiydi. Osman Orek lise talebesiyken, halkm dilinde destanlajmi? olan
“Fazil Kiigiik, Osman Orek, R auf Denkta§; Ug arkada§ anla§mi§lar garda§ garda§” dizesi halen kulaklarimizda ginlamaktadir.
Bu iiglii, Kibns Tiirkiinii Londra Konferansi’nda da temsil etmi^lerdi. Osman Orek, 1960 segimlerinde Lefko§a Milletvekili segildi ve Kibns Cumhuriyeti’nin ilk Savunma Bakam olarak atandi. 1963-1967 Toplumsal Direni? yillannda, Genel Komite Uyesi olarak gorev yapti. 1967-1972 yillan arasinda Gegici Tiirk Yonetimi’nin Savunma ve
Hker \ !E t '/ A l
D i^ le r i Bakanhgi gorevinde bulundu. 1976'da yapilan genel sepimlerde I efkosa Milletvekili sepildi ve ardmdan da Fcderc Devleti Meclisi’nin ilk oturumunda Meclis Ba§kanhgi sepimini kazanarak Meclis Ba^kani oldu. 1978 yilinda Federe Devletin ikinci Hiikiimet Kabinesi’ni kurdu. 1983 yilmda Kuzcy Kibns Tiirk Cumhuriyeti Dcvleti’nin ilam oncesinde, Kumcu Meclis iiycligi yaparak siyasete veda etmi§ti. Ancak Osman Orek, ya$am felsefesi ve hizmet anlayi^ma uygun olarak, omriiniin son giinlerine kadar Dogu Akdeniz Oniversitesi ve Yakin Dogu Universitesi'nde hukuk ve siyaset bilimi dersleri vererek deneyimlerini genplere aktarmayi surdiirmii$tiir. Karakterinde dogruluk, diiriistliik, ciddiyet, palijkanlik, cesaret vc iiretkenligin temel oldugu merhum Osman Orek hakkmda soylenenlerden bazi ahntilar yapalim:
“Osman Orek hayatmm son giinlerine kadar halkma ve devletine hizmeti elinden birakmann§, devlet onun gibi ciddi ve deneyimli bir lider ve devlet adammdan yararlanmi^tir. Universitelerde verdigi hukuk derslerinde Cumhuriyetimizin hakhhgm i uluslararasi hukuk yoniinden irdeleyerek genp nesillere b avu rabi 1 ecek 1 eri ogretiler biraknn^tir.” (Rauf R. Denkta$, eski Cumhurba$kam)
“Gorevleri yamnda Saym Orek birikimlerini toplumun hizmetine sunan deneyimli bir hukuk adami olarak Kibns Tiirkiiniin sosyal, kiiltiirel, ekonomik ve siyasi sorunlarma poziim getirecek birpok orgiitte kurucu ve idareci olarak yer aim is bir onciidiir.” (Dr. Dervij F.roglu, eski Ba^bakan)
“Tanidigim Saym Osman Orek her zaman dinamik ve pagda§ gorii$lere sahip, ornek ve oncii bir §ahsiyet ve devlet adami idi.” (Ertugrul Apakan, Turkiye Cumhuriyeti Lefko^a eski Biiyiikelpisi) “Saym Osman Orek, ozgepmi$inden de goriilecegi gibi toplumumuzun yetislirdigi pok degerli, yetenekli ve yalmz tilkemizde degil, uluslararasi alanda da isim yapmi? bir devlet adami idi.” (Necati Munir Ertekiin)
Son olarak. aramizdan ayrilan ve Osman O rek’in yakin arkada§i olan Ali Dana’nm Osman Orek hakkmda soylediklerini sizinle paylasmak istiyorum:
“Osman Orek’in her yoniinii yakmen tamyanlardan biriyim. Osman ile tamjikligim iz 1936 senesinde lisenin birinci smifinda olmu^tur. Kisa bir zamanda pok yakin dost olduk ve okulun her faaliyetine beraber i^tirak ettik. Lise tahsilimizden sonra ikimiz de hukuk tahsili yaptik ve ben Londra’dan, Osman ise once Tiirkiye’den, sonra da Londra’dan mezun
O sm an O rek lie ilg ili A m la r
olduk. Avukatlik meslegimiz sirasinda daima i§birligi yaptik; memleketin milli davalarmda beraber gali§tik. Evlendikten sonra da aym yakin dostluk, ailelerimiz arasinda da devam etti. Osman deniz sporlanna ve ava 90k merakli idi ve bu sahalardaki faaliyetlerimizde daima beraber olduk. Osman ile olan bu yakm temasimiza dayanarak Osman’m 90k milliyetgi ve Kibns davasmda uzun ve degerli miicadele vermi§, 90k iyi bir hukukgu oldugunu, dostluguna ve sohbetine doyum olmayan, duriist, iyi kalpli, iyi tabiatli ve kibar bir insan oldugunu, Osman’ 1 daima bu §ekilde hatirlayacagimi hig tereddiit etmeden soyleyebilirim.”
Beklenmedik 90k erken bir zamanda kaybetmi§ oldugumuz Osman Orek’in nur iginde yatmasmi ve mekamnin cennet olmasmi Ulu T an n ’dan dilerim.
N ev za t K a ra g il
(1920- 1999)
Magusa kazasma bagli Ovgoroz (Ergazi) koyiinde dogdu. Lefko^a Kibris Islam Lisesi’nden sonra, yiiksek ogrenimini Istanbul Hukuk Fakiiltesi’nde tamamladi. istanbul ve Kibns Turk barolanna kayitli ilk avukatlanmizdandir. Ilk yazilan 1941’de So z'de yaymlandi. 1948-1951 ydlari arasinda istanbul’da Yeyilada dergisini gikardi. Kibris Tiirk Kultiir Demegi, K ibns’ 1 Koruma Cemiyeti, Kibns Tiirktur Komitesi gibi ge§itli birlik ve orgiitlerin kurulu? gah§malarmda hizmetlerde bulundu. Kibns sorunu ile ilgili gah§malar yapti. Donemin T.C. Ba^bakam §iikrii Saragoglu’na sunulmak iizere kaleme aldigi 16 Haziran 1945 tarihli “Kibns Tiirklerinin Durumu Hakkmda” ba§hkh raporu son derece onemlidir. Nevzat Karagil, son olarak kurucusu oldugu Yeni Bati Trakya
D e rg isinin yazi i§leri miidiirii ve hukuk dam^mani idi. Yayimlanan
kitaplari: Kalpten Sesler (§iir, 1941), Kibris Meselesi Ozerinde Son