Olumsuz Cümle

Bu cümle yargının gerçekleşmediğini ifade eder. Yüklemi fiil olan cümlelerin olumsuzu “-ma, -me” olumsuzluk ekleriyle yapılırken, yüklemi isim olan cümlelerin olumsuzu “emes” edatı ya da “yok” ismi ile yapılır.

Eger u muşunda… kétiverse çoñ çata… çi…may …almaydu! 175/10

A…niyaz Ġunçe…izni izlidi, u bayi…i cayidimu, baş…a yerdimu körünmeytti. 280/20

A…niyaz turġan ornida turupla …aldi, çi…ip kétivat…an Ġunçe …izniñ ar…idin uzitip …oyuşmu ḫiyaliġa kelmidi. 144/04

Bu adem alte yildin béri pe…et ikki …étimla sora……a tartilġan, türmide töt …étim rehber almaş…an bolsimu, bu ademge héç nerse almişip ba…miġan… 71/11

Bu közler bir neççe yilli… dostlu… yolida birer …étimmu semimiyetsizlik ve …izġiniş bilen aliyip ba…miġanidi. 198/22

-Umumniñ mal-çarvilirini élip çi…ip ketseñlar bolmas! 93/25 Şevket orniġa yat…an bolsimu uḫliyalmidi. 84/07

–Emise, néme üçün tansiġa çi…midiñlar? 248/04

Uni tekşürüp delillidiñizmu? Ya…, Havaz Beḫti, unda… …ilmidiñiz, hem …ilalmaysiz! 153/20

Bu dunyaniñ işliri hergizmu séniñ ve Havaz Yétekçiniñ ḫiyali, iradisi boyiçe bolup ketmeydu!... 413/10

Epsuski, hazir beziler in…ilab …izil bayri…iniñ lepildevat…anli…inila körüp, düşmenlerniñ …iliçni bilevat…anli…ini körmeyvatidu! 158/04

Lékin buniñdin bezilerniñ közi …izirivatidu, ular bizniñ beḫtimizni körelmeyvatidu! 291/04

D.3. Soru Cümlesi:

Soru cümlesi, soru yoluyla bilgi almayı amaçlar. Soru zamirleri, soru edatları, soru sıfatları, kuvvetlendirme edatları ve soru eki kullanılarak soru cümlesi oluşturulur. Soru cümleleri olumlu veya olumsuz olabilir.

Néme, top oynimidiñma? 2/07

-Şevketniñ ehvali …anda…ra…? 120/20

-İsimsiz ḫetnimu pakit süpitide …obul …ilġan barmu? 76/22 -Bularni nege apirisiler? 93/22

-Amal bolarmu? 130/20

Hazir Badamgül bilen munasivitiñlar …anda…ra…? 243/07

Şuniñ bilen taġamni tartip çi…ti, yézimu yéza sazayi …ilip, eger mavcuşi teḫttin çüşken bolsa, sen çi…a…çimidiñ? 368/02

-Şunda… …ilişniñ zörüriyiti barmu? 411/12 -Héli…i işlar néme bolup ketti, A…niyaz? 422/22 –Tépiñlar, şéirniñ aptori kim? 313/07

Bu ḫuddi …éri, nativan momaylarniñ “men köyermen balamġa, balam köyer balisiġa” dep zarliġinidek hesretlik iş emesmu?! 144/19

Toġra, Zayit nahayitimu aldin körerlik bilen rast deptiken, u dégen “künlerniñ biri” del bügün emesmu? 56/01

1(1) Birinci Oisim (2) Dostlu…, tut…un, sarañ

(3) May éyi kirişi bilen hava leppide issip ketti, bahar vayπa (4) yetti éri…- östeñ boylirini, yata…, sinip, meydan ve hemme ya…ni (5) …izil gül bilen nemḫuş havaniñ kişini mest …ilπuçi hidi …aplidi, (6) …işiçe zéminniñ tepti bilen yénik nepeslinip yat…an eñ nazuk ot (7) -çöplermu özini bésivalġan taş-dañgallar arisidin muşa……et bilen (8) ösüp çi…ip, …uyaş nuriġa intildi.

(9) Mektepniñ kün çi…iş teripidiki séri… binadin çi……an bir (10) yigit ene şu güllüklerni, éri… boyidiki dereḫlerni arilap, meydan (11) terepke …arap asta kélivatatti. Yigirme ekki yaşlar çamisidiki ottura (12) boylu…, …eddi-…amiti kélişken bu yigitniñ …edemliri putla, sel (13)-pel …isilġan közliri oyçan idi. O …olidiki yoġan bir kitabni dem (14) …oltu…iġa …isatti, dem bir nerse ésige kelgendek çippide toḫtap (15) vara…laytti. U şu yosunda hem méñip hem oylap hem kitap körüp, (16) séri… bina bilen meydan arili…idiki neççe yüz …edem yolni yérim saet- (17)tek basti. U üç …evetlik o…utuş binasiniñ aldidiki bir çétide 2(1) valibol bir çétide vaskitbol …izip ketken simont meydanġa emdila (2) kélip, …i…asçukan içide top oynavat…an sava…daşliriniñ (3) herikitige boyundap turividi, ar…a tereptin birsiniñ tonuş avazi añlanġandek (4) …ildi:

(5) Şevket, hey Şevket!

