1- Abdest alınıp, ayakta olarak kıbleye dönülür. Ayakların arası dört parmak açıklıkta olur. Kadınlar, vücûdun şekli belli
olmayacak şekilde örtünür. Yalnız eller ve yüz açık kalır.
Niyet edilir. Mesela, öğle namazı için “Niyet ettim Allah rızası için öğle namazının dört rekatlik farzını kılmaya” denir.
45
2- “Allahü ekber” diyerek iftitâh tekbîri alınır.
Erkekler tekbîr alırken, ellerin içi kıbleyi gösterecek şekilde ve parmak araları normal açıklıkta olmak üzere ellerini yukarı kaldırır ve baş parmaklarını kulak memesine değdirir.
Kadınlar tekbîr alırken, ellerinin içi kıbleye karşı, parmak araları normal açıklıkta ve parmak uçları omuz hizâsına gelecek şekilde ellerini yukarıya kaldırırlar.
3- Tekbîrden sonra eller bağlanır. Kıyamda yani ayakta iken secde edilecek yere bakılır. Erkekler sağ elin avucu, sol elin üzerinde ve sağ elin baş ve küçük parmağı sol elin bileğini kavramış olarak ellerini göbek altında bağlarlar.
Kadınlar Sağ el sol elin üzerinde olacak şekilde ellerini göğüs üstüne koyarlar. Erkeklerde olduğu gibi sağ elin parmakları ile sol elin bileğini kavramazlar. Elleri baş örtüsünün altında tutmaya çalışmalıdır.
Kıyamda ayakta sırasıyla;
- Sübhaneke duası, - Euzu Besmele, - Fatiha suresi, - Zammı sûre okunur.
4- “Allahü ekber” diyerek rüku’ya gidilir. Bel doksan derece eğilir ve burada en az üç defa “Sübhâne rabbiyel azîm” denilir. Rükü’da iken ayakların üzerine bakılır.
Erkekler rükü’da, parmaklarını açıp, dizlerin üstüne kor. Sırtını ve başını düz tutar. Bacaklarını ve kollarını dik tutarlar.
46
Kadınlar rükûda, sırtlarını biraz meyilli tutarak erkeklerden daha az eğilirler. Ellerini parmaklarını açmayarak dizlerinin biraz üzerine koyarlar ve dizlerini biraz bükük bulundururlar.
Rükudayken üç defa “Sübhâne rabbiyel azîm” dedikten sonra,
“Semi’Allahu limen hamideh” diyerek rüku’dan kavmeye kalkılır ve kavmede ayakta “Rabbena lekel hamd” denilir.
5-Sonra, "Allahü ekber" diyerek secdeye varılır.
Secdeye inerken önce dizler, sonra eller, daha sonra da burun ve alın yere konur. Secdede baş iki elin arasında ve hizâsında bulunur. El parmakları birbirine bitişiktir. Secdede iken ayaklar kaldırılmaz. Topuklar bitişiktir. Secdede gözler kapalı olmaz.
Burada en az üç kere “Sübhâne rabbiyel alâ” denilir.
Erkekler, secdede dirseklerini yanlarından uzak, kollarını yerden kalkık bulundururlar. Ayaklar, parmaklar üzerine dik tutulur ve parmak uçları kıbleye gelecek şekilde yere konur. Topuklar da bitişiktir.
Kadınlar, secdede kollarını yanlarına bitişik hâlde bulundururlar.
Kolları yere temas eder. Ayaklar bitişik olarak parmaklar üzerine dik tutulur ve parmak uçları kıbleye gelecek şekilde kıvrılarak yere konur.
6- “Allahü ekber” diyerek başını secdeden kaldırıp celseye gidilerek, diz üstü oturulur.
Celsede otururken, parmaklar dizlerin hizâsına gelecek şekilde eller uylukların üzerine konur ve kucağa bakılır. Burada
“Sübhânallah” diyecek kadar kısa bir an oturulur. Bu oturuşta erkekler, sol ayağını yere yayarak onun üzerine oturur, sağ ayak, parmakları kıbleye yönelmiş durumda dik tutulur. Ayağını dik koyamayanlar ve bu pozisyonda oturamayanlar veya hasta olanlar
47
iki ayağın üzerine de oturabilir. Kadınlar ise, ayaklarını yatık olarak sağ tarafına çıkarır ve öylece otururlar.
Sonra, “Allahü ekber” diyerek ikinci defa secdeye varılır ve yine en az üç kere “Subhane rabbiyel alâ” denilir. Secde veya rükudaki tesbihler 3-5-7-9-11 adet olarak da yapılabilir. Ayrıva secdeden sonra ki celse de ve rükudan sonraki kavmede tadili erkana ve tumaninete dikkat etmelidir. Tüm bu hareketleri layıkıyla yapmalı ve hareketi tamamlamalı kısa bir süre burada beklemelidir.
Namazı hızlı hızlı yatıp kalkarak kılmamalıdır. Namaz esnasında da kıyamda, rükuda ve secdede zaruret halleri hariç sabit ve hareketsiz durmalı, oynaşmamalıdır.
