BULGULAR ve YORUM
Kategori 4: Mikroskopla Görülenler
Öğretmen adayları tarafından resmedilen çizimler doğrultusunda geliştirilen diğer bir kategori “Mikroskopla Görülenler” kategorisidir. Bu kategoride mikroskopla bakıldığında görülen çeşitli şekillerin resmedildiği 6 öğretmen adayının çizimi bulunmaktadır. Bu kategoride bulunan çizimlerin toplam çizimler içerisindeki yüzdelik değeri %6,98 olarak belirlenmiştir.
“Mikroskopla Görülenler” kategorisinde yer alan çizimlerde bitki hücresi, hayvan hücresi, yaprak kesiti, mikro dünya gibi mikroskop görüntülerinin resmedildiği görülmüştür. Öğretmen adaylarına ait çizimlerin örnekleri Şekil 50, Şekil 51 ve Şekil 52‟de sunulmuştur.
118
Şekil 51. K27‟ye ait çizim örneği
Şekil 52. K76‟ya ait çizim örneği
Öğretmen adaylarının %6,98‟i “laboratuvar kavramının size hatırlattıklarını çizerek anlatınız.” sorusuna, mikroskopla bakıldığında görülen çeşitli şekilleri çizerek cevap vermişlerdir. Zihinlerdeki soyut bir resmin somut halde gözler önüne serilebilmesini sağlayan araçlardan biri olan mikroskop laboratuvar için önemli bir araçtır ve öğretmen adaylarının çizimleri aracılığıyla bu araca vurgu yaptıkları görülmektedir. Ayrıca çizimlerdeki detaylardan yola çıkılarak öğretmen adaylarının mikroskopla gördüklerini uzun süre akıllarında tutabildikleri belirtilebilir. Bu durum soyut kavramların somut halde sunulmasının faydalı yanlarına örnek teşkil edebilir.
119 5. Alt Amaca Ait Bulgular
Biyoloji Öğretmen Adayları Tarafından OluĢturulan Metaforlar ve Çizilen Görsel Ġmajların Analizine ĠliĢkin Ortak Bulgular
Araştırmada öğretmen adayları tarafından oluşturulan metaforlar ve çizilen görsel imajlar bu bölüme kadar ayrı ayrı ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmenin ardından bu başlık altında öğretmen adayları tarafından oluşturulan metaforların ortak özellikleri dikkate alınarak geliştirilen 14 kavramsal kategori ile çizilen görsel imajların benzer öğeleri dikkate alınarak geliştirilen 4 kavramsal kategori birlikte ele alınmıştır. Her iki bölüm için ayrı ayrı geliştirilen kategoriler birbirini tamamlayan, detaylandıran, açıklayan ve benzeyen bulgularına göre incelenmiş ve bu inceleme sonucunda birbiri ile ilişkili olduğu belirlenen kategoriler Tablo. 18‟de gösterilmiştir.
Tablo 18
Biyoloji Öğretmen Adayları Tarafından Oluşturulan Metafor ve Çizilen Görsel İmajlara Göre Geliştirilen Kategorilerin Analizine İlişkin Ortak Bulgular
Görsel İmaj Kategorileri Metafor
Kategorileri
Araç -Gereç Laboratuvar Çalışmaları Laboratuvar Ortamı Mikroskopla Görülenler
Araç – Gereç Üretim Yeri Keşfedilmeyi Bekleyen Parçadan Bütüne Kapsamlı Olan Vazgeçilmez Olan Eğlenceyle Öğretici Olan
Dikkat ve Özen Gerektiren
Kuralları Olan
Sabır Gerektiren
Sistemli Olan
Görselleştirici Olan
Karmaşık Olan
120
Tablo 18 incelendiğinde; öğretmen adayları tarafından oluşturulan metaforların ortak özellikleri dikkate alınarak geliştirilen kategorilerin satırlarda, çizilen görsel imajların benzer öğeleri dikkate alınarak geliştirilen kategorilerin ise sütunlarda yer aldığı görülmektedir. Tabloda yer alan işaretler ise kategoriler arasındaki ortak noktalarda toplanan ilişkilerin varlığını göstermektedir. Buna göre;
“araç – gereç” kategorisinin “araç – gereç” kategorisiyle,
“üretim yeri” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” kategorisiyle,
“keşfedilmeyi bekleyen” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” ve “laboratuvar ortamı” kategorileriyle,
“parçadan bütüne” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” kategorisiyle, “kapsamlı olan” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” kategorisiyle,
“vazgeçilmez olan” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” ve “laboratuvar ortamı” kategorileriyle,
“eğlenceyle öğretici olan” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” kategorisiyle, “dikkat ve özen gerektiren” kategorisinin “araç – gereç” ve “laboratuvar
çalışmaları” kategorileriyle,
“kuralları olan” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” ve “laboratuvar ortamı” kategorileriyle,
“sabır gerektiren” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” kategorisiyle,
“sistemli olan” kategorisinin “araç – gereç” ve “laboratuvar çalışmaları” kategorileriyle,
“görselleştirici olan” kategorisinin “mikroskopla görülenler” kategorisiyle,
“karmaşık olan” kategorisinin “araç – gereç” ve “laboratuvar ortamı” kategorileriyle,
“eksiksiz olması gereken” kategorisinin “araç – gereç”, “laboratuvar çalışmaları” ve “laboratuvar ortamı” kategorileriyle ortak noktalarda ilişkilendirildiği görülmektedir.
