Merkezi Toplama Merkezi Kavramı

Merkezi Toplama Merkezleri (MTM) geri dönen ürünleri çabuk ve etkin bir şekilde alındığı

işleme merkezleridir. Geçmişte de kullanıldığına rastlanan bu merkezlerin sayısı, daha çok

perakendeci ve üreticinin, dönen ürünleri yönetmeye ve işlemeye daha çok kaynak ayırmaya

başlamasıyla artmıştır.

Bir merkezi sistemde, TL hattındaki tüm ürünler alınır, sınıflandırılır, işlenir ve sonraki

hedeflerine gönderilir. Bu sistem, TL akışıyla ilgili müşterilere mümkün olan en çok hacimde

işlem yapmak suretiyle bir fayda oluşturur. Aynı zamanda, belirli alanlarda uzmanlığı olan ve kullanılmış ürünler için en iyi gönderilme noktalarını belirleyen uzmanlar sayesinde,

ürünlerden elde edilen dönüş miktarlarının maksimize edilmesini sağlarlar.

Genellikle bir MTM şu şekilde çalışır: Perakendeci gönderilmiş ürünleri bir ya da daha fazla

MTM’ye gönderir. Eğer perakendeci, büyük ulusal veya uluslar arası bir firmaysa, birden

fazla MTM’ye gönderme olasılığı daha yüksektir. MTM’ye gelen ürünler işlemden geçirilmek

üzere toplanır. Genellikle, MTM, üretici ve perakendecinin de bilgilerinden faydalanarak, ürün için en uygun seçeneği belirler.

TTL sürecinin en önemli adımlarından biri sınıflandırma sürecidir. Bu süreç esnasında, çalışanlar, bir ürünün yeniden satılıp satılamayacağının ya da hurda olup olmayacağının

kararını verir. Ürünün gönderileceği en iyi lokasyonun seçimi, tersine lojistik hattındaki

ürünler için kritik önem taşır.

MTM, Tersine Lojistik stratejisinin önemli bir kısmıdır. Bu merkezler tersine akışa sipariş

gönderirler. Genellikle, bilişim sistemlerinin gelişimiyle ilgilidirler. Bir MTM’nin

işletilebilmesi için, firmanın bir TL sistemine sahip olması gerekmektedir.

MTM’ler aynı zamanda, ürünün satıldığı alandaki süreçleri de kolaylaştırırlar. Genellikle, bir

mağazalar zincirinde geri dönecek ürünün yollanacağı seçenekle ilgili tek ve belirlenmiş bir karar vermek zordur. Bu konuda müşteriye hizmet veren çalışanlar, doğru bir şekilde

eğitilmemiş, yeni veya dönüşlerle yeterince ilgilenmiyor olabilirler (Rogers ve Tibben-

MTM’lerin Tersine Lojistik ağına katabileceği değerler aşağıdaki gibidir (Rogers ve Tibben-

Lembke, 1998 ):

• Tutarlılık: Ürünleri MTM’lere göndermek, geri dönen ürünlerle ilgili seçeneklerde daha tutarlı kararlar verilmesine yardımcı olur. Çünkü süreçler standartlaştırılmıştır, hatalar

daha kolay tanımlanır ve engellenir. Genellikle, bir firma, MTM işleme modeline geçerse, dönüşlerin işlenme kalitesinde artış görülür.

• Alandan faydalanma: Perakende mağazalarının dönüşlere ayırmak için çok kısıtlı alanları

vardır. Genellikle, bir perakendeci, satmak için getirdiği ürünlere daha fazla yer ayırmak

ister ve satışı yapılmayacak olan ürünlere fazla bir alan ayırmak istemez.

• İşgücü kazançları: Dönüş işleme sürecinin merkezileştirilmesiyle, dönüşlerin işlenmesini

tamamlamak için ayrılan iş gücünde azalma görülür. Genellikle, MTM’deki uygun olarak

eğitilmiş bir çalışan, müşteri destek masasında kombine işlerle uğraşan birkaç çalışandan

daha kısa zamanda işlerini halledebilir.

