Okutulacak Bilginin Analizi

Bu çalışmada ilköğretimde sağlık eğitimi alanında Okutulacak Bilginin analizi için üç bilgi kaynağına bakılacaktır. Bunlar;

program bilgisi,

TTKB tarafından kabul edilen resmi olarak okutulan kitap bilgisi ve resmi seviye belirleme sınav sorularının (SBS gibi) hazırlanmasında

gerekli olan bilgidir (Özgür, 2004; Pelitoğlu, 2006).

Bu bilgilerin hangi seviyede, ne şekilde, hangi bilgilerle bağlantılı olarak verildiği irdelenecektir.

2.4.1.1 Program Bilgisindeki Sağlık Eğitimi İle İlgili Kazanımların İrdelenmesi

Türkiye’de ilköğretim seviyesinde sağlık eğitimi “Sağlık Kültürü Eğitimi” adı altında ara disiplin olarak temsil edilmektedir ve kendi kazanımları vardır (MEB, 2012). İlköğretim programlarındaki kazanımlar ile Sağlık Kültürü kazanımları, programlarda eşleştirilmiştir. Ancak araştırmacı tarafından bu eşleştirme yeterli görülmemiştir. Çünkü çalışmada, ilköğretim programlarında yer alan sağlık eğitimiyle ilgili olduğu düşünülen kazanımlar, sağlığı geliştirme bakış açısından irdelenmiştir. Bu bakış açısı da daha detaylı inceleme yapma gereğini doğurmuştur. Çoğu zaman Sağlık Kültürü kazanımlarıyla eşleştirilmemiş ancak araştırma kapsamında sağlık eğitimiyle alakalı olduğu düşünülen kazanımlarla çalışılmıştır. Diğer bir yönüyle de bu detaylı araştırmayı sınırlandırmak amacıyla, sağlık

45

eğitimiyle daha yoğun ilişki içerisinde olan ilköğretim programlarıyla çalışma yürütülmüştür. Bu bağlamda sadece İlköğretim;

Uyum ve Hazırlık Süreci Çalışmaları, 1-3. Sınıf Hayat Bilgisi,

4-8. Sınıf Fen ve Teknoloji, 4-7. Sınıf Sosyal Bilgiler,

4-5. Sınıf Trafik ve İlkyardım programlarında yer alan sağlık eğitimi ile ilgili kazanımlar irdelenmiştir.

Çalışma, sağlığı geliştirme sekiz temel içerik alanının ve ilköğretim programlarındaki kazanımların seçimi ve kazanımların bu alanlarla eşleştirilmesi aşamalarında araştırmacının tercihleri ile sınırlıdır.

İlköğretim program kazanımlarının analizlerde Bilgi Ağlarından faydalanılmıştır (Özgür, 2004; Pelitoğlu, 2006). Bilgi Ağı yapımı, kavram haritalarına benzemekle birlikte araştırma yöntemine uygun olması bakımından birtakım farklılıklara sahiptir. Bilgi Ağları ile bilginin hangi aşamada, hangi bilgilerle yapılandırılmış şekilde ve ne düzeyde yapılandırıldığı hakkında fikir edinilmektedir. Çalışmada Bilgi Ağı yapımı amacıyla “İnspiration Trial Version” bilgisayar paket programları kullanılmıştır. Bilgi ağlarıyla ilgili detaylı bilgi Bölüm 2.5.1’de yer almaktadır.

Bir sonraki aşamada Okutulan Bilgi olarak, yazarlar tarafından program doğrultusunda hazırlanmış ve TTKB tarafından resmi olarak kabul edilmiş kitaplardaki sağlık eğitimi bilgisi irdelenecektir.

2.4.1.2 Kitap Bilgisindeki Sağlık Eğitimi İle İlgili Konuların İrdelenmesi 2010 yılında MEB tarafından kabul edilen ve Balıkesir il merkezi ve ilçelerinde okutulan ilköğretim düzeyindeki Uyum ve Hazırlık Süreci, 1-3. Sınıf Hayat Bilgisi, 4-8. Sınıf Fen ve Teknoloji, 4-7. Sınıf Sosyal Bilgiler, 4-5. Sınıf Trafik ve İlk Yardım ders kitapları sağlık eğitimi bilgisi kapsamında irdelenmiştir (Atlıhan, Özel-Eren ve Fidan, 2009; Hatipoğlu, Arıkan-Öztürk, Çoban, Duran, Düzgün,

