Muhasebe Bilgi Sistemi‟nin Finansman Departmanındaki Yeri ve Önem

deneysel geliĢtirmelerde bilgi sunmaktadır. Bu bilgilerde, Ar-Ge departmanında çalıĢan mühendislerin maaĢ durumu, kullanılan malzemelerin fiyatları, kullanılan demirbaĢların alıĢ fiyatları ve amortismanlarıdır.

4.5.5. Muhasebe Bilgi Sistemi‟nin Finansman Departmanındaki Yeri ve Önemi

ĠĢletmelerde nakit giriĢ ve çıkıĢlarının zaman ve tutar bakımdan uyumlu olması, iĢletmenin baĢarısı için zorunludur. Bu ise, finansal planlama ile sağlanabilir.

Finansal planlama geleceğe iliĢkin bir faaliyettir. Gelecek ise risk ve belirsizlik demektir. Bu nedenle bu fonksiyonun yerine getirilmesi, finansal yönetimin önemini artırmıĢtır(Akgüç,1998: 2). Finansal planlamanın baĢarılı olabilmesi için iĢletmenin amaçlarının tespit edilmesi gerekir. Finansman yöneticisi, iĢletmenin amaçları doğrultusunda nakit bütçesi, tahmini bilanço, tahmini gelir tablosu ve fizibilite raporu hazırlar.

MBS‟nin Alacak Yönetimine İlişkin Kararlardaki Yeri : Ticari alacaklar, bir firmanın mal veya hizmet satıĢları nedeni ile müĢterilerine açtığı senetli ve senetsiz kredi tutarını gösterir. ĠĢletme, bir müĢteriye kredi açarak önemli bir yatırım yaptığından iĢletmenin alacak hesapları yatırımı kontrol etmek için bir kredi politikasına gereksinim duyar(Kolb and Rodriquez, 1996: 76). Alacak yönetiminin, firmanın para giriĢi, karlılığı veya finansman ihtiyacı üzerinde önemli etkileri vardır. Alacak yönetiminde etkinlik sağlamakla firma, para giriĢlerini hızlandırabileceği gibi karlılığını da artırması mümkündür. Alacak yönetiminde Ģu üç değiĢkene iliĢkin kararlar, sorunun temel yönlerini oluĢturur(Akgüç, 1998: 260).

1- SatıĢ koĢullarının saptanması, satıĢ koĢulları hem alacak tutarlarını hem de alacakların kalitesini, tahsil kabiliyetini etkiler.

2- Kredili satıĢ önerisinin kabulü veya red edilmesidir. 3- Tahsili gecikmiĢ alacaklar için tahsilat politikasıdır.

Bir firmanın ticari faaliyetlerinden doğan alacak düzeyini etkileyen baĢlıca etmenler aĢağıdaki gibidir:

SatıĢ hacmi,

SatıĢların mevsimlik oluĢu, Firmanın kredili satıĢ koĢulları, Satılan malın veya hizmetin niteliği, Alacak tahsilatında etkinlik,

Firmanın büyüklüğü,

Kredili satıĢ yapılacak müĢterilerin nitelikleri ve kredi büyüklüğü, Alacak senetlerinin iskonto ettirilme olanağıdır.

Firmaların kredi satıĢ politikasının etkinliğini artırıcı modeller geliĢtirilmiĢtir. Bu modelle firmanın kredili satıĢların hangi durumda yapılacağı hangi durumlarda kabul edilmeyeceğini belirlemektedir. Firmanın kredili satıĢ önerisi geldiği zaman, firmanın bu satıĢtan doğabilecek alacağın Ģüpheli hale gelme olasılığı saptanması, müĢterinin hangi risk grubuna girdiğinin belirlenmesi gerekir. Ayrıca süre, sipariĢ miktarı, söz konusu sipariĢin yerine getirmek için gerekli satıĢ gideri, firmanın alacak finansmanında kullandığı kaynakların maliyeti, karar için gerekli bilgilerdir. Bu modele göre aĢağıdaki formül yardımıyla ile kredili satıĢların kabul veya reddi kararı verilebilir.

