Namazın şartları

İlk olarak namazın genel şartlarını belirtelim. Bunlar müslüman olmak, büluğ çağına ulaşmak ve akıllı olmaktır. Cuma namazı içinde ayrıca hür olmak şartı aranır. Cuma namazı kadınlara şart değildir.

4.1.1.Hadesten taharet:

Taharet temizlenmek demektir. Hades ise abdestsiz, cünüp, hayız veya lohusa hallerinde olmak demektir. Bu halde olanların su ile temizlenmesi lazımdır. Su bulunmayan durumlarda ise teyemmüm yapılması emredilmiştir.

لاهصلا ىَلِإ ْمُتْمُق اَذِإ ْاوُنَمآ َنيِذهلا اَهُّيَأ اَي ْمُكَيِدْيَأ َو ْمُكَهوُج ُو ْاوُلِسْغاف ِة

ْمُتنُك نِإ َو ِنيَبْعَكْلا ىَلِإ ْمُكَلُج ْرَأ َو ْمُكِسوُؤ ُرِب ْاوُحَسْما َو ِقِفا َرَمْلا ىَلِإ َن ِ م مُكنهم دَحَأ ءاَج ْوَأ ٍرَفَس ىَلَع ْوَأ ىَض ْرهم مُتنُك نِإ َو ْاو ُرهههطاَف اًبُنُج

ُمُتْسَمَلَّ ْوَأ ِطِئاَغْلا اًبِ يَط اًديِعَص ْاوُمهمَيَتَف ءاَم ْاوُد ِجَت ْمَلَف ءاَسِ نلا

ٍج َرَح ْنِ م مُكْيَلَع َلَعْجَيِل ُ اللَّ ُدي ِرُي اَم ُهْنِ م مُكيِدْيَأ َو ْمُكِهوُج ُوِب ْاوُحَسْماَف َنو ُرُكْشَت ْمُكهلَعَل ْمُكْيَلَع ُهَتَمْعِن همِتُيِل َو ْمُك َرههَطُيِل ُدي ِرُي نِكَل َو

“Ey iman edenler! Namaza kalkacağınız zaman yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi ve -başlarınıza mesh edip- her iki topuğa kadar da ayaklarınızı yıkayın. Eğer cünüp iseniz, iyice yıkanarak temizlenin. Hasta olursanız veya seferde

bulunursanız veya biriniz abdest bozmaktan (def-i hacetten) gelir veya kadınlara dokunur (cinsel ilişkide bulunur) da su bulamazsanız, o zaman temiz bir toprağa yönelin. Onunla yüzlerinizi ve ellerinizi meshedin (Teyemmüm edin). Allah, size herhangi bir güçlük çıkarmak istemez. Fakat O, sizi tertemiz yapmak ve üzerinizdeki nimetini tamamlamak ister ki şükredesiniz.” Maide, 6

30

Farz, vacib, sünnet, nâfile namaz, tilâvet ve şükür secdesi için hadesten temizlenmiş olmak şarttır. Abdestsiz veya gusulsüz kılınacak bir namaz sahih olmaz.

4.1.2. Necasetten taharet:

Necasetten taharet, bedende, elbisede ve namaz kılınacak yerde bulunan pisliği temizlemek demektir. Pislik olan yerde namaz kılmak caiz değildir. Nmazdan önce bunun temizlenmesi şarttır.

4.1.3. Setr-i avret:

Setr-i avret avret yerini örtmek demektir. Avret yeri örtülmesi gereken yer demek olup bakılması haram olan uzuvlardır.

Yıkanmak, tuvalet ihtiyaçları gibi ihtiyaçların dışında avret yerlerinin kapalı olması şarttır. Namaz dışında da avret yerlerinin örtülmesi farzdır.

“Allah Teâlâ büluğa ermiş kadının namazını başörtüsüz kabul etmez.” Ibn Mâce, Tahâre,132; Tirmizî, Salât, 160; Ahmed b.

Hanbel, VI,151, 218, 259

Erkeklerin avret yeri göbekleri altından diz kapakları da dahil olmak üzere dizleri altına kadar olan kısımdır.

“Erkeğin avret yeri, göbeği ile diz kapağı arasıdır.

Göbeğinden aşağısı diz kapaklarını geçinceye kadar olan kısımdır.” Ahmed b. Hanbel, II, 187

Kadınların yüzleriyle ellerinden başka, bütün bedenleri avrettir.

Yüz ve ellerinin açık olmasında zarar yoktur. Ayakları konusunda ise görüş ayrılığı vardır. Çoğunluğa göre, ayaklar avret değildir.

Görüş ayrılığından kurtulmak için ayakların örtülmesi uygundur.

31

4.1.4. İstikbal-i kıble:

İstikbal-i kıble, kıbleye yönelmek manasına gelir. Namazı kıbleye doğru yönelerek kılmak şarttır. İslâm’ın ilk dönemlerinde kıble Kudüs’teki Mescid-i Aksa idi. Medine döneminde ise kıble, Mekke`deki Ka`be-i Muazzama oldu.

