Okul Kültürünün On İki Normu

Okul gelişimini etkileyen kültürel normlar aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür (Saphier ve King, 1985, s. 258):

1. Meslektaşlar arasında işbirliği 7. Değer ve tanıma

2. Deneysellik 8. İnsancıllık, kutlama ve keyif

3. Yüksek beklentiler 9. Karar almaya katılım

4. Güven ve inanç 10. Önemli olanın korunumu

5. Maddi destek 11. Gelenekler

6. Bilgi tabanına erişim 12. Dürüst ve doğrudan iletişim

Bu normlar kurum bünyesinde mevcut olduğunda desteklenebilir, olmadığında da liderler ve çalışanlar tarafından oluşturabilir. Bu normların güçlülük derecesi okul gelişim faaliyetlerinin sürekli bir etkiye sahip olmaları açısından büyük fark yaratır. Bu normları oluşturmak öğretmenlerin istek ve taahhütlerine bağlıdır, iyi liderlik tek başına bunları güçlendirmeye yetmez; ancak böyle bir liderlik olmadan da kültür gelişmeye başlayamaz ve devamlılığı sağlanamaz. Bu normlar aşağıda açıklanmıştır (Saphier ve King, 1985, s. 258).

farklı yeteneklere ve bilgiye sahiptirler. Böylece paylaşımda bulunarak ortak sorunlarını çözebilmekte, farklı fikirleri transfer edebilmektedirler. Bazen birlikte mevcut müfredatı değerlendirip geliştirirler ve özel projeler planlarlar. Birbirinden öğrenmek her ne kadar uzman merkezli seminerlerden çok daha fazla zaman alsa da bu, öğretmenlere önemli projelerde ortak çalışma imkânı sağlamaktadır. Ayrıca öğretmenler, birbirlerinin içinde bulunduğu durumu anlayabilir, kolaylıkla empati kurabilirler. Böylece, okulda tek başlarına bir çözüm getiremedikleri bir sorunla karşılaştıkları durumlarda diğer öğretmenlerden daha yararlı çözüm önerileri alabilmektedirler.

2. Deneysellik: Öğretme ussal olarak heyecan veren bir eylemdir. Öğretmenler yeni

fikirleri ve teknikleri denemeye yönelik yöneticiler ve meslektaşları tarafından teşvik edilirler ki bu sayede öğretmenler ve okullar ilerleme kaydeder. Başarısızlığa uğrayan deneyler bırakılabilir ve çalışmış olmalarından dolayı öğretmenler ödüllendirilir. Güçlü kültüre sahip okullar her zaman öğretmenin daha etkin yollarını ararlar.

3. Yüksek Beklentiler: Öğretmenler ve idareciler yüksek performans göstermelerinden

sorumlu tutulurlar. Özelikle meslektaşlar arası iş birliği ve yeni fikirlerin denenmesi onlardan beklenen en önemli görevlerdir. Yerine getirdiklerinde ödüllendirilirler, aksi halde yaptırım uygulanabilir. Dinamik bir örgütün parçası olarak yüksek beklentilere cevap verebilmeleri amacıyla, süregelen profesyonel gelişimleri için okul toplumu tarafından teşvik görmektedir.

4. Güven ve İnanç: Yöneticiler ve veliler öğretmenlerin mesleki yargılarına ve

ilerlemeye yönelik taahhütlerine güvenirler. Ayrıca, mesleki gelişimlerine devam etme ve öğretim faaliyetlerini planlama becerilerine kesin olarak inanırlar. Öğretmenler sınıflarına yeni fikirler getirme konusunda desteklenirler ve kendilerine öğretim materyallerini takdir hakkı sağlanarak gerekli bütçe ayrılır.

5. Maddi Destek: Öğretim yöntemlerinin geliştirilmesi için zaman ve kaynaklara

ihtiyaç vardır; kaynaklar kıt ise mesleki gelişim öncelik kazanır. İnsanlar, insan kaynaklarını geliştirmenin büyük ve devamlı bir sorumluluk olmasını göz önünde bulundurarak, öğretmenlerin mesleki yeterlilik ve becerilerinin çok önemli olduğunu düşünmektedirler. Finansal kısıtlamalara rağmen öğretmenlerin ücretli izinleri, müfredat seminerleri ve mesleki konferanslara katılım fonu devam etmektedir.

