Orkestra ve Yönetimi Dersi Öğretim Elemanı Nitelikleri

Orkestra ve Yönetimi dersi öğretim elemanlarının nitelikleri dersin öğretim süreci açısından can alıcı bir öneme sahiptir. Kuşkusuz öğretim elemanları, öğretim süreçlerinin en önemli ögelerinden biridir.

Öğretim elemanları; öğrenme, öğretme, eğitim, eğitim ortamı ve benzer kavramları bilir, öğretme ve öğrenme işlemlerinin temel amaç, ilke ve özelliklerini bilir ve uygular, öğrenme işleminin nasıl gerçekleştiğini bilir, öğrencilerde davranış değişikliğinin nasıl gerçekleştirildiğini bilir ve uygular, başarılı bir öğretim için gerekli işlem ve ölçüleri bilir ve gerçekleştirir, dersle ilgili araçları tanır, kullanmayı bilir ve kullanır, dersi araçlarla bütünleştirerek öğretim yapar, uygun eğitim ortamları oluşturabilir, öğrencilerle etkili ilişkiler kurabilir, öğrencilerin ders içi ve ders dışı sorunlarıyla ilgilenir, bir eğitimcinin öğretme için bilmesi gereken unsurları bilir ve uygular duruma gelmelidir (Erdoğan, 1990: 61).

XII. Milli Eğitim Şurasında Öğretmen Yetiştirme Komisyonu Raporunda, öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarına öğretim elemanı sağlanması ve yetiştirilmesiyle ilgili olarak şu görüşlere yer verilmiştir: “Öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarında görev alacak öğretim elemanlarının akademik formasyon, kişilik ve davranış özellikleri bakımından öğretmen adaylarına örnek olacak nitelikleri taşımalarına ayrı bir özen göstermelidir”.

Bonnstetter (1992), istenilen öğretim elemanı özellikleri olarak; eleştirel düşünme becerilerini destekleyen bireysel öğretim stratejilerinin kullanılması, bireyselleştirilmiş ve işbirliğine dayalı eğitim programlarını geliştirme becerisi, derinliğine alan bilgisi ve sınıf dinamiğini gözleme ve baş etme becerisinin önemini vurgulamaktadır.

Korkut’a göre (1986) göre, yetiştirilen insangücünün niteliği, öğretmenin niteliği ile yakından ilgili, hatta özdeş durumdadır. Öğrencinin niteliğini yükseltmek istiyorsak onun öğretmenini yetiştiren öğretmenin niteliğinden işe başlamak gerekir.

Öğretim elemanlarının nitelikleri üzerinde yaptığı araştırmasında Morris (1963) iyi bir öğretim elemanını; öğrencileri tanıyan, onları güdüleyen, iyi bir sınıf ortamı yaratan, ödül ve cezayı öğretim etkinliklerinin bir parçası olarak gören ve uygulayan, insan ilişkilerine önem veren bir kişi olarak tanımlamaktadır. Crows (1964) başarılı bir öğretim elemanını; öğrenci gereksinimlerini anlayan, dersin amaçlarını tanımlayan, öğrencileri dersine güdüleyebilen, bireysel farklılıkları anlayan, öğrenci etkinliklerini anlamlı hale getiren, öğrenme etkinliklerini analiz ve organize eden, grup etkinliklerini yönlendiren, öğrenmede araç-gereç kullanan, öğretmen-öğrenci ilişkilerini geliştiren, öğrenci başarısını artıran bir kişi olarak belirlemiştir. Croanbach (1963) ise etkileyici öğretim elemanını; öğrencilerini zeki gören, onları güdüleyen, sabırlı, ilgi alanı geniş olan olarak belirtmektedir. Ausubel’e (1969) göre, iyi bir öğretim elemanında aranan nitelikler şöyle sıralanabilir: Zihinsel yeterlik, alan bilgisi, akademik hazırlık gelişim ve öğretim bilgisi, istenilir kişisel özelliklerdir.

Öğretim elemanlığı mesleği, dinamik, sürekli gelişen, teknolojik gelişmelerden etkilenen bir meslek olduğu için niteliklerin sürekli geliştirilmesi gerekmektedir (Şahin, 2003: 22).

Sonuç olarak, öğretim elemanı, sosyal değerleri iyi bilmeli, toplumun beklentilerini, sorunlarını belirlemeli, öğretme ilke ve yöntemlerini kullanmalı, öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor düzeylerini geliştirmeli, öğrencilerle sağlıklı iletişim kurmalı, öğretme hedeflerini yerine getirmeli, yeni bilgi ve becerileri aktarmalı, sınıf içi düzeni sağlamalıdır. (Şahin, 2003: 24)

Öğretmenlik meslek bilgisi, alan bilgisi, ve genel kültür öğretmen yetiştirme programlarında yer alması gereken üç tür içerik kategorisini oluşturmaktadır (Küçükahmet, 1976: 4). Orkestra ve Yönetimi dersine giren öğretim elemanlarının, kuşkusuz bu üç boyut açısından yeterli ve donanımlı olmaları beklenir.