Araştırmacı tarafından geliştirilen metafor kategorileri ile çizim kategorilerinin birbiri ile ilişkilendirilmesi işlemi öğretmen adaylarının her kategoride yer alan ifadeleri ve çizimleri birbirini tamamlayan, detaylandıran, açıklayan ve benzeyen bulgularına göre incelenerek yapılmıştır.
121
“Araç – gereç” kategorisinin “araç – gereç” kategorisiyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının “araç – gereç” kategorisinde laboratuvarda kullanılan araç – gereçleri ifade etmiş olmalarıdır.
“Üretim yeri” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” kategorisiyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının “üretici olan” kategorisinde yer alan ifadelerinde ağırlıklı olarak laboratuvar çalışmalarından söz etmiş olmalarıdır. “Keşfedilmeyi bekleyen” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” ve “laboratuvar
ortamı” kategorileriyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının “keşfedilecek olan” kategorisindeki ifadelerinin laboratuvar çalışmalarını ve laboratuvar ortamını işaret etmesidir.
“Parçadan bütüne” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” kategorisiyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının laboratuvar çalışmalarında parçadan bütüne doğru gidilmesi gerektiğini ifade etmiş olmalarıdır.
“Kapsamlı olan” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” kategorisiyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının laboratuvarda yapılan çalışmaların çok geniş bir kapsama sahip olduğunu ifade etmiş olmalarıdır.
“Vazgeçilmez olan” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” ve “laboratuvar ortamı” kategorileriyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının “vazgeçilmez olan” kategorisinde laboratuvarın, laboratuvarda yapılan çalışmaları biyoloji dersi için vazgeçilmez olduğunu ifade etmiş olmalarıdır.
“Eğlenceyle öğretici olan” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” kategorisiyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının “eğlenceli ve öğretici olan” kategorisinde laboratuvar çalışmalarını eğlenceli ve öğretici olarak aktarmış olmalarıdır.
“Dikkat ve özen gerektiren” kategorisinin “araç – gereç” ve “laboratuvar çalışmaları” kategorileriyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının laboratuvarda araç – gereçlerin kullanımı sırasında ve yapılan çalışmalarda dikkat ve özen göstermenin gerekliliğinden bahsetmiş olmalarıdır.
“Kuralları olan” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” ve “laboratuvar ortamı” kategorileriyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının laboratuvar ortamının ve laboratuvarda yapılan çalışmaların belli kuralları olduğunu ve bu kurallara uyulmasının gerekliliğini ifade etmiş olmalarıdır.
122
“Sabır gerektiren” kategorisinin “laboratuvar çalışmaları” kategorisiyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının “sabır gerektiren” kategorisinde laboratuvar çalışmalarında sonuca ulaşabilmek için sabırlı olmak gerektiğini ifade etmiş olmalarıdır.
“Sistemli olan” kategorisinin “araç – gereç” ve “laboratuvar çalışmaları” kategorileriyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının laboratuvardaki araç – gereçlerin ve yapılan çalışmaların belli bir sisteme sahip olduğunu ifade etmeleridir.
