Milli Eğitim Bakanlığı sanat eğitimi programları

2.8.2. Milli eğitim şuralarında sanat eğitimi

2.8.2.a) On altıncı milli eğitim şurası (22- 26 Şubat 1999)

XVI. Milli Eğitim Şûrasının konu başlığı, mesleki eğitim olup resim-iş programına yer verilmemiştir.( TTKB Şura Genel Sekreterliği, XVI. Şura,1999)

Şûrada sanat eğitimi konusu, doğrudan ya da dolaylı olarak ele alınmamıştır. Sadece, ortaöğretim yapılanmasında, hedefler arasında “sanat ve estetik duyarlılığı olan” bireyler yetiştirilmesinden de söz edilmiştir(TD,1999/2500).

2.8.2.b) On yedinci milli eğitim şurası(13-17 Kasım 2006)

13-17 Kasım 2006 tarihlerinde düzenlenen 17. Millî Eğitim Şûrasında eğitim sistemi, kademeler arası geçişler, yönlendirme ve sınav sistemi ile küreselleşme ve AB sürecinde Türk eğitim sistemi boyutlarıyla değerlendirildi. (Erdoğan, TTK Başkanı, ttkb.meb.gov.tr/17surakararlari.pdf)

On Yedinci Milli Eğitim Şurası Kararları Özel Eğitim;

1. Bilim ve sanat merkezlerinde öğrencilerce yapılan etkinlik ve projeler, okul/kurumlarında kredilendirilmelidir.

2. Anadolu güzel sanatlar lisesi ve spor lisesi vb. ortaöğretim kurumlarına öğrenci alımı, yetenek ağırlıklı iki kademeli sınavla yapılmalıdır.

3. Bilim ve sanat merkezlerine öğretmen seçiminde fen lisesi ve Anadolu lisesindeki öğretmen seçimine benzer kriterler getirilmelidir.

2.8.3. Milli Eğitim Bakanlığı sanat eğitimi programları

“1992 İlköğretim Resim-İş Programı 2006- 2007 Eğitim-öğretim yılına kadar geçerli olmuştur. 23- 24 Mayıs 2006 tarihinden itibaren dört görsel sanatlar, bir sınıf öğretmenliği ve beş akademisyenden oluşan komisyon Görsel Sanatlar 1- 8.sınıflar

Öğretim Programı’nı yapmak üzere görevlendirildi. Komisyon çalışmalarına söz konusu bu aktarımın yapıldığı 5.12.2006 tarihinde halen devam etmektedir. Talim Terbiye onayından önce iki akademisyen komisyondan ayrılmıştır.

Görsel Sanatlar 1- 8 Öğretim Programı 11. 09. 2006 tarih 351 sayı ile kabul edildi. Ve 1- 6. sınıflarda 2006- 2007 öğretim yılından itibaren; 7. ve 8. sınıflarda da kademeli olarak daha sonraki takip eden yıllarda uygulanmasına karar verilmiştir. Program üç öğrenme alanından oluşmaktadır:

1-Görsel Sanatlarda Biçimlendirme 2-Görsel Sanat Kültürü

3-Müze Bilinci

Görsel Sanatlarda Biçimlendirme; Sanatın elemanları ile sanatsal düzenleme ilkelerinin verildiği alandır.

Görsel Sanat Kültürü; Sanat eleştirisi, estetik ve sanat tarihi gibi disiplinlerin birbiri içine geçirilerek verildiği alandır.

Müze Bilinci; Müzede eğitim anlayışının benimsendiği, var olan kaynakların(tarihi ve milli) benimsenip, tanıtıldığı ve müze, ören yeri, anıt, galeri vb. yerlerin öneminin anlatıldığı aynı zamanda başka kültürlere saygı duyulmasının gereğinin vurgulandığı ve başka kültürlerin tanıtıldığı bir alandır.

Bu üç öğrenme alanı içi içe geçmiş durumdadır. Öğretmen dersini planlarken her biri başka öğrenme alanına ait kazanımları seçebilirler. Ayrıca programda yöntem ve tekniklerin anlatıldığı ayrı bir bölüm bulunmaktadır. Özellikle de derse yoğunluklu olarak sınıf öğretmenlerinin girdiği düşünülerek bu ihtiyaç karşılanmaya çalışılmıştır. Sözlük bölümü ise oldukça geniş ve yine yoğunluklu olarak sınıf öğretmenlerinin ihtiyaçlarını karşılayabilecek niteliktedir.