(6) U ar…iġa burulup, yé…in dosti A…niyazni kördi: (7) Néme, top oynimidiñma?

(8) Özüñ nelerde yürdüñ? -Holu…up soridi A…niyaz ve (9) ügiliri yoġan, keñ pencilik …olini Şevketniñ mürisige taşlap uni (10) bir çetke tartti, -izlimigen yérim …almidi séni, emdi kutupḫaniġa (11) bérip ba…ay dep turuvidim, bu yerde közümge çéli…tiñ.

(12) Néme boldi? -Emdi Şevketniñmu köñli birer nersini (13) toyġandek aldirap soridi, -némige izligentiñ, tinçli…mu?...

(14) -Tinçli… tinçli…!... dédi A…niyaz pervasizla, -pe…et (15) saña bir addiy télégramma bar, belkim ḫuş ḫeverdur, -u gün ḫadani (16) kemzüliniñ yançu…idin téḫi aġizi éçilmiġan bir télégramma …eġizini élmip, (17) Şevketke berdi. Şevket télégrammini aldiraş yirtti, A…niyaz (18) uniñġa udulmu udul …arap turatti. U bestlik, katma kelgen, levzi (19) halal yigit idi. Şu tur…ida uniñ gusmestek bécirim goli, (20) …oñurreñ paḫma çéçi ve a… pişma… yüzi bilen Şevketniñ cuġi kiçik, (21) emma ça……an besti, …ap…ara yirik çéçi ve az tola çiçek izi (22) bar …ara mutu… yüzi bir-birige bekmu ruşen sélişturma bolġanidi.

(23) Şevket télégrammini o…up bolup, …oşumisini türdi ve bir (24) pes süküt içide cimcit turup …aldi. U vezmin yigit idi, (25) uniñ sel-pel çoñ…ur çana…liri içidiki yoġan, ötkür közliridinmu (26) hemişe bir ḫil işenç ve casaret çi…ip turatti. A…niyaz uniñ 3 (1) çirayidiki tuyu…siz özgirişni körüp alman-talman soridi:

(2) -Kimdin keptu, birer iş bolmiġandu?

(3) Şevket ésige kelgendek A…niyazġa leppide …arap, biraz ensizlik (4) bilen munda… dédi:

(5) Akamdin keptu, anamniñ késili éġir oḫşaydu!

(6) Şunda…mu! -A…niyaz ittik uniñ …olidiki télégrammini (7) élip köz yügürtti ve köyüngen halda dédi, -barmisañ bolmaydiġan (8) oḫşimamdu?

(9) -Şunda…, menmu şunda… oylavatimen, -dédi Şevket muñġa muñġa (10) tolġan közlirini yoġan éçip, -birinçi yilli…tiki va…itimda dadamniñ (11) yüzini körelmey armanda …alġanidim, emdi…

(12) Uniñ nepisi boġulġan bolup, sözinin aḫirini éytalmidi, (13) A…niyaz derhal teselli berdi:

(14) Unçilik oylap ketme, adaş! Anañnin kona késili …ozġilip (15) …alġan çéġi, séni körse ço…um yaḫşi bolup kétidu!

(16) Olar téḫimu obdanra… meslihetlişiş üçün bir-birini (17) yétilişip yata… terepke …arap ketti…

(18) Şevket üç kündin kéyin ruḫset aldi. Uniñ her éhtimalġa (19) ikki heptilik dep soriġan iltimasiġa aḫir…i …étim fakultét mudiri (20) Ya…up Kérimi "on küngiçe bérip kelsun!" dep resmi testi… (21) saldi. Şevket yol teyyarli…iġa çüşti. El-aġiniliridin ançe (22)-munçe yol …erz élip, anisiġa, akisiġa öz yarişi…ida sovġat aldi. 4 (1) Bolupmu, amra… siñlisiġa yérim kün bazar çügilep, Urumçi …izliriġa (2) moda bolġan zeñger reñlik kapron yaġliktin birni aldi. Emdi u maşina (3) bélitini alsila yürüp kétetti. Kim bilsun u bélet alġili …atnaş (4) békitige çi……anda, …ériş…andek ikki künlük bélet sétilip bolup, üçinçi (5) künniñ béliti …alġanidi, u amalsiz şu béletni aldi ve tit-titli… (6) içide kün ötküzüşke başlidi.

