Okullardaki Alt-Yapı Koşulları Hakkındaki Bulgular

Önceki bölümde araştırmaya katılan öğretmenlerin Beden Eğitimi dersinin önemi ve gösterilen ilgi konusundaki görüşleri alınmış ve verilen cevaplardan çeşitli bulgulara ulaşılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, araştırmaya katılan öğretmenlerin tamamı beden eğitimi dersinin yüksek düzeyde öneme sahip bir ders olduğu konusunda hemfikir olduklarını ifade etmişlerdir. Buna ek olarak okullarındaki öğrencilerin de bu derse karşı ilgi ve tutumlarının yüksek olduğunu belirtmişlerdir. Buna bağlı olarak çalıştıkları okullarda öğrencilerin bu ilgi ve ihtiyaçlarını

gidermeleri açısından ne tür fiziki koşullar hazırlandığı, bu koşulların Beden Eğitimi dersinin amaçlarına ulaştırılmasında ne derece etkili olduğu ve öğretmenlere göre bu dersin yürütülmesi için okulların alt-yapılarının ne derece yeterli olduğunun belirlenmesi konularında öğretmenlerden görüş alınarak değerlendirme yapılması bu çalışmanın cevap aradığı sorular arasındadır.

Bilindiği üzere Beden Eğitimi dersi zihinsel ve duyuşsal niteliklerin gelişimini hedef almış olsa da daha çok öğrencilerin devinişsel alandaki (psiko- motor) becerilerinin tespiti ve geliştirilmesine yönelik bir derstir. Bu anlamda fiziksel aktivitelerin yoğun oldu, öğrencilerin aktif katılımlarının beklendiği ve çeşitli dallarda faaliyet gösterilen bir derstir. Bu nedenle bu dersin yürütülmesi açısından okullarda bu amaçların gerçekleştirilmesi için gerekli alt yapı ve fiziki koşulların oluşturulması gerekmektedir. Tüm bunlar dikkate alınarak, araştırmaya katılan öğretmenlere yarı-yapılandırılmış görüşme formunda çalıştıkları kurumlardaki alt yapı olanakları hakkında görüş bildirmeleri için çeşitli sorular yöneltilmiştir. Sorulara verilen cevaplardan elde edilen bulgulara göre araştırmaya katılan öğretmenlerin büyük bir kısmı okullardaki şartların Beden Eğitimi dersinin sağlıklı yürütülmesi ve istenen hedeflere ulaşılması açısından “yetersiz” olduğunu dile getirmişlerdir.

Okullardaki fiziki koşullar ve öğretmenler tarafından belirlenen eksikliklerle ilgili öğretmen görüşlerinden elde edilen bulgular aşağıdaki Tablo 5’te sunulmaktadır.

Tablo 5. Okullardaki fiziki koşullar hakkındaki görüşler Görüşler Ok ul T ü rü Ö ğ re tmen Y eterli Ye te rs iz K ısm en Y eterli Eksiklikler

Ö1 ₉ Kapalı salon yok

Ö2 ₉ Malzeme eksikliği

Kapalı salon yok

Ö3 ₉

Ö4 ₉ Kapalı salon yok

Ö5 ₉ Malzeme eksikliği

Kapalı salon yok

Ö6 ₉

Ö7 ₉ Zemini bozuk (Voleybol) sahası

Ö8 ₉ Maddi imkânsızlıklar var, salon yok

Ö9 ₉ Tesis yok İlk ö ğ re ti m

Ö10 ₉ Kapalı salon yok

Ö11 ₉ Salon yok

Ö12 ₉

Ö13 ₉ Kapalı salon yok

Ö14 ₉

Ö15 ₉

Ö16 ₉ Parasal sorunlar var

Ö17 ₉

Ö18 ₉ Kapalı salon yok

Ö19 ₉ Spor kompleksi yok

Or ta ö ğ ret im Ö20 ₉ Toplam _{7 6 7}

Tablo 5’te görüldüğü gibi araştırmaya katılan Beden Eğitimi öğretmenlerinin çalıştıkları kurumlarda Beden Eğitimi dersinin sağlıklı yürütülmesi için gereken alt yapı ile ilgili koşullar tüm okullarda tam olarak oluşturulamamıştır. Özellikle ilköğretim kurumlarında çalışan ve araştırmaya katılan 10 öğretmenden sadece 2 öğretmen okullarındaki alt yapı olanaklarının yeterli olduğunu ifade etmişlerdir. Bu okullarda çalışan öğretmenlerden kısmen yeterli imkânlara sahibiz diyen 4 öğretmende Beden Eğitimi dersi için önemli unsurlardan biri olan kapalı spor salonunun olmadığını belirtmişlerdir. Buna karşılık orta öğretim kurumlarında çalışıp araştırmaya katılan öğretmenlerin 5’i okullarında alt yapı imkânlarını oldukça yeterli bulduğu, sadece 2 öğretmenin “yetersiz” görüşü olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Orta

