Müzakere Becerileri ile Ġlgili AraĢtırmalar

Müzakere becerileri ile ilgili olarak alanyazında eğitim örgütlerine yönelik yapılmıĢ çalıĢmaların sınırlı sayıda olduğu görülmektedir. Yapılan çalıĢmaların daha çok çeĢitli okul türlerindeki öğretmen görüĢlerine baĢvurularak gerçekleĢtirildiği söylenebilir. Ayrıca araĢtırmalarda okul yöneticilerinin müzakere becerileri üzerine odaklanılmıĢtır. Yapılan araĢtırmalarda genel olarak okul yöneticilerinin veya öğretmenlerin bazı özelliklerinin müzakere becerileri üzerindeki etkilerinin incelendiğini söylemek mümkündür. Bu bölümde örgütlerde müzakere becerileriyle ilgili yapılan araĢtırmalara yer verilmiĢtir.

Müzakerelerde zaman baskısı üzerine yapılan bir araĢtırmada zaman baskısının çeĢitli Ģekillerde müzakereleri etkilediği sonucuna varılmıĢtır. Buna göre zaman baskısı yüksek iken müzakereci kendini temsil ettiği gruba karĢı sorumlu hissetmiyorsa az rekabetçi davranmaktadır. Bu durumda müzakerede anlaĢmaya daha kolay varılmaktadır. Zaman baskısı yüksek iken müzakereci temsil ettiği gruba karĢı kendini sorumlu hissediyorsa daha rekabetçi olmaktadır. Bu durumda ise müzakerede anlaĢmaya varılma oranı azalmaktadır (Mosterd & Rutte, 2000).

Müzakerelerde duygu kullanımına yönelik yapılan bir araĢtırmada duyguların önemli etkilere sahip olduğu belirlenmiĢtir. AraĢtırmada olumlu duyguların yanında olumsuz duyguların etkisinden de söz edilmektedir. Olumlu ve olumsuz duygular, kiĢilerin ortak ve beraberce çalıĢmaları üzerinde etkilidir. Buna bağlı olarak olumlu duygular anlaĢma yolunda olumlu etkilere sahipken olumsuz duygular anlaĢmaya olumsuz Ģekilde yansımaktadır (Allred ve ArkadaĢları’ndan Aktaran Ogilvie ve Carsky, 2002; 383).

Duygusal zekâ düzeyi yüksek olan bireyler müzakerelerde daha iyi sonuç almaktadırlar. Bununla ilgili yapılan bir araĢtırmada yüksek duygusal zekâlı bireylerin

müzakere sürecinde olumlu iliĢkiler geliĢtirdiği ve daha baĢarılı sonuçlar elde ettiği belirlenmiĢtir (Foo, Elfenbein, Tan & Aik, 2004).

Müzakerelerde kültürün etkisini ortaya koymak amacıyla yapılan ve kültürel farklılıkları inceleyen bir araĢtırmada Kanadalıların kültürü ile Çinlilerin kültürü karĢılaĢtırılmıĢtır. Buna göre Kanadalılar daha çok bireyselliğin, kırılgan iliĢkilerin mevcut olduğu bir kültüre sahip olduklarından doğrudan ve açık olarak iletiĢim kurmaktadırlar. Çinliler ise duygunun ön plana çıktığı bir kültüre sahip olduklarından kapalı ve dolaylı olarak iletiĢim kurmaktadırlar. Bu yüzden müzakerelerde kültür etkisinden söz etmek mümkündür (Ma, 2005: 175).

Ġlköğretim okulu müdürlerinin müzakere becerilerinin incelenmesi isimli Özgan, Çelik ve Bozbayındır tarafından 2010 yılında yapılan bir araĢtırmada, 95’i sınıf ve 105’i branĢ öğretmeni olmak üzere toplam 200 ilköğretim okulu öğretmeninin görüĢüne baĢvurulmuĢtur. Yapılan araĢtırmaya katılan öğretmenler, okul yöneticilerinin müzakere becerilerini ortalamanın üzerinde bulmuĢlar ve üst düzeyde becerilere sahip olduklarını değerlendirmiĢlerdir. Öğretmenlerin branĢ, cinsiyet, yaĢ, mezun oldukları okul ve kıdemleri okul müdürlerinin müzakere becerilerini algılamalarına anlamlı düzeyde etki etmemiĢtir (Özgan ve diğ., 2010).

Yapılan bir araĢtırmaya göre örgüt içerisinde koordinasyon ve iletiĢim sağlanırken gereksinimler artmıĢtır. Buna bağlı olarak müzakere olan ihtiyaç da artmıĢtır. Kurum içi de olsa kurumlar arası da olsa müzakerenin özellikleri birbirine benzemektedir. Ayrıca araĢtırmada müzakere yönetiminin ihmal edildiği ortaya konulmuĢtur (Verhandlugen’den aktaran Özgan ve diğ., 2010).

