Organik Gıda Alanında Faaliyet Gösteren Uluslararası Kuruluşlar

Organik ürünlerin dünya ticaretinde ortaya çıkan sorunlarından birisi organik ürün standartlarıdır. Ancak bu durum dünya ticaretini olumsuz yönde etkilemektedir. Ticaretin işleyişinde engel yaratan standartların en önemlileri, hükümetlerin oluşturduğu standartlardan oluşmaktadır. Bazı hükümetler, belli sertifikasyon kuruluşlarının sertifikalarını kabul

etmemektedir. Bu nedenle dünyada geçerli olan ve tüm dünya ülkelerince kabul edilmiş bir standardın oluşturulması, standartlara ilişkin olarak yaşanan bu sorunların çözümünde önemli bir rol oynayacaktır.

Uluslararası olarak, üç global kuruluş organik ürün standartlarının merkezindedir:

 Organik Tarım Hareketleri Federasyonu (IFOAM),

 Codex Alimentarius

 Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO) (Lotter 2003).

Burada dikkat edilmesi gereken nokta Codex’in ulusal ya da uluslar arası bir düzenleme olmadığıdır. Bu düzenleme hayvansal ve bitkisel üretim sonucu elde edilmiş olan ekolojik ürünleri kapsamaktadır. Bu düzenleme bir yandan tüketicileri koruma adına bir garanti verirken bir yandan da uluslar arası ticaret bazında bir garanti oluşturmaktadır. Bu konudan özellikle gelişmekte olan ülkeler etkilenmektedir. Çünkü bilindiği üzere gelişmekte olan ülkelerde hedef iç pazardan çok dış ticarettir. Bu yüzden de ticaret yapılan ülkeler açısından bu düzenlemeler büyük önem kazanmaktadır (Turhan 2005).

İlk uluslararası standart IFOAM tarafından basılmıştır. İlk kanuni düzenlemeler ise yine 1980 yılında Avrupa ülkelerinde (Ör. Avusturya, Fransa) geliştirilmiştir. Bu düzenleme ile üretim standartları, etiketleme, kontrol standartları ve uluslararası ticaret ile ilgili standartları oluşturulmuştur. Avrupa’da, Latin ABD ve Asya’da birçok ülke kendi mevzuatlarını 1990’ların ortalarında yayımlanmışlardır. 1999’da Codex Alimentarius organik bitkisel üretim için ilk rehberi hazırlamış ve 2001 yılında rehbere hayvansal üretim de eklenmiştir. 2002 yılında ABD’de, Birleşik Devletler Ulusal Organik Programı yürürlüğe girmiş olup, Çin’de ise mevzuat 2005 yılında tamamlanmıştır. 2006 yılında Kanada ve Paraguay mevzuatlarını oluşturmuşlardır (Koç 2009).

2.4.3.1. Uluslararası Organik Tarım Hareketleri Federasyonu (IFOAM)

Özel sektör standartları, IFOAM’ın Temel Standardına dayanmaktadır. IFOAM Temel Standardı, geçmişte ve günümüzde ülkelerin kendi mevzuatlarını oluşturmaları için bir referans olmaktadır.

IFOAM 1972 yılında Fransa’da kurulmuştur. IFOAM’ın 30 yılı aşkın geçmişi organik tarım destekçilerinin sosyal ve ekolojik devrim dahilinde etkin olduğunu göstermektedir (Anonim 2011).

IFOAM hali hazırda 116 ülkede 750 adet üye kuruluşu bir araya getiren köklü ve demokratik bir teşkilattır (Anonim 2011).

IFOAM (Organik Tarım Hareketleri Federasyonu) organik tarım hareketlerini sağlıklı ve düzenli bir şekilde yönlendirmeyi hedefleyen bir kuruluştur. Bu kuruluş tüm dünyada yapılan ekolojik tarım hareketlerini tek bir çatı altında toplamamıştır. Bunların yanı sıra bu kuruluş gerekli zamanlarda gerekli yönetmelik ve standartlar oluşturarak, bu yönetmelik ve standartları tüm üyeleriyle ve çiftçilerle paylaşmaktadır.

IFOAM, FAO (Birleşmiş Milletler, Tarım-Gıda Örgütü), WTO (Dünya Ticaret Organizasyonu), IUCN (Uluslararası Doğa Koruma Birliği), UNEP (Birleşmiş Milletler Çevre Programı) gibi uluslararası kuruluşlarla organik üretime dair bir işbirliği içerisindedir (Anonim 2011).

IFOAM’ın amaçları şu şekilde sıralanabilir (Anonim 2011):

 Organik hareketi için global bir platform oluşturur.

