Cumhuriyet tarihimizin ilk en köklü kurumu olan ve resim-iş öğretmeni yetiştirmeyi amaçlayan Gazi Terbiye Enstitüsü Resim El İşleri şubesi 1932-1933 yılında kurulmuştur.
Bu şubeden mezun olanlar eğitim gördükleri bölümlere göre ortaokullarla, öğretmen okullarına ve liselere resim öğretmeni, iş dersi ve atölye öğretmeni olurlar. (MTTK,221/10.11.1932, s.617- 620).
İsmail Hakkı Uludağ, Şinasi Barutçu, Hayrullah Örs, Mehmet Ali Akademir, Malik Aksa, Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü’nde açılan resim ve el işleri şubesi öğretmenliğine atanırlar.( MTTK, 190/12.10.1932, s.552) İsmail Hakkı Tonguç Köy Enstitüleri gibi Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-iş Bölümünün de kurucusudur. (Köksal, 1998, s.112).
Gazi Terbiye Enstitüsü Resim ve El İşleri şubesi kuruluşu ve amaçları ile kendinden sonra açılan resim öğretmeni yetiştiren eğitim kurumlarının öncüsü olmuştur.
2.6.b) Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümü’nde eğitim
Gazi Resim-İş bölümündeki eğitim programları araştırmanın evreni olan programı anlayabilmek ve değerlendirebilmek aşamasında anlam taşımaktadır.
1932 yılında hazırlanan ilk Resim ve Elişleri Şubesi programlarına detaylı olarak rastlanılmamıştır (MTTK,141/22.8.1932). Resim ve Elişleri Şubesi’nin 1934 yılında bir şube altında birleştirilmesinden sonra, aynı yıl Resim-iş Bölümü programı yeniden düzenlenir.
1934 programında ders gruplarının toplam saat oranı; Resim atölye dersleri %21.11. Diğer Sanat atölye Dersleri %19.99, İş atölyesi dersleri %26.66, Öğretmenlik Meslek dersleri%15.55, Genel Kültür ve Kuramsal dersler %16.66’dır (MTTK,184/12.8.1934).
Programların 1941 yılına kadar uygulanmasından çıkan sonuçlara dayanılarak yeni bir program hazırlanmıştır.(Gazi Orta Öğretmen Okulu ve Terbiye Enstitüsü Müfredat Programı, 1941). Programda ders gruplarının üç yıllık toplam derslere oranı Resim atölye dersleri %20.20, Diğer Atölye Dersleri %26.26, İş Atölyesi Dersleri %20.20, Öğretmenlik Meslek dersleri %10.10, Genel Kültür ve Kuramsal Sanat Dersleri %23.23 dür. (Etike, 1991, s.119).
Bu programın bir başka yeniliği de öğrencinin bir deneme (Tez) konusu seçmesidir (Milli Talim Terbiye Heyeti Kararları, 424/11.11.1944: 89). Buna göre Resim Atölyesi dersleri %19.80, diğer Sanat Atölyesi Dersleri %25.74, İş Atölye Dersleri 19.80, Öğretmenlik Meslek Dersleri %9.90, Genel Kültür Dersleri %24.75 oranındadır.
1947 haftalık ders dağıtım programlarında ise Resim Atölye Dersleri %20.00, İş Atölyesi Dersleri %30.00, Öğretmenlik Meslek Dersleri %11.00, Genel Kültür ve Kuramsal Sanat Dersleri %11.00, Diğer Atölye Dersleri %28.00 oranındadır (Etike,
Kısaca Resim-iş Bölümü kuruluşundan başlayarak yaratıcılığa ve işe dönük eğitim modelini ülke çapında yayma ve ulusal gelişmeye katkıda bulunma görevlerini üstlenmiş durumdadır (Etike, 1991, s.125).
Resim-iş Bölümü’nün bağlı bulunduğu Gazi Orta Muallim ve Terbiye Enstitüsü’nün adı 1946- 1947 öğretim yılında “Gazi Eğitim Enstitüsü” olarak değiştirilir (TTKB,1923-1983, s.16).