Programda yapılandırmacı yaklaşım takip edilmiştir. Ölçme ve değerlendirme bu yaklaşımın gerektirdiği ölçeklerle donatılmıştır. Bir dersin işlenişi, sekiz ayrıntılı

ekler kısmına zengin bir arşiv(görsel sanatlar alanına ait sanatçı röprodüksiyonları ve örnekler) eklenmiştir.” (Aktaran: Eylem PEŞKERSOY- MEB İlköğretim Genel Müdürlüğü Görsel Sanatlar Program Geliştirme Komisyon Üyesi )

2.8.4.1999- 2006 GEF Güzel sanatlar eğitimi bölümü resim öğretmenliği lisans programı durum tespiti

Tablo 1(Bknz. Ek.3) de yer alan 1999- 2006 GEF Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim Öğretmenliği Lisans Programı ve eklerde yer alan ders tanımları incelenmiş ve aşağıdaki durum tespiti yapılmıştır.

Programda öğrenciler 2.sınıfta ana sanat atölye(resim, grafik, heykel, tekstil, seramik, geleneksel Türk sanatları, özgün baskı, endüstriyel tasarım, fotoğraf) dersleri resim-iş bölümlerinin öğretim elemanı ve fiziki ortamı ile kapasiteleri dikkate alınarak (seçmeli olarak düzenlenir) seçildiği görülmüştür. Ana sanat atölye eğitimi için seçilen atölyenin dışındakiler seçmeli sanat atölye dersinde dönüşümlü olarak isteğe göre alınmaktadır. Programın alan derslerine ilişkin özelliği, öğrencilerin her birinin bir ana dalda uzmanlaşması ve diğer dalları da tanımasıdır. (1999- 2006 Programı, Ayrancıoğlu arşivi)

Ana sanat atölye dersini resim olarak belirleyen öğrenciler, en az iki dönem üç boyutlu çalışma disiplinine devam etmek zorundadır. Resim dışında herhangi bir dersi ana sanat atölye olarak belirleyenler ise en az iki dönem resim atölye dersi almak zorundadırlar. Böylece her öğrenci, öğrenimi süresince iki ve üç boyutlu çalışma olanakları sunan atölye derslerine devam ederler.(Ünver, 2002, s.88)

Programdaki öğretmenlik meslek bilgisi dersleri; Öğretmenlik Mesleğine Giriş, Okul Deneyimi I, Gelişim ve Öğrenme, Öğretimde Planlama ve Değerlendirme, Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Sınıf Yönetimi, Özel Öğretim Yöntemleri I, Okul Deneyimi II, Özel Öğretim Yöntemleri II, Rehberlik, Öğretmenlik Uygulaması, teorik toplam 24,uygulama toplam 24, kredi toplam 36’dır.

Programdaki yer alan ve alan eğitimi dersleri; Desen, Temel Tasarım I– II, Perspektif, Yazı, Ana sanat Atölye I-II-III-IV-V-VI (resim, grafik, heykel, tekstil, seramik, geleneksel Türk sanatları, özgün baskı, endüstriyel tasarım, fotoğraf), Seçmeli Sanat Atölye I-II-III-IV-V-VI (resim, grafik, heykel, tekstil, seramik, geleneksel Türk sanatları, özgün baskı, endüstriyel tasarım, fotoğraf), Sanat Öğretiminde Uygulamalar I-II, Sanat Öğretimi Deneyimi, Sanat Tarihine Giriş, Türk Sanatı Tarihi, Batı Sanatı Tarihi, Çağdaş Dünya Sanatı, Çağdaş Türk Sanatı, İnsanın Sanatsal Gelişimi, Estetik, Müze Eğitimi ve Uygulamaları, Sanat Eleştirisi, teorik toplam 58, uygulama toplam 60, kredi toplam 88’tir.

Programdaki genel kültür dersleri(ortak zorunlu dersler); Türkçe I:Yazılı Anlatım, Türkçe II: Sözlü Anlatım, Yabancı Dil I-II, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I-II, Bilgisayar, Seçmeli I-II-III, teorik toplam 25, uygulama toplam 2, kredi toplam 22’dir.