“Görselleştirici olan” kategorisinin “mikroskopla görülenler” kategorisiyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının hayallerinde canlandırdıklarını, çıplak gözle göremediklerini laboratuvarda incelediklerinde görebildiklerini ifade etmiş olmalarıdır.
“Karmaşık olan” kategorisinin “araç – gereç” ve “laboratuvar ortamı” kategorileriyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının “karmaşık olan” kategorisinde laboratuvar ortamında bulunan araç – gereçlerin çeşitliliğinden bahsetmiş olmalarıdır.
“Eksiksiz olması gereken” kategorisinin “araç – gereç”, “laboratuvar çalışmaları” ve “laboratuvar ortamı” kategorileriyle ilişkilendirilmesinin sebebi; öğretmen adaylarının laboratuvar ortamında, laboratuvar çalışmalarında kullanılan araç – gereçlerin eksiksiz olması gerektiğini ifade etmiş olmalarıdır.
Araştırmacı tarafından geliştirilen metafor kategorileri ile çizim kategorilerinin birbiri ile ilişkilendirilmesinin ardından öğretmen adaylarının kağıtlarına tek tek bakılarak her bir öğretmen adayının oluşturduğu metaforun yer aldığı kategori ile çiziminin yer aldığı kategori belirlenmiş ve eşleştirilmiştir. Yapılan eşleştirmeye göre elde edilen veriler frekans değerlerine göre Tablo 19‟da gösterilmiştir.
123 Tablo 19
Biyoloji Öğretmen Adayları Tarafından Oluşturulan Metaforların Yer Aldığı Kategoriler ile Çizilen Görsel İmajların Yer Aldığı Kategorilerin Ortak Noktaları Açısından Eşleştirilmesi Sonucunda Oluşturulan Frekans Tablosu
Görsel İmaj Kategorileri Metafor
Kategorileri
Araç -Gereç Laboratuvar Çalışmaları Laboratuvar Ortamı Mikroskopla Görülenler Araç – Gereç 8 3 2 - Üretim Yeri 2 2 2 1 Keşfedilmeyi Bekleyen 4 3 - 1 Parçadan Bütüne 4 2 - 2 Kapsamlı Olan 3 1 3 1 Vazgeçilmez Olan 2 1 1 1
Eğlenceyle Öğretici Olan 3 3 - -
Dikkat ve Özen Gerektiren 5 1 - -
Kuralları Olan 3 2 1 -
Sabır Gerektiren 1 2 - -
Sistemli Olan 2 1 - -
Görselleştirici Olan 3 - - -
Karmaşık Olan - 1 - -
Eksiksiz Olması Gereken 1 - 1 -
Tablo 19 incelendiğinde, öğretmen adayları tarafından oluşturulan metaforların yer aldığı kategoriler ile çizilen görsel imajların yer aldığı kategorilerin belirlenmesi ve eşleştirilmesi sonucunda, her bir kategoride yer alan verilerin frekans değerlerinin verildiği görülmektedir. Frekans dağılımlarına göre;
oluşturduğu metafor “araç – gereç” kategorisinde yer alan 8 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 3 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı, 2 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar ortamı” kategorisinde yer aldığı,
124
oluşturduğu metafor “üretim yeri” kategorisinde yer alan 2 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 2 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı, 2 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar ortamı” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “mikroskopla görülenler” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “keşfedilmeyi bekleyen” kategorisinde yer alan 4 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 3 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “mikroskopla görülenler” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “parçadan bütüne” kategorisinde yer alan 4 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 2 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı, 2 öğretmen adayının çiziminin “mikroskopla görülenler” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “kapsamlı olan” kategorisinde yer alan 3 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı, 3 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar ortamı” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “mikroskopla görülenler” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “vazgeçilmez olan” kategorisinde yer alan 2 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar ortamı” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “mikroskopla görülenler” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “eğlenceyle öğretici olan” kategorisinde yer alan 3 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 3 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “dikkat ve özen gerektiren” kategorisinde yer alan 5 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “kuralları olan” kategorisinde yer alan 3 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 2 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar ortamı” kategorisinde yer aldığı,
125
oluşturduğu metafor “sabır gerektiren” kategorisinde yer alan 1 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 2 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “sistemli olan” kategorisinde yer alan 2 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “görselleştirici olan” kategorisinde yer alan 3 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “karmaşık olan” kategorisinde yer alan 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “eksiksiz olması gereken” kategorisinde yer alan 1 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar ortamı” kategorisinde yer aldığı görülmektedir.
