2.1. MĠLLETVEKĠLLERĠNĠN BĠYOGRAFĠLERĠ
3.1.7. Mehmet Muhlis Ete’nin TBMM’deki Siyasi Faaliyetleri
Mehmet Muhlis Ete, TBMM Genel Kurulu’nda milletvekili olarak 10 değiĢik konuda 10 konuĢması, Ekonomi ve Ticaret Bakanı olarak 30 değiĢik konuda 50 konuĢması, ĠĢletmeler Bakanı olarak 13 değiĢik konuda 23 konuĢması, toplam 53 değiĢik konuda 83 konuĢması vardır.740 Ġncelemeler sonucunda Ete’nin herhangi bir kanun teklifine veya takririne rastlanılmamıĢtır.
3.1.7.1. TBMM Genel Kurul Konuşmaları
DP Tekirdağ Milletvekili ġevket Mocan 30 Haziran 1950 Cuma günü Meclis’te “1950 yılında Sümerbank Genel Müdürlüğünce CHP’ye yapılan bağıĢ miktarı ile memurlara verilen primin indirilmesi sebeplerine dair sorusuna” ĠĢletmeler Bakanı Mehmet Muhlis Ete’nin sözlü cevabı olmuĢtur. ġevket Mocan, ĠĢletmeler Bakanı’na beĢ tane sual sormuĢtur. Bu sorular genel olarak CHP’ye hangi fabrikaların ne kadar bağıĢ yaptığı ve bu bağıĢların neye istinaden yapıldığı durumunu kapsamaktadır.741
739 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 8, Toplantı: 1, BirleĢim: 94, 25.6.1951, s. 346. 740 Öztürk, a.g.e., s. 61.
741 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 1, Toplantı: Olağanüstü, BirleĢim: 15, 30.6.1950, s.
153
Soruları cevaplandırmak için Ete söz almıĢtır. KonuĢmasında, Sümerbank Genel Müdürlüğü’nün 20 Ocak 1950 tarihinde CHP’nin ĠĢ Bankası hesabına 50.000 lira yatırıldığına, bundan ayrı olarak Halkevlerinin açılıĢ yıldönümü münasebetiyle 30 Ocak 1950 tarihinde ise Sümerbank’ın 10.000 liralık bir ödenek verdiğini bu bağlamda toplamda 60.000 lira CHP’ye verildiğini açıklamıĢtır.742
DP Bursa Milletvekili Mithat San 3 Temmuz 1950 Pazartesi günü Meclis’te “Sakarya Nehri üzerindeki Sarıyar mevkiinde kurulacak hidro-elektrik santrali hakkında Bayındırlık, ĠĢletmeler ve Maliye Bakanlıklarından olan sorusunu” ĠĢletmeler Bakanı Mehmet Muhlis Ete’ye yöneltmiĢtir. San, burada yurt kalkınması meselesiyle ilgili olarak Sarıyer Nehri üzerindeki hidroelektrik santrali hakkında teknik, ekonomik ve mali durum hakkında Ete’den izahat istemiĢtir.743 Ete, bu konu hakkında Ģunları ifade etmiĢtir: “Yapılan uzun araştırma ve tetkikler neticesinde Kuzey-Batı Anadolu bölgesi enerji ihtiyacının Sakarya Nehri üzerinde Sarıyar Boğazı denilen yerde inşa edilecek bir hidroelektrik santrali ile karşılanabileceği ve ayrıca Çatalağzı elektrik santralinden de istifade edileceği neticesine varılmıştı. Marshall Yardım plânından temin edilecek meblâğlar ile inşası kararlaştırılan bu tesisler için ilk bir ihzari aplikasyon mektubu 28 Mart 1949 tarihinde E. C. A. Ankara Misyonu Başkanlığına Devlet Bakanlığı tarafından tevdi edilmiş ve ayrıca Bakanlar Kurulunun 18.5.1949 tarihli kararı ile bu enerji programının tatbiki hususu onaylanmıştı. Bu eser Türk - Amerikan İş birliğinin en müspet bir eseridir. Bu
eser Milletvekili arkadaşlarımın tahrik ve teşvikiyle meydana gelmiş bir eserdir.”744
DP Aydın Milletvekili ġevki Hasırcı 13 Kasım 1950 Pazartesi günü “Japonya ve Ġtalya’dan memleketimize ithal edilen mensucat hakkındaki sorusuna” ĠĢletmeler Bakam Mehmet Muhlis Ete sözlü olarak cevap vermiĢtir. Aydın Milletvekili; 1947’de Japonya ve Ġtalya’dan gelen mensucatın miktar ve fiyatı itibariyle toplam ne kadar olduğu, elde edilen emtianın satıĢ fiyatı, satın alınanlar için gönderilen heyete ne kadar ücret ödendiği, bu alıĢveriĢin ülkemize ne kadara mal olduğu gibi sorular
742 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 1, Toplantı: Olağanüstü, BirleĢim: 15, 30.6.1950, s.
