İş yaşamı içerisindeki örgütlenmenin biçimleri, kurum içindeki iletişim düzeyleri, idari amirlerin çalışanlarına karşı sergiledikleri tutum ve davranışlar, ekonomik kazancın tatmini, çalışılan mekanın yeterliliği gibi pek çok etmeni içinde barındıran Mesleki aidiyet, iş yaşamındaki başarıyı etkileyen önemli faktörlerin başında yer almaktadır. Mesleki aidiyeti yüksek olan çalışanlar, mesleklerini ilgilendiren süreçlere dahil olmada zorluk çekmemektedir. Bununla beraber çalıştıkları kurum içinde; dışarıda ise kurum adına, emek vermeye daha gönüllüdür. Bu sebepten kurumlar, mesleki aidiyeti daha yüksek çalışanları bünyesine katmayı tercih etmektedir.
Aidiyet veya Mesleki aidiyet üzerine yapılan özgün biçimde ölçek geliştirme yöntemleri ülkemizde oldukça sınırlı sayıdadır. (Keskin ve Pakdemirli, 2016) Mesleki aidiyeti ölçmek için en çok başvurulan yöntemler Barlett ve Kaiser-Meyer- Olkin (KMO) testidir. Kaiser-Meyer-Olkin testi 2000 yılında Field tarafından güvenilirliği yapılmış, alt sınır değerinin 0,50 (KMO≤0.50) olduğu ve bu sınır altındaki veri kümesinin ise analiz edilemeyeceği belirtilmiştir. (Kaya, 2013)
Öztaş tarafından 2010 yılında geliştirilen Mesleki Aidiyet ölçeği için öncelikli olarak alanyazın taraması yapılmış, mesleki aidiyeti etkileyen faktörler belirlenmiş ve öğretmenlik mesleğine dönük davranışların ve bakış açısnın yer almakta olduğu 120 maddelik bir havuz oluşturulmuştur. Daha sonrasında ücretli öğretmenler sözleşmeli ve kadrolu öğretmenlerin oluşturduğu 12 kişilik grup ile gerekli düzenlemelerin yapıldığı, soruların ifade ediliş şekilleri ve ayırt edici özellikleri üzerine tartışılıp üzerinden geçilerek anket içinde bütünlük sağlanmıştır. Anket ile Prof. Dr. Zuhal Cafoğlu ve Yrd. Doç. Dr. Ferudun Sezgin’ in uzman görüşlerine başvurularak ifadelerdeki tutarsızlıklar giderilmiş bununla beraber aynı davranışları ölçen maddeler anketten atılıp mesleki aidiyetle ilgili benzer etkiler sınıflandırılarak,
uzmanların görüş ve önerileri kapsamında bütünlük sağlanacak şekilde biçimlendirilmiştir.(Öztaş, 2010)
Kullanılan Mesleki Aidiyet Ölçeği’nde, araştırmanın amacına uygun olarak, 22 soru kullanılmıştır. Sorular 5’li likert tipi derecelendirme ile hazırlanmış olup, ölçek içerisinde, “(1)Hiç katılmıyorum, (2)Az katılıyorum, (3) Orta düzeyde katılıyorum, (4) Çok katılıyorum, (5) Tamamen katılıyorum” şeklinde belirlenmiştir. Öğretmenlerin anket içerisinde bu seçeneklerden kendilerine en uygun olanı seçmeleri istenmiştir. Bir bölümü olumlu bir bölümü olumsuz ifade edilen sorular, katılımcıları her bir soruyu diğerlerinden bağımsız olarak değerlendirmeye yönlendirir. Böylelikle katılımcıların soruları bir bütün olarak algılayıp tüm maddelere katılması veya katılmamasının önüne geçer (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2009, 138 Akt. Öztaş, 2010).
