Muhalif DavranıĢlar Ölçeği

Muhalif DavranıĢlar ölçeği Özdemir tarafından 2010 yılında geliĢtirilmiĢtir. AraĢtırmacı, ölçeği kamu genel liselerinde görev yapan öğretmenlerin göstermiĢ oldukları muhalif davranıĢları belirlemek amacıyla kullanmıĢtır. Muhalif DavranıĢlar ölçeği 24 maddeden oluĢmaktadır. Bu ölçek 5’li likert tipinde bir ölçektir. Her madde “hiçbir zaman”, “nadiren”, “ara sıra”, “çoğunlukla” ve “her zaman” Ģeklinde beĢ cevap içermektedir. Ölçek maddelerine verilen yanıtlarla ilgili değerlendirmede hiçbir zaman bir puan, nadiren iki puan, ara sıra üç puan, çoğunlukla dört puan ve her zaman beĢ puan olacak Ģekilde bir puanlama yapılmıĢtır.

Bu araĢtırmada öğretmenlerin muhalif davranıĢlarını belirlemek için kullanılan Muhalif DavranıĢlar ölçeği üç boyutludur. Özdemir (2010) birinci boyutu örtük muhalefet, ikinci boyutu haber uçurma ve üçüncü boyutu ise açık muhalefet olarak isimlendirmiĢtir. Faktör analizinde üç boyutun birlikte toplam varyansın % 63,68’ini açıkladığı belirlenmiĢtir.

Özdemir’in (2010) çalıĢmasında, Muhalif DavranıĢlar ölçeğinin birinci boyutu olan örtük muhalefet sekiz maddeden oluĢmaktadır. Bu faktörün Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı 0.88’dir. Bu faktöre ait açıklanan varyans oranı ise % 25.23 olarak belirlenmiĢtir. Örtük muhalefet boyutunda yer alan maddelerin faktör yük değerlerinin 0.60 ile 0.81 arasında değiĢtiği görülmektedir. Diğer taraftan bu boyutta yer alan maddelerin madde- toplam korelâsyonları ise 0.54 ile 0.72 arasındadır.

Özdemir’in (2010) çalıĢmasında Muhalif DavranıĢlar ölçeğinin ikinci boyutu olan haber uçurma beĢ maddeden oluĢmaktadır. Bu boyutun Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı 0.87’dir. Haber uçurma boyutuna ait açıklanan varyans oranı ise % 20.29 olarak belirlenmiĢtir. Bu boyutta yer alan maddelerin faktör yük değerlerinin 0.77 ile 0.82 arasında değiĢtiği görülmektedir. Diğer taraftan boyutta yer alan maddelerin madde-toplam korelâsyonları ise 0.74 ile 0.79 arasındadır.

Özdemir’in (2010) çalıĢmasında, Muhalif DavranıĢlar ölçeğinin üçüncü boyutu olan açık muhalefet dört maddeden oluĢmaktadır. Bu faktörün Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı 0.86’dır. Bu boyuta ait açıklanan varyans oranı ise % 18.16 olarak belirlenmiĢtir. Bu boyutta yer alan maddelerin faktör yük değerlerinin 0.80 ile 0.84 arasında değiĢtiği görülmektedir. Diğer taraftan boyutta yer alan maddelerin madde toplam korelâsyonları ise 0.66 ile 0.76 arasındadır.

Okul yöneticilerinin müzakere becerileri ile öğretmenlerin muhalif davranıĢları

arasındaki iliĢkiyi belirlemek amacı taĢıyan bu araĢtırmada Muhalif DavranıĢlar ölçeğine ait olan Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı 0,87 olarak belirlenmiĢtir. Örtük muhalefet alt boyutuna ait Cronbach alfa güvenirlik katsayısı 0,74; haber uçurma alt boyutuna ait olan Cronbach alfa güvenirlik katsayısı 0,59 ve açık muhalefet alt boyutuna ait olan Cronbach alfa güvenirlik katsayısı ise 0,86 olarak tespit edilmiĢtir.

3.4. Veri Toplama Süreci

AraĢtırma verilerinin toplanması için öncelikle Afyonkarahisar Valiliği Afyonkarahisar Ġl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne baĢvurularak gerekli olan izinler alınmıĢtır. Uygulama izni verilen mühürlü ölçekler, çoğaltılmak suretiyle kullanılmıĢtır. Onaylanan mühürlü ölçeklerle Dazkırı, BaĢmakçı ve Evciler Ġlçeleri’nde belirlenen ilkokul, ortaokul ve liselere gidilerek bu kurumlarda görev yapan öğretmenlerin görüĢleri alınmıĢtır.

