Montessori Yöntemi’nde Günlük Yaşam Alıştırmaları

Okul öncesi eğitimde genellikle öz bakım alıştırmaları adı altında kullanılan çalışma alanı, Montessori Yöntemi’nde “pratik hayat uygulamaları” alıştırmaları ya da “günlük yaşam becerileri” alıştırmaları olarak adlandırılmaktadır. Bu alıştırmalar sadece çocuğun kendi öz bakımına ait olmayıp, yaşadığı yakın çevresindeki canlı ve cansız varlıklarla olan tüm ilişkilerini de kapsar (Wilbrant, 2011: 182).

Montessori sınıflarında yer alan günlük yaşam alıştırmaları 3 başlık altında incelenebilir (Wilbrandt, 2007):

1. Hareket Koordinasyonu ve Toplu Yaşama Yönelik Alıştırmalar

Sandalye Taşıma

Çocuğun taşıyabileceği büyüklükte bir sandalye ile çalışılır. Bu çalışma sandalye taşıma, tek başına bir iş başarma, gürültü kirliliğini önleme, yaşadığı mekanı doğru kullanma gibi becerileri çocuğa kazandırmayı amaçlar.

Masa Taşıma

Çocuğun taşıyabileceği boyutlarda bir sandalye ile çalışılır. Bu çalışma masa taşıma, gürültüyü en aza indirme, hareketin kontrolünü sağlama gibi becerileri çocuğa kazandırmayı amaçlar.

Halı Serme

Bu çalışma halı ile yürüme, halı serme, çalışma mekanını kendi başına hazırlama, bulunduğu ortamı ve kendi yerini algılama gibi becerileri çocuğa kazandırmayı amaçlar.

Kapı Açma-Kapama

Bu çalışma çocuğun kapıyı kendi başına açıp kapamasını ve bunu yaparken olabildiğince sessiz olmasını çocuğa kazandırmayı amaçlar.

Mendil Katlama

Bu çalışma bir sepet içinde, üzerinde doğru katlamaya yardımcı olacak çizgiler bulunan beş mendil ile gerçekleştirilir. Çocuğa kullanılan eşyayı doğru olarak katlama, doğru algılama ve özenli çalışma, konsantrasyon ve hareket koordinasyonu kazandırma amaçlanır.

Saç Örme

Çalışma için halı, üç farklı renkte ip, kıskaç ve kurdele gereklidir. Bu çalışma çocuğa saç örme, kendi başınna iş başarma, hareket koordinasyonu gibi beceriler kazandırır.

Kaşıklama

Bu çalışmada kaşık yardımıyla tahılı bir tabaktan diğerine aktarma ve tahılı diğer iki tabağa eşit miktarda aktarma olmak üzere iki şekilde çalışılır. Çocuğun etrafa dökmeden kendi başına yemeklerini yemesine, bağımsızlaşmasına yardımcı olur.

Dökme Çalışması

Bu çalışma tahıllarla, sıvı maddelerle ve huni yardımıyla olmak üzere üç farklı şekilde çalışılır. Çalışma el parmakları ve bileğine hareketlilik kazandırır. Ayrıca çocuğun işlerini kendi yapmasında ve kendine güven durmasında etkilidir.

Bıçak Kullanma

Kesilecek meyve-sebze kesme tahtası kullanılarak kesilir. Kesilen parçalar su dolu kasenin içine konularak kararması önlenir. Çalışma sonrasında malzemeler toplanarak çalışma tamamlanır.

2. Kendi Öz Bakımına Yönelik Alıştırmalar

Düğme çerçevesi

Çalışmada düğme çerçevesi kullanılır. Çalışmada düğme çerçevesi kullanılır. İliklenmiş düğmeyi çözme tekrar ilikleme, vücudun ve elin farklı çalışması, bağımsızlaşma gibi becerileri kazanmada etkilidir.

Çıt Çıt Çerçevesi

Çalışmada çıt çıt kullanılır. Çıt çıt açma kapama, el göz koordinasyonu, bağımsızlaşma, konsantrasyon sağlama gibi beceriler kazanmada etkilidir.

Kopça Çerçevesi

Çalışma için kopça çerçevesi kullanılır. Kopça açıp kapama, iki elin koordineli çalışması, bağımsızlaşma, sabır ve koordinasyon gibi beceriler kazanmada etkilidir.

Kemer Tokası Çerçevesi

Çalışmada kemer tokası çerçevesi kullanılır. Kemer tokasını açıp kapayabilme, sabır, iki elin koordineli çalışması el göz koordinasyonu gibi beceriler kazandırmada etkilidir.

