Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Okul Dışı Faaliyetleri

Bu araştırma da Beden Eğitimi öğretmenlerinin okul içi ve okul dışı faaliyetleri incelenmektedir. Önceki bölümlerde araştırmaya katılan Beden Eğitimi öğretmenlerinin görev aldıkları okullarda, beden eğitimi programının uygulanması sürecinde karşılaştıkları sorunlar ve faaliyetleriyle ilgili görüşleri değerlendirilmiştir.

Bu bölümde ise çalışmanın II. Bölümünde (Literatür Taraması) belirtilen Beden Eğitimi öğretmenlerinin okul dışı faaliyetleriyle ilgili ne tür çalışmalar yaptıkları, uygulamaları ve süreç içinde karşılaştıkları sorunlar hakkında araştırmaya katılan öğretmenlerden mülakatlar yoluyla elde edilen nitel veriler analiz edilerek bulgular sunulacaktır.

Öncelikle araştırmaya katılan öğretmenlerin okul dışında katıldıkları veya yürüttükleri herhangi bir faaliyet olup olmadıkları, varsa bu faaliyetlerin hangi alanlarda olduğu sorulmuştur. Elde edilen bulgular aşağıdaki tabloda gösterilmektedir:

Tablo 6. Öğretmenlerin Okul Dışı faaliyetleri ve alanları Ok ul Türü Ö ğ ret m en K odu Ok ul d ış ı fa al iy etiniz va r m ı? Vars a han g i al an la rd a?

Ö1 Evet Futbol antrenörlüğü, voleybol

Ö2 Evet Süper ligde hentbol oyuncusu

Ö3 Evet Spor kulübünde futbol alt yapı antrenörü

Ö4 Evet Hentbol antrenörlüğü

Ö5 Evet Futbol antrenörlüğü

Ö6 Evet Alt yapıda futbol antrenörlüğü

Ö7 Evet Bir kulüpte futbol ve kros antrenörlüğü

Ö8 Evet Futbol, voleybol, masa tenisi, kros...

Ö9 Evet Spor kulübünde futbol alt yapı antrenörü

İlkö

ğ

re

tim

Ö10 Evet Süper ligde hentbol oyuncusu

Ö11 Evet Kaleci (futbol) antrenörü

Ö12 Evet Profesyonel Voleybol antrenörü

Ö13 Evet Spor kulübünde futbol alt yapı antrenörü

Ö14 Evet Güreş antrenörü

Ö15 Evet Amatör futbol antrenörü

Ö16 Evet Spor kulübü basketbol alt yapı antrenörü

Ö17 Evet Futbol antrenörlüğü

Ö18 Evet Futbol antrenörlüğü

Ö19 Evet TÜFAD (Dernek) Şube yöneticiliği

Orta

ö

ğ

retim

Ö20 Evet Bayan futbol antrenörlüğü, atıcılık.

Görüldüğü üzere araştırmaya katılan öğretmenlerin tamamı okul dışında da çeşitli dallarda sportif faaliyetlerle uğraşmaktadırlar. Aşağıdaki şekilden de görüleceği gibi bu faaliyetlerin başında bir spor kulübü alt yapısında futbol antrenörlüğü gelmektedir.

Şekil 3. Öğretmenlerin okul dışı faaliyet alanları 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Profesyonel Voleybol antrenörü Basketbol antrenörlüğü Güreş antrenörlüğü Antrenörler derneği yönticisi Süper ligde hentbol

oyuncusu Futbol antrenörlüğü, voleybol Al an la r Öğretmenler

Grafikte görüldüğü gibi araştırmaya katılan öğretmenlerin büyük bir kısmı (yaklaşık %65) okul dışında bir spor kulübünde futbol antrenörlüğü yapmaktadır. Futbolu 3 öğretmenle hentbol, 1 er öğretmenle de güreş, basketbol, voleybol ve antrenörler derneği yöneticiliği izlemektedir.

