Sigorta sözleşmesinin yapılmasını takiben sigortacı, Kanun’da öngörülen sürede poliçe veremeyebilir. Böyle durumlarda poliçe yerine geçen muvakkat ilmühaber düzenlenerek sigorta ettirene verilmektedir. Muvakkat ilmühaberde poliçeden farklı olarak genel şartlar yer alamamakta, sadece genel şartlara atıf yapılmaktadır. Sonrasında, sigorta genel şartları ve özel şartlarını ihtiva eden poliçenin düzenlenmesi ile birlikte muvakkat ilmühaber hukuki varlığını ve işlevini yitirmektedir340.
Sigortalı başka bir sigorta şirketi ile anlaşma yoluna giderse, bu takdirde sigorta akdini feshederek menfi zararını evvelki sigortacıdan isteyebilir. Poliçenin verilmesini beklediği devrede riziko gerçekleşirse bu durumda müspet zararını talep edebilir. Ancak bu müspet zararın istenebilmesi için, poliçenin verilmesi gereken tarih ile rizikonun gerçekleştiği tarih arasında uzun bir süre geçmemiş olmalıdır ( Ali Bozer, Sigorta Hukuku sh. 57 ). Zira kendisine sigorta teminatı sağlamak isteyen sigortalının, ilk sigortacının poliçeyi vermemesi üzerine uzun zaman beklemeksizin yeni bir sigorta akdi yapmak üzere harekete geçmesi gerekir müdebbir bir tacir olarak kendisinden bu davranış beklenir. TTK. 1267 maddesinde tayin edilen sürenin kısa oluşu, sigorta akitlerinde zamanın önemli olmasından ileri gelmektedir.” Sigorta sözleşmesinin zamanında teslim edilmemesi halinde talep edilecek tazminatın ne olduğu açıkça ifade edilmiştir.
340 Bozer, s. 44; Kender, s. 129; Ulaş, s. 56.
IV. İNTERNET SORUMLULUK SİGORTASINDA RİZİKO
İnternet sorumluluk sigortasına duyulan ihtiyaç büyük ölçüde internet kullanımının gitgide artması olgusu oluşturmaktadır. İnternet kullanımının artmasıyla beraber ortaya çıkan rizikolar da gün geçtikçe fazlalaşmaktadır.
Çalışmamızın ikinci bölümünün konusunu oluşturan internet uygulamalarından kaynaklanan başlıca rizikolar ayrıntı olarak incelenmiştir. Şöyle ki, kullanım alanının çeşitliliği ve geniş kitlelere internet aracılığı ile ulaşılabilmesi rizikoların çeşitliliğini artırmaktadır. Çalışma kapsamında internet kullanımından kaynaklanan rizikolar teknik ve internet sayfasının içeriğinden kaynaklanan rizikolar olarak iki temel başlık altında toplanmıştır.
Teknik rizikolar başlığı altında; yetkisiz sistem girişi, verilerin çalınması, virüsler ve sistem hatası, hatalı kullanım ve yanlış web sayfası yönlendirme konuları ayrıntılı olarak incelenmiştir.
İnternet sayfasının içeriğinden kaynaklanan rizikolar başlığı altında ise;
kişilik haklarının ihlali ve fikri hakların ihlali eserlere yapılan tecavüzler esas alınmak suretiyle inceleme konusu yapılmıştır.
V. İNTERNET SORUMLULUK SİGORTASINDA ZARAR
Bu çalışma kapsamında, sorumluluk sigortasının ayrıntılı bir şekilde anlatıldığı birinci bölümde sorumluluk sigortalarında zararın; cismani zarar, mal zararı veya malvarlığı zararı olmak üzere üç tür zarardan bahsedilmiştir.
İnternet sorumluluk sigortasında ise, internet kullanımından kaynaklanan rizikoların gerçekleşmesi ile ortaya çıkan zararlar sonucu doğan tazminat sorumluluğu teminat altına alınması amaçlandığından özellikle belirtmeliyiz ki anılan rizikolar sonucu cismani zarar oluşmayacağı açıktır. Şöyle ki, sanal ortamda yapılan bir eylem nedeniyle üçüncü şahsın vücut bütünlüğünün zarara uğraması düşünülemez.
İnternet sorumluluk sigortası yönünden zarar ise; sanal ortamda internet aracılığıyla yapılan bir eylem nedeniyle doğan zarar sonucu sigortacının karara bağladığı veya bir mahkemede hükmedilen tazminatı ifade etmektedir. Gerçek zararın yanı sıra ceza teşkil eden bedel, avukatlık ücretleri ve davada sigortalı aleyhine hükmedilen diğer masraflar zarar kavramı kapsamında kabul edilmektedir.
Ancak cezalar, idari cezalar, vergisel ve parasal olmayan talepler, lisans ücretleri gibi hususlar zarar kavramı kapsamı dışında bırakılmıştır341.