7- “Allahü ekber” diyerek secdeden ikinci rek’at için kıyama ayağa kalkılır ve eller bağlanır.
6.2. 2 nci Rekat:
1- Kıyamda sırasıyla:
-Besmele, - Fatiha,
- Zammı sure okunur.
Sonra, birinci rekatta olduğu gibi, “Allahü ekber” diyerek rüku’ya varılır ve en az üç kere “Subhane rabbiyel azîm” denilir.
2- “Semi’Allahu limen hamideh” diyerek rükûdan kavmeye ayağa kalkılır ve kavmede ayakta “Rabbenâ lekel hamd” denilir.
Sonra “Allahü ekber” diyerek secdeye varılır. Birinci rekatte olduğu gibi yine en az üç kere “Subhane rabbiyel alâ” denilir.
Sonra, “Allahu ekber” diyerek secdeden celseye varılır ve burada
“Subhânallah” diyecek kadar kısa bir an oturulur.
48
Sonra, “Allahu ekber” diyerek ikinci defa secdeye gidilir ve en az üç kere “Subhane rabbiyel alâ” denilir.
3- “Allahu ekber” diyerek secdeden ilk oturuşa varılır ve oturulur.
Otururken, el parmakları dizlerin hizâsına gelecek şekilde uylukların üzerine konur ve kucağa bakılır. Buna ilk oturuş ya'ni kâdei ula denir. Burada sadece Ettehıyyatu duası okunur ve sonra
“Allahu ekber” denilerek üçüncü rekat için kıyama ayağa kalkılır.
6.3. 3 ncü Rekat:
1-Fatiha'yı okur, rüku ve secdeyi yapıp, dördüncü rek'ate kalkar.
2- 3 ve 4 ncü rekatlerin kıyamında yalnızca Fatiha suresi okunur.
Zammı sure okunmaz. Diğer hareketler aynı 1 ve 2 nci rekatlerde anlatıldığı şekilde yapılır.
6.4. 4 ncü Rekat:
1-Dördüncü rek'atte yine Fatiha okunur sonra rüku ve secde yapılarak kâde-i ahıre yani son oturuşa oturulur.
Oturuşta sırasıyla;
- Ettehıyyatu duası, - Allahumme salli, - Allahumme bârik, - Rabbenâ âtinâ duası,
- Rabbenağfirli duası okunur.
Erkekler, sol ayağını yere yayarak onun üzerine oturur, sağ ayak parmakları kıbleye yönelmiş durumda dik tutulur. Yapamayanlar iki ayağınında üzerine oturabilir.
49
Kadınlar, ayaklarını yatık olarak sağ tarafa çıkarır ve öylece otururlar. Yapamayanlar sol tarafa da döndürebilir veya iki ayağının üzerinede oturabilir.
2- Önce baş sağa çevrilir ve “Esselâmü aleykum ve rahmetullah”
denir. Selâm verirken omuzlara bakılır. Sonra baş sola çevrilerek sağ tarafta olduğu gibi yine, “Esselâmü aleykum ve rahmetullah”
denilir. Böylece dört rek’at namaz tamamlanmış olur.
6.5. Namazdan sonra yapılan tesbihat:
Bundan sonra, üç kere "Estagfirullah" denir, sonra, “Subhanallahi velhamdulillahi vela ilahe illallahu vallahu ekber vela havle vela kuvvete illa billahil aliyyil azim.” denir ve "Âyetel kursî" okunur ve 33 defa, Sübhânallah, 33 defa Elhamdülillah, 33 defa Allahü ekber diyerek tesbih çekilir. Sonra, “Lâ ilâhe illallahü vahdehû lâ şerîkeleh, lehülmülkü ve lehül hamdü yuhyi ve yumit ve hüve alâ külli şey'in kadîr” denir. Bunları sessizce okumalıdır. Yüksek sesle okumak bidattır.
Daha sonra eller avuç içleri yukarıya doğru olacak şekilde göğüs hizâsına kadar kaldırılmış olduğu halde dua edilir. Kollar omuz hizasında ve genişliğinde açılır ve birbirlerine paralel halde tutulur. Duadan sonra eller yüze sürülerek yüz meshedilir.
Böylece tesbihat tamamlanmış olur.
6.6. Namazlardaki bazı özel durumlar:
1-Dört rek’atlı sünnetlerin ve farzların ikinci rek’atından sonra Tahıyyat okuyup kalkılır.
2-Sünnetlerin üç ve dördüncü rek’atlarında Fâtiha'dan sonra, zammı sûre de okunur. Farzların üçüncü ve dördüncü rekatlarında yalnız Fâtiha okunur zamm-ı sûre okunmaz. Akşamın farzı da böyledir. Ya’nî üçüncü rek’atında zamm-ı sûre okunmaz
50
3-Vitrin üçünçü rekatında, Fâtiha ve zamm-ı sûre okunduktan sonra tekbîr getirip rükuya gitmeden, eller yanlara salınmadan iftitah tekbirinde olduğu gibi erkekler ellerini kulaklarına, kadınlar da omuz hizâsına kaldırır. “Allahu ekber” denilir ve eller tekrar bağlanır. Kıyam vaziyeti alınır ve burada "Kunut" duâları okunur.