Elde edilen bu sonuçlara göre Tablo 18 ve Tablo 19‟da yer alan veriler birleştirilerek birbiri ile ilişkilendirilmiş kategorilerde metafor oluşturan ve çizim yapan öğretmen adaylarının frekans değerleri Tablo 20‟de gösterilmiştir.
126 Tablo 20
Birbiri ile İlişkilendirilmiş Kategorilerde Metafor Oluşturan ve Çizim Yapan Biyoloji Öğretmen Adaylarının Frekans Tablosu
Görsel İmaj Kategorileri Metafor
Kategorileri
Araç -Gereç Laboratuvar Çalışmaları Laboratuvar Ortamı Mikroskopla Görülenler
Araç – Gereç 8 Üretim Yeri 2 Keşfedilmeyi Bekleyen 3 - Parçadan Bütüne 2 Kapsamlı Olan 1 Vazgeçilmez Olan 1 1
Eğlenceyle Öğretici Olan 3
Dikkat ve Özen Gerektiren 5 1
Kuralları Olan 2 1
Sabır Gerektiren 2
Sistemli Olan 2 1
Görselleştirici Olan -
Karmaşık Olan - -
Eksiksiz Olması Gereken 1 - 1
Toplam 16 18 3 0
Genel Toplam 37
Tablo 20 incelendiğinde, birbiri ile ilişkilendirilmiş kategorilerde metafor oluşturan ve çizim yapan öğretmen adaylarının frekans değerlerinin verildiği görülmektedir. Frekans dağılımlarına göre;
oluşturduğu metafor “araç – gereç” kategorisinde yer alan 8 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “üretim yeri” kategorisinde yer alan 2 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “keşfedilmeyi bekleyen” kategorisinde yer alan 3 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı, hiçbir öğretmen adayının “laboratuvar ortamı” kategorisinde çizim yapmadığı,
127
oluşturduğu metafor “parçadan bütüne” kategorisinde yer alan 2 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “kapsamlı olan” kategorisinde yer alan 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “vazgeçilmez olan” kategorisinde yer alan 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar ortamı” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “eğlenceyle öğretici olan” kategorisinde yer alan 3 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “dikkat ve özen gerektiren” kategorisinde yer alan 5 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “kuralları olan” kategorisinde yer alan 2 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar ortamı” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “sabır gerektiren” kategorisinde yer alan 2 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “sistemli olan” kategorisinde yer alan 2 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde yer aldığı,
oluşturduğu metafor “görselleştirici olan” kategorisinde hiçbir öğretmen adayının “mikroskoptan görülenler” kategorisinde çizim yapmadığı,
oluşturduğu metafor “karmaşık olan” kategorisinde hiçbir öğretmen adayının “araç – gereç” ve “laboratuvar ortamı” kategorisinde çizim yapmadığı,
oluşturduğu metafor “eksiksiz olması gereken” kategorisinde yer alan 1 öğretmen adayının çiziminin “araç – gereç” kategorisinde yer aldığı, hiçbir öğretmen adayının “laboratuvar çalışmaları” kategorisinde çizim yapmadığı, 1 öğretmen adayının çiziminin “laboratuvar ortamı” kategorisinde yer aldığı görülmektedir. Elde edilen bu sonuçlara göre 37 öğretmen adayının, oluşturdukları metaforu destekleyecek biçimde çizim yaptığı görülmektedir. Öğretmen adaylarına ait, metaforu ve çizimi birbirini destekler nitelikte olan metafor ve çizimlerin örnekleri Şekil 53 ile Şekil 62 arasında sunulmuştur.
128
Metafor; “Araç – gereç” kategorisi; Çizim; “Araç – gereç” kategorisi;
“Laboratuvar fabrika gibidir, çünkü fabrikada sürekli çalışması gereken cihazlar bulunmaktadır, laboratuvarda da sürekli çalışan cihazlar olduğu gibi.” (K16).
K16 tarafından oluĢturulan metafor ve çizim: İkisinin de birbirini destekler nitelikte olduğu, metaforunda laboratuvarda sürekli çalışması gereken cihazlardan bahsettiği, çiziminde de bu bahsettiği cihazları çizdiği görülmektedir.