46

Zeybek-Köken ve Tuğrul, 2009 a ve b; Özdemir ve Yıldız, 2008; Öztürk ve Elbistan, 2009; Tunç, Agalday, Akçam, Çeltikli-Altunoğlu, Bağcı, Bakar, Başdağ, İnal, İpek, Keleş, Gürsoy-Köroğlu ve Yörük, 2009; Tunç, Bağcı, Yörük, Gürsoy-Köroğlu, Çeltikli-Altunoğlu, Başdağ, Keleş, İpek ve Bakar, 2009; Tunç, Bakar, Başdağ, İpek Bağcı, Gürsoy-Köroğlu, Yörük ve Keleş, 2009; Tunç, Karademir, Agalday, Merdeşe, Talo, Koçakoğlu ve Kaya, 2009; Yılmaz, Atalay, Özgül, Keleş, Gürer-Kavas, Şen, Özgiresun ve Şahin, 2009).

Söz konusu kitaplar, sağlık eğitiminde benimsenen 8 içerik alanı açısından analiz edilmiştir.Bu aşamada program için belirlenen 8 içerik alanının, resmi olarak İlköğretimlerde okutulan kitapların içeriğinde var olup olmadığı, bu kriterlerle uygunluk var ise ne düzeyde ve yapıda var olduğu üzerinde çalışılmıştır.

Kitaplarda sağlık eğitimi bilgisi ile ilgili konulardan elde edilen veriler, programdaki kazanımlardan elde edilen verilerle karşılaştırılmıştır. Bunun için de yine bilgi ağlarından faydalanılmıştır. Ancak kitaplarda yer alan sağlık eğitimi bilgisinin yoğunluğu ve detayı nedeniyle bilgi ağında gösterimi oldukça karmaşık bir hal alacağı için farklı bir yol izlenmiştir. Öncelikle her bir sınıf düzeyinde incelenen disiplinin tema yada ünite kapsamında yer alan sağlık eğitimi bilgileri 8 içerik alanında kategorize edilerek tablolaştırılmıştır. Bu şekilde ayrıntılı bilgi ve örneklemeler tabloda görülmektedir. Kitap bilgi ağına yalnızca ana bilgi eklenmiştir. Böylece kitap bilgi ağlarında gereksiz kalabalık ve kompleks bilgi görüntüsünden uzak, sade ve net bir bakış ortaya konmaya çalışılmıştır. Ayrıntılı bilgi edinmek için tablonun incelenmesi yerinde olacaktır.

Kitaplardaki sağlık eğitimi bilgisinin tablolaştırılması ve süzülerek bilgi ağına aktarımından sonra her biri kendi programının bilgi ağı ile karşılaştırılmıştır. Böylece programdaki sağlık eğitimi bilgisinin ne derece kitaba yansıdığı üzerinde tartışılmıştır.

Bundan sonraki aşamada ilköğretim düzeyinde SBS’de (resmi olarak yapılan genel sınavlarda) sorulan sağlık eğitimi bilgisi ile ilgili çalışma yürütülmüştür.

47

2.4.1.3 SBS Sorularının Doğru Yanıtlanması İçin Gerekli Olan Bilgideki Sağlık Eğitimi İle İlgili Konuların İrdelenmesi

Program kazanımlarındaki ve kitaptaki sağlık eğitimi bilgisini irdelemede kullanılan sekiz içerik alanı doğrultusunda, resmi olarak Türkiye çapında MEB tarafından resmi olarak yapılan genel sınav sorularının doğru yanıtlanabilmesi için gereken bilgi irdelenmiş ve elde edilen veriler program kazanımları ve resmi kitap bilgilerindeki verilerle karşılaştırılmıştır.

Okutulacak Bilgi ile ilgili son olarak, yukarıda söz geçen program, kitap ve genel sınav sorularını doğru yanıtlamak için gereken sağlık eğitimi bilgilerinden elde edilen veriler birbiriyle karşılaştırılmıştır. Bu üç aşamanın karşılaştırılması sonunda ilköğretimde sağlık eğitimi Okutulacak Bilgisinin mevcut durumu hakkında genel bir bakış ortaya konmaya çalışılmıştır. Bir sonraki aşamada Okutulan Bilgi ile ilgili analizler yapılmıştır.