(7) Şevket mañidiġan künniñ aldin…i ahşimi A…niyaz ikki aġinisi (8) bilen birlişip yata…ta uzitiş ziyapiti teyyarlidi. Keçlik (9) tama…tin kéyin ular yata…ta cem boldi. Töt buluñġa töt yaġaç karivat (10) …oyulġan addiy, emma pakir, seremcan bu yata…niñ otturisidiki (11) üstelge ikki parça gézit yéyilġanidi, gézitniñ üstide bazarniñ (12) béletlik üç dane şapila… néni, bir botulka alma (13) hari…i, bir botulka maş hari…i, kiçik-kiçik üç …eley teḫside güle-…a…, kempüt-piçine (14) dégendek nersiler tizilġanidi. Dérize tekçisige bir çiġ çaydan (15) bilen ikki kuruşka ve bir neççe istakan destilep …oyulġanidi. Töt (16) dost üstelniñ töt teripide bir-birige …arişip olturdi. Ular (17) Şevket bilen A…niyaz Zayit bilen Turġunlar idi. Oḫşimiġan yerlerde (18) tuġulup,

oḫşimiġan yerlerde ösüp çoñ bolġan, oḫşimiġan boy (19)-tur…, oḫşimiġan çiray-şekil ve oḫşimiġan micez-ḫul…tiki bu (20) töt yigit üç yildin béri oḫşaş …ismetlerni béşidin keçürüp, oḫşaş sinip, (21) oḫşaş partida olturup, zamanivi bilim öginivat…an (22) …edinas dostlardin bolup …alġanidi. Ularniñ dost éçilli…i fakültéttiki (23) o…uġiçilar tügül, o…ut…uçilarniñmu …izi…iş –hevisini (24) …ozġaytti, téḫi buniñ içidiki A…niyaz bilen Zayit sinip kadirliri (25) hésablinatti, A…niyaz sinipniñ öginiş heyeti, Zayit bolsa, sinip (26) ittipa… yaçéykisiniñ şucisi idi. U aşunda… salahiyiti bolġaçkimikin 5 (1) …orsi…iġa yémise yémeyttiki, emma hemişe üstbéşini (2) par…iritip, söletlik yürüşni yaḫşi köretti. Mana hazirmu u hemmeylendin (3) alipte hem çirayli… yasinip olturatti. Köñliginiñ ya…isi, (4) iştininiñ puç…iki A…niyazniñkige oḫşaş unda… pürleşken emes, (5) belki özi …ayna…su toş…uzilġan kuruşkini bolsimu dezmal …ilip (6) sélivalġaç…a, ḫéli retlik, …irli… körünetti, mañliyiġa çüşüp turġan (7) bir tutam çéçini ança-munçe maylap parfiritivalġaç…a Turgunniñ ciyekliri (8) terdin şorlişip ketken nimkeş badam doppili… sidam béşidin (9) alahide per…linip, guya biri, satiraşḫanidin yuyunup tarinip yéñila (10) çi……an; yene biri bolsa, çañ-tozanġa milinip étizli…tin hazir kelgen (11) ikki ademniñ béşidek körinetti. Demisimu Turġun vaskitbol (12) meydanidin yénip, üst başlirinimu tüzeştürmey, terlep-piş…an péti (13) udul muşu yerge kelgenidi. Yoġan közliri sel-pel poltiyip (14) turidiġan, …añşarli…, salpañ …ula… bu yigit kiçikidinla top…a amra… (15) idi, ottura mekteptiki çaġlirida, u téḫi vaskitbol “A” (16) komandisiniñ düycañi idi. Hemişe top meydanida pirkirap yüretti, (17) tetil va…tida öyige …aytip, top oynaydiġan yer tapalmiġanda, eski (18) …as…anni tamġa miḫlap, lata-putilarni pomlap top yasap, …oşniliriniñ (19) baliliri bilen hoylida yügürüp yürüp oynaytti. Bu yerge kelgendin (20) kéyinmu u şu aditini taşliyalmidi, nurġun top mestaniliri “yügürüp (21) yürsek …orsa… téz éçip kétidu” dep, top oynaştin özini tart…an (22) bolsimu, lékin Turġun özini tartalmidi, her küni birer yérim saet (23) top oynimisa köñli unimaytti, oynaşniġu oynaytti, lékin oynap bolupla, (24) …orsi…iniñ aç…iniġa çidimay, hemmidin burun aşḫaniniñ (25) tişikige bérivélip, …oşu…i bilen çinini ta…ilditip, aşpezlerniñ béşini (26) …odañşitivétetti…

6(1) -A…niyaz …izlarġa va…itni éni… démigenmidiñ? –Soridi (2) Zayit bitaket bolġan halda ve uniñ …olidiki tamakini élip davam …ildi. (3) -Kimler kelmekçidi?

(4) Éni… dégen, saet alte yérimda kélişni éyt…an, kélidiġanlar (5) bar yo… ikki, saña çüşte éyttimġu: Badamgül bilen ∏unçe…iz, şu! (6) -dédi A…niyaz ve Şevkettiñ soridi. -Adaş saetiñ …ançe boldi, (7) başlavérimizmu-ye?

(8) Şevket bilek saetige …arap békip dédi:

(9) -Sel teḫir …ilayli, saet altidin …iri… ötüptu, …izlarniñ (10) teyyarli…i asan pütmeydu!

(11) -Bolupmu bügün dégine, -dédi Turgun boyun, başliridiki (12) téḫiçe toḫtimiġan terlirini sürtüvétip, Badamgülniñ bügün sen (13) bilen ḫoşlişidiġan küni téḫi!...

