Millilik ve Millet Mistikleri

Topçu‟nun ideal gencinin Ģahsiyet kumaĢının ayrılmaz bir deseni de milliyetçiliktir. O milliyetçilik vasfını çoğu kez millet mistikleri örneklerinden yola çıkarak farklı bir boyutta ele alır. Onun milliyetçilik tanımının içini dolduran Ģahsiyetlerin soy ve ırklarının üstünlüğünün ispatı uğrunda verdikleri mücadeleyle değil de milletlerinin yeniden diriliĢleri için verdikleri üstün gayretlerle öne çıktıkları görülmektedir. Topçu, soy olarak bir Türk‟tür, millet ve milliyetini çok seven biridir ancak sadece bu, bir insanı değerli kılmaya yetmez. Bu yüzden onun millet mistiklerinden bahisler açtığı yazılarında kendi milliyetinden olmayanları da görürüz. Bu bağlamda onun düĢüncesinin dili Namık Kemal, Mehmet Akif ve Hüseyin Avni‟den bahsederken, Gandi, St. Jean Delaroix, Chopin ve Mikelanj gibi fikrinde, mücadelesinde, sanat ve eserinde sonsuzun izini sürenlerden de söz açmaktadır:

“Bir millet kendi kültürünü yaparken kendi kültürünün dıĢındaki kuvvetlere uzanmasın mı? Elbette uzanacaktır. Ġnsanlık, insan ruhu taĢıyanların müĢterek hazinesidir. Büyüklerin hepsinin de müĢterek mazisi, müĢterek ruhu vardır. Mimar Sinan‟la Mikelanj arasında, Ġsmail Dede ile Chopin arasında, Yunus ile St. Jean Delaroix arasında ruh beraberlikleri buluyoruz” (Topçu, 2007: 157).

Yukarıda da görüldüğü gibi mazisinden ilham alamayan ve kültürünü yoğuracak kuvvete sahip olmayan bir millet, insanlığın büyük hareketlerine de uzanamaz. Ġrade bölümünde de belirtildiği üzere Topçu‟nun ideal nesli iradesinin hakkını verip bir an önce kendini aĢma kendi dertlerinden kurtulup insanlığın hizmetine koĢmak ödevindedir. Kendi mazimizin, kendi kaynaklarımızın mahsulü olan kültürü, garbın ve bütün insanlığın büyük eseri olan metotlarla yoğurmak gerekmektedir. Buğdayı ancak kendi tarlamızda yetiĢtirebilirsek bu mahsul bizimdir dememiz mümkündür.

53

ĠĢte tam bu noktada onun “millet mistikleri” diye nitelediği isimlerler ideal gençliğinin önüne ulaĢılması gereken, taklit edilmesi gereken bir hedef olarak konulmaktadır. Bunlar pedagojik anlamda ideal gençliğin önüne konan birer rol modeldir.

Günümüzde anne-babalara "Nasıl bir çocuk yetiĢtirmek istiyorsunuz?" sorusu sorulduğunda alınan cevaplar, genelde aynıdır: BaĢarılı, ne istediğini bilen, özgüven sahibi, kendini iyi ifade edebilen, dürüst, mutlu, yaĢadığı çevreye uyum sağlayabilen.... Ancak Anne-babaların ideal insan tanımına yaklaĢan kiĢiler yetiĢtirebilmeleri için çocukların ilk öğretmenlerinin kendileri olduğu ve ilk bilgileri kendilerinden alacağını unutmamaları gereken bir noktadır. Model alma bireyin ya da grubun davranıĢını gözleyerek yapılan bir öğrenme iĢlemidir. Temelinde taklit mekanizması yatmaktadır. Gözleyenler model alınan kiĢinin, tutumlarını, davranıĢlarını, sözlerini benzer ortamlarda taklit ederler. Model alarak (taklit yoluyla) öğrenme en etkili öğrenme biçimlerinden biridir. Çocuklar özellikle sosyal iletiĢim biçimini baĢlangıçta çevrelerindeki yetiĢkinleri model alarak öğrenirler. Ergenlik dönemine doğru ise yaĢıtlarını model alma önem kazanır. Kuvvetli bir anne-babalık, kuvvetli bir aile ortamından gelmeyen ergenler, kitle iletiĢim araçlarında ve özellikle de televizyonda ve çevresinde gördükleri rol modelini beğenirler.