 Organik tarım ilkeleri geliştirir, bu ilkeleri duyurur ve muhafaza eder.

 Organik tarımın benimsenmesini kolaylaştırır ve bunu savunur.

 Organik pazarların gelişimini teşvik eder.

 Sürdürülebilir ve yeterli olan kaynakların etkin bir şekilde yönetilmesini sağlar.

IFOAM’ın, kendisine üye ülkelerin birer temsilcilerinden oluşan ve bir AB çalışma grubu ile, standartlar ve akreditasyonla ilgili komiteleri bulunmaktadır. IFOAM, belirli koşulları sağlayan kontrol ve sertifikasyon kuruluşlarını da akredite etmektedir.

IFOAM bu faaliyetlerin yanı sıra “Ecology and Farming” isimli bir dergiyi yayımlamaktadır. IFOAM tarafından yayınlanan bu dergi, dünya genelinde organik gıda hakkında gelişmeleri, araştırmalarıi konferans raporlarını, kitap incelemelerini ve tarımsal

siyaset ile ilgilili konuları içermektedir (Anonim 2012). Ayrıca organik ürünlerin ticareti açısından bir canlılık yaratan Almanya’da düzenlenen BIOFACH fuarını organize etmektedir.

2.4.3.2. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü(FAO)

FAO (The Food and Agriculture Organization of The United Nations), Hot Springs - Virginia’da toplanan 44 hükümet gıda ve tarıma yönelik kalıcı bir teşkilat kurmak üzere biraraya gelmiştir. 1951 yılında FAO merkezi Washington DC Amerika’dan İtalya’nın Roma şehrine taşınmıştır (Anonim 2013).

1962 yılında bir çalışma yapılarak ekolojik olarak üretilen ve etiketlenen gıda ürünleriyle ilgili uluslararası standartlar oluşturulmuştur. Bu çalışmayı FAO ve WHO (Dünya Sağlık Örgütü) birlikte yürütmüşlerdir. Yapılan bu çalışmada etiketleme komitesi olarak görev alan birim Codex Alimentarius bünyesinde çalışan birimdir (Anonim2013).

FAO, gelişmekte olan ülkelerin uluslararası ve organik pazara katılmaları için çeşitli çalışmalar yürütmektedir. Bu çalışmalar organik tarıma yönelik piyasa ve üretim koşullarıyla ilgili teknik bilgi ve tecrübelerin üye ülkeler arasında paylaşılmasını sağlamaktır.

2.4.3.3.Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC)

Küçük ölçekli işletmelerin ihracat başarısının artırılması, Uluslararası Ticaret Merkezi’nin misyonudur. ITC bunu gelişmekte olan ve de geçiş ekonomisine sahip ülkelerde yer alan özel sektör, karar mercileri ya da ticareti destekleyen kurumlara sürdürülebilir gelişim çözüm metotları sunarak yapmaktadır (Anonim 2012).

ITC, ithalat ve ihracat olanaklarını arttırmalarına yönelik faaliyetlerde bulunmaktadır ve gelişmekte olan ülkeler için, pazar potansiyeli sağlamaktadır. Ayrıca yapılan raporları paylaşmak için seminer düzenlemekte ve kitap yayınlamaktadır. ITC’nin en önemli hizmeti ürün ve pazar geliştirmedir. Bu kapsam altında organik ürün pazarlarına dair araştırmalar yapılmaktadır. Bu sonuçlar doğrultusunda gelişmekte olan ülkeler için tarımsal ürünlerin ithalat ve ihracatını canlandırmaya yönelik kalkınma planları oluşturulmaktadır.

Düzenlediği seminerlerle bilgilendirme faaliyetlerini gerçekleştirerek, gelişmekte olan ülkelerin dünya ticaretinde kendi faaliyetlerini arttırmalarına destek olmaktadır.

2.4.3.4. Organik Ticaret Birliği (OTA)

Kuruluş amacı, organik ürünlerin standartlarını korumak ve pazar payını arttırmaktır. Kuzey Amerika’da 1985 yılında ekolojik ürünlerin standart ve kalitelerini muhafaza etmek ve sahip olduğu pazar payını artırmak amacıyla kurulmuştur. Kuzey Amerika, Kanada ve Meksika’da bulunan 14 ekolojik ürün üreticisi, çiftçi birlikleri, işleyici, kontrolör, dağıtımcı, taşıyıcı, komisyoncu ve perakendecileri kapsayan üyelerden oluşmaktadır (Türköz 2008).

OTA’nın misyonu; kamu, ekonomi, çiftçi ve çevre yararına organik ticareti teşvik etmek ve korumaktır (Anonim 2013).