Bir orkestrayı eğitmenin ve yönetmenin zorlukları göz önüne alındığında, öğretim elemanlarında bulunması gereken birçok farklı nitelikten söz edilebilir. Bunların arasında grup ve insan psikolojisi bilgisi, etkili bir biçimde güdüleme becerisi, liderlik özellikleri, sabır, yönetme becerileri, eksiksiz bir müzik tarihi ve stil bilgisi, iyi bir işitme yeteneği, yaylı çalgılar eğitimi konusunda derin bir bilgiye sahip olmanın yanısıra bunun dışında diğer çalgıların kavramsal bilgilerine hakimiyet, etkili prova teknikleri bilgisi, öğrenci seviyesine uygun dağar oluşturabilme becerisi, müzikalite, etkili konser programları hazırlama becerisi vb. nitelikler yer alır.

Gillespie (1998); “Yaylı Çalgı ve Orkestra Öğretim Elemanlarının Başarılı Olması İçin Ulusal Standartlar” adlı makalesinde ASTA’nın (American String Teachers Association ‘Amerikan Yaylı Çalgılar Öğretmenleri Birliği’) NSOA (National School Orchestra Association) ile birlikte benimsediği ve MENC (The National Association for Music Education) tarafından onaylanan, yaylı çalgı ve orkestra öğretmenlerinin başarılı olması için Amerika Birleşik Devletleri adına yeni ulusal standartları açıklamaktadır. Bu standartlar; okul yöneticileri, veliler, kurul üyeleri ve öğretim elemanlarının anlayamadıkları, gizli kalmış durumları ortadan kaldıran, yaylı çalgı eğitimcisi ve orkestra dersi öğretim elemanının bilmesi gerekenler ve başarılı olabilmesi için yapması gereken kriterleri içermektedir. Makalede, üniversitelerde yaylı çalgı eğitimi veren öğretim elemanlarının, kurumlarında standartlara dayalı olarak “orkestra ve yaylı çalgı eğitimi” öğretim programlarını düzenlemek için öncülük edebilecekleri belirtilmiştir.

Okullarda Başarılı Yaylı Çalgı/Orkestra Eğitimi İçin Standartlar I. Müzisyen Olarak

1. Performans esnasında yüksek düzeyde bir müzisyenlik göstermelidir. 2. En az bir yaylı çalgıda orta düzeyden ileri düzeye kadar çalabilmelidir. 3. Bir yaylı çalgıda en azından basitten orta düzeye doğru performans kavramlarını bilmeli/göstermeli ve diğer yaylı çalgılardaki ileri ve artistik kavramları anlamalıdır.

4. Kulaktan çalma ve doğaçlama yeteneğini gösterebilmelidir.

5. Ağaçtan, pirinçten yapılmış üflemeli çalgıların ve vurmalı çalgıların çalınması ve öğretilmesi konusunda en azından basit temel bilgilere ve orta düzeyden ileri düzeye kadar bu çalgıların kavramsal bilgilerine sahip olmalıdır.

6. Orkestra yönetim becerilerine sahip olmalıdır.

7. En azından temelden orta düzeye kadar klavye becerilerine ve en azından I-IV-V akorlarını kullanarak melodilere eşlik etme becerisine sahip olmalıdır.

8. Sağlam bir işitme yeteneğine sahip olmalıdır.

9. Performanstan (başarımdan) dolayı ortaya çıkacak olan rahatsızlıkları önleme bilgisine sahip olmalıdır.

10. Farklı stil, çeşit, kültür ve tarihsel dönemleri öğretmek için çok geniş çaplı bir müzik dağar bilgisine sahip olmalıdır.

II. Eğitimci Olarak

1. Keman, viyola, çello ve bando için pedogoji (eğitbilimsel) uygulamalarından haberdar olmalıdır.

2. Yaylı çalgılar ve bütün orkestra için etkili prova tekniklerini bilmelidir.

3. Bütün seviyelerde yaylı çalgı ve orkestral eğitimin materyalleri konusunda geniş bir bilgiye sahip olmalıdır.

4. Solo literatürü, orkestra müziği ve oda müziğini de kapsayan öğrenci performansı için dağar bilgisine sahip olmalıdır.

5. Okul orkestraları için müzik düzenleme becerisine sahip olmalıdır. 6. Diğer disiplinlerle birlikte müziği birleştirme stratejisine sahip

olmalıdır.

7. Öğrencilerin farklı öğrenme sitillerini, olgunlaşma düzeylerini ve özel ihtiyaçlarını, buna bağlı olarak da çalgıya olan uyumlarını anlayabilme becerisine sahip olmalıdır.