öğretim kurumlarında çalışan 10 öğretmenden 3’ü ise kısmen de olsa yeterli imkânlarının var olduğunu dile getirmişlerdir.

Tablo 5’te de özetlendiği gibi okullarda Beden Eğitimi dersi açısından en büyük eksiklik öğretmenlerin çoğu tarafından “kapalı spor salonu” yokluğu olarak gösterilmiştir. Özellikle ilköğretim okullarında bu eksiklik daha da yoğun olarak dikkat çekmektedir. Kapalı spor salonunun olmaması birçok beden eğitimi aktivitesinin sınıf içi koşullarda yürütülmeye çalışıldığının göstergesidir. Özellikle Karadeniz Bölgesinin iklim koşulları düşünüldüğünde Türkiye’nin diğer bölgelerine oranla daha fazla yağış alan bir bölge olması nedeniyle okul bahçelerinde mevcut olan basketbol, voleybol, tenis vb. sahaların kullanımını olumsuz hale getirmekte, çoğu zaman kullanılamaz olmasına neden olmaktadır. Öğretmenlerin görüşlerine göre, bunların dışında sportif faaliyetler için gerekli olan malzeme eksikliği, malzeme alımındaki maddi imkânsızlıklar da Beden Eğitimi derslerinin okullarda sağlıklı ve istenen düzeyde yürütülmesini engelleyen önemli faktörler olarak göze çarpmaktadır.

Araştırmaya katılan öğretmenlerin okullardaki alt-yapı olanakları hakkındaki görüşlerinin alınmasındaki nedenlerden biri, sahip oldukları koşullara bağlı olarak, kendilerinin uygulamakla sorumlu oldukları Beden Eğitimi Programında gösterilen amaçları ne derce gerçekleştirip gerçekleştiremediklerinin, diğer bir deyişle bu programda belirtilen kazanımları öğrencilerine ne derece kazandırıp kazandıramadıklarının irdelenmesidir. Bu nedenle öğretmelere programda gösterilen amaçların gerçekleştirilme düzeyleri hakkında soru yöneltilmiş ve bu konudaki düşünceleri alınmaya çalışılmıştır.

Aşağıda sunulan grafikte (Şekil 2) bu soruya öğretmenler tarafından verilen cevaplardan elde edilen dereceler gösterilmektedir. Elde edilen bulgulara göre araştırmaya katılan öğretmenlerin tamamı çalıştıkları okullarda Beden Eğitimi dersi programında gösterilen amaçlara “tam olarak” ulaşılmadığını belirtmişlerdir. Amaçların gerçekleştirilmesi konusunda sadece 3 öğretmen “yüksek düzeyde” gerçekleştiriliyor görüşünde iken katılımcı öğretmenlerden 9’u “orta düzeyde”

gerçekleştirilebildiğini; 8’i ise programdaki kazanımların gerçekleştirilme düzeyinin çok az olduğunu dile getirmişlerdir.

Öğretmenlerin mülakatlarından elde edilen sonuçlara göre programın uygulanması konusunda en önce dikkate aldıkları noktanın okullardaki yetersiz alt yapı şartlarının olduğu, bu olumsuz koşullarında programdaki kazanımların (hedeflerin) gerçekleşmesini olumsuz yönde etkilediği ortaya çıkmıştır. Aşağıda öğretmenlerin yapmış oldukları konuşmalardan bazı alıntılar verilmiştir. Ö18’ e göre programdaki hedefler yüksek düzeyde gerçekleşmektedir. Ancak bu öğretmen konuyla ilgili açıklama yaparken eksikliklerin olduğunu da dile getirmekten kaçınmamıştır. Programın okulda gerçekleştirme düzeyi sorulduğunda:

“…%80 düzeyde. Tamamen olması için, saha, malzeme ve tüm imkânların olması gerekmektedir. Bu durumda kısa zamanda olacak değil” şeklinde açıklama yapmıştır. Görüldüğü gibi öğretmen programın uygulanmasını okulun alt yapı ve fiziki koşullarıyla ilişkilendirmektedir. Orta-öğretim kurumunda görev yapan Ö16’ da Ö18 gibi alt yapı şartlarıyla programın uygulanabilirliğini ilişkilendirmiş, bunun yanında hedeflerin gerçekleştirilmesini etkileye diğer faktörlerden de bahsetmiştir. Ö16 görüşünü şu şekilde dile getirmiştir:

“Beden Eğitimi programındaki hedeflere ulaşma düzeyi öncelikle sportif tesis, araç-gereç imkânı ve yeterli sayıda beden eğitimi öğretmeni, yeterli saatte

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Hiç Çok az Orta düzeyde Yüksek düzeyde Tam olarak gerçekleştirliyor Görü şle r Öğretmen sayısı

beden eğitimi dersiyle mümkündür. Bunlar çok yetersiz olduğu için bu amaçları gerçekleştirme düzeyi de kâğıt üzerindeki hedeflerden çok daha geridedir.”

Ö13 ise aynı konuda programın sadece kağıt üzerinde kaldığını belirtmektedir: “Şahsi görüşüm sadece müfredatlarda kalmaktadır. Aslını sorarsanız müfredatlarda yazılı olanlarda bana göre yetersizdir. Spor liseleri hariç diğer liselerde amacına ulaşmayan bir plan olduğunu düşünüyorum.” Görüldüğü gibi Ö13 programda gösterilen hedeflerin sadece kağıt üstünde kaldığını değil, bu hedefleri okullar için yetersiz olduğunu düşünmektedir. Bu görüş, diğer öğretmenlerin görüşlerinden farklıdır, çünkü diğer öğretmenler mevcut kazanımların tam anlamıyla gerçekleştirilmesinin zor olduğunu belirtirken Ö13, mevcut olan bu kazanımları dahi yetersiz bulmaktadır.

Ö7’de programdaki kazanımların gerçekleşme düzeyinin çok fazla olmadığına işaret ederek, uygulamada başka bir boyuta dikkat çekmiştir: “…Çok fazla olduğunu düşünmüyorum. Çünkü beden eğitimi dersi haricinde her şeyle ilgilenmek zorunda kalıyoruz. Örneğin, yazışmalar, formaliteler, bayram hazırlıkları vs. vs.” Görüldüğü gibi Ö7, okulda kendilerine yüklenen ekstra görevler nedeniyle, programdaki hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik çok fazla çalışma yapamadıklarını dile getirmiştir.

Aynı şekilde Ö2’de diğer öğretmenlerin çoğu gibi, programdaki kazanımların gerçekleştirilmesiyle ilgili kendisine yöneltilen soruya, okullardaki fiziki durumlara vurgu yaparak cevap vermiştir. Ö2 verdiği cevabında: “Her ne kadar amaçlara uygun çalışmak istesek de okulların fiziki durumu, malzeme eksikliği amaçların gerçekleştirilmemize engel olmaktadır.” şeklinde görüş belirtmiştir.

Görüldüğü gibi Tablo 5’te sunulan Beden Eğitimi dersinin uygulanması ile ilgili alt yapı sorunlarına paralel olarak programdaki hedeflerin gerçekleştirilme düzeyi de düşmektedir. Özellikle fiziki koşullar ve yetersizlikler öğretmenlere göre programda önerilen faaliyetlerin gerçekleştirilmesini olumsuz yönde etkilemektedir. Bunların dışında ders dışında verilen görevler, resmi yazışmalar ve diğer

formalitelerin de bu derin amaçlarının yüksek düzeyde gerçekleştirilmesine olumsuz yönde katkı yaptığı da ulaşılan bulgular arasındadır.

Araştırmaya katılan Beden eğitimi öğretmenlerinin, okullarda beden eğitimi dersinin yürütülmesi açısından karşılaştıkları diğer sorunlar ise daha önce de belirtildiği üzere genel olarak

• Okul yöneticilerinin gerekli desteği vermemsi

• Ailelerin beden eğitimi dersinin gerekliliğine yönelik olumsuz tutumları • Sınav sisteminden dolayı Beden eğitimi dersinin önemsenmemesi ve

• Okullardaki fiziki alt-yapı ve malzemelerin yetersizliği olarak karşımıza çıkmaktadır.