313-314.
743 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 1, Toplantı: Olağanüstü, BirleĢim: 16, 3.7.1950, s.
337.
744 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 1, Toplantı: Olağanüstü, BirleĢim: 16, 3.7.1950, s.
154
yöneltmiĢtir. Muhlis Ete, ilk suale sayısal veriler ile cevap verdikten sonra Japon bezlerinin metresinin fiyatı 97 ile 157 kuruĢ arası, Ġtalyan bezlerinin ise 132 ile 784 kuruĢ arasında olduğunu belirtmiĢtir. Devamında ise Japonya’ya gönderilen heyete 80.804 lira ve Ġtalya’ya gönderilen heyete ise 25.526 lira olduğunu ifade etmiĢtir. Son olarak ise bu ithalatlardan belli dönemlerde kâr, belli dönemlerde ise zarar edildiğinden bahsetmiĢtir.745
DP Aydın Milletvekili ġevki Hasırcı 13 Kasım 1950 Pazartesi günü, “Sümerbank tarafından yabancı memleketlere sipariĢ edilen malzeme hakkındaki” sorusunu ĠĢletmeler Bakanı Mehmet Muhlis Ete ile Ekonomi ve Ticaret Bakanı Zühtü Hilmi VelibeĢe’ye yöneltmiĢtir. Bu sorular genel olarak memlekette yapılması gereken tesisler için Sümerbank tarafından yabancı memleketlere sipariĢ edilip halen alınmayan malzemelerin bedelleri, bu malzemelerin yurda gelip gelmediği, bu mallar için ne kadar para ödendiği gibi durumları kapsamaktadır. Ete sualleri cevaplandırmak için kürsüye gelmiĢtir. KonuĢmasında, henüz teslim alınmayan malların değerinin 30.500.000 lira olduğunu, sevk edilemeyen malzeme tutarının 600.000 lira olduğu ve bazı malların nakliye ücretinin de 30.000 lira olduğunu açıklamıĢtır.746
DP Zonguldak Milletvekili Abdürrahman Boyacıgiller 27 Kasım 1950 Pazartesi günü, “Memlekette her gün biraz daha artan iĢsizlik hakkında BaĢbakanlıktan sözlü sorusu” olmuĢtur. Milletvekilin soruları genel itibariyle iĢsizlik sorunu ve milletin kalkınması ile ilgiliydi. Mehmet Muhlis Ete, bu suallere karĢı Ģunları ifade etmiĢtir: “Evvelemirde şunu söyleyeyim ki sayın arkadaşımızın milli kalkınma planıyla ilgili sualleri memleket ekonomisinin bütün davalarına taallûk etmektedir. İşsizlik, mesken buhranı, iskân meselesi, zirai ve sınai kalkınma, fiyat politikası, rakip memleketler mahsullerinin durumu, adli ıslahat ve köy kalkınması gibi mevzuların her biri ayrı ayrı bakanlıkları alakadar edecek politikalardır. Gerek mevcut teşkilât gerekse ihtiyaca göre vücuda getireceğimiz teşkilat memleketin sosyal ve iktisadi kalkınmasıyla alâkadar olan çalışmalar yapmakla mükelleftirler. Hükümetimiz bu
745 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 2, Toplantı: 1, BirleĢim: 5, 13.11.1950, s. 74-75. 746
155
planlı faaliyetlerden Meclisi zaman zaman haberdar edeceğinden emin
olabilirsiniz.”747