Metafor; “Üretim yeri” kategorisi; Çizim; “Laboratuvar çalışmaları” kategorisi;
“Laboratuvar üretim merkezi gibidir, çünkü bir sürü malzemeyi bir araya getirip belirli bir zamanda yeni şekiller, yeni olaylar meydana getiririz. Kattıklarımızdan tamamen farklı şeyler de ortaya çıkabilir. Eğlenceli ve güzel bir merkezdir. Bir şey üretirken, bir sürü farklı şeyleri bir araya getiririz. O yüzden laboratuvar üretim merkezi gibidir.” (K87).
K87 tarafından oluĢturulan metafor ve çizim: İkisinin de birbirini destekler nitelikte olduğu, metaforunda laboratuvarı bir üretim merkezi olarak değerlendirdiği, laboratuvarı bir şeylerin üretildiği yer olarak gördüğü; çiziminde de laboratuvarda deney yapan ve bir şeyler üreten bir insan çizdiği görülmektedir.
Şekil 53. K16‟ya ait çizim örneği
129
Metafor; “Keşfedilmeyi bekleyen” Çizim; “Laboratuvar çalışmaları” kategorisi; kategorisi;
“Laboratuvar kara kutu (uçakta olandan) gibidir, çünkü dıştan bakmakla olmaz, yaşamak lazım. İçeri girdiğinde sıradan bir derslik gibi görünür, ancak içinde pek çok sır barındırır. Açmadan bilemezsin.” (K89).
K89 tarafından oluĢturulan metafor ve çizim: Metaforunda laboratuvarı uçaklarda olan bir kara kutu olarak değerlendirdiği, dışardan bakıldığında sıradan göründüğünü ama içinde birçok sır barındırdığını ifade ettiği; çiziminde ise bu metaforunu destekler nitelikte laboratuvarda deney yapan ve aklında bir parıltı bulunan, teleskoptan çıplak gözle görülemeyecek cisimleri gördüğünü ifade eden şekillerin yer aldığı görülmektedir.
Metafor; “Parçadan bütüne” kategorisi; Çizim; “Laboratuvar çalışmaları” kategorisi;
“Laboratuvar lego kutusu gibidir, çünkü lego kutusunun içindeki Legoları farklı farklı birleştirip farklı farklı şekiller oluştururuz. Laboratuvarda bulunan malzemeleri de kullanarak farklı farklı miktarlarda birleştirip farklı farklı ürünler ortaya çıkarırız.” (K51).
K51 tarafından oluĢturulan metafor ve çizim: Metaforunda laboratuvarı lego kutusu olarak değerlendirdiği, içerisindeki lego parçalarıyla yani laboratuvardaki malzemelerle
Şekil 55. K89‟a ait çizim örneği
130
farklı farklı ürünler ortaya çıkarılabileceğini ifade ettiği; çiziminde ise laboratuvarda malzemeleriyle deney yapan bir kişinin yer aldığı görülmektedir.
Metafor; “Vazgeçilmez olan” kategorisi; Çizim; “Laboratuvar ortamı” kategorisi;
“Laboratuvar yaşam tarzı gibidir, çünkü öğrenmenin en aktif, en kolay
olduğu, kendimi öğretmen
hissettiğim alan. Bu özellikler ideolojim ile bağdaşır ve en önemli
sebeptir.” (K91)
K91 tarafından oluĢturulan metafor ve çizim: Metaforunda laboratuvarı yaşam tarzı olarak ifade ettiği, ideolojisiyle laboratuvarı bağdaştırdığı ve kendisini laboratuvarda öğretmen olarak hissettiği; çiziminde ise laboratuvar ortamında kendisini öğretmen olarak çizdiği görülmektedir. Oluşturulan metafor ve çizim birbirini destekler niteliktedir.
Metafor; “Eğlenceyle öğretici olan” Çizim; “Laboratuvar çalışmaları” kategorisi; kategorisi;
“Laboratuvar ana sınıfı gibidir, çünkü hocalarımız o kadar fazla sıkmıyorlar, aletleri gayet rahat kullanabiliyoruz. Elimize verilen oyuncaklar gibi, malzemeleri deneyler için çok rahat kullanıyoruz. Elimizden geldiği kadarıyla uğraşarak ortaya bir şeyler çıkarmaya çalışıyoruz.” (K29).