Tablo 1: 1999- 2006 Akademik Yılı GEF Resim-İş Eğitimi Bölümü Program Analizi

İÇERİK KATEGORİLERİ Kredi Saati Ağırlık

Öğretmenlik Meslek Bilgisi 36 24.7

Alan Bilgisi 88 60.3

Genel Kültür 22 15

TOPLAM 146 100

1999-2006 programında, öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin ağırlığı %24.7,alan derslerinin ağırlığı %60.3, genel kültür derslerinin ağırlığı %15’tir.

Yeni yapılanma sürecinin ürünü olan program, öğretmenlik mesleği adına nitelikli adayları hedeflenmektedir. Bir önceki programda öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin ağırlığı %15.2 iken bu programda %24.7 ile nerdeyse %162’lik bir artış göstermiştir. Alan dersleri %78’den %60.3 gerilerken, genel kültür dersleri %6.8’den %15 yükseldiği görülmektedir.

Bir önceki programda toplam kredi 178 olarak uygulanırken, incelenen programda bu sayının toplam kredi için146’ya düştüğü görülmektedir. Yine bazı derslerde isim değişikliği yapıldığı bunun yerine birçok yeni dersin programda yer aldığı gözlenmektedir. Kültür dersleri olan Türk Dili dersi Türkçe I:Yazılı Anlatım ve Türkçe II: Sözlü Anlatım olarak değişmiştir. Programda 6 kredilik Temel Sanat Eğitimi ve 4 kredilik İş ve Tasarım Eğitimi yerine 4 kredilik Temel Tasarım olarak yer almıştır. Teknik Resim ve Perspektif dersi Perspektif olarak yeniden adlandırılıp ve tek yarıyıla indirilmiştir. Bir önceki programda olmayan Öğretmenlik Mesleğine Giriş incelenen programın I.yarıyılında yer almaktadır. Desen dersi bir önceki programda I. ve II.yarıyılda uygulanırken bu programda sadece I.yarıyılda görülmektedir. Bir önceki programda III.ve IV.yarıyılda gözüken Yazı Eğitimi I-II ve Türk İslam Sanatı Tarihi I-II,V.ve VI.yarıyılda verilen Batı Sanatı Tarihi I-II, incelenen programda sadece tek dönemde Yazı, Türk Sanatı Tarihi, Batı Sanatı olarak yer alır. İncelenen programda ilk defa Okul Deneyimi I-II dersiyle karşılaşılmaktadır. Bir önceki programda VII. Yarıyılda Çağdaş Sanat dersi incelenen programda III. yarıyılda Çağdaş Dünya Sanatı olarak görülmektedir. İncelenen programda yeni dersler olan; Gelişim ve Öğrenme; III.yarıyılda, Bilgisayar, Öğretimde Planlama ve Değerlendirme; IV. yarıyılda, İnsanın Sanatsal Gelişimi, Müze Eğitimi ve Uygulamaları, Öğretim Teknikleri ve Materyal Geliştirme; V.yarıyılda, Sanat Öğretiminde Uygulamalar I-II VI.ve VII.yarıyılda, Sanat Eleştirisi, Sınıf Yönetimi VI.yarıyılda, Özel Öğretim Yöntemleri I-II VI.ve VII.yarıyılda, Sanat Öğretimi Deneyimi VII.yarıyılda karşımıza çıkmaktadır. III.ve IV.yarıyılda verilen Seçmeli I-II-III derslerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri doğrultusunda bölüm dışı derslerden seçtirilir. Zorunlu durumlarda bunlardan iki tanesi bölüm dersi olarak seçtirilebilir.

Yine III. yarıyıldan başlayarak 6 dönem Seçmeli Sanat Atölye görülmektedir. III. Yarıyıldan itibaren mezun olana kadar devam eden ders; resim, grafik, heykel, tekstil, seramik, geleneksel Türk sanatları, özgün baskı, endüstriyel tasarım, fotoğraf atölye derslerinden seçilir. Ancak, Seçmeli Sanat Atölye derslerinin Ana sanat Atölye gibi sürekliliği yoktur.