Ölçeklerden elde edilen bilgilerin yapılmakta olan bilimsel bir araĢtırma için kullanılacağı belirtilmiĢ ve gönüllü olan öğretmenlerin ölçeğe yanıt vermeleri istenmiĢtir. Ölçekler araĢtırmanın yapılacağı okullardaki öğretmenlere ders aralarında, okul bitiĢ

zamanlarında veya gün ortası zamanlarda uygulanmıĢtır. Verilerin toplanması planlanan süre doğrultusunda gerçekleĢtirilmiĢtir.

3.5. Verilerin Analizi

Verilerin analizinde istatistiksel bir paket programdan faydalanılmıĢtır. Verilerin analizinde anlamlılık düzeyi olarak α =0.05 alınmıĢtır. Bu anlamlılık düzeyi çerçevesinde gerekli analizler yapılmıĢtır.

Tablo 3.3. Müzakere Becerileri ve Muhalif Davranışlar Ölçekleri ile Bu Ölçeklerin Alt

Boyutlarına İlişkin Ortalama, Standart Sapma, Çarpıklık ve Basıklık Değerleri

Ölçekler ve Alt Boyutları N _X S Çarpıklık Değeri Basıklık Değeri

Güven Ortamı OluĢturma 203 3,38 0,851 -0,301 -0,105

Çözümden Yana Olma 203 3,44 0,890 -0,350 -0,522

MÜZAKERE BECERĠLERĠ 203 3,41 0,848 -0,355 -0,230

Haber Uçurma 203 1,83 0,622 0,627 0,792

Açık Muhalefet 203 2,95 1,050 -0,109 -0,955

Örtük Muhalefet 203 1,76 0,584 1,145 0,914

MUHALĠF DAVRANIġLAR 203 2,08 0,606 0,451 -0,278

Ölçeklerle elde edilen verilerin normal dağılım gösterip göstermediğini belirlemek için çarpıklık (skewness) - basıklık (kurtosis), ortalama ve standart sapma değerlerine bakılmıĢtır. Her iki ölçeğe ve bu ölçeklerin tüm alt boyutlarına verilen yanıtlara ait çarpıklık-basıklık değerlerinin -1,5 ile +1,5 arasında yer aldığı görülmüĢtür. Buna iliĢkin bulgular Tablo 3.3’te sunulmuĢtur. Çarpıklık ve basıklık değerleri -1,5 ile +1,5 aralığında yer aldığında verilerin normal dağılım gösterdiği kabul edilmektedir (Tabachnick & Fidell, 2007). Bu çerçevede araĢtırma verilerinin normal dağılım gösterdiği anlaĢılmıĢtır. AraĢtırma sorularına cevap bulmak için parametrik testlerin kullanılması kararlaĢtırılmıĢtır. Tablo 3.4. Ölçek Puan Aralıklarının Değerlendirilmesi

Ölçek Puan Aralıkları Düzey

5,00-4,20 Çok Yüksek 4,19-3,40 Yüksek 3,39-2,60 Orta 2,59-1,80 DüĢük 1,79-1,00 Çok DüĢük

AraĢtırmada kullanılan ölçeklerin değerlendirilmesinde Tablo 3.4’den yararlanılmıĢtır. Buna göre araĢtırmaya katılan öğretmenlerin Müzakere Becerileri ölçeğine verdikleri cevapların ortalamaları bu tabloya göre değerlendirilmiĢtir. Ayrıca

öğretmenlerin Muhalif DavranıĢlar ölçeğine verdikleri yanıtların ortalamaları, benzer biçimde bu tablo doğrultusunda yorumlanmıĢtır.

AraĢtırmada ilk olarak katılımcıların kiĢisel bilgilerini içeren birinci bölüme ait veriler sunulmuĢtur. Katımcıların betimsel durumlarını gösteren bu bölüm katılımcılara ait cinsiyet, yaĢ, medeni durum, kıdem yılı, sendikalara üyelik durumu, görev yapılan okul türü, görev yapılan okuldaki öğretmen sayısı ve meslek yaĢamı boyunca çalıĢılan okul sayısı hakkına bilgiler içermektedir.

AraĢtırmanın birinci alt problemine yanıt bulmak için Müzakere Becerileri ölçeğine ait ortalama, standart sapma, çarpıklık ve basıklık değerleri hesaplanmıĢtır. Okul yöneticilerinin sahip olduğu müzakere becerilerinin düzeyi saptamak için Müzakere Becerileri ölçeğine verilen yanıtların ortalamalarına bakılmıĢtır.