DP Çorum Milletvekili Ahmet BaĢıbüyük 8 Aralık 1950 Cuma günü, “Sümerbank fabrikalarında imal olunan pamuklu mensucat ve iplik ile bazı cins sacların satıĢ Ģekli ve fiyatları hakkındaki sorusunu” ĠĢletmeler Bakanı Mehmet Muhlis Ete ve Ekonomi ve Ticaret Bakanı Zühtü Hilmi VelibeĢe’ye yöneltmiĢtir. Çorum Milletvekili bu ürünlerin ticaretinin nasıl gerçekleĢeceği hakkında birtakım sualler sormuĢtur. Ete, bu suallere karĢı Sümerbank fabrikalarının nasıl iĢlediğini ve eldeki stokların nasıl elden çıktığını anlatmıĢtır.748
DP Tokat Milletvekili Mustafa Özdemir 15 Aralık 1950 Cuma günü Meclis’teki, “Pamuklu, mensucat fiyatlarındaki artıĢ sebeplerine, Sümerbank’ın ithal ettiği mallarla kendi mamullerini ne suretle satıĢa arz ettiğine ve pamuklu mensucat ithaline konulan tahditlere dair sorusunu”, Ekonomi ve Ticaret Bakanı Zühtü Hilmi VelibeĢe ve ĠĢletmeler Bakanı Mehmet Muhlis Ete sözlü olarak cevap vermiĢlerdir. Ete’nin, bu suallere cevabı Ģu Ģekilde olmuĢtur: “Pamuklu fiyatlarının artışı, pamuk ihracatının serbest bırakılmasından değil, dünya fiyatlarının yükselmiş olmasındandır. Bütün dünyada pamuk fiyatları azami derecede yükselmiştir. Bizim memleketimizin pamuk mahsulü takriben 120.000 tondur. Memleket ihtiyacı 38.000 ton kadar bir şeydir. Bundan artakalan kısım daima harice gitmek zaruretinde kalır. Fabrikalarımız bu kısımdan hisselerine düşen stokları yapmışlardır. Yünlü
fiyatlarının da yükselmesinin sebepleri dünya fiyatlarındaki yükselmedir.”749
DP Amasya Milletvekili Kemal Eren 15 Ocak 1951 Pazartesi günü “Turhal ġeker Fabrikasının geniĢletilmesi hususunda ne düĢünüldüğüne dair BaĢbakanlıktan olan sorusunu” ĠĢletmeler Bakanı Mehmet Muhlis Ete’ye yöneltmiĢtir. Kemal Eren, son zamanlarda fabrikanın çalıĢma imkânlarının azalması, fabrika ve istasyonlara uzaklık gibi nedenlerden dolayı köylünün pancar ekiminde sıkıntı yaĢaması üzerine bu sorunların çözümü için ĠĢletmeler Bakanından bilgi istemiĢtir. Bunun üzerine Ete Ģunları ifade etmiĢtir: “Turhal Fabrikamızın ekim sahaları 1939’da 9 bin hektar iken
747 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 2, Toplantı: 1, BirleĢim: 11, 27.11.1950, s. 208-209. 748 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 8, Toplantı: 1, BirleĢim: 16, 8.12.1950, s. 102-103. 749
156
son yıllarda 14 bin hektara varmıştır. Turhal Fabrikası başlangıçta günde bin ton pancar işlemek üzere tesis edilmiş sonradan pancar ekimine karşı talep arttıkça tedricen yapılan ilavelerle 1500 ton, 1800 ton ve son yıllarda da 2000 ton işleme kapasitelerine yükseltilmiştir. Bugünkü yayılmış olduğu pancar sahalarından elde edilen ve toprak bakımı, gübreleme ve sulama sayesinde gittikçe artma istidadında bulunan 300 bin ton kadar pancarı işleyebilmek için forse ve tehlikeli şartlarla çalışmakta olan Turhal Fabrikasının yeni pancar sahalarına açılabilmek maksadıyla
genişletilebilmesi ancak yeniden tesisiyle mümkündür.”750
