Nicel Araştırma Aşaması

2.5.1.1. Nicel Araştırmanın Deseni

Araştırmanın nicel kısmı gerçek deneme modellerinden ön-test - son-test kontrol

gruplu deneysel desendir. Deneysel çalışmalarda araştırmacı, sonuç üzerinde etkili olabilecek

tüm dışsal faktörleri kontrol ederek deneysel müdahalenin sonuç üzerindeki etkisini test ederek elde ettiği sonuçları evrene genelleyebilmektedir (Creswell, 2016a: 158). Bu nedenle araştırmada deneysel model tercih edilerek, TMYÜ dersinde uygulanan çapraz akran öğretimi yönteminin (müdahale) öğrencilerin öz yeterlilik inancı (sonuç) üzerine olan etkisi sınanmıştır.

Deneysel modelde yansız atama ile oluşturulmuş bir deney ve bir kontrol olmak üzere iki grup bulunmaktadır. Her grup için ön-test – son-test puanları arasındaki farklar test edilmektedir (Karasar, 2006: 97). Katılımcıların deneysel işlemden önce ve sonra bağımlı değişkenler ile ilgili görüşleri değerlendirilmektedir ve her iki grupta da deney öncesi ve deney sonrasında ölçümler yapılmaktadır. Deney grubunda değişimleme yapılır iken kontrol grubunda değişimleme yapılmaz (Büyüköztürk, 2007: 19; Erkuş, 2005: 63).

Deneysel modellerde doğrudan araştırmacının kontrolü altında gözlenmek istenen veriler üretilmekte, neden-sonuç ilişkileri belirlenmeye çalışılmakta, bağımsız değişkenler bağımlı değişkeni etkilemekte ve kontrollü koşullarda sistemli değişimlerin yapılması ile sonuçların izlenmesi yapılmaktadır (Karasar, 2006: 87-88). Deneysel araştırmada araştırmacıya, iç geçerliği korumak için dışsal değişkenleri kontrol altına alması, bağımlı değişkenleri gözleyebilmesi ve ölçüm yapabilmesi önerilmektedir (Büyüköztürk, 2007).

Araştırmanın deneysel modelinin simgesel görünümü Tablo 2.1’de yer almaktadır.

Tablo 2.1 Deneysel Araştırma Deseni

Gruplar Ön-test Uygulama Son-test

Deney Grubu T1-ÖY Y1

(6 Hafta)

T2-ÖY

Kontrol Grubu T1-ÖY Y2

(6 Hafta)

52 Tablo 2.1’e göre; araştırmada deney grubu için bağımsız değişken çapraz akran

öğretimi yöntemi (Y1); kontrol grubu için bağımsız değişken ise klasik öğretim yöntemidir (Y2). Hem deney grubu hem de kontrol grubu için araştırmanın bağımlı değişkenleri; deney öncesinde uygulanan T1 (Öz yeterlilik İnancı, [ÖY]) ve deney sonrasında uygulanan T2 (Öz yeterlilik İnancı, [ÖY]) olarak düzenlenmiştir.

2.5.1.2. Nicel Araştırma İçin Çalışma Grubu

Araştırmanın nicel aşamasının evrenini; 2016-2017 eğitim-öğretim yılı İstanbul ili Küçükçekmece ilçesi Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinin Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanında öğrenim gören 10. Sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklem grubu ise 2016-2017 eğitim-öğretim yılı ikinci yarıyılına devam eden İstanbul Küçükçekmece İMKB Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nin Yiyecek İçecek Hizmetleri alanı 10-A (Deney grubu: 15 öğrenci; Kontrol grubu: 15 öğrenci) sınıfında öğrenim gören öğrencileri oluşturmaktadır.

Deney ve kontrol grubunda yer alan öğrencilerin belirlenmesinde yansız atama kuralı göz önünde bulundurulmuştur. Büyüköztürk, (2007: 20)’nin Eckhardt ve Ermann (1977)’dan aktardığına göre, ön-test –son-test kontrol gruplu araştırma desenlerinde, çalışma grubunun belirlenmesinde bir denekler havuzunun oluşturulmasını ve deneklerin hangisinin deney hangisinin kontrol grubunda yer alacağının belirlenmesinde ise yansız atama yönteminin kullanılması gerektiğini önerilmektedir. Yansız atama, belli bir örneklem büyüklüğüne ulaşmada, evrendeki her bir bireyin örnekleme girebilme olasılığının belli, bağımsız ve birbirine eşit olması durumu (Karasar, 2006: 88) ile gerçekleşmektedir.

Deneysel çalışmalarda denek sayısının 15’den az olmaması önerilmektedir (Rovai vd., 2014: 59). Her grupta 15’er denek gibi az sayıda denek olmasının araştırma sonuçlarının geçerli olmasını sağlayabileceği belirtilmiştir (Arlı ve Nazik, 2001: 77).

İstanbul Küçükçekmece İMKB Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nin Yiyecek İçecek Hizmetleri alanında 10-A ve 10-B olmak üzere iki şube ve toplamda 66 öğrenci yer almaktadır. Okulun mevcut ders programı da göz önünde bulundurulduğunda; deneye ilişkin gözlem yapılabilmesi ve okulun mevcut atölyelerinin yetersiz olması nedeni ile deneyin sadece bir şubede yürütülmesi uygun görülmüş ve hangi şubede yürütüleceğine kura ile karar verilmiştir. Buna göre 10-A şubesi kura ile belirlenmiştir. 10-A sınıfının mevcudu 30 öğrenciden oluşmaktadır. Sınıf, basit tesadüfü yöntemlerden kura yolu ile 15’er öğrenciden oluşan deney ve kontrol grubu olarak ikiye ayrılmıştır.