(14) Turġunniñ géçi tüge-tügimey karidurda ikki …izniñ canan (15) çinidek zil külkisi ve topliyiniñ yénik ta…ildiġan avazi añlandi. (16) Bu avaz yigitlerniñ …uli…iġa nahayiti siñişli… idi, yira…tinla (17) tonuvalatti. Ular üstel-orundu…larni retlep, özlirini üzeştürüp (18) bolġuçe …izlarmu yata……a kirip boldi. Ooramiġa yetken töt yigitniñ töt (19) cüp pal-pal közi ikki …izniñ vallide yanġan çiraġdek nurlu… oma… (20) yüzlirige teñla tikildi. Oizlar bügün rasttinla çirayli… (21) yasinivalġanidi. Badamgül üstige nu…utreñ betis köñlek kiyip, béşiġa (22) kök-séri… güllük gaz yaġlı… artivalġanidi, ∏unçe…izniñ (23) üstidiki oyma ya…a, keñ étek navatreñ köñliki liġirlap turatti, apa… (24) putiġa çéçreñ naski kiyivalġanidi…

(25) Yigitlerniñ közini ala…-cala… …ilip ḫiddi magizinlardiki (26) eñ güzel, ölçemlik modéllardek …étip turġan bu ikki …iz şu künlerde 7(1) edebiyat fakültétidiki tirna…ta toḫtaydiġan ser ḫillardin idi. (2) Démisimu, Badamgül bir …ariġan kişiniñ köñlini utup, özige mehliya (3) …ilġudek tebiiy güzellikke ige …iz idi. Uniñ oynap turidiġan bota (4) közliri bezi …izlarniñ lap-lap tikilidiġan cadu közlirigimu, bezilerniñ (5) hemişe bir nersidin hürkigendek çekçiyip turidiġan sürlük (6) közlirigimu oḫşimaytti, uniñ üstinki léviniñ oñ burcikidiki (7) siyadandek …ara, yumila… ḫali a… gülgün çirayġa bekmu mas kélip, (8) uniñġa baş…içe güzellik ve nazaket beḫş etkenidi. Uniñ uşşa… (9) tal-tal sizi…lar bilen tolġan levliri uniñ ḫélila héssiyatçan …iz (10) ikenlikini bildürse, a…-…arisi ruşen ayrilip turidiġan otlu… (11) közliri uniñ semimiy ve a…köñüllükini körsitetti. Ois…isi u, (12) moda medeniyiti barli……a kelgen muşu künlerdiki perdazsiz, tebiiy (13) güzellikke ige nazinin …izlardin idi.

(14) Güzel çiray, yarişimli… kiyim-kéçek, kéliştürüp …ilinġan (15) girimler kişini derhalla meptun …ilsimu, lékin u huddi asmanda (16) yürgen bulut…a yaki kün pétiş bilenla tar…ilip kétidiġan şepe……a oḫşaş, (17) va…it deryasida haman tézla ġer… bolup kétidu. Kişige (18) untulġusiz, mengü éstétik tesir béridiġan nerse yenila taş…i güzellik (19) bilen içki güzellikniñ yuġurulmisidin peyda bolġan pak, tebiiy (20) ve addiy güzelliktur! Şevket Badamgülni mana şu özgiçiliki bilen yaritip, (21) yaḫşi körüp …alġanidi.

(22) ∏unçe…izmu nahayiti celpkar …izlardin idi. Uniñ şu taptiki (23) pütün tur…idin her …anda… yigitniñ közini ala çekmen …ilivétidiġan bir (24) ḫil tebiiy latapet bilen yaşlarġa ḫas cuş…unlu… çi…ip turatti. Uniñ (25) …eddi-…amiti kiyiktek nazuk ve evrişim, közlirimu (26) kiyikniñkidek düpdügilek ve …ap…ara idi. Pe…et yüzila sütte çay…iġandek 8(1) apa… yaltirap turatti. U ḫéli-ḫéli katta sorunlardimu özini (2) erkin ve bimalal tutup yüreleytti. (3) Bu ikki …iz gerçe bir sinipta bolmisimu, lékin bir-biriniñ (4) derdige yétidiġan sirdaş dostlardin idi. Şuna hemişe ayrilmay bille (5) yüretti. Ularniñ boy-tur…i reñgiroyi, gep-sözliri bir (6)-biridin ḫélila per…linetti. Badamgülde cenub …izliriġa ḫas tartinça…li… (7) ve addiy-saddili… bolsa, ∏unçe…izda Ürümçi …izliriġa ḫas (8) meġrurlu…, erkinlik ve çi…iş…a…li… bar idi. Badamgül ∏unçe…izġa …ariġanda (9) nazuk, sipta idi, uni anisi kiçikidin tartip “…iz bala köp (10) tama… yése, tini…i yoġinap kétidu” dep, piyalide aş-tama… bérip çoñ (11) …ilġanidi. Şuña hazirmu iştihası söley, kem tama… idi. Baş…ilarniñ (12) …orsi…i yérim bolmaydiġan normili…, etivar nanlar

uniñdin téḫi éşip (13) …alatti. Şuña siniptiki oġullar unin bilen bir şirede tama… yéyişni (14) bes-beste talişatti.

(15) Yata…ta bir dem cimcitli… höküm sürdi, yigitlerniñ ünsiz, (16) otlu… bé…işliriġa …izlar uza… berdaşli… bérelmidi bolġay, aridiki (17) sükütni ular buzdi.