• Taşıma maliyetleri: Birleştirmeyle tersine lojistikle ilgili taşıma maliyetlerinde düşüş

olacağı düşünülmektedir. Bir MTM modeliyle, bir perakendeci, palet ve daha az kutu

kullanarak, birleştirmeden faydalanabilir ve böylece maliyetlerini düşürebilir. Tamamen

merkezi olmuş bir sistemde ise, ürünlerin perakendecilerden merkezi tesislere taşınması

zorunluluğu ortaya çıktığından elde etme ve taşıma maliyetlerinde bir artış beklenebilir. Eğer bir ürün sadece atılacaksa, bu ürünü merkezi tesise göndermek, atılma maliyetlerini

arttırırken, kazançta herhangi bir artış sağlamaz. Bununla birlikte, maliyet avantajları,

elden çıkarma zamanındaki düşüşler ve MTM sisteminin uygulanması ile sağlanan gelir

artışları, hurda olacak bir ürünün taşınmasıyla oluşan maliyetlerden çok daha fazladır.

• Artan müşteri memnuniyeti: Üreticilerin bakış açısıyla, merkezi bir sistem müşteri

memnuniyetini arttırabilir. Merkezi sistem sayesinde uzlaşma hızı artabilir. Dönüşlerin

birleştirilmesiyle, üretici dönüş eğilimlerinden daha çabuk haberdar olabilir. Aynı

zamanda, iyi bir tersine lojistik yönetimi, müşteri sadakatini sağlamak için iyi bir

pazarlama stratejisi olabilir. İşlerin hızlı bir şekilde görülmesi, müşteri sadakatinin

arttırılmasına yardımcı olur.

• Elden çıkarma zamanını azaltma: MTM’ler tersine lojistik hattında hızlandırıcı bir etki yapabilirler. MTM uygulanmamış bir sistemde, perakendeciler mağazalardan dönüşleri

biriktirip, üreticilere düzenli olmayan aralıklarla, organize olmayan bir şekilde ve büyük yığınlar halinde gönderirler. Dönüşler, bir mağaza veya dağıtım merkezinin birinci önceliği

olmadığından, büyük miktarlarda biriktirilirler. Bu etkin olmayan strateji, geri dönen

ürünlerin çok fazla beklemesinden dolayı değerini kaybetmesine ve zarar görmesine neden

olabilir.

• Kalite problemlerinin izlenebilirliği: MTM sisteminin uygulanmasının avantajlarından biri de, birden fazla mağazadan dönüşler olacağından, kalite problemlerini izlemenin

kolaylaşmasıdır. Eğer, dönüşler iyi izlenirse, kayıtları tutulursa ve tedarikçi bilgileriyle

ilişkilendirilirse, ürün ve tedarikçi problemlerinin fark edilmesi hızlanacaktır. Böylece

firma, ürün kalitesini arttırıp maliyetleri düşürebilir.

• İleri ve tersine yönde lojistik: Dağıtım merkezlerinin ileri ve tersine yönde lojistik

faaliyetlerini bir arada çok iyi yürütemeyeceklerine dair genel bir kanı vardır. Bu problem, asıl iş alanına daha fazla odaklanmakla ilgili olabilir. Eğer dağıtım merkezi yöneticisi, İL

ile TL’nin etkin bir şekilde uygulanması arasında bir seçim yapmak durumunda kalırsa,

daha çok İL işlerine odaklanacaktır. Her durumda, yeni ürünlerin ileri yönlü akışı, dağıtım merkezlerinin sorumluluklarından biri olduğundan, dağıtım merkezi yöneticilerinin en

önemli önceliği olur.

• Muhasebe: İyi bir MTM’de bilgi sistemleri muhasebe ve diğer sistemlerle etkileşim

halinde olur. Teoride, satış yerleri bunu iyi yapmalıdır, ama çoğu bunu başaramazlar. Çoğu zaman, perakendeciler, normal perakendecilik süreçlerine odaklanırlar. MTM’ler perakendecileri destekler ve geri dönmüş ürünlerle ilgili elden çıkarma kararları daha hızlı

verilebilir.

Özetle, MTM’ler sayesinde elde edilebilecek faydalar şöyledir (Rogers ve Tibben-Lembke, 1998 ):

• Mağaza süreçlerinin kolaylaşması,

• Tedarikçilerle ilişkilerin gelişmesi,

• Dönüş envanter kontrollerinin daha iyi yapılması, • Envanter çevrimlerinin gelişmesi,

• Yönetim maliyetlerinde düşüş sağlanması,

• Mağaza seviyesindeki maliyetlerde düşüş sağlanması,

• Fire miktarında azalma,

• Perakendecinin çekirdek yetenek alanlarına (core competences) odaklanabilmesi,

• Bertaraf miktarlarında azalma,