AraĢtırmanın ikinci alt problemine cevap bulmak amacıyla Müzakere Becerileri ölçeği ve bu ölçeğin alt boyutlarına verilen yanıtların öğretmenlerin sahip olduğu kiĢisel değiĢkenlere göre farklılık gösterip göstermediğine bakılmıĢtır. Veriler normal dağılım gösterdiğinden ikili grup ortalamalarının karĢılaĢtırılmasında bağımsız örneklemler t testi; ikiden fazla olan grup ortalamalarının karĢılaĢtırılmasında ise tek yönlü varyans analizi kullanılmıĢtır. Ayrıca fark bulunan gruplarda farkın hangi gruptan kaynaklandığını tespit etmek amacıyla post hoc iĢlemi gerçekleĢtirilmiĢtir. Post hoc testlerinden grup varyansları homojen olduğunda Tukey testi, varyansların homojen olmadığı durumlarda Howell testi tercih edilmiĢtir.

AraĢtırmanın üçüncü alt problemine cevap aramak için Muhalif DavranıĢlar ölçeğine ait ortalama, standart sapma, çarpıklık ve basıklık değerleri hesaplanmıĢtır. Öğretmenlerin muhalif davranıĢlarını saptamak için Muhalif DavranıĢlar ölçeğine verilen yanıtların ortalamalarına bakılmıĢtır.

AraĢtırmanın dördüncü alt problemine iliĢkin Muhalif DavranıĢlar ölçeği ve bu ölçeğin alt boyutlarına verilen yanıtların öğretmenlerin sahip olduğu kiĢisel değiĢkenlere göre farklılık gösterip göstermediğine bakılmıĢtır. Veriler normal dağılım gösterdiğinden ikili grup ortalamalarının karĢılaĢtırılmasında bağımsız örneklemler t testi; ikiden fazla olan grup ortalamalarının karĢılaĢtırılmasında ise tek yönlü varyans analizi kullanılmıĢtır. Ayrıca fark bulunan gruplarda farkın hangi gruptan kaynaklandığını tespit etmek amacıyla post hoc iĢlemi gerçekleĢtirilmiĢtir. Post hoc testlerinden grup varyansları homojen olduğunda Tukey testi, varyansların homojen olmadığı durumlarda Howell testi tercih edilmiĢtir.

AraĢtırmanın beĢinci alt problemine yanıt bulmak için Müzakere Becerileri ölçeği ve bu ölçeğin alt boyutları ile Muhalif DavranıĢlar ölçeği ve bu ölçeğin alt boyutları arasındaki iliĢkinin derecesine dönük olarak Pearson korelasyon testi uygulanmıĢtır. Her bir alt boyutun diğer alt boyutlarla iliĢkisi incelenmiĢtir. Pearson korelasyon testi yapılarak okul yöneticilerinin müzakere becerileri ile öğretmenlerin gösterdiği muhalif davranıĢlar arasındaki iliĢki ortaya çıkarılmıĢtır.

AraĢtırmanın altıncı alt problemine cevap bulmak için Müzakere Becerileri ölçeğine verilen yanıtlarla Muhalif DavranıĢlar ölçeğine verilen yanıtlar arasında basit doğrusal regresyon testi uygulanmıĢtır. Bu sayede okul yöneticilerinin müzakere becerilerine sahip olma düzeyinin öğretmenlerin muhalif davranıĢ göstermeleri üzerindeki etkisi ortaya konulmuĢtur.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: BULGULAR VE YORUM

Bu bölüm dört alt baĢlıkta incelenmiĢtir. Birinci alt baĢlıkta okul yöneticilerinin müzakere becerileriyle ilgili bulgular ve yorumlara yer verilmiĢtir. Öğretmenlerin, okul yöneticilerinin müzakere becerileri hakkındaki görüĢleri incelenmiĢ ve okul yöneticilerinin müzakere becerileriyle ilgili öğretmen görüĢlerinde çeĢitli değiĢkenlerin etkili olup olmadığı araĢtırılmıĢtır. Ġkinci olarak öğretmenlerin sergilediği muhalif davranıĢlarla ilgili bulgular ve yorumlara yer verilmiĢtir. Öğretmenlerin muhalif davranıĢ sergileme düzeyleri ele alınmıĢ, bazı değiĢkenlerin öğretmenlerin muhalif davranıĢ sergilemelerinde farklılık yaratıp yaratmadığı incelenmiĢtir. Üçüncü alt baĢlıkta okul yöneticilerinin müzakere becerilerinin öğretmenlerin muhalif davranıĢlarıyla iliĢkisi hakkındaki bulgular ve