Mineral katkıların kullanımı

Aşağıdaki Paragraflar ilave edilmiştir.

(7) Madde 9.5 şartlarına tabi tip I ve tip II mineral katkılar, beton karışım denemelerinde belirlenen miktarlarda kullanılmalıdır.

(8) Silis dumanı, uçucu kül, öğütülmüş taneli (granüle) yüksek fırın cürufu ve tras, ana bileşen olarak kullanıldığında, beton içinde kullanılan mineral katkı miktarı, bu standartta verilen tip II mineral katkılara (bileşenler) ait k-değeri kavramı kuralları kullanılarak eşdeğer su/çimento oranı ve en az çimento miktarı hesaplamasında dikkate alınmalıdır.

(9) Silis dumanı katkılı çimento ana bileşen olarak kullanılırsa, betonda silis dumanı aynı zamanda katkı olarak kullanılmamalıdır.

(10) Ön germe çelik halatlarının betonla doğrudan temas halinde olduğu ön gerilmeli betonlarda, uçucu kül ve silis dumanı veya TS 706 EN 12620+A1’e uygun inert mineral dolgu ve ön gerilmeli çelik üzerine olumsuz etkiye sahip olmadığı ispatlanmış pigmentler katkı olarak kullanılabilir.

(11) Kızdırma kaybı kategorisi sadece A olan (TS EN 450-1) uçucu kül kullanılmalıdır. Ancak, uçucu külün çimento kütlesine göre %20’den daha düşük oranlarda kullanılması durumunda kızdırma kaybı kategorisi B olan uçucu külün, şahit betona kıyasla %2,0’dan daha fazla hava sürüklemediği sürece kullanılmasına müsaade edilebilir.

(12) Betonda, silikon metal veya ferrosilikon alaşımlarının üretiminden ortaya çıkan silis dumanı kullanılmalıdır. Yoğunlaştırılmış silis dumanı, yoğunluğu biliniyorsa ve beton karışımındaki silis dumanının üniform dağılımı sağlanabiliyorsa kullanılabilir. Homojen bir karışım elde edilmesini temin etmek için silis dumanı ile birlikte yüksek oranda su azaltıcı ve süper akışkanlaştırıcı bir kimyasal katkı da kullanılmalıdır.

(13) Ayrışmaya karşı hassas olduğu bilinen süspansiyon halindeki silis dumanı, beton karışımına ilave edilmeden önce şantiyede homojen hale getirilmek şartıyla kullanılabilir.

(14) Silis dumanı, donatılı veya ön gerilmeli betonda çeliğin korozyonuna sebep olması muhtemel miktarlarda zararlı bileşenler içermemesi şartıyla kullanılabilir.

(15) Silis dumanı içindeki element halinde bulunan silikon içeriği kütlece %0,4’ü geçerse oksihidrojen gazının (H2 ve O2 karışımı) oluşabileceğine dikkat edilmesi gereklidir.

(16) Ön gerilmeli betondaki silis dumanının klorür içeriği kütlece %0,2’den daha yüksek olduğu durumlarda TS EN 206+A2, Çizelge 15’de verilen şartlar sağlanmalıdır.

(17) Beton karışımının yeterince homojen olmasını sağlayabilmek için silis dumanının birim hacmi veya birim kütlesine tekabül eden tane yüzey alanlarının mümkün olduğu kadar üniform olması gereklidir.

5.2.5.2 Uçucu kül, silis dumanı ve öğütülmüş taneliyüksek fırın cürufu ve tras için k-değeri kavramı

Madde 5.2.5.2 aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

5.2.5.2.1 Genel

(1) k-değeri kavramı tarif edilmiş bir kavramdır. k-değeri kavramında, bir A çimentosu kullanarak hazırlanan referans betonun dayanıklılık performansı (veya uygun olan yerde dayanıklılık için temsili kriter olarak dayanım) ile su/çimento oranı ve mineral katkı miktarına bağlı olarak A çimentosunun bir kısmının mineral katkı ile ikame edilmesi yoluyla elde edilen çimentonun kullanıldığı deney betonunun dayanıklılık performansının kıyaslanması esas alınır.

(2) k-değeri kavramı, tip II mineral katkılar için aşağıda verilen şartların dikkate alınmasına imkân sağlar.

 “Su/çimento oranı” yerine “su/(çimento + k  mineral katkı)" oranının kullanılması,

 (Çimento + k  mineral katkı) miktarı ilgili çevre etki sınıfı için gerekli en az eşdeğer çimento miktarından az olmamalıdır (Madde 5.3.2). En az çimento miktarı ile ilgili şartlar, Madde 5.3’de belirtilmiştir.

