2. EMLAKTA NOTER İŞLEMLERİ
2.1. Noter
Türk hukukunda noterlik bir kamu hizmeti olarak kabul edilmiş, noterlerin görevlerinin neler olduğu pozitif düzenleme olarak ortaya konmuştur.
Bu bağlamda, "Noterlik bir kamu hizmetidir. Noterler hukuki güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemleri belgelendirir ve kanunlarla verilen başka görevleri yapar." ayrıca "Yapılması kanunla başka bir makam, merci ve şahsa verilmemiş olan her nevi hukuki işlemleri bu kanun hükümlerine göre yapmak" hükmüyle noterlerin görevlerinin genel çerçevesinin çizildiği görülmektedir.
Noter ve noterlik kâtipleri, görevleri dolayısıyla öğrendikleri sırları, kanunların emrettiği hâller dışında açıklayamazlar.
Noterlik evrak ve defterleri mahkeme, sorgu hâkimliği ve Cumhuriyet savcılıklarınca veya resmi daireler tarafından, konusu da belirtilmek suretiyle, noterlikte soruşturmaya yetkili kılınan kimselerce incelenebilir.
ÖĞRENME FAALİYETİ–2
AMAÇ
ARAŞTIRMA
Resim 2.1: Noter onay merciidir.
2.1.1. Noterlerin Genel Olarak Yapacakları İşler
Noterlerin görevleri: Yapılması kanunla başka bir makam, merci veya şahsa verilmemiş olan her nevi hukuki işlemleri düzenlemek
Kanunlarda resmi olarak yapılmaları emredilen ve mercileri belirtilmemiş olan bütün hukuki işlemleri bu kanun hükümlerine göre yapmak
Gayrimenkul satış vaadi sözleşmesi yapmak
Bu kanuna uygun olarak dışarıda yazılıp getirilen kâğıtların üzerindeki imza, mühür veya herhangi bir işareti veya tarihi onaylamak
Bu kanun hükümlerine göre yapılan işlemlerin dairede kalan asıl veya örneklerinden veya getirilen kâğıtlardan örnek çıkarıp vermek
Belgeleri bir dilden diğer dile veya bir yazıdan başka bir yazıya çevirmek
Protesto, ihbarname ve ihtarname göndermek
Kanunen tescili gereken işlemleri tescil etmek
Bu ve diğer kanunlarla verilmiş sair işleri yapmak
2.1.2. Noterin Özel Olarak Yapacakları İşler
Emanet işleri: Noterler, saklanmak veya bir şahsa verilmek üzere getirilen emanetleri, aşağıdaki hükümlere göre muhafaza ederler.
Tutanağın bir örneğini emaneti veren alır; bir örneği de emanet kimin için yatırılmışsa ona tebliğ olunur.
Emanetlerde hak sahibi: Emanetlerin tutanakta yazılı şartlar dışında bir kimseye verilebilmesi, tarafların muvafakatine veya mahkeme kararına bağlıdır.
Defter onaylamak: Noterler Türk Ticaret Kanunu ve diğer kanun hükümlerine göre tutulması gereken defterleri bu kanunlar uyarınca onaylarlar.
Yukarıdaki fıkrada anılan defterlerin onaylanmasından sonra noter, onayladığı defterin
Bunun için noter, ücret tarifesinde gösterilen yazı ücretini ve kanunun tek tek bildirmeyi zorunlu kıldığı hâllerde ayrıca posta giderini de ilgilisinden alır.
Vasiyetname ve Ölüme Bağlı Tasarruflarla İlgili İşler
Noterler açık veya kapalı olarak verilen vasiyetnameleri saklarlar ve buna dair bir tutanak düzenlerler. Gerek bu suretle saklanan vasiyetnameleri, gerek noterler tarafından düzenlenen sair ölüme bağlı tasarrufları yapanların ölümü hâlinde bilgi verilmesi için, durumu bunların kayıtlı oldukları nüfus dairelerine yazı ile bildirirler.
Noterler, nüfus idaresi tarafından ölümün ihbarı veya resmi bir belge ile ispatı hâlinde, yetkili sulh hâkimine verilmek üzere, dairelerinde saklı bulunan vasiyetnamelerin ve noterlikçe düzenlenmiş ölüme bağlı tasarruf senetlerinin onaylı örneklerini Cumhuriyet Savcılığına tevdi ederler.
Birinci fıkra uyarınca nüfus dairelerine yazılacak yazı için ücret tarifesinde gösterilen yazı ücreti ile posta gideri ilgilisinden alınır.
Başkaları Adına İşlem Yaptıracaklardan Aranacak Belge
Vekil, veli, vasi, kayyum, mümessil ve mirasçı sıfatıyla veya şirket ve dernek gibi tüzel kişiler adlarına noterlik işlemi yaptırmak isteyenler, sıfat ve yetkilerini ve işlemi yapmaya izinli olduklarını bildirir belge göstermekle yükümlüdürler.