1981 yılında yürürlüğe giren 2547 sayılı yükseköğretim yasasının geçici 28. maddesi uyarınca çıkarılan 22.26.1982 tarih ve 41 sayılı yasa gücündeki kararname, öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarını üniversiteler bünyesinde toplarken, öğretmen yetiştiren kaynaklarda sınırlama getirmenin yanında, tüm üniversitelerde belli bir birlik ve bütünlük sağlamayı amaçlamıştır. Yeni yapılanma, eğitim fakültelerinde öğretmenliğin meslek olarak korunması ya da mesleki nitelik kazanması için bazı esas ve standartlar getirmiştir. Gelişmeler öğretmenlik meslek rollerinin değiştiği bilim ve teknoloji çağında toplum beklentilerine yönelik bir değişimi ifade etmektedir. Sanat eğitimi alanında bu amaç ancak eğitim fakültelerinde 1994- 1997 yılları arasında YÖK/Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi çerçevesinde yerli ve yabancı uzmanlar rehberliğinde tüm ülkede geçerli tek tip programların oluşturulduğu, özel öğretim yöntemleri, okullarda uygulama çalışmaları konularında değişiklikler yapıldığı ve bu konuda materyaller hazırlandığı 1998-1999 Eğitim-Öğretim yılında uygulamaya giren yeni yapılanma ile başarılabilmiştir (Ünver, 2002, s.72). İncelenen bu program bunun ilk örneği olma özelliğini taşır.

1998 GEF Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim Öğretmenliği Programında; öğretmenlik meslek bilgisi 33.5, alan bilgisi 56.5,genel kültür 10.0 olarak görülmektedir. 1998- 1999 akademik yılı GEF Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim Öğretmenliği Programının öğretmenlik meslek bilgisi kategorisinde önemli derecede artış görülmektedir. (Kurtuluş,2000,s.292) “YÖK Programı” ile öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin ağırlığının dönemin en yüksek değerine ulaştığı görülmektedir.( Kurtuluş, 2000, s.293)

1998 GEF Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim Öğretmenliği Programında alan bilgisi ders saatleri toplamına göre kuramsal sanat derslerinin ağırlığı en yüksek değere ulaşmıştır. 1998 Programında alan bilgisi derslerinin ağırlığı azaldığından (tablo 1), alan dersleri içinde kuramsal çalışmaların ağırlığının artması, uygulamalı çalışmaların azaltıldığını da göstermektedir. 1998 GEF Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim Öğretmenliği Programında Uygulamalı çalışmaların program içindeki ağırlığının azaltılması eleştirilmektedir. (Bulut, 1999, s. 49).

1998 GEF Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim Öğretmenliği Programı, YÖK/Dünya Bankası Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Projesi kapsamında hazırlanmıştır. Onbeşinci Milli Eğitim Şurasında(1996), öğretmen yetiştiren eğitim fakültelerinin programlarında birlik sağlanması kararı alınmış ve YÖK tarafından, öğretmen yetiştiren kurumlar yeniden yapılandırılmıştır. 1998-1999 akademik yılında uygulamaya konan programda, alan öğretim yöntemleri ve öğretmenlik uygulaması ağırlık kazanmıştır. Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi yayını olarak hazırlanan İlköğretim Sanat Öğretimi ve Ortaöğretim Sanat Öğretimi kitaplarına ve kısmen programlara yansıyan görüş, Amerika’daki Getty Education Institute for The Arts’ın çevresinde olmuş, dört alanlı sanat eğitimi olarak adlandırılan, sanatın öğretilmesi için geliştirilmiş bir yönteme dayandırılmıştır.( Kurtuluş, 2000, s.296)

Ders saatleri toplamı açısından bakıldığında da önemli bir değişim görülmektedir. 1999- 2006 akademik yılı GEF Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim Öğretmenliği Programında sekiz yarıyılda haftalık ders saati toplamı 146 saat, 1982 GEF Resim-İş Eğitimi Bölümü Programında ise 220 saattir. GEF öğretim sürelerinin, ders programında gösterilen saatlerle sınırlandırılmış olduğu düşünüldüğünde, bölümün uygulamalı çalışmaları gerektiren özelliğinden ötürü, zaman darlığı problemiyle karşılaşılması kaçınılmaz görülmektedir.