Neden Kurumsal Yatırımcılara İhtiyaç Vardır

Menkul kıymetlere yatırım yapmak, özellikle bir portföy oluşturmak ve portföy yönetmek (Portfolio Management) bir uzmanlık konusudur. Küçük yatırımcılar ve küçük portföy sahipleri bu işi kendi başlarına yapamazlar. Bir uzmanın bilgisinden yararlanmaksa her zaman mümkün olmaz. Olsa bile, eğer uzmanın bazı hisse senetlerini ya da yatırım araçlarını tavsiye etmekte özel bir çıkarı varsa; uzmanın yararı da ortadan kalkacaktır. Amatör kişilerin kendi başlarına karar vererek oluşturacakları portföyler portföyün büyüklüğü ile orantılı olarak oldukça büyük zararlar meydana getirebilecektir. Bu durum ise küçük portföy sahibi bireysel yatırımcıları menkul kıymet yatırımlarından soğutur. Bu tür yatırımcılar, kendilerine altın, gayrimenkul gibi daha sağlam görünen daha az riskli olan başka yatırım alanları aramaya başlarlar. Diğer bir açıdan da, uzman bir kişinin kendisine danışanların hemen hepsine tavsiye ettiği belli kalburüstü menkul kıymetler vardır. Bazı durumlarda, uzman kişi o günün iyi durumundaki menkul kıymetlerinden kendisine göre ideal bulduğu bir portföy meydana getirir ve herkese oluşan bu tek tip portföyü tavsiye etmeye başlar.

Küçük yatırımcıların yatırım ve portföy yönetiminde ve de risk dağıtımı konularında bir uzmandan yararlanma ihtiyacı ile birlikte Büyük Sayılar Kanunu’nun verdiği imkanlarla riskten korunma ihtiyacı ve oluşturulmuş olan tek tip portföyün her küçük yatırımcı için yeniden meydana getirilmesindeki tekrardan

121 _{Mehmet Baha Karan, Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi, HÜFAM Yayınları, Ankara, 2001,}

ss. 687-688.

kaçınılması başka bir ifade ile de her bir yatırımcı için tekerleğin yeniden keşfedilmesindeki mükerrerlikten kaçınılması noktalarından hareket edilerek sermaye piyasaları gelişmiş ülkelerde kurumsal yatırımcılar gerekli hale gelmişlerdir. Buradaki amaç, uzman kişilerce oluşturulacak ve yine uzman kişilerce yönetilecek bir büyük portföye küçük sermaye sahipleri (bireysel yatırımcılar) ortak edilerek hem onları uzmanlık hizmetlerinden yararlandırmak, hem de herkes için aynı tip portföyü defalarca tekrarlamanın anlamsızlığını bertaraf etmek, bu arada da oluşturulan portföyden azami randıman sağlamak, portföyün riskini asgariye indirmek, dolayısıyla da çok sayıda küçük sermaye sahibi için kar ve risk arasında optimal bir denge sağlamaktır.

Esas itibari ile, bu kuruluşları meydana getiren unsurlar şöyle sıralanabilir:

• Çok sayıda küçük sermaye sahibi, • Herkes için bir tek tip portföy,

• Portföyü uzman kişi eli ile oluşturma, • Portföyü yine uzman kişi eli ile yönetme,

• Portföyde minimum risk ve aynı zamanda maksimum getiri arasında optimal bir denge sağlama, portföy hizmetlerini tek elden yürütme.

Bu şekilde oluşturulan müşterek portföylerin, bireysel bazda oluşturulmuş portföylere karşı en önemli üstünlüğü, çok çeşitli menkul kıymetlere yatırım yapma imkanı sağlamasıdır. Bu sayede hem portföyün riskten daha az etkilenmesi sağlanır hem de daha çok çeşitli kıymetlerin değer artışı ihtimalinden yararlanılması mümkün olabilir. Riskin azaltılması, riskin dağıtılması yoluyla gerçekleştirilir. Riskin dağıtılmasının önemini şöyle bir örnekle vurgulamak mümkündür:

Şirketler denizde alçalıp yükselen dalgalara benzetilebilirler. En güçlü ve en iyi diye adlandırılan şirketlerin bile bir bilanço dönemleri diğerine uymaz. Kar rakamları sürekli olarak yıllar arasında ve hatta aynı yıl içerisindeki ara bilanço dönemleri içinde değişkenlikler gösterir. Tek tip şirketin yada az sayıda şirketlerin menkul kıymetleri üzerine yatırım yapılması durumunda, yatırımcı, iri bir dalga üzerinde dalga ile birlikte yükselip alçalan bir kayık içerisindeki balıkçıya benzer.

Oysa ki, bir kurumsal yatırımcı aracılığı ile yatırım yapan yatırımcı, bir kaptanın yönetimindeki büyük bir geminin içinde bulunan pek çok yolcudan biri gibidir. Münferit dalgalardan gemi az etkilenecektir ve de bu etkinin yolcu başına düşen payı da oldukça az olacaktır123.

Riskin azaltılmasının yanında ayrıca kurumsal yatırımcılar bireysel yatırımcılara oranlara bir çok avantaja sahiptirler. İyi bir yatırım kararının verilebilmesi için etkin yatırım alanlarının belirlenmesi, fonların bu alanlara aktarılması ve alternatif yatırım alanlarına yönelik bilgilerin toplanması gerekmektedir124. İyi bir analizin yapılabilmesi için ise; bilgi birikimi, analiz yeteneği ve teknik donanım gereklidir. Bireysel yatırımcılar ise bu işlemleri gerçekleştirmede yetersiz kalmaktadırlar125. Söz konusu bu fonksiyonların yerine getirilebilmesi; profesyonel kadrolar tarafından yönetilen kurumsal yatırımcıların varlığına bağlıdır126. Böylece bireysel yatırımcıların birlikte hareket etme gereksinimlerinin sonucunda, daha büyük bir portföy oluşturulmakta, yatırım seçeneklerinin aranıp bulunabilmesi için yapılacak analiz ve araştırma giderleri birim başına en düşük kılınabilmekte, çeşitli sektörlerde çalışan anonim ortaklıkların finansal varlıklarına yatırım yapma olanağı sağlandığı için yatırımların toplam riski azaltılabilmekte ve fon uzman kişi yada kişilerin yönetimine bırakıldığı için de portföy yönetimi rasyonel hale gelebilmektedir127.

Kurumsal yatırımcılar sayesinde bireysel yatırımcılara, çok daha az zahmet karşılığında tanınmış olan, daha güvenli ve profesyonel yatırım alternatiflerinin sağlanmasıyla, bireysel yatırımcıların sermaye piyasalarından kaçışı önlenmiş olacaktır. Bunun sonucunda ise, ekonomik büyüme için gerekli olan tasarruf artışı da sağlanabilecektir.

123 _{Karslı , a.g.e., ss. 129-130.} 124 _{Ünal, a.g.e., s. 1.}

125 _{Erdoğan ve Özer, a.g.e., s. 3.} 126 _{Ünal, a.g.e., s. 1.}