Sonra “Allahu ekber” denilir ve rükuya gidilir.
4- Gayr-i müekked olan ikindinin ve yatsının ilk sünnetlerinde ikinci rek’attan sonraki ilk oturuşta Tahıyyattan sonra Allahumme salli ve Allahumme bârik de okunur.
5- Yine ikindinin ve yatsının ilk sünnetlerinde, üçüncü rek’ate ayağa kalkıldığı zaman, birinci rekatte olduğu gibi, Subhâneke ve sonrasında da Eûzü Besmele ile beraber Fâtiha ve sonra da zammı sure okunur.
6- Zammı sure okumak vaciptir. Namazda Fatiha'dan sonra okunması gereken asgarî miktar, kısa üç ayet veya buna denk bir uzun ayettir. Sadece “elif, lam, mim” demek yeterli olmaz. En az 6 harfli bir ayet olmalıdır. Bunun için de en az 3 ayet olması uygundur denildi.
7- Okuyuştaki ses ölçüsü ise sağırlık ve gürültü gibi bir engel olmadıkça, kişinin okuduğunu kendi kulağıyla işitecek kadar bir güçte okumasıdır. Bununla beraber, ihtiyata en uygun olanı, insanın, kıraatı kendisinin işiteceği kadar bir seslilikle yapmasıdır.
8- Cemaatle kılınan farz namazların 4 rekatli namazların ilk 2 rekatinde, 3 rekat akşam namazının ilk 2 rekatinde, sabah
namazının 2 rekatinde imam Fatiha ve zammı sureyi veya ayetleri sesli ve dışından okur. Diğer rekatlerde sessiz içinden okur.
İmamın 1 ve 2 nci rekatlerde kıraati sesli okuması ve 3 ve 4 ncü rekatlerde de sessiz okuması vaciptir.
51
9- Cuma namazı kılan bir kişi ayrıca öğlen namazı kılmaz. Kılarsa nafile namazı yerine geçer.
10- Namaz içerisinde yapılan hataların telafisi sehiv secdesi ile giderilir. Sehv hata demektir. Sehiv secdesi 3 halde yapılır:
-Farzın tehirinde -Vacibin terkinde -Vacibin tehirinde
Namazın sünnetlerinde yapılacak bir hatadan dolayı sehiv secdesi yapılmasına gerek yoktur. Namazda sünnetler iade edilmez ve namazı da bozmaz.
6.2. Sehiv (Hata) secdesi
Namaz içerisinde olabilecek bir hatanın giderilmesi için namazın sonunda yapılması lazım olan bir secdedir. Sadece namaz
ibadetine yöneliktir. Başka ibadetler için geçerli değildir.
Sehiv secdesi 3 hata için yapılır:
1- Farzın tehirinde 2- Vacibin terkinde 3- Vacibin tehirinde
Namazın içindeki farzlardan birisi terk edilirse namaz bozulur.
Farzın terkine sehiv secdesi yapılmaz.
Namaz içinde eğer farzın yapılmadığı sonradan farkedilirse, namazın içindeyken hemen yapılmayan farz iade edilir ve namaza kalındığı yerden devam edilir. Bu durumda da farz zamanında yapılmayıp, ertelenmiş yani tehir edilmiş olur ki namazın bitiminde bu hatadan dolayı sehiv secdesi yapılır.
52
Eğer namazın vaciplerinden birisi terk edilirse geriye dönük olarak vacibin iade edilmesi gerekmez ancak namazın sonunda vacibin tek edilmiş olmasından dolayı sehiv secdesi yapılır.
Eğer namazın vaciplerinden birisi tehir edilirse, yine namazın sonunda sehiv secdesi yapılır.
Yapılışı:
1-Sehiv secdesi şu zamanlarda yapılır:
-Son oturuştan sonra sağa selam vermeden önce yahut, -Son oturuştan sonra sağa selam verdikten sonra yahut,
-Son oturuştan sonra sağa ve sola selam verdikten sonra, sehiv secdesi yapılır.
2-Bu hallerden birisinden sonra “Allahu ekber” diyerek bir kez daha secdeye gidilir. 3 kez “Subhane Rabbiyel Ala” denir ve
“Allahu ekber” diyerek celseye varılır. “Allahu ekber” diyerek tekrar secde edilir. 3 kez daha “Subhane Rabbiyel Ala” denir ve
“Allahu ekber” diyerek son oturuş durumuna gelinir. Burada Ettahıyyatu, Allahumme salli, Allahumme barik, Rabbena atina, Rabbenağfirli duaları bir kez daha okunur ve sağa sola selam verilerek sehiv secdesi ile beraber namaz da bitirilmiş olur.
Sağlıcakla kalın. Sevgi ışığınız, kalbiniz rehberiniz olsun.
53