Anlaşılacağı üzere futbol antrenörlüğü araştırmanın yapıldığı ilde araştırmaya katılan öğretmenlerin okul dışında en fazla ilgilendikleri alanların başında gelmektedir. Tablo 4. 2.’de görüldüğü üzere araştırmaya katılan öğretmenlerin antrenörlük dışında da birçok alanda sertifika sahibi olmalarına rağmen, okul dışı faaliyet olarak bunların çoğunu kullanamadıkları ve genel olarak futbol antrenörlüğü yaptıkları ortaya çıkmaktadır. Bunun nedenlerinden biri araştırma yapılan şehrin, tarihsel ve kültürel olarak bir futbol şehri olmasından kaynaklanıyor olabilir. Ayrıca Trabzon Gençlik İl Spor Müdürlüğü 2008 yılı verileri itibariyle amatör ve profesyonel olmak üzere il genelinde toplam 154 spor kulübü bulunmaktadır. Sporun çeşitli branşlarında 39975 (9080’i faal) sporcu, 1027 hakem ve 60 antrenör bulunmaktadır. Bu rakamlar bölgedeki ve hatta ülkedeki diğer illerle karşılaştırıldığında (büyük iller hariç) oldukça yüksek rakamlardır. Bu anlamda

Trabzon, ülke ve hatta dünya futboluna oyuncu yetiştiren önemli merkezlerden biridir. Özellikle yerel halkın uzun yıllardan beri spor olarak futbola göstermiş olduğu ilgi bilinen bir gerçektir. Buna bağlı olarak ilde birçok spor kulübü kurulmuş ve bu kulüplerin en çok ağırlık verdiği alan ise futbol olmuştur. Bu nedenle bu kulüplerin alt yapılarında oyuncu yetiştirilmesine yönelik görev alabilecek yetkili, bu konuda uzmanlık eğitimi almış yetiştiricilerine, çalıştırıcı ve antrenörlere ihtiyaç vardır. Buradan da görülmektedir ki bu kulüpler bu düzeydeki profesyonel çalıştırıcıların büyük bir kısmını da devlet okullarında görev alan Beden Eğitimi öğretmenlerinden karşılamaktadırlar. Yine Gençlik İl Spor Müdürlüğü 2008 verilerine göre ilde antrenörlük yapan 60 kişinin 54’ü aynı zamanda Beden Eğitimi öğretmenliği yapmaktadır. Böylelikle bu veri araştırmaya katılan öğretmenler tarafından da teyit edilmektedir.

Bu analizin dışında katılımcı öğretmenlere neden okul dışı faaliyetlere katılma ihtiyacı hissettikleri de sorulmuştur. Bu sorunun yöneltilmesindeki amaçlardan birisi, içinde bulundukları ilin özelliklerinin dışında, kendilerini motive eden, içsel ve dışsal motivasyon faktörlerinin neler olduğunun irdelenmesidir. Böylelikle okul içi ve okul dışı faaliyetler arasında bir bağlantı olup olmadığı, örneğin okul dışı faaliyetlerin öğretmenleri hangi yönde etkilediği, süreçte rol oynayan faktörlerin açığa çıkarılmasını sağlamak açısından yararlı olacaktır.

Katılımcı öğretmenlerin okul dışı faaliyetlere katılma ihtiyacı hissetmelerinin nedenlerinin sorulduğu soruya verdikleri cevaplardan elde edilen bulgular aşağıdaki tabloda gösterilmektedir:

Tablo 7. Öğretmenlerin okul dışı faaliyetlere katılmalarının nedenleri

Motivasyon faktörleri ÖĞRETMENLER f

Bilgi birikimimi dışarıda da kullanmak ve paylaşmak Ö1, Ö6, Ö7, Ö8, Ö9, Ö11, Ö13, Ö15, Ö18, Ö19 10 Kendimi geliştirmek Ö1, Ö7, Ö9, Ö12, Ö13, Ö16, Ö18, Ö20 8 Gençleri yetenekleri doğrultusunda

yönlendirmek

Ö4, Ö8, Ö9, Ö11, Ö12, Ö13, Ö17, Ö20

8 Ekonomik getirisi olduğundan Ö3, Ö4, Ö10, Ö11, Ö13, Ö18 6 İlgi ve yetenek alanıma hitap ediyor Ö3, Ö5, Ö7, Ö12, Ö20 5

Spora katkı sağlamak Ö1, Ö6, Ö/, Ö19 4

Okuldaki çalışmaların tatmin etmemesi Ö14, Ö15, Ö16 3 Performansımı ve yeteneklerimi sergilemek Ö6, Ö11 2 Yaptığım sporu dışarıda da devam ettirmek Ö2, Ö10 2

