Meslek Tercihi

Araştırmaya katılan öğrencilerin geleceğe yönelik düşüncelerinin belirlenmesi amacıyla ileride yapmayı hayal ettikleri mesleklerin ne olduğu sorulmuştur. Öğrencilerin verdikleri yanıtlar incelendiğinde daha çok çevrelerinde gördükleri ve bildikleri meslekleri tercih ettikleri belirlenmiştir. Öğrencilerin meslek tercihlerine ait veriler Tablo 4’de gösterilmiştir.

Tablo 4

Öğrencilerin Yapmak İstedikleri Mesleklerin Tercihlere Göre Dağılım Düzeyi

Öğrencilerin Yapmak İstedikleri Meslekler n % Öğretmenlik 4 20 Doktorluk 3 15 Polislik 3 15 Hemşirelik 3 15 Hâkimlik 1 5 Psikiyatrlık 1 5 Komutanlık 1 5 Oyunculuk 1 5 İmamlık 1 5 Futbolculuk 1 5 Devlet Memurluğu 1 5 TOPLAM 20 100

Araştırmaya katılan öğrencilerin ileride olmayı hayal ettikleri mesleklerin yer aldığı Tablo 4’e bakıldığında, öğrencilerin % 20’si tarafından en fazla tercih edilen meslek öğretmenlik olmuştur. Bu öğrenciler düşüncelerini açıklarken İngilizce, Müzik, Türkçe ve Fen Bilgisi gibi farklı branşlardaki öğretmenlikleri yapmak istediklerinden bahsetmişlerdir. Bu isteklerinin nedenleri sorulduğunda, belirttikleri dersi çok sevmeleri ortak yanıt olarak verilmiştir. Ayrıca bu derslerin sınıfta eğlenceli bir şekilde işlenmesi ve öğrencilerin ilgisini de çekmiş olması tercihlerini bu yönde kullanmalarında etkili olmuştur. Öğretmenlik mesleğini seçen bazı öğrenci görüşleri şu şekildedir:

“İngilizce öğretmeni olmayı hayal ediyorum. İngilizce farklı bir dil. İngilizce derslerinde çok eğleniyoruz, seviyorum İngilizce derslerini.” (Öğrenci-6)

“Müzik Öğretmeni. Çünkü müzikle iç içeyim, çok seviyorum müziği. Müziğe ilgi duyuyorum ve eğlenceli bir meslek olduğunu düşünüyorum.” (Öğrenci-11)

Tablo 4’de görüldüğü gibi öğretmenlikten sonra en fazla tercih edilen meslekler, her birini araştırmaya katılan öğrencilerden % 15’inin seçtiği doktorluk, polislik ve hemşirelik olmuştur. Doktorluk yapmayı hayal eden öğrencilerin bu mesleği tercih etme nedenleri sorulduğunda; insanlara yardım etmek istenmesi, eğlenceli ve ilginç yönleri olan bir meslek olması ve çevresi tarafından bu mesleğe yönlendirilmesi gibi cevaplar alınmıştır. Öğrenci-16 bu konudaki düşüncelerini şu şekilde dile getirmiştir:

“Doktor. Dayım önceden doktor olmak istemiş, olamamış. Şimdi polis oldu, benim olmamı istiyor.”

İleride polislik yapmayı hayal eden öğrencilerin her biri bunun sebebi olarak farklı görüşler belirtmişlerdir. Polisliğin insanlara yardım eden ve koruyan, suçluları yakalayan, aksiyon dolu bir meslek olması öğrencilerin bu mesleği tercih etme nedenleri arasında yer almıştır. Öğrenci-3’ün bu konudaki düşüncesi şu şekildedir:

“Polis olmayı düşünüyorum. Aksiyon ve maceracı olduğu için. Zoru seviyorum.” Araştırmaya katılan öğrencilerden hemşire olmayı hayal edenlerin, bu mesleği tercih etme nedenlerine bakıldığında, öğrencilerden biri Fen Bilgisi dersinden başarılı ve sayısal yönü kuvvetli olduğu için; bir başka öğrenci ise hemşireliği kolay bir meslek olarak gördüğü için istemektedir. Öğrenci-9 ise kendisinin bu mesleği yapabilecek yatkınlığa sahip olduğunu ve bu mesleğin kendisine yakışacağını düşündüğü için tercih etmektedir. Öğrenci-9’un bu konudaki düşüncesi şu şekildedir:

“Hemşire olmayı düşünüyorum. Çünkü kendimi buna daha yatkın düşünüyorum. Elimin de daha yatkın olduğunu düşünüyorum ve bana yakışacağını düşünüyorum.”