Yukarıda bahsedilen beş norm birbiriyle karmaşık bir şekilde bağlantılıdır. Bazı okullar ilk üç norma çok önem verirken, bazıları maddi destek ve güveni ilk sıraya alırlar. Burada liderlere düşen görev, öğretmenlerin öğretme becerilerini genişletmelerini sağlamak, ancak bunu gerçekleştirecek yolların tercihini onlara bırakmaktır. Bununla birlikte, liderler bir yandan maddi destek sağlarken bir yandan da kurum içi çalışma grupları, bireysel projelere destek gibi geçerli seçenekler sunabilir.

6. Bilgi Tabanına Erişim: Öğretme becerileri ve öğrencilerin öğrenme stilleri, belirli

alanlarda öğretme metotları, genç insanların bilişsel ve duygusal gelişimleri ve her bir akademik disiplin hakkında genel bilgi tabanları mevcuttur. Bu bilgi tabanları pratik, erişilebilir ve çok geniştir. Öğretmenler ve süpervizörler öğretme ve gözetim kapasitelerini genişletmek için devamlı olarak bunları kullanmaktadırlar. Bu normun altını çizmemiz gereken iki özelliği vardır. Birincisi saldırgan bir biçimde meraklı bir doğasının olmasıdır. Her zaman öğrenilecek çok şey vardır ve bu anlayışa sınıfların ve binaların dışına çıkarak, dergiler okuyarak, seminerlere katılarak, diğer şehirleri ziyaret ederek cevap veririz. Bir müdür bunu diğer okulları ziyarete giderken yanında birkaç öğretmeni de götürerek biçimlendirebilir. Böylesi bir etkinlik normalde bir arada çalışmayan öğretmenleri bir araya getirerek meslektaşlar arası işbirliği kurmalarını sağlar.

Bu normun ikinci özelliği bu bilgi tabanlarının gerçekliği ve kullanışlılığıdır. Öğretmeyle ilgili bilgi tabanının bulunmadığını savunan yanlış inanç öğretmen gelişimini kısıtlar. Öğretmenlikte bilgi yok ise, iyi öğretmenlik de sezgisel olmalı, “iyilik” doğuştan ve sezgisel ise sorunlar da eksikliğin ya da yeteneksizliğin bir işaretidir. Bunlara dayanarak öğretmenlikte bilgi tabanının var olduğunu ve sürekli genişlediğini söyleyebiliriz. Bu bilgi tabanı bize yaş, grup, sınıf veya branş gözetmeksizin tüm öğretmenlerin yaptığı belirli şeyler olduğunu ve herhangi bir şekilde üstesinden gelmeleri gereken görev ve sorumluluklarının olduğunu bildirmektedir. Ayrıca öğretmenliğin her bir alanıyla ve belirli öğrencilerin davranışlarına yönelik kullanılabilecek tekniklerle ilgili seçenekler sunmaktadır. Öğretmenler öğretimleri ve öğrencileriyle ilişkileriyle ilgili birçok karar alırlar ve bunları uygularlar. Sayısız öğretmenlik görevinin her biriyle başa çıkmanın birçok yolu olduğundan dolayı, usta öğretmen olmak için sürekli olarak her alanda repertuar genişletilmeli ve bunları belirli öğrenciler ve müfredatları eşleştirmek için doğru bir şekilde kullanılmalıdır. Öğretmenlikle ilgili bilgi tabanı herhangi bir alanda

çalışmaların hareket ve modellerinin erişilebilir repertuarıdır ve öğrenmeleri, rafine etmeleri ve ustalıkla kullanmaları için herkese açıktır. Bu norm, bilgi tabanına ulaşma, en az anlaşılan ve en fazla ihmal edilen normdur. Aynı zamanda zayıf bir okul kültürünü gençleştirmeyi sağlayacak en güçlü normlardan bir tanesidir. Bilgi tabanının geliştirildiği okullarda, öğretim adına kullanılan yaygın bir dil ortaya çıkar.