DP Zonguldak Milletvekili Abdürrahman Boyacıgiller 15 Ocak 1951 Pazartesi günü Meclis’teki “Tarım aletleri fabrikaları ve orman sanayii kurulması için ne gibi tedbirler alındığına dair Devlet Bakanlığı ile Tarım ve ĠĢletmeler Bakanlıklarından olan sorusuna” Tarım Bakanı Nihat Ġyriboz ve ĠĢletmeler Bakanı Mehmet Muhlis Ete sözlü olarak cevaplamıĢlardır. Bu suale karĢılık Ete Ģunları ifade etmiĢtir: “Karabük’te demir ve çelik fabrikamız vardır. Bu fabrika üçte bir nispetinde memleketin ihtiyacını karşılamaktadır. Bugünkü ithal güçlüğü karşısında bu üçte bir nispeti artmıştır. Derhal şunu da söyleyeyim ki, bu fabrika tam manasıyla iktisadi bir şekilde kurulmamış olması dolayısıyla fabrikada istediğimiz tenevvü yaptırmak mümkün değildir. Hakikaten bu fabrikayı iktisadi bir şekilde çalıştırmak için en ziyade kendi yapacağı işler üzerinde teksifi faaliyet ettirmek daha doğru olur.
Nitekim biz de bu yolda yürümekteyiz.”751
Ete, bunun dıĢında hava kurumu fabrikaları ve Ankara’daki iĢletmelerden de bahsetmiĢtir.752
DP Ġzmir Milletvekili Abidin Tekön 19 Ocak 1951 Cuma günü Meclis’teki “Ġzmir Halkapınar mevkiinde kurulmakta olan Sümerbank Mensucat Fabrikasının hudutları dâhilinde bulunan Ģahıslara ait arazi ile sabun imalathanesinin muhtevi bulunduğu arazinin ne suretle satın alındığına dair olan sorusuna” ĠĢletmeler Bakanı Mehmet Muhlis Ete’nin sözlü cevabı olmuĢtur. Ete, bu suale Ģöyle cevap vermiĢtir: “Halkapınar Fabrikası için lüzumlu görülen arsaların pazarlığa esas teşkil edecek kıymetleri hakkında bir fikir edinmek için belediye marifetiyle kıymetlerinin takdir ve tespiti cihetine gidilmiş ise de belediyece takdir edilen bedeller mal sahiplerini
750 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 4, Toplantı: 1, BirleĢim: 30, 15.1.1951, s. 204-205. 751 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 4, Toplantı: 1, BirleĢim: 30, 15.1.1951, s. 201. 752
157
tatmin etmemiş ve hatta belediyece takdiri kıymet için araziyi görmek, ölçmek gibi mahallinde yapılan faaliyetler arsa sahipleri için fiyat yükseltmede mühim bir amil olmuştur. Kıymetleri belediyece takdir edilen arsalardan birkaçı müstesna diğerleri
daima belediyece takdir edilen kıymetlerin fevkinde satın alınabilmiştir.”753
DP Zonguldak Milletvekili Hüseyin Balık 22 Ocak 1951 Pazartesi günü Meclis’teki “Zonguldak Limanı hakkında BaĢbakanlıkla ĠĢletmeler Bakanlığı’ndan olan sorusuna” ĠĢletmeler Bakanı Mehmet Muhlis Ete’nin sözlü cevabı olmuĢtur. Zonguldak Milletvekili, Zonguldak Limanı ihalesi ile ilgili birtakım sorular yöneltmiĢtir. Ete ise bu suallere gereken cevabı vermiĢ ve daha sonra Ģunları ifade etmiĢtir: “Bugün için Zonguldak Liman inşaatının portesi aşağı yukarı 29 milyon lira ve liman ve ekipman içinde 15 milyon lira tutmaktadır. Demek oluyor ki, Zonguldak Limanı inşaatı ekipmanları ile beraber bu memlekete 45 milyon liraya mal