Fiyong Çerçevesi

Çalışmada fiyong çerçevesi kullanılır. Çalışma ince motor gelişimini destekleyerek çocuğun kurdele bağlama ve çözmesini, kendi başına iş yapmasını ve bağımsızlaşmasını destekler.

Delikli Ayakkabı Bağı Çerçevesi

Çalışmada delikli ayakkabı bağı çerçevesi kullanılır. Çocuk iplerin hangi sıra ile ipi deliklerden geçirileceğine dikkat ederek konsantre olur. El göz koordinasyonu kazanır. Ayakkabısını kendi giyip çıkarabilir ve böylece kendine güven durmasını destekler.

Fermuar Çerçevesi

Çalışmada fermuar çerçevesi kullanılır. Bu çalışmada çocuk fermuar açıp kapamayı öğrendiği gibi el göz koordinasyonunu sağlar, bağımsızlaşır, sabır ve konsantrasyonunu güçlendirir.

Kilitli İğne Çerçevesi

Çalışmada kilitli iğne çerçevesi kullanılır. Çocuk kilitli iğne açıp kapamayı öğrenir, özenli çalışmasını, sabır ve konsantrasyonu, el ve parmak kaslarının gelişimini destekler.

Ceket Giyme

Ceket, yaka kısmı öne gelecek şekilde masaya serilir. Eller ceketin kollarından sokularak ceket baş üstünden arkaya getirilerek giyilir.

Burun Silme

Çocuğun kağıt mendil kullanarak burnunu silmeyi öğrenmesi ve hijyenine dikkat etmesinin sağlanması amaçlanır.

El Yıkama

Çalışmada sepet içinde iki farklı renkte örtü, kova, fırça, tas, sabun, tırnak fırçası, kurulama bezi ve havlu kullanılır. Çalışmanın amacı çocuğun kendi temizliğini ve öz bakımını sağlamasına yardımcı olmaktır.

Ayakkabı cilalama

Bir sepet içinde çalışmanın yapılacağı yere serilecek olan bir örtü, bir paket kağıdı, ayakkabının çamurunu temizleyecek bir fırça, cila sürülecek bir fırça, parlatmak için bir fırça,ayakkabı cilası, parlatma bezi, önlü ve bir çift ayakkabı kullanılır. Bu çalışma çocukta temizlik eğitimini geliştirmeyi, kendisine ait eşyaların sorumluluğunu taşımasını, materyallerin ekonomik ve amaca uygun kullanımını öğrenmeyi hedefler.

3. Yaşadığı Çevreye Karşı Olan Sorumluluk Duygusunu Geliştirmeye Yönelik Alıştırmalar

Toz Alma

Çalışma için sepet içinde toz bezi, önlük ve fırça kullanılır. Çocuğa temizlik alışkanlığı kazandırma hedeflenir.

Süpürme

Çalışmada bir sepet içinde faraş, fırça, önlük, masa ortasını belirleyecek bir etiket ve bir kavanoz içinde kurutulmuş portakal kabuğu rendesi kullanılır. Çalışma çocuğa temizlik alışkanlığı kazandırmayı, kendi başına iş başarmasını sağlar.

Parlatma

Sepet içinde iki cam kase, pamuk, bir cam tabak, diş macunu ve toz bezi kullanılır. Çocuk metal-tahta-ayna yüzeyleri temizlemeyi öğrenir. Ayrıca çocuğun yaşadığı çevreden kendini sorumlu hissetmesini, özenli çalışma ve hareket koordinasyonunu destekler.

Çiçek Toplama ve Düzenleme

Plastik bir örü, bir sürahi ve derin bir kap, bir bahçıvan makası, çöpler için bir örtü, bir kurulama bezi, el havlusu, kesilen çiçeklerin içine konulacağı bir küçük kova ve altına serilecek yer bezi, fırça, çeşitli büyüklükte vazolar, önlük çalışmada

kullanılacak malzemelerdendir. Bu çalışma yaşanılan çevreyi güzelleştirmek ve sorumluluk doygusu kazanmada etkilidir.

Masa Yüzeyi Yıkama

Çocuğun boyuna uygun bir masa, yere serilebilecek bir örtü, bir sürahi ve iki tas, sünger, sabunluk ve iyi köpüren bir sabun, iki fırça, iki adet kurulama bezi, önlü, kova ve yer bezi çalışmada kullanılır. Bu çalışma ile çocuğun bulunduğu çevreyi temiz tutması, sorumluluk kazanması hedeflenir.

7.5.11. Montessori Yöntemi İle MEB Okul Öncesi Eğitim Programı’nın