Birleştirilmiş sınıf öğrencilerinin en fazla tercih ettikleri meslekler öğretmenlik, doktorluk, polislik ve hemşirelik olmuştur. Öğrencilerin söz konusu meslekleri tercih etme nedenlerinde öne çıkan cevap, mesleği ilgi çekici bulmaları olmuştur. Yelken’in (2008) araştırmasında; toplum tarafından saygı gösterilen mesleklerin başında % 32,4 ile öğretmenlik ve % 20,4 ile doktorluk mesleğinin gelmesi, meslek tercihini etkileyen en önemli faktörlerin % 53,1 ile istek ve ilgi, % 17,2 ile mesleğe toplum tarafından değer verilmesi olarak belirlenmesi araştırmanın bulgusuyla örtüşmektedir. Ayrıca

Aytekin’in 2005’te hazırladığı “Meslek Seçimini Etkileyen Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Faktörler Isparta Örneği” adlı çalışmada, en fazla tercih edilen mesleklerin öğretmenlik ve ardından doktorluk olarak belirlenmesi de araştırma bulgusunu desteklemektedir.

Araştırmaya katılan diğer 7 öğrenci ise ileride olmayı hayal ettikleri mesleklerin ne olduğu sorusuna birbirinden farklı cevaplar vermişlerdir. Bu öğrencilerin yapmayı hayal ettikleri meslekler şunlardır: Hâkimlik, psikiyatrlık, komutanlık, oyunculuk, imamlık, futbolculuk ve devlet memurluğu. Araştırmaya katılan öğrencilerin bu meslekleri seçme nedenlerine bakıldığında; hâkim olmak isteyen öğrenci haklıyı haksızdan ayırabileceğine inandığını düşünerek, psikiyatr olmak isteyen öğrenci insanların dertlerini dinleyip, sıkıntılarının azaltılması konusunda onlara yardımcı olabilmek için, komutan olmak isteyen öğrenci ise askerleri çok sevdiğini söyleyerek ileride bu meslekleri yapmak istediklerini belirtmişlerdir. Oyuncu olmayı hayal eden öğrenci buna sebep olarak televizyonla ilgilenmesini gösterirken, imam olmak isteyen öğrenci ise abisinin imam olduğunu bu yüzden kendisinin de imam olmak isteğini söylemiştir. Futbolcu olmak isteğini belirten öğrenci futbol oynamayı sevdiği için bu mesleği tercih ettiğini dile getirirken, bir başka öğrenci ise devlet garantisinde çalışmak için devlet memuru olmak istediğini belirtmiştir. Bu konuyla ilgili Öğrenci-4 görüşünü şu şekilde açıklamıştır:

“Devlet memuru olmak istiyorum. Maaşım garanti olsun diye.”

Öğrencilerin olmayı hayal ettikleri meslek profillerine bakıldığında genellikle toplum tarafından saygı gösterilen, ataması yapıldıktan sonra devlet garantisinde olan mesleklerin tercih edildiği görülmektedir. Bu durum ailelerin genelinin orta ve alt ekonomik seviyede olması sebebiyle garantili bir işte çalışma düşüncesi ve öğrencilerin yaşadıkları bölgede değişik mesleklere ait bir rol modelin bulunmamasından kaynaklanıyor olabilir. Öğrencilerden iki tanesinin futbolculuk ve oyunculuk gibi arkadaşlarına göre farklı cevaplar vermiş olmasına neden olarak, popüler kültürün öğrencileri etkilemesi ve medyada gördükleri hayatlara özenmeleri gösterilebilir.