Yetiştiğim şehre hizmet etmek Ö5 1

Öğretmenlere sorulduğunda, sahip oldukları bilgileri diğer insanlarla paylaşmak, bu bilgilerini okul dışında da kullanmak onları okul dışında çeşitli kulüplerle çalışmaya motive eden en önemli faktör olarak ifade edilmiştir. Bunun yanında kendilerini geliştirmek ve çocukları yetenekleri doğrultusunda yönlendirerek onlara model olmak gibi nedenler en fazla ifade edilen görüşler olarak ortaya çıkmıştır. Öğretmenlere doğrudan yöneltilen bu sorunun cevabı olarak yapılan açıklamalarda sadece 6 ifade de okul dışında antrenörlük vb. faaliyetlerin kendilerine ekonomik katkı yaptığı bulgusuna ulaşılmıştır. 5 ifade de ise katılımcı öğretmenler spora olan sevgi ve ilgilerinden dolayı ve spordan kopmamak için okul dışında da bu tür faaliyetlere katılma ihtiyacı hissettiklerini dile getirmişlerdir. Tabloda ki ilginç bulgulardan biri ise 3 öğretmenin okulda yürüttükleri beden eğitimi dersinin sportif aktivite olarak kendilerine yeterli olmadığı, kısaca okuldaki beden eğitimi dersinin kendi beklentilerini yeterince karşılamadığını dolayısıyla yaptıkları işten tatmin olmadıkları için okul dışı faaliyetlere katılmanın kendilerine cazip geldiğini ifade etmişlerdir. Tablo 7’de elde edilen bulguları destekleyen ve öğretmen konuşmalarından alınan bazı örnekler aşağıda sunulmaktadır:

Bilgi birikimini paylaşmak:

“Kendimi geliştirmek, sürekli içerisinde hareket etmek istemediğimden ve var olan bilgi birikimimi dışarıda da kullanmak istiyorum. Spora ve sporcuya katkım olsun istiyorum.” (Ö1).

Ekonomik fayda sağlamak:

“İlgi alanıma hitap ediyor. Futbolu çok sevmem de olumlu bir etken. Tabi bunların yanında ekonomik bir getirisi de var. Bütün bunların hepsi bir araya gelince bir spor kulübünde çalışma doğal hak geliyor” (Ö3).

Çocukları yönlendirmek:

“Çocukların yeteneklerini yönlendirmeyi seviyorum. Çevre şartlarında olumsuz yönde kaybolmalarını, çevreye kapılıp sorumsuzca bir hayat içerisinde olmaları için uğraş vermeyi seviyorum. Tabi bunların dışında maddi ve manevi getirisinin de olması bir etken” (Ö4)

Spora olan sevgi, kendini geliştirmek, gençleri yönlendirmek:

“En önemlisi sporu sevmem. Bunun dışında kendimi geliştirmek ve deneyimlerimi sporculara aktarmak. Çevremizde bir sürü olumsuzluklar varken çocuklarımızı sporun içine çekerek onlara sporla beraber biz duygusunu ve sağlıklı bir şekilde yetişmelerini sağlamak amacındayım” (Ö9).

Maddi kazanç, bilgiyi paylaşmak:

“Maddi kazanç sağlamak. Fakat bundan daha önde olanı sahip olduğum yetenek ve becerileri bilgilerim ışığında paylaşabilmek ve enerjimi aktarabilmek. Çünkü ben şunu savunuyorum; ne kadar bilgili ve yetenekli olursan ol arkada bir mirasçı bırakamazsan yetenek ve bilgilerinle beraber ölür beraber mezara girersin!.” (Ö11).

Okulun tatmin etmesi:

“Sadece okulda yaptığımız beden eğitimi dersi veya egzersiz çalışması beni tatmin etmiyor. Çalıştığımın karşılığını yarışmalarda ve çocuğun yaşantısında görmek istiyorum. Okul çalışmaları bana yetmiyor” (Ö14).

Okulun tatmin etmesi ve kendini geliştirmek:

“Sadece okul içinde yapılan faaliyetler, antrenörlük gelişimim açısından yeterli değil diye düşünüyorum. Kulüp bazında insanın alanında kendini geliştireceği görüşünde olduğum için böyle bir çalışmayı uygun gördüm. (Ö16).

Görüldüğü üzere araştırmaya katılan beden eğitimi öğretmenlerini okul dışı faaliyetlerine iten nedenler çeşitlilik göstermektedir. Bu çeşitlilik öğretmenlerin Beden eğitimine ve spora verdikleri değerle ilgili olabilir. Bir taraftan kendi bilgilerini paylaşıp topluma ve özellikle genç nesle fayda sağlamayı düşünürken, diğer taraftan kendilerini de geliştirmeyi amaçlamaktadırlar.

