Oryantasyon Eğitimi Süresince Karşılaşılan Sorunlar

Oryantasyon eğitim programının etkinliğini sağlamak için yetkililer, işe yeni giren işgörenlerden, örgütten ve oryantasyon uygulamasının kendisi veya uygulayıcılarından kaynaklanabilecek sorunları dikkate almalı ve bu veriler, geleceğe dönük olarak yapılandırılacak olan eğitimlere bir kılavuz niteliği taşımalıdır. Bu sorunlar, bireylerden ve örgütlerden kaynaklandığı gibi; oryantasyon uygulamasının kendisinden ve uygulayıcılarından da kaynaklanabilir.

33

2.1.5.1. Bireylerden Kaynaklanan Sorunlar

Bireylerin, “kendi amaçları, eğitimleri, yetenek ve becerileri” doğrultusunda iş aramaları gerekir; çalışmaya başlanan örgüte kolay uyum sağlanmanın en önemli öncüllerinden biri budur. Aksi takdirde işe uyumsuzluktan kaynaklanan örgüt içi çatışma ve anlaşmazlıklar yaşanabilir. Bunun sonucunda ise işgörenlerin iş tatmini azalır, örgüte yabancılaşır, verimi düşer ve en nihayetinde de işten ayrılmalara neden olabilir (Onal, 1995: 36).

Birey, kişiliğinin, yetenek ve becerilerinin bilincinde olmadan bir işe girdiğinde, “işin ve örgütün kendi beklentilerine ne kadar hitap ettiğini, kişilik ve yeteneklerine ne kadar uyduğunu”, oryantasyon eğitimi sürecinde farkına varabilmektedir. Eğer birey, bu süreçte bir uyumsuzluk algılarsa, kendisi ve örgüt için olumsuz sonuçlar doğabilir (Özer, 2004: 57-58). Bunun yanında bireyler, her meslek kolunda başarılı olamazken; bir veya birkaçında üstün başarı sağlayabilirler (Eren, 2001: 98).

Bireylerin özellikleri ve yeteneklerinin yanında, aldıkları eğitim ve deneyimlerinin de etkili olduğu davranış biçimleri birbirinden farklılık göstermesi için yeterlidir. Ayrıca, her bireyin başka insanlarla ve toplumla ilişkileri de yeri ve zamanına göre değişiklik gösterebilen bir etkendir. Tüm bu etkenlere rağmen olumsuz durumları bir şekilde ortadan kaldırarak örgüt kültürünü öğrenen ve iş arkadaşlarına uyum sağlayan işgören, örgütün istek ve beklentilerine daha kolay cevap verebilecektir (Doğan, 2006: 56). Diğer taraftan oryantasyon eğitimi verilecek olan işgörenin de eğitim almaya istekli olması oldukça önemlidir. Eğitimin kalitesini etkileyen bu süreçte, kişinin iş ve örgütle ilgili verilecek bilgilere açık olması beklenmektedir. Kişinin öğrenmesi beklenilen örgüt bilgileri, amaç ve hedefleri, örgüte hızlı bir şekilde uyumunun sağlanılması ve verimli bir işgören haline gelmesi amacı taşımaktadır. Bu süreçte bireyin, verilen bilgileri tam olarak algılamaması, isteksiz yaklaşması oryantasyon eğitimi amacından sıyrılıp, örgütsel ve bireysel bir takım kayıplara yol açabilmektedir (Günay, 2010: 90-95).

34

2.1.5.2. Örgütsel Yapı ve İşleyişten Kaynaklanan Sorunlar

Oryantasyon eğitimleri, başarıyla sonuçlanabileceği gibi başarısızlıkla da sonuçlanabilmektedir. Bu başarısızlıkların nedeni tek bir etkene bağlanamaz. Oryantasyon eğitim programı içeriğinin hazırlamasından uygulanmasına kadar pek çok aşamada başarısızlıklar yaşanabilir. Örneğin bir oryantasyon programı her ne kadar başarılı bir şekilde hazırlanmış olsa da, örgütün izlediği yanlış veya eksik politikalar, bu eğitimin başarısını engelleyebilir (Doğan, 2006: 57; Günay, 2010: 90). Diğer yandan, oryantasyon eğitimini işgörenin işe başladıktan bir süre sonra alması, bu eğitimin etkinliğini azaltabilir. Çünkü oryantasyon eğitimi için en uygun zaman, işgörenin işe başlatılan tarihle beraber onu izleyen zamanlardır. İşgörenin ilk gününde hemen çalışmaya başlayacağı yere götürülmesi; çevresini, örgütü ve işini tam olarak tanıyamamasına ve sorularının cevapsız kalmasına yol açacaktır. Bu da beraberinde verimsizliği getirecektir. İşleyişten kaynaklanan bir diğer sorun da; örgütlerin, yeni başlayan işgörene çalışma kuralları ve davranış kalıplarını anlatmaktan çok izinler, ücret ve şirket politikaları, vb. gibi ayrıntılardan bahsedebilmektedirler. Bu şekilde bir işleyiş, kendisini örgüte yabancı hisseden işgörenin beklentisini karşılamayacaktır (Günay, 2010: 90-91; Wayne, 1992: 225).

