Modern ġarkı Öğretim Yöntemleri

Nota ile öğretim ve kulaktan öğretim yöntemleri klasik yöntemlerdir. Günümüzde farklı yeni Ģarkı öğretim yöntemleri kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları, Kodaly Yöntemi, Orff Yöntemi ve Dalcrose Yöntemidir.

2.5.2.1. Kodaly Yöntemi

Kodaly yöntemi, tam bir müzisyen geliĢtirmek için gerekli olan tüm becerilerin bir sentezini elde etmeyi amaçlayan müzik eğitimi yaklaĢımıdır (Bacon, 1993, s.75; Choksy, 1999). YaklaĢım, Macar besteci ve eğitimcisi Zoltan Kodaly'in (1882-1967) felsefelerinden esinlenerek geliĢtirilmiĢtir. Yöntem “toplu söyleme yöntemi” olarak da bilinmektedir ve müziksel söyleme, yazma, okuma ve iĢitme davranıĢlarının birlikte kullanılarak öğretildiği yöntemi ifade etmektedir (Ören, 2011, s. 7).

Kodaly yönteminde çocukların oyun oynamayı sevmeleri üzerinden hareket edilmektedir. Dansın da çocuklar için bir oyun olduğu öne sürülerek, Ģarkıların dans ile birleĢtirilmesi ve oyunlaĢtırılması gerçekleĢtirilmekte ve böylece öğrenciler özellikle geleneksel halk Ģarkılarının eĢliğinde dans etme, el çırpma ve Ģarkı söyleme gibi aktif metotların kullanımı ile Ģarkıları öğrenmektedir. Kodaly yöntemine göre (Gürgen, 2007, s.33-34);

 Herhangi bir dili yazıp, anlayabilen ve konuĢan her birey, müziğin dilini öğrenme kapasitesine de sahiptir.

 Müzisyenliğin en sağlam temelini Ģarkı söylemek oluĢturmaktır.

 Küçük yaĢlarda baĢlanan müzik eğitimi etkili olmakta, ilerleyen yaĢlarda etkisi düĢmektedir.

 Müzikte “anadil” konuĢmada olduğu gibi araç olmalıdır ve Ģarkı öğretiminde halk Ģarkıları kullanımı ile öğretim kolaylaĢtırılmalıdır.

18

 Müzik eğitimin temelidir ve ders izlencesinin iskeletini oluĢturmaktadır.

Kodaly yönteminde, el iĢaretleri kullanma, ritim iĢaretleri ve tonik sol-fa kullanılmaktadır. El iĢaretleri çocukların tonal hafızalarını daha emniyetli ve hızlı Ģekilde ortaya çıkarmalarını sağlamaktadır. Tonik sol-fa ile müzik kulağı geliĢmektedir ve son olarak ritim heceleri, ritmin bir dizi hece ile değil, vuruĢ üstünde bağıl süre ve dokularla öğretilmesini sağlamaktadır. Heceler sistemi ile ritim okumayı öğrenen çocuklar notaları daha çabuk öğrenebilmekte, el iĢaretleri ile ritmi hafızalarında tutmaları ve geri getirmeleri kolaylaĢmaktadır (Yıldırım, 2009, s.26-27).

Şekil 2. Kodaly el iĢaretleri Dagdagan, R. (2015). Thekodalymethodreport in musichttps://www.slideshare.net/ricdagdagan/the-kodaly-method sayfasından eriĢilmiĢtir.

Kodaly yöntemi, her çocukta doğuĢtan bulunan müzik kapasitesini en yüksek seviyeye ulaĢtırmak, çocukların müzik dilini öğrenmelerini sağlamak, müzik dili ile okuyup yazabilerek üretici hale gelmelerini sağlamak, çocukları kültür ve dillerinin ürünleri olan halk dansları ve türküleri gibi unsurlarla tanıĢtırmak, çocukların yaĢam ve müziği sevmelerini sağlamak amaçlarını taĢımaktadır (Yıldırım, 2009, s.26).

2.5.2.2. Orff Yöntemi

Orff yöntemi, Carl Orff tarafından oluĢturulmuĢ ve geliĢtirilmiĢtir. Yöntemde doğaçlama, oyun, hikayeleme, dans, çalma, söyleme ve ritim temeldir. Esas olarak çocukların yaratıcı

19

yönlerinin ortaya çıkarılması ve bunun çocukların müziksel davranıĢlarına yansıtılması üzerine kurulmuĢtur.