(3) k - değeri kavramının, TS EN 450-1'e uygun uçucu kül, TS EN 13263-1+A1'e uygun silis dumanı ve TS EN 15167-1’e uygun öğütülmüş taneliyüksek fırın cürufunun, TS EN 197-1’e uygun CEM I ve bazı CEM II çimento tipleri ile birlikte kullanılması durumundaki uygulama kuralları aşağıdaki maddelerde verilmiştir. Yapılan araştırmalar, k değerlerinin ; uçucu kül için 0,2 ila 0,8 , silis dumanı için 1,0 ila 2,0 ve öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu için 0,4 ila 1,0 arasındaki bir değer olarak kullanılabileceğini göstermiştir.

(4)TS EN 206:2013+A2, Madde 3.1.16’da tanımlanan su/çimento ifadesi yerine eşdeğer su/çimento oranı (w/c)eq ve hesaplanması için aşağıdaki bağıntıların kullanılması önerilmiştir.

(w/c)eq = su / (çimento + kf× f), (uçucu kül için), (w/c)eq = su / (çimento + ks× s), (silis dumanı için),

(w/c)eq = su / (çimento + kf× f + ks× s), (uçucu kül ile birlikte silis dumanı için), (w/c)eq = su / (çimento + kcf× cf), (cüruf için).

Burada;

kf :Uçucu küle ait k değeri ks :Silis dumanına ait k değeri

kcf :Öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufuna ait k değeri f :Betonda kullanılan uçucu kül miktarı

s :Betonda kullanılan silis dumanı miktarı cf :Betonda kullanılan cüruf miktarı

(5) k’ nın gerçek değeri, kullanılacak mineral katkıya bağlıdır. Uçucu kül (f), silis dumanı (s) ve öğütülmüş yüksek fırın cürufu (cf) için k değeri kavramının kullanımı aşağıda gösterilmiştir.

(6) Uçucu kül, silis dumanı, öğütülmüş taneliyüksek fırın cürufu ve tras, Madde 5.2.5.2.2 ila Madde 5.2.5.2.6’da belirtilen şartlar uygulanarak hesaba dâhil edilirse, ilgili çevre etki sınıfının gereği olarak tip II mineral katkı kullanılması durumunda en düşük eşdeğer çimento içeriği, TS EN 206:2013+A2, Çizelge F1’de, 3. satırda belirtilen değerden daha az olmamalıdır.

(7) Mineral katkılar kullanıldığında betonda yeterli alkaliniteyi sağlamak için en fazla uçucu kül içeriğini (Madde 5.2.5.2.2) belirlemede sentetik silisik asit veya silis dumanı içeriği dikkate alınmalıdır.

(8) k-değeri kavramının, TS EN 450-1'e uygun uçucu külün, TS EN 13263-1+A1'e uygun silis dumanının, TS EN 15167-1’e uygun yüksek fırın cürufunun veya TS 25’e uygun trasın, EN 197-1'e uygun farklı çimento tipleri ile birlikte kullanılması durumundaki uygulanması Madde 5.2.5.2.2 ila Madde 5.2.5.2.6'da verilmiştir.

5.2.5.2.2 TS EN 450-1’e uygun uçucu kül için k - değeri kavramı Aşağıdaki (5). Paragraf ilave edilmiştir.

 (5) Yüksek derecede sülfata dirençli beton imal edilmek istenildiğinde, sülfata dayanıklı çimento kullanmak yerine, aşağıdaki şartların sağlanması halinde, çimento ve uçucu kül karışımı veya en az

%50 oranında cüruflu çimentoveya cüruf ile çimento karışımı ayrı ayrı kullanılabilir. Sülfata direncin, daha düşük oranlarda cüruf ile sağlanabildiğinin gösterilmesi durumunda, daha düşük bu cüruf oranının kullanılmasına izin verilir.

 Asgariçimento içeriği hesaplanırken, uçucu kül hesaba katılırsa, aşağıdaki çimento türlerinden birinin kullanılması şartıyla, eşdeğer çimento miktarı (c+kf),TS EN 206:2013+A2, Çizelge F1’de, 3.

satırda belirtilen değerden daha az olmamalıdır.