8. Bütün düzeylerdeki ustalıklar için uygun hedefler ve beklentilerle birlikte yaylı çalgılar ve orkestrayı da içeren karmaşık ve ardışık gelen K-12 müzik müfredatı bilgisine sahip olmalıdır.

9. Yaylı çalgı derslerinin öğretimi için çeşitli homojen ve heterojen eğitbilimsel (pedogojik) yaklaşımları anlamaya sahip olmalıdır.

10. Etkili sınıf yönetimi beceri ve stratejilerini gösterebilmelidir.

11. Yaşa, sosyo-ekonomik düzeye, etnik ve bölgesel değişkenlere göre öğrencilere nasıl öğretim yapılacağını bilmelidir.

12. Öğrenci başarılarını ölçme ve değerlendirmede etkili olan yöntemleri bilmelidir.

13. Enstrüman satın alma ve kiralama konusunda bilgisi olmalıdır.

14. Eğitim, araştırma ve eğitimsel uygulamalar için günümüz teknolojisinden haberdar olmalıdır.

15. Başarılı yaylı çalgı ve orkestra programları için müfredattaki uygulamaları da içeren genel eğitim ve müzik politikalarını bilmelidir. 16. Uygun orkestra program verilerini bir araya getirme yeteneğine sahip

olmalıdır.

17. Kişisel ilgi ve kariyer çabaları arasındaki önemli dengeyi kurabilmelidir.

18. Araç-gereçler için bütçeyi ayarlama ve düzenleme yeteneğine sahip olmalıdır.

19. Yaylı çalgı ve orkestra programlarını içeren karmaşık müzik programları için etkili stratejiler geliştirebilmelidir.

20. Sözlü ve yazılı formlarda açık bir iletişim sağlayabilmelidir.

21. Müzik için K-12 Ulusal Müzik Eğitimi Standartları ile diğer yerel bölge ve okul standartlarını bütünleştirebilmelidir.

III. Profesyonel Olarak A. Müzisyen

2. Öğrencinin başarısı için olan 12. sınıf Ulusal Müzik Eğitimi Standartlarının gerekli kavramsal özelliklerinin bilincinde olmalıdır. 3. Sürekli, etkili performansta öz değerlendirme gösterebilmelidir.

4. Bir müzisyen olarak öğrenmek için fırsatları izlemeye devam etmelidir.

B. Profesyonellik ve İlgili Çalışmalar

1. MENG, ASTA-NSOA, SAA, CMA gibi profesyonel dernekler içerisinde aktif olarak rol almaya devam etmelidir.

2. Diğer müzik programlarını gözlemeye, diğer müzik eğitimcileri ile iletişim içinde olmaya devam etmelidir.

3. Mesleki alanda, okulda ve diğer çevrelerde profesyonel ahlak, görünüm, davranış ve ilişkiler sergileyebilmelidir.

4. Devam eden profesyonel öğretim etkililiğini geliştirmek için katılımlarda bulunmalıdır.

5. ASTA, NSOA ve MENC’in yönetici ve başkanlarıyla iletişim içinde bulunmalı ve öncülük rolü üstlenerek hizmet etmelidir.

C. Okul ve Çevre İlişkisi

1. Başarılı bir yaylı çalgı ve orkestra programını oluşturmak için okul yöneticileri ile birlikte sağlıklı bir ilişki geliştirmelidir.

2. Müzik ve sanat çevresinin diğer üyeleri ile olumlu yönde ilişkiler içerisinde olmanın değerini bilmelidir.

3. Okul yöneticileri, öğretmenleri ve üyeleri ile iletişim içerisinde olarak olumlu ilişkiler kurmalı ve bu ilişkileri devam ettirmelidir. 4. Sözlü ve yazılı yolla bir okul müzik programının yaylı

çalgı/orkestra bileşeninin olumlu yönlerini belirtmelidir.

5. Açık bir şekilde ve dilbilgisi olarak doğru telaffuzla, okul-aile birliği ve destek grupları ile etkili iletişimler kurmalıdır.

6. Güçlü bir okul orkestra programı için etkili bir savunucu durumunda olmalıdır.

Bu standartlar, özel ders veren öğretmenleri, sanatçıları, yöneticileri, üniversitede görev yapan öğretim elemanlarını ve üniversitedeki yaylı çalgı eğitimcilerini de içeren yaylı çalgı çevresindeki bütün hayatı etkileyen bir özelliğe sahiptir. Belirlenen standartların Amerika Birleşik Devletleri dışındaki diğer ülkelerdeki ve özellikle bizim ülkemizdeki konuyla ilgili programların geliştirilmesine ışık tutabilecek ve bir ön fikir sağlayabilecek nitelikte olduğu düşünülebilir.