(18) -Yaḫşimu siler? Her ikki …iz bosuġida turupla hümet (19) salimini …ildi. (20) Rehmet yu…iri ötüñlar! -Yigitler orun boşitip (21) …izlarni yéñi ve çirayli…ra… orundu…larġa teklip …ildi. (22) “Ḫoş-ḫoş “bu yerge, u yerge” digen tekellüplerdin kéyin ḫuddi (23) birsi ismini yézip toġrilap …oyġandek, Badamgül Şevketniñ ∏unçe…iz (24) A…niyazniñ uduliġa toġrilinip olturdi. Turġun dérize (25) tekçisidiki çiġ çaydandin körüşke ve istakanlarġa aldirap çay …uyuş…a (26) başlidi, A…niyaz dastiḫandiki nanlarni parçilap, …eley 9(1) teḫsidiki alahide németlerni …izlarniñ aldiġa sürüp …oydi. Andin (2) kiçik-kiçik alte sapal romkiġa …ul…ullutup hara… …oydi, hara… (3) tekşi …uyulup bolġandin kéyin, A…niyaz romgilarni Şevkettin başlap (4) bir- birlep hemmeylenniñ aldiġa …oydi ve aḫirida öziniñ romgisini (5) …oliġa élip, ġududuñ avazda munda… dédi:

(6)-Dostlar bilen bille kötürgen …edemlerniñ mezmuni çuñ…ur (7) bolidu, aġiniler! Méniñçe, biz bu birinçi …edehni (8) sirdaş, dildaş bolġan aġinimiz, buradirimiz Şevketniñ salametliki (9) ve sepiriniñ a… yollu… boluşi üçün kötüreyli! Oéni, (10) kötürüşüñlarni iltimas …ilimen!

(11) Üç yigit romgini derhal …oliġa élip, orunliridin likkide (12) turdi, ikki …iz bir birige …arap, ḫicil bolġandek, teñlikte (13) …alġandek oñaysiz halda …imdinip …oydi.

(14)-Oéni …izlar, bügünki hara… ḫasiyetlik, birni içip …oyuñlar, (15)-dédi Turġun ularġa medet bérip A…niyazmu ularni zorlaş…a (16) başlidi. Yenila Ġunçe…iz baturlu… …ildi, u romkini …oliġa élip Badamgülni (17) …istidi:

(18)-Hlin Badamgül, bügün men içmisem kérek yo…, emma siz (19) içmisiñiz bolmaydu! Birer …étimġa héçgep bolmas…

(20) A…niyaz Ġunçe…izniñ oçu…, merdane ḫaraktérige …ayil boldi, u (21) özini raslap, şairane teleppuz bilen uni taza bir maḫtima…çi boldiyu, (22) lékin yene derhal özini tutuvaldi, unda… …ilġanda Badamgülge bésim bolup (23) …alidiġandek hés …ildi. Şuña gepni yenila Badamgülni (24) riġbetlendüriş bilenla boldi …ildi:

(25)-Éliña Badamgül, köñül tart…an kişi bilen içken hara… (26) hara… emes, démide, zemzem bolidu!

10(1) Badamgül birersidin panah tiligendek etrap…a telmürüp …aridi ve (2) hemmeylenniñ özige iltica bilen tikilip, kütüp turġanli…ini körüp (3) amalsiz …aldi ve romgini teslikte …oliġa élip, ornidin turdi:

(4) Boptu bügün birni içey… Teñlikte …aldim, buniñdin kéyin (5) zorlimañlar!...

(6) Birinçi romga hara… ene şunda… te…ezzalik ve teñlik içide (7) içildi, Badamgül çirayini pürüştürüp, seskinip ketti, Ġunçe…iz (8) sel -pel sikingendek boldiyu, lékin yénikkide birni kékirgendin (9) kéyin, bedini …izip, rahetlengendek bolup …aldi.

(10) Kéyinki romgilar …izlarġa zorlanmidi, ular kempüt şorap, ançe (11)- munçe çay otlap, yigitlerniñ içişige, yéyişige …arap olturdi, (12) dastḫandiki nan ḫuddi pile …uruti ḫazan yégendek birdemdila vasildap (13) yéyilip boldi, emdi …eley teḫsilerdiki güle-…a… kempüt (14)-piçiniler kosuldutup yéyilişke başlidi. Bunda… açközlük, nepsi (15) balali… şu künlerde héçkimge eyib bilinmeytti. Şuña özini alahide (16) tutidiġan Zayitmu, nepsini yiġalaydiġan Şevketmu, top mestanisi Turġunmu, (17) hara… ḫumar A…niyazmu …izlarniñ aldida tartinip, …orunup …almidi. (18) Oizlarmu öziniñ aldidiki németlerni ularniñ aldiġa sürüp, ularni (19) köprek yéyişke ündidi…

(20) Zayit aldidiki romkini va……ida kötürüvétip, bir tal kempütni (21) zakuşka …ilip aġziġa saldi-de, kosulditip çayniġan péti Şevkettin (22) soridi:

(23)-On künde bérip kéleler senmu adaş?