 Portland çimentosu (CEM I);

 Portland silika dumanı çimentosu (CEM II / A-D);

 Portland cüruflu çimentosu (CEM II / A-S veya CEM II / B-S);

 Portland yanmış şeyl çimentosu (CEM II / A-T veya CEM II / B-T);

 Portland kireçtaşı çimentosu (CEM II / A-LL);

 Portland puzolan çimentosu (CEM II / A-P);

 Portland uçucu küllü çimento (CEM II / A-V);

 Çizelge F.3.2'deki gibi portland kompozit çimentolar (ana bileşenleri S, D, P, V, T ve LL ile CEM II/A-M);

 Çizelge F.3.2'deki gibi portland kompozit çimentolar (CEM II/B-M (S-D, S-T, D-T));

 Yüksek fırın cüruflu çimento (CEM III / A)²⁾

 Yüksek fırın cüruflu çimento (CEM III/B)%70'e kadar (kütlece) bileşimi TS EN 197-1²⁾'de belirtildiği gibi oluşturulmuş olması şartıyla,

 Birleşik çimento ve uçucu kül içeriği (c +k.f), Çizelge F1’de, 3. satırda belirtilen çimento içeriğinden daha az olmamalıdır. Ayrı ayrı kullanılmaları durumunda da çimento içeriği aynı çizelgenin . 4.

satırında verilenlerden daha az olmamalıdır.

 Yukarıda belirtilen çimento türlerinin tamamı için, ÇizelgeF.1’deki izin verilen maksimum su/çimento oranı yerine kf = 0,4 kullanılarak izin verilen maksimum bir eşdeğer su/çimento oranı kullanılabilir.

 Dikkate alınabilecek maksimum uçucu kül içeriği, f/c, ana bileşenleri P, V ve D içermeyen çimentolar için 0,33'ten, D bileşeni içermeyen P veya V bileşenliler için 0,25’ten ve D bileşenli çimentolar için ise0,15’olabilir.

 Daha fazla miktarda uçucu kül kullanılıyorsa, eşdeğer su / çimento oranı hesaplanırken fazlalık dikkate alınmamalıdır.

NOT Uçucu külün diğer çimento türleri ile birlikte kullanımına ilişkin detaylar, yapı denetim kurulu onay belgelerinde belirtilmelidir. Yüksek sülfat direncine sahip beton tasarlanırkençimento ve uçucu kül karışımı, aşağıdaki şartlarınkarşılanması şartıylakullanılabilir:

 Yeraltı suyundan veya diğer bir kaynaktan gelen suyun sülfat içeriği 1500 mg/L’den daha az ise çimento tipi; CEM I, CEM II/A-S, CEM II/B-S, CEM II/A-V, CEM II/A-W¹⁾, CEM II/A-T, CEM II/B-T, CEM II/A-LL, CEM II/A-L, CEM III/A ve ana bileşenleri S, V, W¹⁾, T, L ve LL olan Portland kompozit çimentosu CEM II/A-M veya CEM II/B-M (Çizelge 8 veya Çizelge F.2.2)

 Çimento ve uçucu kül (c+f) karışımının uçucu kül içeriği, CEM I, CEM II/A-S, CEM II/B-S, CEM II/A-V, CEM II/A-W, CEM II/A-L ve CEM II/A-LL çimento tipleri için ve ana bileşenleri S, V, W, T, L ve LL olan CEM II/A-M kompoze Portland çimentosu veya CEM II/B-M çimento tipleri için en az %20 (Çizelge 8 veya Çizelge F.2.2, Çizelge F2.4 ve Çizelge F2.5) ve CEM II/A-T, CEM II/B-T ve CEM III/A çimento tipleri için en az %10 olmalıdır.

NOT Betonun ciddi sülfat etkisine karşı dayanıklı olmasının istendiği durumlarda, TS EN 197-1 standardında belirtilen CEM I-SR 3 veya daha düşük C3A içeriğe sahip CEM I-SR 0, CEM III/B-SR veya CEM III/C-SR çimento tipleri kullanılması yeterlidir.

Su altında dökülecek betonlarda, uçucu kül Madde 5.3.4’e uygun olarak kullanılmalıdır.

5.2.5.2.3 TS EN 13263-1+A1’e uygun sınıf 1 silis dumanı için k - değeri kavramı (1,2,3 ve4). Paragraflar aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir

(1) Eşdeğer su/çimento oranı hesaplanmasında dikkate alınacak silis dumanı miktarı, çimento miktarına oranla en fazla %11 olmalıdır. Daha fazla kullanılması durumunda, arta kalan kısım eşdeğer su/çimento oranı hesaplanmasında dikkate alınmaz.