olacaktır.”754
DP Zonguldak Milletvekili Abdürrahman Boyacıgiller 14 ġubat 1951 ÇarĢamba günü Meclis’teki “Zonguldak, Karabük, Filyos’ta kömür iĢletmelerinde çalıĢmakta olan maden amelelerinin çeĢitli yönlerden bugünkü durumları ile grev hakkı, ĠĢçi Bulma Kurumları, Amele Birliğinin bugünkü çalıĢma ve muhasebe sistemi, iĢçi ve iĢ verme sendikaları, iĢçi ücretleri, iĢsizlik iĢçi ve ihtiyarlık sigortaları hakkında ne düĢünüldüğüne dair ÇalıĢma, ĠĢletmeler ve Ekonomi ve Ticaret Bakanlıklarından olan sorusuna” ÇalıĢma Bakanı Hulusi Köymen ve ĠĢletmeler Bakanı Mehmet Muhlis Ete’nin sözlü cevapları olmuĢtur. Ete kendisini ilgilendiren sorulara gerekli izahatı Ģöyle vermiĢtir: “Yüksek Heyetinizce malum olduğu veçhile İşçi Sigortaları Kurumu tarafından işçilere yapılan sosyal yardımlar, bu birlik tarafından mensuplarına yardım yapılmasına mani değildir. Bununla beraber işçi sigortalarının her gün inkişaf etmekte olması ve bu arada sendikaların da mensuplarına yardımlar yapmakta bulunmaları muvacehesinde bunlarla birlik yardımları arasında ahenk sağlanması gayenin daha mükemmel surette istihsali bakımından ehemmiyet iktisap eylemiş ve bu maksatla Amele Birliğinin Çalışma Bakanlığınca devralınmasına teşebbüs olunmuştur. Devir muamelesi tamamlandıktan sonra birlik statüsünün ıslah
753 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 4, Toplantı: 1, BirleĢim: 32, 19.1.1951, s. 280. 754
158
olunarak bugünkü ihtiyaçlara daha uygun hale getirilmesini biz de lüzumlu mütalâa
etmekteyiz.”755
27 ġubat 1951 Salı günü “ĠĢletmeler Bakanlığı 1951 Yılı Bütçesi” münasebetiyle ĠĢletmeler Bakanı Mehmet Muhlis Ete bir konuĢma gerçekleĢtirmiĢtir. Ete, konuĢmasının en baĢında Hükümetin Devletçilik politikası üzerinde durmuĢ ve ilkelerini sıralamıĢtır. Daha sonra Sümerbank içindeki stokların ihtiyaca göre nasıl bir Ģekilde elden çıkarıldığını açıklamıĢtır. KonuĢmasının sonlarına doğru ise ülke içindeki fabrikaların faaliyetleri üzerinde durmuĢtur.756
DP Zonguldak Milletvekili Suat BaĢol, 11 Nisan 1951 ÇarĢamba günü Meclis’teki “Zonguldak Ticaret ve Ekonomi Müdürlüğü ile Maden Umum Müdürlüğü mühendis kadrolarının takviyesi için bir tedbir düĢünülüp düĢünülmediğine dair sorusuna” Ekonomi ve Ticaret Bakanı Mehmet Muhlis Ete’nin sözlü cevabı olmuĢtur. Ete Ģunları ifade etmiĢtir: “Bu kadrolar ihtisas kadrolarıdır, buraya tayin edilecek kimselerin mütehassıs ve tecrübeli kimseler olması iktiza eder. Fakat bugünkü şartlar altında maalesef aradığımız elemanı bulamamaktayız. Çünkü bu kimseler ya hususi sahalara gitmektedirler veyahut da iktisadi teşekküllere geçmektedirler. Vekâletin baremi onları tatmin etmeye müsait değildir. Bunun için Bakanlığımız, diğer Bakanlıklar gibi, bir meslek baremi düşünmekte ve hele bu gibi yerlere kıymetli arkadaşlarımızı, daha fazla imkân vermek suretiyle, getirmeyi göz önünde