Yöntemin temelinde vurmalı çalgılar ile eĢlik edilerek müziğe ya da Ģarkıya katkıda bulunmak yatmaktadır. Bunun için ilk olarak çocukların sallanma, yürüme ve hızlı yürüme gibi davranıĢlarından kendi ses ve bedenlerini tanıma ve çalgı olarak kullanma gibi davranıĢları geliĢtirmesine geçilmekte ve sonuçta vurmalı çalgılar kullanılmaktadır.

Yöntemin amacı, çocukların geliĢimine uygun hikayeli anlatım, dans ve oyunların içinde müziği tatmaları ve bunun keyfine varabilmeleridir. Yani nota kalıplarına sıkıĢıp kalmadan müzikte yaratıcılıklarını kullanmaları sağlanmakta ve öğrenmeleri teĢvik edilmektedir (Uçan, 2003, s. 15).

Orff ile müzik öğretiminde temel araç olarak ritim kullanılmakta ve ritim ile birlikte hareket, dans ve müzik birleĢtirilmektedir. Çocuklar birlikte kalıpların dıĢına çıkarak, karĢılıklı alıĢveriĢle, yaratarak, yaĢayarak ve yaparak etkinlikler bulunarak Ģarkı öğrenmektedir. Dizeleme, ezgileme ve ritim bölümleri yöntemi oluĢturmaktadır (Uçan, 1999, s.70-71). Orff çalgıları da yöntemde önemli araçlardır.

Şekil 3. Orff çalgıları Dersimiz Müzik (2014). Orf çalgıları resimleri.

http://www.dersimizmuzik.org/orf-calgilari/orf-calgilari-resimleri-t440.0.html sayfasından eriĢilmiĢtir

ġekil 2‟de görülen orff çalgıları ritim çalgılarıdır ve bazıları melodi bazıları da ritimli ses çıkarmaktadır. Zil, tef, bongo, davul, tır tır, marakas, ritim çubukları, kastanyet, çelik üçgen, metalofon, ksilofon ve glockenspiel bu çalgılardan bazılarıdır.

20 Orff‟a göre (Orf Merkezi, 2014);

 Her birey hareket ve müziği kullanarak duygularını ifade edebilir.

 Nota yazımı ya da kulaktan öğrenme yöntemi ile yapılan müzik ya da geleneksel dans yaratıcılık katılarak uygulanır.

 Çalgı, Ģarkıya baĢlangıcından itibaren eĢlik eden önemli bir unsurdur.

 Çocuklar, müzik, dans ve dili birbirinden ayrılmaz hareket alanı olarak görmektedir.

 Müzik ve dans bireyin zihinsel, ruhsal ve bedensel gücünün elementer Ģekilde açığa çıkarılmasıdır.

Özetle, orff yöntemi, müzik ile dansın bağlantılı olduğunu ve yaratıcılığı harekete geçirdiğini savunmaktadır. Öğrenci merkezli olan bu yöntemde, öğretmen yalnızca ne yapacaklarını anlatmaktadır. Öğrenci, yapılacak olanları dans ve oyun gibi davranıĢlarla, paylaĢarak, yaĢayarak, yaratıcılığını kullanarak, buluĢ yaparak ve doğaçlama ile kendisi Ģekillendirmektedir.

2.5.2.3. Dalcrose Yöntemi

Dalcrose yöntemi, ismini yaratıcısı “Emile Jacques-Dalcroze”‟dan almaktadır. Yöntemin temelinde hareket yatmaktadır. Müzik ile birlikte çocuklar, hareket yeteneklerini kendi kendilerine ortaya çıkarabilmekte ve Ģarkıyı öğrenebilmektedir. Yöntemin esasları Ģu Ģekildedir (Kaya, 2017):

 Ġnsanın ilk enstrümanı kendi vücududur ve hareket olmadan müzik çalmak mümkün değildir.

 Hareket ritmi oluĢturmaktadır. Ritimlerin her biri kökünü insan vücudundan almaktadır ve hareket ederek ritim deneyimlenebilmektedir.

 Müziğin ana bileĢenini ritim oluĢturmaktadır.

Yöntemde önemli olan ritim ve hareketin birleĢmesi ile ritmik hareket ortaya çıkmaktadır. Ritmik hareket ise dalcrose yönteminde ilk aĢamayı oluĢturmaktadır. Diğer aĢamalar sırasıyla solfej okuma ve doğaçlamadır. Solfej okurken hafıza ve içsel duyum harekete geçmektedir. Doğaçlamada ise, çocuklar notaların yanı sıra hareket eĢliğinde çalgı çalma, konuĢma ve söyleme eylemlerinde çeĢitlilik yaratabilmektedir (GülĢen, 2005).

21