(2) Silis dumanı kullanılan betonun, en düşük eşdeğer çimento içeriği (c+kf), aşağıdaki çimento tiplerinden birinin kullanılması şartıyla, XF2 ve XF4 hariç tüm ilgili sınıflar için,TS EN 206:2013+A2, Çizelge F1’de, 3. satırda belirtilendeğerden daha az olmamalıdır

 Portland çimentosu (CEM I )

 Portland cüruflu çimento (CEM II/A-S veya CEM II/ B-S )

 Portland pozalan çimentosu (CEM II/ A-P, CEM II/ B-P )

 Portland uçucu kül çimentosu (CEM II/ A-V, CEM II/ A-W¹)

 Portland kalkerli çimento (CEM II / A-LL, CEM II / A-L)

 Çizelge F.2.2’de yer alan kompoze çimentolar (CEM II/A-M ana bileşenleri S, D, P, V veya W¹, L ve LL),

 Çizelge F.2.2 de yer alan kompoze çimentolar (CEM II/B-M ana bileşenleri S, D, T, P, V veya W¹⁾, L ve LL),

 Yüksek fırın cüruflu çimento (CEM III/A, CEM III/B) ²⁾

(3) Betonda kullanılan çimento ve silis dumanı toplamının eşdeğer çimento karşılığı (c + kss), Çizelge F.1 ’in 3. satırında verilen en düşük çimento miktarından daha az olmamalıdır.

(4) Belirlenen su/çimento oranının ≤0,45 olduğu durumlarda eşdeğer su/çimento oranı hesaplanmasında ks = 2,0 olarak alınmalı ve belirlenen su/çimento oranının > 0,45 olduğu durumlarda XC ve XFharicindeki tüm etki sınıfları için eşdeğer su/çimento oranı hesaplamasında ks = 1,0 alınmalıdır.

XF2 ve XF4 haricindeki tüm etki sınıfları için, su/çimento oranının yerine eşdeğer su/çimento oranı hesaplanmasında ks =1,0 kullanılabilir.

NOT

1) Kalkersi uçucu kül (W) içeren bu tip çimentolar alkali silika reaksiyonu tehlikesi olan betonlarda kullanılmamalıdır.

2) XF4 çevre etki sınıfı ile ilgili şartlar bakımındanÇizelge F.1’e bakılmalıdır.

5.2.5.2.4 TS EN 15167-1’e uygun öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufu için k - değeri kavramı (1). Paragraf aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir

(1) TS EN 197-1'e uygun CEM I ve çevre etki sınıfına bağlı olarak CEM II/A tipi çimento ile birlikte TS EN 15167-1’e uygun öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu kullanımında betonda eşdeğer su/çimento hesaplamasında izin verilen k değeri aşağıdaki şekilde alınmalıdır;

Aşağıdaki (2). Paragraf ilave edilmiştir

(2) Her iki tip çimento ile çimento kütlesine oranla %100’e kadar yüksek fırın cürufu kullanıldığında (w/c)eq hesaplanmasında CEM I çimentosu kullanıldığında k = 0,8 ve CEM II/A çimentosu kullanıldığında k = 0,6 olarak alınmalıdır. Daha yüksek kullanım oranları için k değeri (w/c)eq oranı hesaplanmasında ve Satır 3’ de verilen değerin hesaplanmasında daha fazla olan miktar dikkate alınmamalıdır. (c + kcf×cf) toplamı TS EN 206:2013+A2, Çizelge F1’de, 3. satırda belirtilen değerden daha az olmamalıdır

Aşağıdaki 5.2.5.2.5 Maddesi ilave edilmiştir

5.2.5.2.5 TS 25’e uygun doğal puzolan (tras) için k-değeri kavramı

(1) Doğal puzolan (tras) kullanılması durumunda (w/c)eq = su/(çimento + k×mineral katkı) oranının hesaplanmasında k değeri dikkate alınmamalıdır. Bunun yerine, betonda kullanılacak trasın TS EN 197-1’e uygun CEM I ve/veya CEM II/A ve CEM II/B çimentoları ile belirli oranlarda ikame edilmesi ile elde edilen bağlayıcı ve sadece CEM I ve/veya CEM II/A ve CEM II/B çimentoları ile yapılan betonların performanslarının birbirleri ile mukayese edilerek gerekli tras oranı, en az çimento miktarı ile toplam bağlayıcı ve eşdeğer (w/c) değeri belirlenmelidir.