İnternet rizikoları sonucu ortaya çıkan zarar nedeniyle; soruşturma, çözümleme veya savunma amacıyla belirli bir talebe tahsis edilen ödemeler kavramı içinde bulunan savunma masrafları da tarafların anlaşması ile sözleşmede aksine bir
341 Kubilay, s. 134.
düzenleme olmadıkça internet sorumluluk sigortasının teminatı kapsamında kabul edilmektedir342.
VI. SİGORTA ETTİREN VE SİGORTALI KAVRAMLARI
Sigorta ettiren, birinci bölümde yaptığımız açıklamalarda da belirtildiği üzere sigorta sözleşmesini yapan kimsedir. Rizikolar başlığı altında incelediğimiz internet uygulamasından kaynaklanan rizikolar sonucu ortaya çıkan zararlar sonucu karşılaşılan tazminat talepleri nedeniyle, gerçek veya tüzel kişiler sigorta güvencesine ihtiyaç duymaktadır. İnternet sorumluluk sigortasında ise genellikle;
internet sitesi sahipleri, içerik sağlayıcılar, kullanıcılar, yer sağlayıcılar ve erişim sağlayıcılar internet sorumluluk sigortası sözleşmesi yapabilirler. Bu durumda kendi menfaatlerini sigortalattıran yukarıda değindiğimiz gerçek veya tüzel kişiler sigorta ettirendirler.
Çoğu zaman sigorta ettiren ile sigortalı aynı kimselerdir. Ancak bazı zamanlarda sigorta ettiren kendi menfaatini değil de, başka bir şahsın menfaatini sigorta ettirebilmektedir. Bu durumda menfaatini sigorta ettiren tarafından sigortalanan kişi sigortalı olarak kabul edilmekte, sigortalı şahsın menfaatinin bulunması yeterli olup sigorta ettirenin menfaatinin bulunması aranmamaktadır.
İnternet sorumluluk sigortası uygulamasında; gerçek kişilerin, şahıs ve sermaye şirketlerinin, ortak girişimlerin ve diğer kuruluşlar ile bu kuruluşların
342 Kubilay, s. 135.
yöneticilerinin, müdürlerinin ve çalışanlarının yalnızca istihdam edildikleri alandaki ve görevlerini ifa ettikleri esnadaki eylemleri yönünden sigortalı sıfatını taşıyabilecekleri kabul edilmektedir343.
VII. İNTERNET SORUMLULUK SİGORTASINDA TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE KÜLFETLERİ
A. Sigortacının Yükümlülükleri
a. Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğü
Sigortacının prim ödeme yükümlülüğü karşısında, sigorta ettirenin rizikoyu taşıma yükümlülüğü asli edim olarak karşımıza çıkmaktadır. Birinci bölümde ayrıntılı olarak açıkladığımı sigortacının rizikoyu taşıma yükümlülüğü ile ilgili açıklamalarımız internet sorumluluk sigortası ile ilgili olarak özel bir düzenleme bulunmadığından burada da geçerlidir.
Ancak internet sorumluluk sigortasında riziko kavramının kapsamı çok geniş olup sınırları kesin bir sınırla çizilememektedir. Bu nedenle öncelikle riziko-prim dengesinin sağlanması için internet sorumluluk sigortasının teminatı kapsamına dahil olan rizikoların sınırlarının tespit edilmesi gerekmektedir.
343 Kubilay, s. 136.
b. Sigorta Tazminatını Ödeme Yükümlülüğü
İnternet sorumluluk sigortasında, sigorta süresi içerisinde meydana gelen bir zarar nedeniyle karşı karşıya kalınan bir talep veya açılan bir davada hükme bağlanan ve sigorta ettirenin ödemekle yükümlü olduğu tazminatlar için güvence sağlamaktadır.
Sigortacı, sigorta ettirenin -örneğin elektronik ticaretinden kaynaklanan, internette fikri hakların ihlal edilmesi ya da kişilik haklarına tecavüz edilmesi gibi- sigorta güvencesi altında bulunan bir riziko nedeniyle ortaya çıkan zararlar nedeniyle hukuken ödemekle yükümlü olduğu tazminatı sigorta ettiren lehine ödemekle yükümlüdür.
c. Savunma Yapma Yükümlülüğü
İnternet sorumluluk sigortası ile sigortacıya yüklenen bir diğer yükümlülük ise, sigorta sözleşmesinin kapsamına giren rizikolar sonucu oluşan zararlarla ilgili bir davada savunma yapma yükümlülüğüdür. Ayrıca sigortacı, sigorta sözleşmesinin kapsamına dahil olan rizikolarla ilgili olabilecek davalarda, diğer sigorta sözleşmelerinin sigortacıları ile birlikte savunmaya katılma hakkına da sahiptir344.
344 Kubilay, s. 137.