(24)-Eslidiġu ikki hepte ruḫset bergen bolsa yaḫşi bolatti, (25) -dédi Şevket Zayit…a yüzlinip, -tinçli… bolsa, on künde …aytip (26) kélermen!

11(1)-Va…itni dep bek aldirap ketme, -dédi Zayit ve Badamgülge (2) lappide bir …arap …oyup davam …ildi, -uniñ üstige, apañ késelken, (3) on kün yetmise, ḫatircem turuver, éşip ketken va…itni biz bu yerde (4) Havaz Yétekçi bilen sözlişip toġrilap …oyimiz!

(5) Zayitniñ sözi A…niyazġa ya…midi bolġay, çirayini biliner (6) -bilinmes pürüştürüp …oyup, istihzali… teleppuzda munda… dédi:

(7)-Én yaḫşi, va…tida …aytip kelsün!

(8)-Toġra, va…tida …aytip kelgini yaḫşi! -dédi Turġunmu Zayitniñ (9) sözidin alli…anda… yoşurun menini çüşengendek, -Zayit, (10) séniñ u Havaz Yétekçeñ hergizmu Şevketke şapaet …ilmaydu! Méniñçe (11) on künde çüçektek yerge keñtaşa bérip kelgili bolidu. Bügün (12) çéslaġa on üç, ḫuda ḫalisa, yigirme üçinçi may küni Şevket bilmen (13) yene muşu yerde körüşüp, …arşi éliş ziyapiti ötküzimiz, téḫi! (14) Oanda… dédim ependiler, ḫanimlar?

(15)Hemmeylen yénikkide külüşüp …oydi, emdi sözge Ġunçe…iz (16) arilaşti: (17)-Yolġa …ançe kün kéter, Şevket! Öyüñlar Çüçekniñ bazar (18) içidimu?

(19)-Hee, bazar içide, -dédi Şevket ve hésablap davam (20) …ildi, ikki künde barsam, ikki künde kelsem, öyde alte kün (21) tursam, méninçe yéterlik bolidu, uniñdin kéçikip ketsem, (22) mevsümlük imtihanġa yétişelmey …alimen!

(23) Emdi ularniñ pariñi yéni-yéni témilarġa yütkilip turdi. Zayit (24) hara…ni köprek içivalġaç…a, yérim-yarta mestlikte éyt…an gepliri (25) aġzidin çay…ilip çi…iş…a başlidi. U hemme gepni öz aldiġa tartip, (26) kim néme dése şuniñġa lo…ma salatti, bezide hetta, bilip –bilmey 12(1) yürikidiki yoşurun derdlirinimu tüketti. Bir …étim u ḫuddi tamdin (2) tarşa çüşkendekla: “yigit dégen her …ançe bolsa, bizçilik bolar, (3) boynimizda ula…, yüzimizde yama… yo…!” dévidi, baş…ilar uniñ gépiniñ (4) menisini çüşinip bolġuçke Ġunçe…iz nahayiti ça……anli… bilen: “Zayit (5) aka, hazirġu şunda…, lékin hara…ni muşunda… içiversiñiz, ete (6) ḫuddi …éyip …alġan şaldek turup, boyuniñizġa ula… çüşüp (7) …alarmikin!” dep oḫşitivetti. Bu söz hemmeylenni küldürdi, Zayitniñ (8) özimu küldi, lékin uniñ külkisi ḫuddi cümlilerdiki egeşme (9) bölektek, baş…ilarġa zormu zor …oşulup, amalsizli…tin külgen bir ḫil (10) soġu…, aḫmi…ane külke idi. Buniñ içide pe…et A…niyazniñla külkisi (11) hemmidin saz, iptiḫarli… külke boldi. U özimu sezmigen halda Ġunçe- (12) …izġa barġanséri …ayil bolup, özini uniñġa yé…in tutuvatatti. Ġunçe…izniñ (13) tatli…, oma… heriketliri uni özige iḫtiyarsiz (14) egeştürüvalġanidi. U külse, A…niyazniñmu levliri lipildep külgisi (15) kéletti, u közini oynatsa, uniñmu közliri iḫtiyarsiz yuġinaytti (16) yaki …isilatti, u boynini atsa, A…niyazniñmu boyun bulcuñliri tartişip (17) tulġinatti, …is…isi, Ġunçe…izniñ yarişimli… kiyimler bilen (18) yaltirap, tolġinip turġan evrişim gevdisi bilen aşu kiyikniñkidek (19) …ap…ara möldür, bir …ariġan kişiniñ ésidin asan çi…maydiġan oyna… (20) közliri A…niyazni esir …ilip halidin ketküzgenidi. Şuña u, Ġunçe…izniñ (21) uzun ve …ap…ara kirpikliri …orşavida …alġan aşu közlirige (22) pat-pat hérismenlik bilen tikilip …arap …alatti. Buni az dégendek, (23) uniñ boynidiki …oş tizi… mervayit, …uli…idiki altun hal…a, …olidiki (24) ya…ut köz üzükler çiraġ nurida yaltirap, ça…nap, A…niyazniñ yürikige (25) goya ot bolup çéçilġandek, uniñ vucudida bir ḫil hararet dol…uni (26) peyda …ilganidi…