(2) En düşük çimento miktarı hesaplanmasında trasın çimentoya göre kütlece oranı (t/c) < 0,20 ise k değeri dikkate alınmalıdır. Bu değer Madde 5.2.5.2.1’de belirtildiği şekilde CEM I tipi çimento ile yapılan beton performans çalışmalarına göre belirlenmelidir. En düşük çimento ile tras miktarı toplamı TS EN 206:2013+A2, Çizelge F1’de, 3. satırda belirtilen değerden daha az olmamalıdır

Aşağıdaki 5.2.5.2.6 Maddesi ilave edilmiştir

5.2.5.2.6 Uçucu kül ile silis dumanı karışımları için k değeri kavramı

 (1) Uçucu kül ve silis dumanı birlikte kullanılıyorsa, uçucu külün çimentoya oranı, f/c ; ana bileşenleri P, V ve D içermeyen çimento için 0,33'ten, D bileşeni içermeyen P veya V bileşenliler için 0,25’ten ve D bileşenli çimentolar için ise 0,15’den fazla,silis dumanı oranıise çimentonun % 11’inden daha fazla olmamalıdır

 (2) En düşük çimento içeriğini hesaplarken hem uçucu kül, hem de silis dumanı dikkate alınırsa, karışım halindeki çimento, uçucu kül ve silis dumanı (c + kff + kss) Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’nin 3. satırından alınan en düşük çimento içeriğinden daha az olmayacak şekilde XF2 ve XF4 haricinde

tüm etki sınıfları için en az çimento miktarı ( c ) TS EN 206:2013+A2, Çizelge F1’de, 3. satırda belirtilen değerden daha az olmamalıdır

 (3) XF2 ve XF4 haricindeki tüm etki sınıfları için eşdeğer su/çimento oranı, (w/c)eq = s/(c+kf×f+ks×s) olarak elde edilen en fazla uçucu kül içeriği, çimentonun % 33’ünden daha fazla olmamak ve en fazla silis dumanı toplam çimento kütlesinin % 11’inden daha yüksek olmamak kaydıyla su/çimento oranının yerine kullanılabilir.

 (4) Daha fazla uçucu kül miktarı kullanılırsa, eşdeğer su/çimento oranları (w/c)eq, kf ve ks ile hesaplandığında, fazlalık hesaba dahil edilmemelidir.

 (5) Beton boşluk çözeltisinin yeteri kadar alkali içermesini sağlayabilmek için; CEM I çimentosu, uçucu kül ve silis dumanından oluşan bağlayıcı kütlesindeki uçucu külün kütlece oranı, (f/c)en fazla (3 x (0,22 - s/c )) kadar olmalıdır.

(6) CEM II/A-S, CEM II/B-S, CEM II/A-T, CEM II/B-T, CEM II/A-LL, CEM II/A-L ,CEM II/A-M ( S-T, S-LL, ve T-LL ), CEM II/B-M ( S-T ) ve CEM III/A çimento tiplerinin kullanılması durumunda, kütlenin yüzdesi olarak ifade edilen en fazla uçucu kül miktarı, f/c ≤ 3 x (0,15 - s/c) olmalıdır. (7) Uçucu kül ve silis dumanı karışımının kullanımına diğer çimento tipleri için müsaade edilmez.

5.2.5.3 Eşdeğer Beton Performansı Kavramının Prensipleri Aşağıdaki paragraflar ilave edilmiştir.

(4) Eşdeğer beton performansının belirlenmesinde, çevresel etki sınıflarına göre en az aşağıda verilen deneylerin yapılarak performansın karşılaştırılmasına müsaade edilir.

- XC sınıfları için: Sertleşmiş betonda karbonatlaşma derinliğinin fenolftaleyn yöntemi ile tayini deneyi (EN 14630) ve basınç altında su işleme derinliği deneyi (EN 12390-8)

- XD ve XS sınıfları için: Klorür geçirgenliğikatsayısı tayini deneyi veya hızlı klorür geçirgenliği deneyi - XF sınıfı için: Donma çözülme direnci tayini deneyi TSE CEN/TS 12390-9,TSE CEN/TR 15177

(5)Yukarıda, Paragraf (4)’te belirtilen deneylerin yapılacağı laboratuvarın ilgili deney kapsamında TS EN ISO/IEC 17025 Standardına göre Türk Akreditasyon Kurumu veya Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon İşbirliği Karşılıklı Tanınma Anlaşmasında yer alan akreditasyon kurumları tarafından akredite edilmiş olması zorunludur.

5.2.6 Kimyasal katkıların kullanımı