Katılımcıların “olumlu yönde ifade edilen maddelere verdikleri cevaplar doğrudan toplanmış, olumsuz yönde ifade edilen maddelere verilen cevaplar ise ters yönde derecelendirildikten sonra toplanmış ve elde edilen puan cevaplanan madde sayısına bölünmüştür. Buna örnek olarak “Bulunduğum statü, işime olan bağlılığımı arttırıyor.” cümlesi olumlu yönde ifade edilen bir maddedir. Bu maddeye mesleki aidiyeti yüksek olan bir öğretmenin ‘5’ ile derecelendirdiğini (tamamen katılıyorum seçeneğini seçtiğini) varsayalım. Bu durumda soru, ‘5’ puan değerinde olacaktır. “Bulunduğum statü, çevremdeki itibarımı olumsuz yönde etkiliyor.” cümlesi ise olumsuz yönde ifade edilen bir maddedir. Bu maddeye mesleki aidiyeti yüksek olan aynı öğretmenin cevabı ‘1’ ile derecelendirmesi (hiç katılmıyorum seçeneğini seçmesi) gerekir. Bu durumda bu maddenin cevabı ters yönde derecelendirildiği için ‘5’ puan değerinde olacaktır. Bu şekilde gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra toplanan puanlar cevaplanan madde sayısına bölündükten sonra elde edilen puan o öğretmenin mesleki aidiyet puanını ifade etmektedir.” (Öztaş, 2010)
Tablo 4.3.Mesleki Aidiyet Ölçeği Güvenilirlik Analizi Cronbach's Alpha değerleri, Ortalama ve Standart Sapmaları
Mesleki Görüş Ortalama
Std. Deviation
Cronbach's Alpha Öğretmenliğin kendime en uygun meslek
olduğunu düşünüyorum 4,27 0,89
0,887 Tekrar ayni mesleği seçerdim 4,09 1,14
Meslekte karşılaşacağım zorlukları
aşabileceğime inanıyorum 4,31 0,76
Zor şartlarda da öğretmenlik yapmak isterim 3,74 1,14 Mesleğin toplumda saygınlık kazandirdigina
inanıyorum 3,79 1,05
Mesleğin bir şeyler yaratıp üretmek için fırsatlar
verdiğini düşünüyorum 4,04 0,90
Mesleğe ilişkin özel bir yeteneğim olduğu
kanısındayım 4,26 0,80
Mesleğin devamlılığı bana güven veriyor 4,10 0,95 Hak ve Olanaklar
Kendimi MEB'in daimi personeli olarak
görüyorum 3,30 1,34
0,865 Sahip olduğum haklardan memnunum 3,16 1,21
Ödenek, promosyon vb. haklardan
faydalanabiliyorum 3,35 1,37
Maaşımı yeterli buluyorum 2,90 1,24 Ücret sisteminin adil düzenlendiğini
düşünüyorum 2,78 1,28
Ekonomik güvenceye sahibim 3,85 1,13 Uygulanan ödüllendirme sisteminden
memnunum 2,75 1,17
Mesleki gelişimim için yeterli fırsat ve imkânlara
sahibim 3,46 1,11
İşimde yükselme olanağım var 3,11 1,17 Meslekle ilgili tüm sosyal hizmetlerden
yararlanabiliyorum 3,14 1,28
Bulunduğum statü isime olan bayiliğimi artırıyor 3,37 1,16
İşbirliği ve İletişim
Bulunduğum statü okul idaresiyle olan
Bulunduğum statü diğer öğretmenlerle
iletişimimi olumsuz etkiliyor 1,99 1,08 Bulunduğum statü diğer öğretmenlerle olan is
birliğini engelliyor 1,92 1,07
Bulunduğum statü velilerle olan iletişimimi
olumsuz yönde etkiliyor 1,92 1,10
Bulunduğum statü velilerle olan is birliğimi
engelliyor 1,79 0,97
Bulunduğum statü öğrencilerle sınıf içi
iletişimimi olumsuz yönde etkiliyor 1,77 1,00
Kuruma Aidiyet
Öğretmenliğini yaptığım sınıfa bu benim sınıfım
diyebiliyorum 4,13 1,03
0,857 Diğer insanlara kendimi tanıtırken mutlaka
kurum adını da kullanırım 3,39 1,39 Kurum içerisinde benden istenilenleri sorgusuz
yerine getirdiğim zamanlar olur 3,45 1,19 Geçmişe dönme sansım olsa yine bu kurumu
tercih ederdim 3,63 1,13
Çalıştığım kurumda rahatsız olduğum durumlar olsa bile kurumun dışarıdaki kişilerce
eleştirilmesi rahatsız eder
3,97 1,06 Kendimi diğer kurumlardaki öğretmenlerle
kıyasladığımda şanslı hissediyorum 3,86 0,98 Kurumu, herkesin aidiyet duyduğu bir aileye
benzetebilirim 3,70 1,08
Kurumum alandaki diğerlerinden farklıdır 3,64 1,16 Kurum içerisindeki sosyal faaliyetlere her zaman
katılmaya çalışırım 3,85 1,01
Bu kurumda uzun yıllar çalışmak isterim 3,73 1,18
Genel Toplam 0,867
Araştırmada yer alan katılımcıların Mesleki Aidiyet Ölçeğine göre verdiği cevaplar göz önünde bulundurularak güvenilirlik analizi yapıldığında, Cronbach’s Alpha değeri 0,867 olarak bulunmuştur. Bu bağlamda Mesleki Aidiyet Ölçeğinin yüksek oranda güvenilirliği saptanmıştır.