Şekil 57. K91‟e ait çizim örneği
131
K29 tarafından oluĢturulan metafor ve çizim: Metaforunda laboratuvarı ana sınıfı olarak değerlendirdiği, oradaki oyuncaklar misali laboratuvar malzemeleriyle deneyler yaparak ortaya bir şeyler çıkarmaya çalıştığını ifade ettiği; çiziminde ise metaforunu destekler nitelikte laboratuvarda malzemeleri kullanarak deney yapan birini çizdiği görülmektedir.
Metafor; “Dikkat ve özen gerektiren” Çizim; “Araç - gereç” kategorisi; kategorisi;
“Laboratuvar mutfak gibidir, çünkü aynen mutfaktaki gibi belirli ölçülere tariflere göre davranılır. Aynen mutfak gibi tehlikeli durumlarla karşılaşılacak alanları bulunur. Dikkat ve özen ister.” (K52)
K52 tarafından oluĢturulan metafor ve çizim: Metaforunda laboratuvarı mutfak olarak değerlendirdiği, mutfakta olduğu gibi laboratuvarda da tehlikeli durumlarla karşılaşılabileceğini, bu nedenle dikkatli ve özenli davranmak gerektiğini ifade ettiği; çiziminde ise metaforunu destekler nitelikte tehlike işareti çizdiği görülmektedir.
132
Metafor; “Kuralları olan” kategorisi; Çizim; “Laboratuvar çalışmaları” kategorisi;
“Laboratuvar mutfak gibidir, çünkü mutfakta ya da laboratuvarda çalışırken belli kurallara uyarız, belli miktarlarda ve oranlarda malzemeleri karıştırırız.” (K66).
K66 tarafından oluĢturulan metafor ve çizim: Metaforunda laboratuvarı mutfak olarak değerlendirdiği, mutfakta belli kurallara uyarak yemek yaptığı gibi laboratuvarda da belli oranlarda malzemeleri karıştırarak deney yapabileceğini ifade ettiği; çiziminde ise laboratuvarda deney yapan bir kişiyi çizdiği görülmektedir. Oluşturulan metafor ile çizimi birbirini destekler niteliktedir.
Metafor; “Sistemli olan” kategorisi; Çizim; “Araç - gereç” kategorisi;
“Laboratuvar bilgisayar gibidir, çünkü bir sistem, belli bir formatta çalışır.
Laboratuvarlarda da her şey belli bir düzende ve sistematik bir sınıflandırma içerisindedir. Bilgisayar içerisinde de dosyalamalar ve programlar sınıflandırma içerisindedir. Bilgisayardaki bir tuşa basmak tüm içeriği nasıl siliyorsa laboratuvarda da yapılan bir hata tüm
çalışmaları yok edebilir.” (K43).
Şekil 60. K66‟ya ait çizim örneği
133
K43 tarafından oluĢturulan metafor ve çizim: Metaforunda laboratuvarı bilgisayar olarak değerlendirdiği, bilgisayardaki dosyaların düzeni misali laboratuvarda da malzemelerin belli bir sistem ve düzen içinde bulunduğunu ifade ettiği; çiziminde ise laboratuvar araç – gereçlerinin düzenli bir şekilde çizdiği görülmektedir. Oluşturulan metafor ve çizim birbirini destekler niteliktedir.
Metafor; “Eksiksiz olması gereken” kategorisi; Çizim; “Araç - gereç” kategorisi;
“Laboratuvar yemek yapmak gibidir, çünkü laboratuvarda herhangi bir deneyin
malzemesi tam olmadan o deney
gerçekleşemez. Tıpkı yemeğin tuzsuz eksik olması gibi .” (K31).
K31 tarafından oluĢturulan metafor ve çizim: Metaforunda laboratuvarı yemek yapmak olarak değerlendirdiği, mutfakta olduğu gibi laboratuvarda da malzemelerin bulunduğunu ve deneyin olumlu sonuçlanması için bu malzemelerin eksiksiz olması gerektiğini ifade ettiği; çiziminde ise laboratuvarda kullanılan araç – gereçleri çizdiği görülmektedir. Oluşturulan metafor ve çizim birbirini destekler niteliktedir.
Öğretmen adaylarının oluşturdukları metaforu destekler nitelikte çizimler yapmaları, oluşturdukları metaforu somutlaştırmak adına görsel imajlarını şekillendirdiklerini göstermektedir.
135