1950- 1960 döneminde,1952 Resim Semineri Programı; dal öğretmeni eğitiminde 1955 GEE RİB Programı ve ayrıca 1956’da GEE RİB şefliği tarafından hazırlanan GEE RİB’nün Gelişimi İle İlgili Rapor görülmektedir.
1955 yılına kadar program yönünden bir değişiklik görülmez.1955 yılında Resim-iş Bölümü’nün haftalık ders programları yeniden düzenlenir (MTTHK, 229/25.10.1955, s.96). Resim Atölye Dersleri %27.08, İş Atölye Dersleri %18.74, Öğretmen Meslek Dersleri %20.83, Genel Kültür ve Kuramsal Sanat Dersleri %8.33, Diğer Atölye dersleri %20.83 oranında ağırlık taşımaktadır.
Yedinci Milli Eğitim Şurasında(5- 15 Şubat 1962) öğretmen yetiştirme ile ilgili ilkeler düzenlenmiştir. Eğitim Enstitüleri bütün bölümlerinde öğrenim sürelerinin üç yıla çıkarılması kararı alınmıştır (Altınkaynak,1963, s.309- 310).
Talim Terbiye Dairesi ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kabul edilen yeni program Kasım 1963’ten itibaren uygulanmaya başlamıştır. Bu program üç yıl süreyle kullanılmıştır (Telli, 1964: 15). 1963 Programında; öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin ağırlığı %10. 8, alan bilgisi derslerinin ağırlığı %77. 5, kültür derslerinin ağırlığı %11. 7’dir. (Kırışoğlu, 1997, s.65-66)
Talim ve Terbiye Dairesi’nin 11.03.1967 tarih ve 1448 sayılı kararı ile yeniden düzenlenen programda, 2.sınıftan itibaren öğrenciler, yetenek ve ilgilerine göre Resim ile Grafik kollarına ayrılırlar. 1967 Programında; öğretmenlik meslek
bilgisi derslerinin ağırlığı % 11.5, alan bilgisi derslerinin ağırlığı %76.0, kültür derslerinin ağırlığı %12.5’tir. (Kurtuluş, 2000,s. 99)
1974 programında öğretmenlik formasyonu derslerinin program içindeki ağırlığı %25,0’tir. Bu derslerde 1967 Programındaki %11,5’lik payına göre önemli bir artış görülmektedir. Bu program eğitim fakülteleri dönemindeki bölüm programlarına temel oluşturmuştur. 1974 yılında “Mektupla Öğretim” ve 1978 yılında “Hızlandırılmış Eğitim” uygulamalarıyla, çok sayıda aday yeterli bir eğitim görmeden öğretmen olmuştur (Akyüz, 1997, s.337- 338).
GEE Resim-İş Bölümü Programı (1978),1978- 1979 öğretim yılında,18 Ekim 1978 tarih ve 31305 sayılı Bakanlık onayı ile eğitim enstitülerinin öğrenim süresi dört yıla çıkarılmış ve temel eğitimin ikinci kademesi ile ortaöğretim kurumlarına dal öğretmeni yetiştirecek şekilde yeniden düzenlenmiştir (Duman, 1991, s.167). Eğitim enstitülerinin adları “Yüksek Öğretmen Okulu” olarak değiştirilmiş, ancak bu kararın uygulanması uzun süre ertelenmiştir (Özsoy, 1996, s.89).
1978 yılında, öğrenim süresi dört yıla çıkarılmış olan Resim-İş Bölümü’nde 4(Dört) ana sanat dalı vardır. Bunlar; Resim, Heykel, İş ve Grafik ana sanat dallarıdır (Barışta,1987, s.561- 566).
1979 programında meslek bilgisi derslerinin ağırlığı 14.4, alan bilgisi derslerinin ağırlığı 57.1, genel kültür derslerinin ağırlığı 28.8’dir.