“Yüzünü Mescid-i Haram tarafına çevir. Siz de olduğunuz yerde, yüzünüzü onun tarafına döndürünüz.” Bakara, 144 Kabe’ye secde edilmez. Kabe’ye doğru secde edilir. Secde yalnız Allah için yapılır. Kabe’yi isabet ettirmek farz değildir. Bulunulan yerden Kabe’ye doğru yönelmek yeterlidir. Eğer kişi yönünü belirleyememişse birisine sorar, soracak kişi de yoksa kıble istikametini bilgisi nisbetinde zanneder ve namazını tahmin ettiği yöne doğru kılar. Yönü isabet ettirememiş bile olsa namazı istikbal-i kıble kapsamında doğru olmuştur. Sonradan kıble istikametini yanlış seçtiğini öğrenmiş olsa da namazı geri iade etmez.

4.1.5. Vakit

اَذِإَف ْمُكِبوُنُج ىَلَع َو اًدوُعُق َو اًماَيِق َ اللَّ ْاوُرُكْذاَف َةَلاهصلا ُمُتْيَضَق اَذِإَف ْاوُميِقَأَف ْمُتنَنْأَمْطا اًباَتِك َنيِن ِم ْؤُمْلا ىَلَع ْتَناَك َةَلاهصلا هنِإ َةَلاهصلا

اًتوُق ْوهم

“Namazı kıldığınız zaman, gerek ayakta, gerek otururken ve gerek yan yatarak hep Allah’ı anın. Güvene kavuştuğunuzda namazı tam olarak kılın. Çünkü namaz, mü’minlere belirli vakitlere bağlı olarak farz kılınmıştır.” Nisa, 103

Namazların belirlenmiş olduğu vakitleri vardır. Bu vakitlerin dışında o namaz eda edilmez. Yarının namazları bu günden

32

kılınmaz. Her namazın önceden hesaplanan vakitler arasında kılınması şarttır. Örneğin ikindi vakti sanarak, ikindi namazı kılan bir kişi, sonradan ikindi ezanını duysa ve öğle namazı vaktinde ikindi namazı kılmış olduğunu fark etse, evvelce kıldığı namaz nafile namaz yerine geçer ve ikindi namazını doğru vaktinde yeniden kılması lazım olur.

َلاَق ِ هاللَّ ىَلِإ ُّبَحَأ ِلَمَعْلا ُّيَأ َمهلَس َو ِهْيَلَع ُ هاللَّ ىهلَص هيِبهنلا ُتْلَأَس َهِتْق َو ىَلَع ُة َلاهصلا

Ayrıca namazların vakitlice kılınması da önemlidir. Bu hususta Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem “Allah’ın en sevdiği amel, vaktinde kılınan namazdır.” buyurmuştur. Vakit girince namazı kılmak ve namazı geçiktirmemek lazımdır. Bu namazın efdal olmasındandır. Yoksa namazın şartı değildir. Öğle namazı, ikindi vaktinin girmesine 5-10 dakika kala da kılınsa namaz geçerlidir.

Ancak sünnete uygun davranıp, sünnet sevabı almaktan mahrum kalmamak da lazımdır. Güzel olan da budur.

Gün içerisinde ayrıca namaz kılınamayan mekruh zamanlar vardır. Bu zaman içerisinde nafile namazlar kılınamaz. Bu zaman dilimlerine kerahat vakitleri denir.

4.1.5.1. Namaz kılınması mekruh olan zamanlar

Namaz kılmanın mekruh olduğu vakitler dışında istenildiği kadar nâfile namaz kılınabilir. Kerahat vakitleri üçtür. Sabah, öğle, akşam.

Sabah kerahati, güneş saatinden ortalama 1 saat sonrasına kadar ki olan zaman aralığıdır. Takvimlerde namaz saatlerini gösteren satırın başlarında bir de güneş kelimesi yazılıdır. İşte güneş ifadesinin yanındaki yazılı saat başlangıç alınır ve üzerine 1 saat

33

eklenir. Örneğin güneş saati 06.00 olsun. Demek ki sabah kerahati 06.00’a 1 saat ekleyince 06.00 ile 07.00 arası olmuş olur.

Öğle kerahati ise takvimlerdeki öğle ezan vaktinden ortalama 45 dakika çıkartılarak hesaplanır. Örneğin öğle saati 12.00 olsun. 45 dk. Çıkartırsak 11.15 olur. O halde öğle kerahati 11.15 ile 12.00 arasındaki zaman dilimidir.

Akşam kerahati ise takvimlerdeki akşam ezan saatinden ortalama 30 dk. Çıkartılarak hesaplanır. Ancak bu süre değişken

olduğundan çıkartılacak süre, 45 dk. yapılırsa daha ihtiyatlı olunmuş olur. Örneğin akşam saati 18.00 olsun. 45 dk. çıkartılırsa 17.15 bulunur. Demek ki akşam kerahat vakti de 17.15 ile 18.00 arasındaki süreç olmuş olur.

4.1.6. Niyet:

Namaza kalkmadan önce yalnızca Allah rızası için o vakitteki namazı kılmak üzere niyetlenmek demektir. Hangi namazın kılındığının bilincinde olmak niyet etmektir. Niyet sadece dil ile yüksek sesle yapılmaz. Yumuşak bir lisanla, sadece kendimizin işiteceği bir ses tonuyla, mırıldanır gibi dil ile ve aynı anda kalp ile de birlikte yapılır. Niyette, vakit, namazın adı, rekatı, çeşidi bildirilir. Örneğin “Niyet ettim Allah rızası için, öğle namazının 4 rekatlik farzını kılmaya.” şeklinde niyet edilir.