7. Değer ve Tanıma: İyi öğretmenlik, okullarda ve toplumda takdir görmektedir.

Öğretmenlerin sınıfta ve okulda gösterdiği çaba ve başarılar mutlaka görülür ve değerlendirilir. Yöneticiler ve öğretmenler birbirlerini gözlemlerler ve gerek mesleki başarılarını gerekse öğrencileriyle ilişkilerinde gösterdikleri olumlu tutumları geribildirimde bulunarak takdir ederler. Geribildirim mesajını iletmek için birçok yol vardır: okul kurul toplantılarında düzenli öğretmen değerlendirmeleri yaparak, sene başında ve sonunda kurum ve personel için öğle yemekleri vererek, posta kutularına kısa notlar bırakarak, yılda birkaç öğretmene teşekkür, takdir, aylıkla ödüllendirme (üstün hizmet ödülü) vererek.

8. İnsancıllık, Kutlama ve Keyif: Okul bünyesinde yapılan kutlamaların yanı sıra,

öğretmenlerin birbirine ilgi ve birbirlerinin hayatlarındaki önemli olaylara farkındalık gösterdiği birçok durum vardır. Örneğin, bir okulda kadrodaki tüm öğretmenlerin doğum günlerinde parti düzenlenmektedir. Bu kısa fakat eğlenceli partiler öğrenciler gelmeden önce yapılır ve öğretmenlerin iyi vakit geçirmesi sağlanır. Böylece, öğretmenler önemsenmenin verdiği mutlulukla kuruma ve mesleklerine daha iyi hizmet etme çabasına girerler.

9. Karar Almaya Katılım: Güçlü kültüre sahip bir okulda belirli karar alma süreçlerine

öğretmenler de katılırlar, özellikle de öğretmen ve öğrencileri doğrudan ilgilendiren konularda. Bütün karar ve politikalardan elbette bir kişi sorumlu tutulamaz, müdür dahi olsa tüm bu işleri kendisinin yapması beklenemez. Tüm katılımcıların ortaya koyduğu fikirler ciddiye alınır. Müdürün sonuca ulaşması için gözlemler ve istatistikler gibi bazı mekanizmalar mevcuttur. Örneğin, bir okul müdürü, danışma kurulunun öğrencilerin koridorlarda birbirlerine nasıl davrandıklarını gözlemlemesini ister. Bu da okul atmosferi konusunda yapılan bir beyin fırtınası oturumunda öğretmenlere rehberlik eder.

10. Önemli Olanın Korunumu: İdareciler, toplantıları ve evrak işlerini minimuma

kısa notlarla ve müdürle konuşularak paylaşılır. Kurulun toplanması gerekiyorsa, bu müfredatı ve öğretimi ilgilendiren konular içindir ve çoğunlukla küçük gruplar halinde yapılır. Herhangi bir nedenle öğretimden zaman kaybedilirse ek zaman dilimleri oluşturularak kaybedilen zaman telafi edilir.

11. Gelenekler: Yıl içinde her zaman heyecanla beklenen özel günler mevcuttur.

Öğrenci ve öğretmenlerin canlandırıcı ve ilgi çekici buldukları etkinlikler vardır ki bu, bir fuar, bir gezi, bir bilim olimpiyatı olabilir. Bu geleneklerden bazıları resmiyete, bazıları da aktiviteye dayanır. Bunlar müfredatta bulunan sınıf seviyesinde proje ve etkinlikler olabileceği gibi, okul yaşamı içerisinde tekrarlanan olaylar da olabilir. Bu günler öğrenci, öğretmen ve idarecilerin dinlenmeleri ve yenilenmeleri için fırsat teşkil eder.

12. Dürüst ve Doğrudan İletişim: Güçlü kültürü olan bir okulda herkes kendi

konuştuklarından sorumludur. Öğretmenler bir dilek ya da şikâyetleri olduğunda meslektaşlarıyla ve idarecilerle, onların saygısını yitirme ve ilişkilerine zarar verme korkusu olmaksızın, doğrudan ve nazik bir şekilde konuşabilirler. Burada insanlar uyuşmazlığa düşebilir ve tartışabilirler, ancak sorunlarla yüzleşip bunları yapıcı bir şekilde çözebilirler ve hala birbirlerini destekleyici konumdadırlar (Saphier ve King, 1985, s. 268).