bulundurmaktadır.”757
DP Zonguldak Milletvekili Abdürrahman Böyacıgiller 27 Nisan 1951 Cuma günü Meclis’teki “Karadeniz kıyıları halkının verimli sahalara iskân edilmesi, meyvecilik ve dokumacılık iĢleriyle geçimlerinin sağlanması hakkındaki sorusuna” Ekonomi ve Ticaret Bakanı Mehmet Muhlis Ete ve Tarım Bakanı Nedim Ökmen’in sözlü cevapları olmuĢtur. Ete, verdiği cevapta, il il teknisyenleri gezdirmek suretiyle dokumacılıkla ilgili kurslar açma faaliyetinde olduklarını ve Ziraat Bankası’ndan da gerekli kredileri sağladıklarını da ifade etmiĢtir.758
755 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 5, Toplantı: 1, BirleĢim: 33, 14.2.1951, s. 161. 756 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 5, Toplantı: 1, BirleĢim: 33, 27.2.1951, s. 1121-1123. 757 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 6, Toplantı: 1, BirleĢim: 63, 11.4.1951, s. 168. 758
159
CHP Mardin Milletvekili Mehmet Kâmil Boran 30 Nisan 1951 Pazartesi günü Meclis’teki “Pakistan’dan buğday satın almak üzere Hükümet namına temasta bulunmak için bir milletvekilinin görevlendirildiği hakkındaki haberin doğru olup olmadığına dair BaĢbakanlıktan olan sorusuna” Ekonomi ve Ticaret Bakanı Mehmet Muhlis Ete’nin sözlü cevabı olmuĢtur. Mardin Milletvekili bu durum ile ilgili altı tane soru yöneltmiĢtir. Bunlar genel olarak bir vekilin buğday almak için Pakistan’a gönderilip ancak sonuç almadan geri döndüğü hakkında, bu haberin doğruluğu ve gönderilen milletvekiline yapılan masrafların ne kadar olduğu ile ilgilidir. Bu sualler üzerine Ete, kürsüye gelmiĢtir. KonuĢmasında bu haberin doğru olduğunu ve gönderilen vekilin orada 38 gün kaldığını ihtiyaçlarının giderilmesi için ise 6.000 lira verildiğini açıklamıĢtır.759
CHP Trabzon Milletvekili Cahid Zamangil 30 Nisan 1951 Pazartesi günü Meclis’teki “Ġthal edilecek buğdayların miktar ve fiyatları ile mukavele Ģartları arasında arpa ihracının mevcut olup olmadığına ve un paçalında değiĢiklik yapıp yapılmayacağına dair sorusuna” Ekonomi ve Ticaret Bakanı Mehmet Muhlis Ete sözlü olarak cevap vermiĢtir. KonuĢmasında ülke içindeki buğday sıkıntısının giderilmesi için bazı ülkelerden buğday ihraç ettiklerini ve paçal konusunda de ekmeğe daha fazla çavdar katarak tasarruf elde ettiklerini açıklamıĢtır.760