Diğer yandan oryantasyon eğitiminin hazırlanması ve uygulanması sırasında uygulayıcıların niteliklerinin yeterli olmaması ve gösterdikleri tavırlar da oryantasyon eğitiminin başarıyla sonuçlanmasında etkili olabilmektedir (Günay, 2010: 90-91). Bunlara ek olarak; eğitim faaliyetlerinin bir takım giderlere yol açması ve eğitim için harcanan zamanın, örgüt tarafından kayıp olarak düşünülmesi durumunda da oryantasyon eğitimini gereksiz gören örgütler olabilmektedir (Bircan, 1991: 9). Aynı zamanda yönetimin ve oryantasyon eğitimi uygulayıcılarının, oryantasyon eğitimine gereken önemi vermesi ve böyle bir kültürün oluşturulması, bu sürede karşılaşılabilecek olan sorunların azaltılması ve istenen hedefe ulaşılması açısından önem taşımaktadır. Sadece insan kaynakları uygulayıcılarının değil, diğer işgörenlerin de bu sürece destek vermesini sağlamak, oryantasyon eğitimi kalitesini ve verimi artıracağı gibi; böyle bir kültür yaratılamayan örgütlerde, işe yeni başlayan işgöreni ve örgütü olumsuz yönde etkileyerek; eğitimin amacına ulaşmasına engel olacaktır.

35

2.1.5.3. Oryantasyon Uygulamasının Kendisinden ve Uygulayıcılarından Kaynaklanan Sorunlar

Oryantasyon eğitim programının amacı, işgörenlerin ve örgütün kendi amaçlarını başarıyla gerçekleştirmesini sağlamaktır. İnsan kaynakları veya bölüm yöneticileri, etkili bir oryantasyon programı yürütmek amacıyla, örgütün insan kaynağının etkinliğini ve verimliliğini yükseltmekten sorumludurlar (Mujtaba, 2008; 318). Oryantasyon uygulamasının kendisinden ve uygulayıcılarından kaynaklanan sorunlar aşağıdaki gibidir;

 Hazırlık Aşamasındaki Sorunlar: İyi hazırlanmış bir oryantasyon eğitiminin, hem yeni işgören açısından hem de örgüt açısından yararları oldukça fazladır. Dikkatli hazırlanmış bir oryantasyon eğitimi programı, her iki tarafın da beklentisine yaklaşmalarına yardımcı olmaktadır (Atik, 2015: 42). Örgüt, oryantasyon eğitimi programını hazırlama sürecinde, “amaçlarını açık ve net şekilde ortaya koymalı ve belirlenen amaçlara, nasıl -hangi yollarla- ulaşabileceğini önceden planlamış” olmalıdır. Fakat bu sırada eğitimin içeriğinin fazla ve gereksiz bilgilerle donatılması, işgörenin gerçekten ihtiyacı olan bilgilere ulaşamamasına; uygulayıcılar tarafından yetersiz bilgi verilmesi durumunda ise onların bu bilgileri iş arkadaşlarından öğrenme yoluna gitmesine sebep olabilir. Böyle bir durum da, işgörenlerin yanlış bilgi edinmelerine sebep olur. Bunun için, işe alıştırma eğitim programının iyi hazırlanması oldukça önemlidir (Günay, 2010: 66). Bununla beraber, oryantasyon eğitiminin hazırlanmasında görevli olan kişi veya kişilerin nitelikleri de önemlidir. Kişilerin niteliklerinin yetersiz olması, eğitim programının başarısını olumsuz etkileyebilir (Günay, 2010: 93).

 Uygulama Aşamasındaki Sorunlar: Oryantasyon eğitimi programı, ne kadar başarılı bir şekilde hazırlansa dahi uygulamada aksaklıklar varsa, istenilen başarıya ulaşılamaz. Oryantasyon eğitiminin hazırlanmasında olduğu gibi uygulanma sırasında da görevli olan uygulayıcıların niteliklerinin yetersiz olması, oryantasyon eğitiminin başarısını düşürebilir. Bununla beraber yönetici ve çalışanların, yeni işgörenlere sergiledikleri tutum ve davranışlar da oryantasyon eğitiminin başarısı için önemli bir etkendir (Günay, 2010: 93).  Değerlendirme Aşamasındaki Sorunlar: Oryantasyon eğitiminin başarısıyla

36

zamanlarda haftalık, aylık, yıllık gibi belirli zaman aralıklarıyla yapılabilir. Burada önemli olan nokta ise oryantasyon eğitim programının üzerinden değerlendirilmesi için eğitimin üzerinden uzun bir zaman geçmemelidir. Aksi takdirde seçilen değerlendirme yöntemlerinde katılımcılar bazı bilgileri hatırlama zorluğu yaşayabilir (Batılı, 2010: 46).