Onbirinci Milli Eğitim Şurasında(8- 22 Haziran 1982),öğretmen yetiştiren programlarda bütünleşmeden çok, çeşitlenmenin göze çarptığına dikkat çekilmiş ve yeni program önerileri geliştirilmiştir (Çubukçu, 1997: yayımlanmamış Doktora Tezi: 6). Programda, öğretmen yetiştiren kurumlarda öğretmenlik meslek bilgisi programlarının standartlara bağlanması yolunda kararlar alınmış ve bu programlarda yer alması düşünülen dersler belirlenmiştir (MEB,1982, s. 99- 100).
20.07.1982 tarih ve 17781 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan kanun hükmünde kararname ile, Yüksek Öğretim Kurumları Teşkilatı yeniden düzenlenmiştir (TTKB,1983, s.26). 1982 yılına kadar MEB tarafından yürütülmüş olan öğretmen eğitimi programları, yükseköğretim kurumlarına bağlanmıştır. İlgili Kanunla üniversitelere bağlanan Resim-İş Eğitimi Bölümleri 4 yıllık lisans düzeyinde eğitim vermeye başlamıştır.( Kırışoğlu, 1997, s. 65)
1988 Programında, bir yapılanma ve anlayış değişikliği görülmektedir. 1988 Programı; Seramik, Tekstil, Resim, Heykel ve Grafik ana sanat dallarına bağlı olarak düzenlenmiştir. İş Eğitimi ana sanat dalı kaldırılmıştır. 1988 Programında; meslek bilgisi derslerinin ağırlığı % 12.7, alan derslerinin ağırlığı %54.3, kültür derslerinin ağılığı %33.0’tür. (Kurtuluş,2000, s. 258,262)
Programın amacı, sanatın dilini öğrenmiş, değişik çalışma ortamlarına uyum sağlayabilecek, istek ve eğilimleri doğrultusunda gelişebilecek sanat eğitimcileri ve sanatçı adayları yetiştirmek olarak görülmektedir. Öğrencilerin öğretmen olarak atanamamaları durumunda sanatla ilgili bir işe yönelebilmeleri kaygısı çift amaçlı bir program geliştirilmesine yol açmıştır.( Kurtuluş, 2000, s. 263)
1992 Price, Swift raporunda en temel sorun, sanat eğitimi politikalarından yoksunluk bu nedenle sanat eğitimcisi yetiştirme programlarının dayandırıldığı gerekçelerin şekillendirilmediği öne sürülmektedir. (Özsoy, 1993, s. 60).
1993 programında, öğrenciler 2.sınıfta atölye(resim, grafik, heykel, tekstil, seramik) seçmektedirler. Yardımcı sanat dalı eğitimi için, seçilen atölyenin dışındakiler dönüşümlü olarak alınmaktadır.(Kurtuluş, 2000, s.267) 1993 programında; meslek bilgisi derslerinin ağırlığı % 15.3, alan derslerinin ağırlığı %80.2, kültür derslerinin ağırlığı %4.5’tir.
19.09.1997 tarih ve 97.8.144 sayılı YÖK kararıyla; YÖK, MEB ve eğitim fakülteleri sözcülerinden oluşan “Öğretmen Yetiştirme Milli Komitesi” kurulmuştur. (YÖK Başkanlığı,1998, s.3-4; Araştırma Planlama…1998, s.30).
1996 Programında; meslek bilgisi derslerinin ağırlığı %15.2, alan derslerinin ağırlığı %78.0,kültür derslerinin ağırlığı %6.8’dir.Öğrenciler 2.sınıfta ana atölye (resim, grafik, heykel, tekstil, seramik) seçmektedirler. Temel atölye eğitimi için, seçilen atölyenin dışındakiler dönüşümlü olarak alınmaktadır. Programın alan derslerine ilişkin özelliği, öğrencilerin her birinin bir ana dalda uzmanlaşması ve diğer dalları da tanımasıdır. ( Kurtuluş, 2000, s.273- 274)