Okul müdürlerinin müzakere becerilerine iliĢkin analiz yapmak amacıyla Yıldırım, Kaya, Balay ve Yılmaz tarafından 2013 yılında yapılan bir araĢtırmada 151 ilkokul, 141 ortaokul ve 72 lise öğretmeni olmak üzere toplam 364 öğretmenin görüĢü alınmıĢtır. Yıldırım ve diğerleri öğretmen görüĢlerine göre okul müdürlerinin müzakere becerilerinin orta düzeyde olduğunu belirtmiĢlerdir. Buna bağlı olarak okul müdürlerinin müzakere becerilerini geliĢtirmesi gerektiğini ifade etmiĢlerdir. Okul müdürlerinin müzakere becerilerine iliĢkin öğretmen görüĢlerinin öğretmenlerin görev yaptığı okuldaki öğretmen sayısı, okulda karar alınırken öğretmenlerin görüĢlerine baĢvurulup baĢvurulmaması ve okul müdürünün baĢat yönetim stiline göre farklılıklar gösterdiğine dair bulgular elde etmiĢlerdir. Bu sonuçlara göre erkek öğretmenler müzakere becerileri açısından okul müdürlerini kadın öğretmenlere göre daha yüksek bulmaktadırlar. Karar alma sürecinde öğretmen görüĢlerine baĢvuran okul müdürlerinin, öğretmenlerin görüĢüne baĢvurmayan

okul müdürlerine göre daha yüksek düzeyde müzakere becerilerine sahip olduğu belirtilmiĢtir. 11 yıl ve üzerinde kıdeme sahip öğretmenler, 5 yıl ve altında kıdeme sahip öğretmenlere göre okul müdürlerinin daha fazla çözümden yana olduklarını düĢünmektedirler. 20 ve daha az öğretmenin görev yaptığı okullarda öğretmenler, 21 ve üzerinde öğretmenin olduğu okullarda bulunan öğretmenlere göre okul yöneticilerinin müzakere konusunda daha becerikli olduğunu düĢünmektedir. Okul yönetim biçimi demokratik olan okullarda görev yapan öğretmenler, okul yöneticilerinin müzakere becerilerini daha yüksek görmektedir. Otoriter ve ilgisiz biçimde yönetilen okullardaki öğretmenler ise okul yöneticilerinin müzakere beceri düzeyini daha düĢük olarak algılamaktadır (Yıldırım, Kaya, Balay ve Yılmaz, 2013).

Yılmaz (2014) araĢtırmasında öğretmen görüĢlerine göre okul yöneticilerinin müzakere becerilerinin orta düzeyde olduğunu ifade etmiĢtir. Okul yöneticilerinin müzakere becerileri ile ilgili öğretmen görüĢleri öğretmenlerin cinsiyet, yaĢ, görev yaptıkları okuldaki öğretmen sayısı, kıdem, görev yaptıkları okulun sahip olduğu teknolojik ve fiziki koĢullar, sendikaya üye olup olmama durumu, görev yaptıkları okulun ağırlıklı yönetim biçimi ve okulda karara dâhil olup olmama durumları gibi değiĢkenlere göre farklılık göstermektedir. Öğretmenlerin branĢları, görev yaptıkları lise türleri, medeni durumları, okulda geçirdikleri toplam süre okul yöneticilerinin müzakere becerileri ile ilgili görüĢlerini etkilememektedir. AraĢtırmaya göre erkek öğretmenler kadın öğretmenlere göre okul yöneticilerinin müzakere becerilerinin daha fazla olduğunu düĢünmektedir. 31-40 yaĢ aralığında bulunan öğretmenler, yaĢı 30 ve altında olan öğretmenlere göre okul yöneticilerini müzakere konusunda daha becerikli olduğunu değerlendirmektedir. Öğretmen sayısı 30 ve altında olan okullarda görev yapan öğretmenler, öğretmen sayısı 31 ve üzerinde olan okullarda görev yapan öğretmenlere göre okul yöneticilerini müzakere konusunda daha becerikli bulmaktadır. 11 ve daha üzeri çalıĢma süresi bulunan öğretmenler, 5 yıl ve daha az çalıĢan öğretmenlere göre okul yöneticilerini müzakere sürecinde daha becerikli bulmaktadır. Teknolojik ve fiziki bakımdan daha elveriĢli okullarda çalıĢan öğretmenler, okul yöneticilerinin müzakere becerilerini daha yüksek olarak algılamaktadır. Sendika üyesi öğretmenler, sendika üyesi olmayan öğretmenlere göre okul yöneticilerini müzakere konusunda daha becerikli algılamaktadır. Demokratik biçimde yönetilen okullarda görev yapan öğretmenler, otoriter ve ilgisiz biçimde yönetilen okullardaki öğretmenlere göre okul yöneticilerini müzakere konusunda daha becerikli bulmaktadır. Okullarda alınan kararlarda görüĢlerine baĢvurulan

öğretmenler, okul yöneticilerinin müzakere becerilerini daha yeterli bulmaktadır (Yılmaz, 2014).