Belgenin gösterildiği iş kâğıdına yazılmakla beraber, işlemle ilgili kısımlarını ve nereden hangi tarih ve numara ile verilmiş olduğunu gösteren, birer örneği harçsız ve vergisiz olarak gerek ilgilisine verilecek ve gerekse dairede saklanacak asıl ve örneklerine bağlanır.
Resim 2.2: Noter tarafından onaylanmış bir resmi defter
2.1.3. Noterlerin Çalışma Saatleri
Noterlik dairesinde günlük çalışma, o yerdeki diğer resmi dairelerle birlikte başlar.
Noter odaları, odada üye bulunan noterliklerin günlük çalışma ve tatil saatini odanın her yılki olağan genel kurul toplantısında, bir yıl süre ile uygulanmak üzere tespit eder ve Türkiye Noterler Birliği ile Adalet Bakanlığına bildirir.
Noterlik dairesindeki iş kabulü süresi o yerdeki diğer resmi dairelerden en çok bir saat daha fazla olabilir. Noter, günlük çalışma süreleri dışında iş kabul edemez.
2.1.4. Noterin Alacağı Ücret Tarifesi
Yeni ücret tarife, Noterlik Kanunu uyarınca 1 Mart tarihinden itibaren uygulanır.
Aşağıdaki ücret tarifesi 2006 yılına aittir.
Yazı ücreti:
Noterler, her ne suretle olursa olsun yazdıkları kâğıtların dairede kalan nüshası ile iş sahibine verilen asıl ve örneklerinin her sayfasından 1.90-YTL yazı ücreti alırlar.
Yukarıdaki fıkrada gösterilen kâğıtların örneklerinin iş sahibinin istek ve onayı üzerine, noterlik dairesinde fotokopi yoluyla çıkartılması hâlinde, bu örneklerin her sayfası da aynı ücrete tabidir.
Özel kanunlarında harç, Damga Vergisi ve resimden muaf tutulan işlemleri noter yazdığı takdirde, yukarıdaki fıkra hükmü gereğince yazı ücreti alınır.
Tanıklık ve onama şerhlerinden yazı ücreti alınmaz.
Noter ücreti:
Noterler, yaptıkları işlemlerden Harçlar Kanunu'na göre aldıkları harçların yüzde otuzu oranında noter ücreti alırlar.
Bu ücret, bir noterlik işleminde 1.40- YTL’ den az olamaz.
Bu suretle hesaplanan ücret miktarlarında (0.5-YKR' nin ) yarım yeni kuruşun altındaki değerler dikkate alınmaz.
Aracılık ücreti:
Aracı noter, işin gerektirdiği her türlü giderden başka, her işlem için maktu olarak 44-YKR aracılık ücreti alır.
Bildirim yazı ücreti:
Noterler, kanunda öngörülen bildirim yükümlülükleri doğrultusunda yazacakları her yazı için 61-YKR bildirim yazı ücreti alırlar.
Defter onaylama ücreti:
Defterlerin açılış onaylamasından, yüz sayfaya kadar olanlardan (yüz sayfa dâhil) 61-YKR yüz sayfadan yukarı her yüz sayfadan da 23-YKR onaylama ücreti alınır. Yüz sayfadan fazla olan defterlerin küsuratı elli sayfaya kadar olursa ücret alınmaz. Elli ve daha fazla olursa 23-YKR ücret alınır.
Ara ve kapanış onaylamalarında maktu olarak 23-YKR ücret alınır.
Özel kanunlarına göre harç, Damga Vergisi ve resimden muaf olanlara ait defterlerin onaylamasından da yukarıdaki fıkralar uyarınca ücret alınır.
Tescil ücreti:
Kanun uyarınca tescili gereken işlemlere ait kâğıtlardan, işlem başına maktu olarak 61-YKR tescil ücreti alınır.
Harç, damga vergisi ve resimden muaf işlemlerle kamulaştırma tebliğlerinde noter ücreti :
Değer içermeyen bu çeşit işlemler dolayısıyla noterler onadıkları her imza için 1.62-YTL ücret alırlar.
Özel kanunlarında harç, damga vergisi ve resimden muaf olduğu belirtilen ve imza onaylamasını gerektirmeyen protesto, ihtarname, ihbarname işlemlerinde ilgilisine tebliğ edilecek her nüsha için 1.62-YTL ücret alınır.
Kamulaştırma Kanunu hükümleri uyarınca yapılacak kamulaştırma tebliğlerinde ilgilisine tebliğ edilecek her nüsha için 1.62-YTL ücret alınır.
Karşılaştırma ücreti:
Dışarıda yazılıp onama veya tebliğ için noterliğe getirilen kâğıtların karşılaştırılmasından (asıllar hariç) sayfa başına 1.90-YTL ücret alınır.
Özel kanunlarında harç, Damga Vergisi ve resimden muaf tutulan işlemlerden de bu ücret aynen alınır.