ĠĢletme yönetimi alacak yönetimine iliĢkin karalar alırken mali bilgilere gereksinim duymaktadır. Bu bilgileri de muhasebe bilgi sisteminin verilerinden elde etmektedir. Bu bilgileri aĢağıdaki Ģekilde göstermek mümkündür:

Alacakların tutarları, ġüpheli alacakların tutarı, MüĢteri risk grubu, Alacakların vadesi, SipariĢ miktarı ve tutarı, SatıĢ giderleri,

MBS‟nin Kar Planlamasına İlişkin Kararlardaki Yeri: ĠĢletme amaçlarından bir tanesi de iĢletmenin piyasa değerinin maksimum seviyeye ulaĢtırılmasıdır. ĠĢletme hissedarlarının amaçları ise pay senetlerinin piyasa fiyatlarının maksimum olmasıdır (Ceylan, 2000: 203). Ortaklar açısından pay senetlerinin maksimum olabilmesi, diğer Ģartlar sabit kaldığında, düzenli kar dağıtan bir iĢletme, kar dağıtımı değiĢkenlik gösteren bir iĢletmeye göre piyasada daha yüksek bir değere sahiptir.

Kar planlamasının geleceği iliĢkin tahminlere dayanan, her Ģeyden önce gelecekte ortaya çıkması muhtemel hataların önceden önüne geçilmesini sağlar. Her ne kadar kar planlaması ile bütün hataların önüne geçilmezse de büyük çoğunluğunun önceden önlenebileceği söylenebilir(Türko, 1999: 165).

ĠĢletme karlılık planlamasını çeĢitli analiz yöntemleri ile tespit edebilir. Bu yöntemleri aĢağıdaki gibi kısaca açıklanabilir:

Faaliyet Kaldıracı: Faaliyet kaldıracı baĢabaĢ analiz ile ilgili bir kavramdır. ĠĢletmenin giderlerinin bir bölümünün iĢ hacmi ne olursa olsun, sabit gider niteliğinde olması, faaliyet kaldırıcına imkan vermektedir. Firmanın giderlerinin hepsinin değiĢken giderler olması durumunda faaliyet kaldıracından söz edilmez. Giderler uzun dönemli olarak hepsi değiĢken niteliktedirler(Akgüç, 1998: 136). Faaliyet kaldıracı bu nedenle kısa dönemli analizler için geçerlidir. Sabit gideri olan her iĢletmenin, iĢ hacmindeki geliĢmeye bağlı olarak karındaki değiĢme oranı, iĢ hacmindeki değiĢme oranından daha yüksektir. Bu olgu faaliyet kaldıracı olarak nitelendirilmektedir. Bir firmanın giderleri arasındaki sabit gider unsurları yüksek ise satıĢlarında ufak bir değiĢiklik kar üzerinde çok daha büyük oranlarda değiĢiklik meydana getirir.

Başabaş Analizi: iĢletmelerde belli bir miktarda karın elde edilmesi veya dağıtılması amaçlandığında, baĢabaĢ noktası analizi bu amacı gerçekleĢtirmek için satıĢ miktarının tespitine imkan vermektedir. Firmanın finansal bünyesinde öz sermaye ve yabancı kaynaklardan oluĢtuğuna göre, belli tutardaki kar amacı gerçekleĢtirirken faiz ve verginin de dikkate alınması gerekir. Öz sermaye için kar hedefinin gerçekleĢtirilmesi ve yabancı kaynak maliyetinin karĢılanması için gereken minimum

verim oranının hangi satıĢ hacmi ile sağlanacağının tespit edilmesi yöntemidir(Türko, 1999: 176).

BaĢabaĢ noktasının beklenen kar noktasını aĢağıdaki formül yardımı ile hesaplamak mümkündür.

Sabit Giderler + Faizler BaĢabaĢ Noktası =

SatıĢ Fiyatı – DeğiĢken Giderler

ĠĢletme yönetimi kar planlamasını yaparken muhasebe bilgilerine ihtiyaç duyar bu bilgileri de muhasebe bilgi sistemi temin eder. Bu bilgileri aĢağıdaki Ģeklide belirtmek mümkündür:

Gelir tablosu bilgileri, Bilanço bilgileri,

Üretim maliyet bilgileri,

Genel imalat bilgilerinin türü ve tutarı, SatıĢ fiyatları ve miktarlarıdır.

MBS‟nin Çalışma Sermayesine İlişkin Kararlardaki Yeri: ÇalıĢma sermayesi, firmanın tam kapasite ile çalıĢabilmesi, borçlarını karĢılayamama risklerini azaltması, iĢ hacmini geniĢletmesi, üretimin kesintisiz sürdürülebilmesi, kredi değerliliğini artırabilmesi, faaliyetlerini karlı ve verimli bir Ģekilde yürütülmesi açsından büyük önem arz etmektedir.