53

2.5.1.3. Nicel Araştırmada Kullanılan Veri Toplama Aracı

Araştırmada nicel veri toplama aracı olarak anket formlarından yararlanılmıştır. Anket yöntemi daha düşük maliyet daha çok soruya yanıt almayı ve daha fazla kişiye ulaşabilmeyi ve verileri sayısal olarak ifade edbilmeyi olanaklı kılması nedeniyle tercih edilmiştir (Karasar, 2007). Tez çalışması kapsamında kullanılan nicel veri toplama araçları iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, katılımcıların kişisel özelliklerini belirlemeye yönelik cinsiyet ve yaş değişkenlerinden oluşan iki soru bulunmaktadır. İkinci bölümde ise yiyecek ve içecek hizmetleri alanında öğrenim gören öğrencilerin öz yeterlilik inançlarını belirlemek amacıyla Sherer (1982) tarafından geliştirilen ve Yıldırım ve İlhan (2010) tarafından Türkçeye uyarlaması gerçekleştirilen “Genel Öz yeterlilik Ölçeği” kullanılmıştır. Veri toplama aracında beş noktalı Likert tipi [“Bana Hiç Uygun Değil” (1), “Bana Uygun Değil” (2), “Kararsızım” (3), “Bana Uygun” (4) ve “Tamamıyla Bana Uygun” (5)] derecelendirme ölçeği kullanılmıştır.

“Genel Öz Yeterlilik Ölçeği” (1) Başlama (1, 2, 3,4, 5, 6, 7, ve 9. Nolu Maddeler), (2)

Yılmama (10, 11, 12, 13, 8, 14. Nolu Maddeler), (3) Sürdürme Israrı (15, 16, 17. Nolu

Maddeler) olarak adlandırılan üç faktörlü bir yapıya sahip olup; 17 maddeden oluşmaktadır. Yıldırım ve İlhan (2010) tarafından Türkçeye çevrilerek geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmıştır. Buna göre Yıldırım ve İlhan (2010) ölçeğin 3 Faktörlü bir yapıya sahip olduğunu, varyansın %41,5’ini açıkladığını ve iç tutarlılık katsayısının (Cronbach alfa) 0,80 olduğunu bulmuş ve geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu ifade etmişlerdir.

Katılımcıların ölçekten alabilecekleri en yüksek puan 85; en düşük puan ise 17’dir. Ölçekten alınan puanın artması öz yeterlilik inancının arttığını göstermektedir. Ölçekte yer alan ters maddeler, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 12 ve 14. Maddelerdir.

Ölçek, Güneri ve Kasalak (2016) tarafından mutfak öğrencilerinin öz yeterlilik inançlarının akademik güdülenmeleri üzerine olan etkisinin incelendiği çalışmada mutfak eğitimi alan öğrenciler için uygulanmıştır. Ölçeğin geçerlik güvenirlik çalışması araştırmacılar tarafından tekrar yapılmıştır. Buna göre, ölçeğin toplam varyansı açıklama oranı yüzde 49,455 olarak bulunmuştur. “Kaiser- Meyer- Olkin (KMO)” ve “Bartlett Sphericity Testi” sonuçlarına göre; 17 maddenin KMO değeri 0,685 ve “Bartlett Sphericity Testi” sonucu χ2 = 398,896 ve P= 0,000 (P<0,001) olarak hesaplanmıştır.

2.5.1.4. Nicel Verilerin Analizi

Araştırmanın nicel verileri SPSS 16 paket programı kullanılarak veri tabanına kaydedilmiştir. Bu veri tabanının sunmuş olduğu özelliklere dayalı olarak veriler sınıflandırılmış, sıralanmış, tablolaştırılmış ve gerekli görülen istatistiki analizler yapılmıştır. Buna göre, Araştırmada katılımcıların demografik özellikleri (yaş ve cinsiyet) bir ya da daha

54 çok değişkene ait değerlerin veya puanların dağılımına ait özellikleri belirlemek amacıyla

kullanılan (Büyüköztürk, 2006: 21) frekans ve yüzde dağılımları ile değerlendirilmiştir. İlgilenilen değişkenin dağılımı ile ilgili normallik varsayımının sağlanamadığı durumlarda parametrik olmayan (Non-Parametrik) testler ile farkın kaynağı araştırılmaktadır (Sipahi vd., 2006: 183; Büyüköztürk, 2006: 145). Araştırmanın hipotezlerine ilişkin olarak gözlem sayısının 30’un altında olması nedeniyle parametrik olmayan teknikler kullanılmıştır.

Deney ve kontrol gruplarına uygulanan öz yeterlilik ölçeğinden alınan Ön-test ve Son- test puanları Wilcoxon İşaretli Sıralar testi ile analiz edilmiştir. Bu test, deneklerin fark puanlarının normal dağılım göstermediği durumlarda ilişkili iki ölçüm setine ait farkın anlamlılığını test etmek amacıyla kullanılmaktadır (Büyüköztürk, 2006: 162).

Deney sonrasında ise deney ve kontrol gruplarının öz yeterlilik ölçeğinin Son-test puanlarına göre farklılığının ortaya konması amacıyla Mann Whitney U-testi yapılmıştır. Bu test, bağımsız örneklemler T-Testinin parametrik olmayan biçimi olup, ilişkisiz iki örneklemden elde edilen puanların anlamlı bir biçimde birbirinden farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymak amacı ile kullanılmaktadır (Büyüköztürk, 2006: 155)