Bu noktada “Okul dışında kendilerini geliştirmenin, çalıştıkları okullara geri dönütü var mıdır? Varsa ne yönde ve ne düzeydedir?” sorusu akla gelmektedir. Görüldüğü gibi araştırmaya katılan öğretmenlerin tamamı okuldaki beden eğitimi dersi ile ilgili çalışmalarının yanında okul dışında da çeşitli faaliyetleri yürütmektedirler. Okul dışında yürütülen bu faaliyetlerde elde ettikleri bilgi ve deneyimlerini okuldaki öğrencilerine yansıtıp yansıtamadıkları, eğer öyleyse bu katkının ne düzeyde ve nasıl olduğu araştırmanın cevap aradığı sorulardan biridir. Burada beklenti bu yansımanın çift yönlü olmasıdır.

Katılımcı öğretmenlere “okul dışında kazandığınız okuldaki derslerinize etki ediyor mu?” sorusu yöneltildiğinde, öğretmenlerin tamamı “kesinlikle etki ediyor” yanıtını vermişlerdir. Bu etkinin ise olumlu yönde olduğunu ifade etmişlerdir. Okul dışında yürüttükleri faaliyetlerden elde edindikleri tecrübelerini okula da yansıttıklarını dile getiren katılımcı öğretmenler, bu şekilde okuldaki beden eğitimi dersinin özellikle öğrencilerle ilişkiler ve yeteneklerini geliştirme açısından çok etkili olduğunu belirtmişlerdir. Burada her iki faaliyet arasında dönüşümlü bir ilişkinin varlığından söz edilebilir. Aşağıdaki şekil bu döngüsel ilişkiyi göstermektedir:

Şekil 4. Okul içi - okul dışı çalışmalar arasındaki ilişki

Katılımcı öğretmenlerin mülakat konuşmaları analiz edildiğinde, önceki bölümlerdeki bulgularda okuldaki bilgi ve deneyimlerini dışarıda da paylaşmak arzusunda olduklarından dolayı okul dışı faaliyetlere katıldıkları ortaya çıkmıştı

Okul içi çalışmalar Okul dışı çalışmalar Bi lg i ve d e n eyi ml er

(Bkz. Tablo 7). Ancak bunun devamında bu bölümde ise öğretmenlerin dışarıda ki faaliyetlerde elde ettikleri bilgi ve tecrübe birikimlerini de yine çalıştıkları okula geri yansıttıklarını görmekteyiz.

Araştırmaya katılan öğretmenlerin bu konudaki olumlu görüşleri aşağıdaki tabloda özetlenmektedir:

Tablo 8. Okul dışı faaliyetlerin okul içi çalışmalara yansımaları

Ok ul T ü rü Ö ğ re tmen Kodu Ok ul d ış ı faa li yetiniz okula yans ıyor mu? Dü şünceler (Y an sı man ın yönü ve türü)

Ö1 Evet Yaşanılan her olay davranış değişikliğine de yansır

Ö2 Evet Daha iyi bilgi verdiğime inanıyorum

Ö3 Evet Daha geniş yelpazede düşünebiliyor ve paylaşabiliyoruz

Ö4 Evet Derslerde çocuklar üzerindeki güven duygusunu ve otoriteyi

daha rahat ve etkili sağlayabiliyoruz.

Ö5 Evet Fazlasıyla etki ediyor.

Ö6 Evet Öğrencinin ilgi odağı oluyor ve bilgilerinizi paylaşmak okulda

çok etkili oluyor

Ö7 Evet Kendimizi geliştirmek ve bilgilerimizi öğrencilerimizle

paylaşmak olumu oluyor

Ö8 Evet Okul dışındaki yarışmacı ve sert ortam şartlarını okula

yansıtarak adaptasyon ve başarı sürecini arttırıyoruz.

Ö9 Evet Değişen toplum ve spor kültürünü dışarıda yakalayabiliyoruz.

Bu okul etkinliklerimize olumlu olarak yansıyor.

İlk

ö

ğ

retim

Ö10 Evet Spor psikolojisi ve gelişim açısından öğrencilere katkım

olduğuna inanıyorum

Ö11 Evet Kendini kabul ettirme, inanılırlık, aranan eleman olma gibi

özellikler okula olumlu yönde etki ediyor.

Ö12 Evet Öğrencinin derse bakış açısından, tutumuna ve uygulamaya

kadar birçok yönde olumlu etkisi var.

Ö13 Evet Dışarıda değişen kural ve teknikleri daha iyi öğreniyoruz ve

bunları okulda öğrencilerimizle paylaşmış oluyoruz.

Ö14 Evet Okul dışında kendini yenileme fırsatı var. Böylece okuldaki

eğitimi monotonluktan kurtarabiliyorsun.