13(1)Ġunçe…iz ḫuddi birsi “…ara” dégendek tebiiy nezer bilen (2) A…niyazġa …arividi, uniñ özige mit …ilmay tikilip turġan mestane (3) közliridin guya payani yo… tini… asmanġa oḫşaş bir ḫil séhriy küç (4) bilen köñülni illitidiġan küçlük bir hararetniñ barli…ini sézip, (5) …atti… oñaysizlandi-de, közini derhal uniñdin …açurup, (6) Badamgülniñ …uli…iġa şuḫlu… bilen bir némilerni piçirliġan boluvaldi. (7) A…niyaz bu meḫpiy piçirlaşni deslep özige teellu… iş, dep (8) oyliġanidi, kéyin Ġunçe…izniñ özige zadila nezer közini aġdurmiġanli…iġa (9) …arap, bizeñlik bilen uni bizar …ilip …oydummu néme, dep ḫélila (10) epsuslandi…

(11)Badamgül Ġunçe…izniñ bayi…i piçirlişidin ilhamlinip, öziniñ (12) aldida çéçilip yat…an bir neççe tal kempütler içidin …eġez ve markisi (13) çirayli…ra… birsini talidi-de, oñ …oliniñ barma…liri bilen asta (14) sürüp, Şevketniñ aldiġa apardi ve gül …étidek çirayli…, süzük (15) …atli… …apa…lirini leppide kötürüp “siz yeñ” dégendek uniñġa naz bilen (16) …aridi. Uniñ hérismenlikke tolġan çirayli… bota közliridin ḫuddi (17) tini… soġa çéçilġan ay şolisidek yé…imli… nur ça…nap ketti. Şevket (18) kempütni …oliġa élip, guya birsidin …izġanġandek şunda… (19) ça……anli… bilen …aġizini soyup

aġziġa saldi ve Badamgülniñ közige acayip (20) yé…imli… bir …araş bilen möldürlep turup, “tatli…ken” dégen (21) menide ikki …étim tami…ini çékip …oydi. Badamgül uniñ heriketlirige (22) …arap pissiññide küldi, tebessüm uniñġa hösn …oşti, uniñ oma… (23) yüzi özgirip, téḫimu çirayli… bolup ketti… (24) Şu çaġda -Şevket bilen Badamgül köz oyuni oynavat…an del (25) şu- çaġda yene bir közmu ularni yer astidin anda-munda közitip, (26) aççi… elem bilen tolġinip olturatti. Lékin u özini yene hara……a 14(1) zorlap, keypiyatidiki özgirişni sezdürmeslikke tirişatti. Çünki (2) u, söygü ilahiniñ özige medet bolmay, muhebbet …uşiniñ alli…aya…larġa (3) uçup ketkenliki ve özi kütken ametniñ baş…a birsige (4) nésip bolġanli…i üçün te…dirge ten bergenidi, lékin yaḫşi körüş, (5) muhebbet dégen bu beñbaş nersiniñ no…ta salidiġan béşi, gep (6) añlaydiġan …uli…i bolmiġaç…a, u bezide ḫuddi …erellik …ozġaydiġan (7) tut…a… késilidek, yaḫşi körgen adimiñni muşunda… güzel, (8) latapetlik halda uçritip …alġan va…tiñda, yene kélip, sen uniñdin (9) telep …ilġan söygüni baş…a birsige te…dim …ilivat…an halda uçritip (10) …alġiniñda, u séniñ yürikiñni éçiştürmay, aççi… elem bilen tolġandurmay (11) …oymaydu! Muñ bilen hesretke, yoşurun ot bilen reş……e (12) tolġan bu köz baş…a birsiniñ emes, del Zayitniñ közi idi. Bu köz (13) yene bir …étim Badamgülge oġrili…çe möllide …ariġanda, Badamgülniñ uyatçan (14) közi bilen uçrişip …élip, …izniñ yumila…, süzük yüzide bir ḫil (15) ḫicilli… …izilli…i tepçiridi…

(16) “Uzitiş ziyapiti” aḫirlaşti, alte sava…daş üç yérim (17) …evetlik yata… binasiniñ aldiġa çi…ip toḫtap …aldi. Emdi bu yerde, (18) baya déyilmigen, déyilgen bolsimu, çalisi …alġan gepler déyilişke (19) başliġanidi. Turġun Şevketni bir çetkirek tartip, mañliyini uniñ (20) mañliyiġa irep turup munda… dédi:

(21)-Adaş… Sen kelgiçe menmi kétip …élişim mumkin, cumu! (22)-Nege? Aldirap soridi Şevket.

15(1)-Yurt…a bolmamdu… (2)-Kelmeskimu?

(3)-Şunda…ra…...

(4)-Néme déginin bu?! -Şevketniñ avazi …atti… ve …opalra… (5) çi…ti, u héli sözlimekçi bolividi, lékin …izlarniñ bir çette kütüp (6) turġanli…ini körüp, gepni …is…artti, -boldi, bu gepni hazirçe (7) …oyup turayli, men kelgiçe héçyerge midirlima, séniñ işiñni aldi (8) bilen töt kişilik “aġiniler meclisi”de …arap çikip, andin bir (9) nerse deymiz…

(10)-Töt kişilik emes, alte kişilik, -dédi ularniñ yéniġa (11) aḫir…i gepke ülkürüp yétip kelgen A…niyaz, avu ikki ḫanimni (12) …oşsa… alte kişilik bolidu-de!