ÇalıĢma sermayesinin bileĢenleri kısa vadeli alacaklar ya da cari varlıklar ve borçlardır(Brealey, ve diğerleri, 1977).

Dönen varlıklar ile kısa vadeli borçlar arasındaki fark net çalıĢma sermayesini verir. Genellikle dönen varlıklar kısa vadeli borçlardan daha büyüktür. Yani iĢletmelerin net çalıĢma sermayesi pozitiftir Bozkurt ve diğerleri, 1997: 521). ĠĢletmelerin net

çalıĢma sermayesinin pozitif olması kısa vadeli borçlarını stokları, kısa vadeli alacakları ve hazır değerli ile karĢılayabileceğini gösterir.

ĠĢletmenin üretim süreci ne kadar uzun olursa o kadar çok nakdi stoklarda bağlı tutacaktır. MüĢterilerden alacak tahsili ne kadar çok gecikirse ticari alacakların kaynak maliyeti o kadar artacaktır. ĠĢletme yönetimi çalıĢma sermayesinin yönetimini yaparken aynı zamanda stokların paraya çevrilmesi ve alacakların zamanında tahsil edilmesini de kontrol altında tutmalıdır.

ĠĢletme yönetimi çalıĢma sermayesi kontrolünde muhasebe bilgi sisteminin çıktılarına ihtiyaç duymaktadır. Bu çıktılar,

Stokların değeri ve cinsi,

Kısa vadeli alacakların tutarı ve vadesi, Kısa vadeli borçların tutarı ve vadesi Hazır değerlerin tutarı,

Stok devir hızları, Alacak devir hızlarıdır.,

MBS‟nin Nakit Bütçesi Hazırlanmasındaki Yeri: Nakit bütçesi, iĢletme ile ilgili nakit akıĢlarını içerir. Nakit bütçesi, iĢletmenin gereksinimleri ve nakit fazlalıklarının saptanmasında önemli bir araçtır. ĠĢletme ister küçük ister büyük olsun, ―nakit yönetimi‖ iĢletmenin verimli bir Ģekilde yönetilmesinde önemli bir yer tutar. Yönetici için önemli olan nokta; nakit giriĢ ve çıkıĢlarının tespit edilerek nakdin gerekli yerlerde kullanılmasıdır.

Nakit bütçesinin amaçları aĢağıdaki Ģekilde sıralanabilir.

Belirli bir zaman aralığındaki nakit durumunun planlanması

Nakit azlığı durumunda, borçlanma miktarının; nakit fazlalığı durumunda kullanılmayan miktarın nerelerde kullanılacağının tespit edilmesi,

Kredi için gerekli koĢulların sağlanması,

Nakit bütçesi hazırlayabilmek için nakit giriĢ ve çıkıĢlarının tespit edilmesi gerekir. Belirlenen bu nakit giriĢ ve çıkıĢlarına iliĢkin bilgilerin büyük bir kısmı, muhasebe bilgi sisteminden sağlanır. Nakit bütçelerinin hazırlanması sırasında, bu bilgilerin muhasebe departmanından bir sitem için finans departmanına aktarılması gerekir.

Nakit bütçesinin hazırlanabilmesi için nakit çıkıĢlarının da tespit edilmesi gerekir. Nakit çıkıĢları hammadde alımları, iĢçilik gider ödemeleri, genel üretim gider ödemeleri, borçların anapara ve faizlerinin ödenmesi, vergi ve temettüler için nakit çıkıĢları, maddi ve maddi olmayan duran varlıkların alımı için nakit çıkıĢlarını sayabiliriz. Bu bilgiler de muhasebe bilgi sisteminin çıktılarında sağlanmaktadır.

Nakit giriĢlerinin planlanması, ileride yapılacak satıĢların tahmin edilmesi ile baĢlar. Bu satıĢların peĢin ve kredili olarak ayrılması gerekir. PeĢin ve kredili satıĢlara iliĢkin bilgiler muhasebe bilgi sisteminden alınır. SatıĢlardan kaynaklanan nakit giriĢlerine ek olarak, kazanılan faizler, kredili satıĢlar, vadesinden önce ödenen nakitler, tahvil ve hisse senetleri ihraçlarından maddi ve maddi olmayan duran varlık satıĢlarından elde edilen nakitleri sayabiliriz. Yine bu bilgilerde muhasebe bilgi sisteminden temin edilmektedir.

V. BÖLÜM

YÖNTEM