Özellikle çocuk geliĢiminde rol model önemlidir. Genelde erkek çocuklar babalarını rol-model alırlar ve böylece davranıĢ bakımından babalarının birer kopyaları olurlar. Kızlar da aynı Ģekilde annelerini rol model alırlar. Bu yüzden özellikle anne babaların çocuklarına olumlu davranıĢlar kazandırabilmesi için öncelikle kendisinin bu olumlu davranıĢları sergilemesi gerekir. “Çocuğun ilk ve temel eğitimi aile ile olur, aileyle kiĢilik kazanır”(Saygılı, 2009: 60). Çocuk aile büyüklerini örnek alarak, onları taklit ederek geliĢmeye devam eder. Nitekim örnek olma, söz ve nasihatten daha etkilidir. Gençler sözlerden ziyade davranıĢlara bakarak kendilerini yönlendirirler. Demek ki Ģahsiyet geliĢiminde rol modelin etkisi oldukça önemlidir. Gencin hayat felsefesini oluĢtururken sorduğu sorulara cevap aramada özdeĢim örneği olarak seçtiği kiĢilerin özellikleri, hayat anlayıĢları da etkili olur. Eğer özdeĢim örneği olan arkadaĢ, öğretmen veya Ģuanda yaĢayan, tarihte önemli bir yeri olan herhangi bir Ģahsiyet, gencin sorularına tatmin edici cevaplar vermekte önemli

54

rol oynuyorsa, gencin hayat felsefesi Ģekillenecek, aksi takdirde arayıĢ içinde olma devam edecektir ( Doksat, 1986: 14).

Bu bağlamda, çocukluk döneminde ilk olarak anne babasını ve ergenlik çağıyla birlikte yakın çevresini ve kitle iletiĢim araçlarında gördükleri kiĢileri örnek alan gençlerin önüne örnek alabilecekleri rol modeller sunmak fikir mimarlarının kaçınılmazıdır. Kanaatimizce Nurettin Topçu‟nun millilik meselesini ortaya koyarken tekrar ve tekrar üzerinde durduğu bazı Ģahsiyetler onun rol model olarak gösterdiği kiĢilerdir. Ona göre, “Millet mistiğine örnekler vermek için dünya yüzünde Gandi‟nin ebedi olan varlığını, bizim varlığımızda da Namık Kemal, Mehmet Akif ve Hüseyin Avni‟yi hatırlamak kâfidir” (Topçu: 2007: 126). O, Bugün olduğu gibi yarında, bütün ruhların çağırıĢı olarak kubbenin altında ebedi akisler bulacak olan Namık Kemal‟i milletimizin dili, milletimizin sesi, milletimizin feryadı halinde düĢünmektedir. Yine, Mehmet Akif XX. yy‟da milletimizin ahlakının velisi olmuĢtur. Gençliğimizin ahlak ordusunun serdarı Mehmet Akif‟tir. Milletimiz var oldukça ahlak müessesemizin ruhu diye O tanınacaktır. Diğer yandan, Hüseyin Avni, yalnız bir meclisin sesi değil, bir zümrenin heyecanı değil, bir milletin kalbi olmuĢtur. Bunların kendileri için ölümden beter ıstıraplarla dolu hayatları, milletimiz için ebedi hayatın kaynağı olmuĢtur. Milletimizin ruhunu onlar yaĢatmaktadır. Mukaddesatımızın yaratıcısı onlardır. Millet ruhunun ebedi bekleyicisi olan bu büyük ölüler, büyük mistiklerdir.