(13)-Toġra, toġra, alte kişilik, dédi Şevketmu derhal (14) gepni toġrilap, - ularmu emdi “aġiniler meclisi”niñ daimiy (15) heyet ezasi bolup …aldi!

(17) Şevket Badamgülni …oltu…lap, mektepniñ ar…a teripidiki çilanli……a (18) …arap mañdi, A…niyaz Ġnçe…izni yati…iġa apirip …oyuş üçün (19) …izlar yati…i terepke …arap ketti. Turġun yata……a …aytti, Zayit bolsa, bina (20) aldidiki cimcit …arañġu boşlu…ta uluġ kiçik tinġan péti (21) bir dem asmanġa, bir dem yerge …arap ḫamuş turup …aldi…

(22) Şevket bilen Badamgül bir neççe binalarni arilap ötti, emdi (23) ularniñ aldida keñri boşlu… …oça… açti. Yol azade ve ḫaliy idi, (24) uniñda muşu ikki otlu… yürektin baş…a, yene asmandin tökülüvat…an (25) ay nuri bilen dereḫlerniñ …aramtul sayisila bar idi.

(26) Şevket yata… binasiniñ aldidin taki çilanli……a kalgiçe bolġan 16(1) arili…ta gep söz …ilmay cimmide mañdi. Pe…et bir neççe …étim uluġ (2) -kiçik tinip uhsindi, bu hal Badamgülni oylandurup …oydi. U bir (3) turup, belkim tuyu…siz kelgen télégrammini oylap, anisidin enserep (4) …alġandu, dep perez …ilsa; bir turup Zayitniñ bayi…i gepliridin, (5) …ili…liridin gümanlinip …alġan oḫşaydu, dep …iyas …ilatti ve éni… bir (6) nersini çüşnelmey, içi si…ilişka başlidi. Aḫir u tit-tit bolup (7) éġiz açti:

(8)-Şevket, néme boldiñiz? Aniñizni oylavatamsiz yaki baş…a (9) işmu?

(10)Hemmisini oylavatimen, Badamgül, hemmisini! -dédi u (11) pes, emma urġulu… avazda.

(12) Badamgül öz gumaniniñ toġrili…ini bilip, sel-pel cudini (13) tut…andek boldi:

(14)-Çidimas!... Bunimu bilip …oydu…, kündeşlikiñiz ḫéli …atti… (15) iken-he! (16)-Muhebbet bar yerde kündeşlik bolmisa bolamdu? –dédi (17) Şevket bir az küriki yéşilgendek sözge kirişip, -dunyada muhebbettin (18) küçlük şeḫsiyetçi nerse yo…, Badamgül! U özi yaḫşi (19) körgen ademniñ başka birsige tikilip …arişinimu rava körmeydu!

(20) Pah, men intayin mulayim, köyümçan birsige uçridim dep (21)yürsem, eslide uçiġa çi……an bir zor avanġa uçriġan oḫşumamdimen? (22)-dédi Badamgül ça…ça… arilaş tene bilen, -emise siz üçün, (23) sizge bolġan sada…itim üçün, baş…ilarġa …araydiġan közümni oyup (24) bérey, bolamdu?

(25)Bu sözler ḫéli …atti… teleppuzda éytilġan bolsimu, lékin Şevketke (26) …atti… bilinmidi belki Badamgülniñ özige bolġan iḫlas, 17(1) sada…itini bildüridiġan semimiy sözlerdek yé…imli…, tesirlik tuyuldi. (2) Şuña u derhalla Badamgülniñ …oliġa ésilip, hemme gepni (3) ça…ça……a aylanduruş…a aldiridi:

(4)-Toḫtañ, unda… …ilmañ söyümlüküm, siz …ariġu bolup …alsiñiz (5) men …anda… …ilimen, bu dunya mañimi …ap…arañġu zulmettek bolup …almamdu?! (6) Dunyaniñ yoru…ini, güzellikni ikkimiz teñ köreyli cumu!

(7)Ular şildirlap su é…ivat…an éri… boyidiki çimli… üstige (8) olturdi. Şevket Badamgülniñ bélidin …uça…lap tutuvaldi, Badamgülmu (9) itaetmenlik bilen béşini siñayan …ilip, Şevketniñ yelkisige …oydi. (10) Ay şolisi ularniñ sayisini éri…tiki süzük su üstige çüşürdi. (11) Yandiki dereḫlerniñ yopurma…lirimu ḫuddi ularni tebriklevat…andek (12) meyin şamalda bir-birige urulup, şivirlaşka başlidi…

(13)-Şevket, men sizge ötkende éyt…an, -dédi Badamgül éri…tiki (14) suġa teñkeş …ilġandek asta piçirlap, -yene bir …étim éytip (15) …oyay, mende birla yürek bar, pe…et birla ademniñ söygüsi siġidu, u (16) bolsimu sizniñ söygüñiz! Ḫatircem kétivériñ,