Ö15 Evet Antrenman bilgilerini okulda da uygulama şansımız var

Ö16 Evet Kazanılan her deneyim her türlü faaliyete olumlu etki

etmektedir.

Ö17 Evet Okulda değişik çalışma sistemlerini denemeye yöneliyorum.

Ö18 Evet Dışarıda kazanılan bilgileri aktaracak olduğumuz en önemli yer

okuldur.

Ö19 Evet Her aktivite bilgi kazancı olarak geri dönüyor ve bunları da

derslerimizde paylaşıyoruz. Or ta ö ğ retim

Ö20 Evet Dışarıda gençlerin arasında bulunmam onları daha iyi

anlamama ve kedimi geliştirmeme neden oluyor.

Yukarıdaki tabloda ön plana çıkan en önemli düşünce öğretmenlere göre okul dışında kazanılan bilgi ve deneyimlerin okulda yürütülen Beden Eğitimi derslerine

olumlu yönde katkı sağladığıdır. Özellikle araştırmaya katılan öğretmenler dışarıdaki faaliyetlere katılmanın kendilerinin mesleki gelişimlerine çok fayda sağladığını ve dolayısıyla bunu da derslerine yansıttıklarını ifade etmişlerdir. Değişen toplum koşullarının ve spordaki gelişmelerin dışarıdaki faaliyetlerle de daha yakından takip ettiklerini dile getiren öğretmenlerde olmuştur (Örn. Ö9, Ö13 gibi). Bu üzerinde durulması gereken önemli noktalardan birisidir. Çünkü Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda çalışan öğretmenlerin alanlarındaki değişikliklerden ve yeniliklerden haberdar edilmesi büyük bir çoğunlukla Hizmet İçi Eğitim faaliyetleriyle sağlanmaktadır. Ancak bu araştırma da katılımcı öğretmenler bulundukları alanın özellikleri ve okul dışı faaliyetlerde bulunma fırsatına sahip olduklarından diğer alanlardaki öğretmenlere göre değişiklik ve yenilikleri uygulama dahilinde takip etme ve ders dışında yeni teknik ve stratejileri deneme açısından daha şanslı görünmektedirler. Örneğin bir sınıf öğretmeninin bilgilerini beden eğitimi öğretmenleri kadar okul dışında kullanma ve uygulama fırsatı daha azdır veya tersi düşünüldüğünde okul dışı faaliyetlere kendini geliştirip yenileme şansı beden eğitimi öğretmenlerine göre daha düşüktür. Katılımcı öğretmenlerden Ö8 mülakat sırasında düşüncesini “Okul dışında daha yarışmacı ve daha sert ortam şartlarını kullanarak adaptasyon ve başarı sürecini artırıyoruz. Bu durumumuzu derslere yansıtınca öğrenciler üzerinde olumlu etkiler sağlıyoruz” şeklinde ifade etmektedir. Diğer bir öğretmen Ö13ise görüşünü “Kesinlikle evet. Çünkü bizler bilgilerini paylaşan kişileriz. Okul dışında bir faaliyet yapmakla birlikte kendimizi de geliştiriyoruz. Çünkü değişen kural ve teknik bilgileri daha iyi öğrenme fırsatı buluyoruz. Bu durumda da kazandığımız bilgileri öğrencilerimizle paylaşmış oluyoruz” şeklinde, Ö17 ise “dışarıda öğrendiğim bilgilerle okulda değişik çalışma sistemlerini denemeye yöneliyorum” şeklinde görüşünü ifade etmiştir.

Bu görüşme alıntılarından da anlaşılacağı gibi araştırmaya katılan beden eğitimi öğretmenleri okul dışı faaliyetlerine katılmanın öğretmen olarak alan bilgilerine ve pedagojik bilgilerine nasıl katkı yaptığından ve bunun öğrenciler üzerindeki olumlu etkilerinden bahsetmektedirler. Bu olumlu görüşler ayrıca kendilerinin bu tür okul dışı faaliyetlere katılmaktan ne kadar memnun olduklarını da göstermektedir. Daha önce de belirtildiği gibi bu anlamda Beden eğitimi

öğretmenlerinin okullardaki diğer öğretmenlere göre kendini yenileme, edindiği yeni bilgi ve deneyimleri uygulama alanına transfer etme ve bunların sonuçlarını gözlemleme açısından önemli bir fırsata sahip oldukları söylenebilir. Bu fırsat ise okul dışı faaliyetlere katılmakla değerlendirilmektedir.