Kula‟ya göre, Gencin kimliğini oluĢturma çabalarında önem kazanan konulardan biri, kimliğini niteleyen unsurlarda yaĢadığı sorunların veya belirsizliklerin onda kiĢisel sorun olarak güvensizlik duygusuna yol açmasıdır. Bağımsızlık duygusu, hayat felsefesi sosyal statü ve mesleki rol ile cinsel kimliğin veya bu unsurlardan birisinin yeterince kazanılmaması, gençte kendine güven duygusunun oluĢmamasına ve bunun kiĢisel sorun olarak en önemli sorunu haline gelmesine sebep olmaktadır (Kula, 2001: 75). Topçu‟nun, gencin kimlik oluĢturma sürecinde özellikle kendi değerlerine dayalı bir hayat felsefesi oluĢturma konusunda yoğunlaĢtığı görülmektedir. Bu hayat felsefesinin ise temelinde dini referans alan bir yaklaĢımla oluĢturulmak istendiği anlaĢılmaktadır. Din aynı zamanda bir yaĢama tarzı da teklif ettiğinden ferdi doğumdan ölüme kadar kuĢatmaktadır. Doğumdan baĢlayarak, yetiĢme tarzı, aile Ģekli, aile içi münasebetler ve ferdin diğer insanlarla iliĢkileri gibi

55

olaylar hakkında kaideler koyar (Sezen, 1988: 39). Bu itibarla hayat tarzını oluĢturma çabasında olan genç, dinin ferde yaĢam tarzı ile ilgili sunduğu bilgilerden yararlanarak hayat anlayıĢını oluĢturmaya çalıĢır ( Mardin, 1983: 67).

Ġlim, ahlak, sanat ve din ideallerini ve insanın bütün yüksek sevgilerini teĢkil eden ruhi unsurların zayıflayarak doyum vermediği ruhlarda boĢluk ve yetersizliğin hissedildiği devirlerde baĢa gelen, iki hal meydana gelmektedir. Topçu‟ya göre bunlardan birincisi ya kendi zaafına, iktidarsızlığına, yetersizliğine inanmıĢ olmanın doğurduğu aĢağılık duygusu ya da moda söylemiyle aĢağılık kompleksi hâkim olmaktadır. Bu durum, insandaki ruh kuvvetlerini ezer, iradeyi boğar, hareket enerjisini sıfıra indirir. Gençliği, kendi değersizliğine inandıran bu ruh hali, onu bir esaret duygusuna mahkûm eder. Daima korkulan bu düĢkünlükten, bu aĢağılamadan gençliği korumak için ona çok kere benliğine bağlı olmayan, onun kendi ruh yaĢayıĢına mal edilmemiĢ, Ģahsiyet örgüsünün derin tabakalarından alınmamıĢ, milletin ve ferdin mazisinden çıkarılmamıĢ iyileĢme formülleri sunmak hiçbir iĢe yaramamaktadır.

Nesillere ancak kendi mana köklerinin liflerine tutunmuĢ aĢkın örnekler ideal ya da rol model olarak gösterilebilirse o zaman yeni bir vecd, yeni bir neĢve hayatımıza hız verebilir. Böylece, Topçu‟nun: “Dini de, sanatı da, ahlakı da gerçekten anlamak için, Ģu fani hayatımıza sonsuzluğun sahnesini getirmeliyiz”(Topçu, 2007: 12) diye belirttiği her iĢi mükemmeli arzulayarak ve sonsuzluğu arayarak yapmaya çalıĢan nesil yetiĢebilecektir. Çünkü genç ruhları büyük ve yaratıcı yapacak olan, hayatımızın kurnazlığı ve siyaset hüneri değildir, her iĢi bir sonsuzluk arzusu içinde icra etmeleridir. Bu durumda Topçu tarafından gençlere en çok yakıĢtırılan ahlâk ve âlicenaplık duyguları bir seraba benzemeyecek aksine ideal neslin ortaya koydukları bir aksiyon ve Ģahsiyetlerinin ayrılmaz bir vasfı olacaktır. ĠĢte her sahada neslin önüne rol model alabilecekleri örnekler sunulması dün olduğu gibi bugün de önemi yadsınamaz bir değere sahip olduğu yukarıda da belirtildiği gibi pedagog ve eğitimcilerin ortaya koyduğu bir durumdur. Bu anlamda yukarı da birkaç örneğini sıraladığımız ve belki de hepsine ayrı milliyetlerden olsalar da “millet mistikleri” diyebileceğimiz ideal Ģahsiyetlerin nazara verilmesi yeni neslin önüne rol model olarak sunulması Nurettin Topçu‟nun sıkça baĢvurduğu bir yol olmuĢtur. Topçu

56

gençlere gerçek hayatın kapılarının bu Ģahsiyetlerin hayat ve aksiyonlarının iyi anlaĢılmasıyla aralanabileceğini vurgulamıĢtır.