14 Mayıs 1951 Pazartesi günü “Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından hariçten ithal olunan hububat ve unlarla bunların naklinde kullanılacak çeĢitli kap ve malzemenin Gümrük ve Rıhtım Resmiyle diğer resim, vergi ve harçlardan muafiyeti hakkında Kanun tasarısı ve Ticaret, Maliye ve Bütçe Komisyonları raporları” Meclise sunulmuĢtur. Bunun üzerine ĠĢletmeler Bakanı Mehmet Muhlis Ete bir konuĢma gerçekleĢtirmiĢtir. KonuĢmasında kısaca Ģunlara değinmiĢtir: “Gemilerle buğdaylar gelirken bir takım bölmelerden bazı kap ve çuvallarda geliyor. Bunlar gayet küçük çuvallardır, Ofis tarafından satılması kabil değildir. Bu küçük kap ve çuvalları satmak Ofis için bir mesele teşkil ediyor. Komisyonda arkadaşlar sordular, uzun
759 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 6, Toplantı: 1, BirleĢim: 70, 30.4.1951, s. 375-376. 760
160
boylu konuştuk ve neticede tasarının bu şekilde gelmesinin daha muvafık olacağını
tespit ettik.”761 Müzakeresi yapılan bu kanun Meclis’te kabul edilmiĢtir.762
DP Denizli Milletvekili Fikret BaĢaran 18 Mayıs 1951 Cuma günü Meclis’teki “Milli Savunma ihtiyacını sağlamak ve yağ fiyatlarında bir istikrar yaratmak için 1949 yılı sonlarında Diyarbakır’dan satın alınan sade yağın bugünkü maliyet ve vasıfları ile miktarına ve yüksek fiyatla satın alınmasından gelen maddi zarar hasebiyle suçlular hakkında tahkikata tevessül edilip edilmediğine dair sorusuna” Ekonomi ve Ticaret Bakanı Mehmet Muhlis Ete’nin sözlü cevabı olmuĢtur. Ete, bu sorulara maddeler halinde uzunca cevaplamıĢ ve son olarak Ģunları ifade etmiĢtir: “Şimdi bunu ne şekilde satacağız, bunun üzerindeyiz. Henüz netice alınmış değildir. Tetkiklere devam etmekteyiz. Binaenaleyh neticeye göre hüküm vermek lazımdır. Bu meseleyi yalnız biz değil, aynı zamanda İktisadi Devlet Teşekküllerinin Umumi Heyeti namına murakabe eden Murakabe Kurulu da arka arkaya verdiği iki raporda objektif bir
surette tespit etmiştir, Ofis bu yağ işiyle iştigal edemez, demiştir.”763
DP Kastamonu Milletvekili ġükrü Kerimzade 25 Mayıs 1951 Cuma günü Meclis’teki “Ġthalatta menĢe Ģahadetnamelerinin konsolosluklarımıza tasdik ettirilmesi mecburiyetinin ne gibi bir sebebe istinat ettiğine ve bu usulün devam ettirilip ettirilmeyeceğine dair sorusuna” Ekonomi ve Ticaret Bakanı Mehmet Muhlis Ete’nin sözlü cevabı olmuĢtur. Ete, bu suale karĢı Ģunları ifade etmiĢtir: “İthal mallarından menşe şahadetnamesi arandığı müddetçe, bu şahadetnamelerin ihtiyaca salih bir vesika mahiyetinde olmasını teminen bunların konsolosluklarımızca tasdikli bulunmasını aramak zaruretini kabul etmek lazım gelir. Hakikaten ihtiyaca uygun mudur ve bunda faydai ameliyeler var mıdır bu ticaret politikasında ayrıca
münakaşa değer bir mevzudur.”764
DP Kastamonu Milletvekili ġükrü Kerimzade 25 Mayıs 1951 Cuma günkü “Petrol ve Toprak ofislerinin bugünkü teĢekkül Ģekilleri ile faaliyetlerine, teĢkilat ve kadrolarının ıslahı hakkında ne düĢünüldüğüne dair sorusuna” Ekonomi ve Ticaret
761 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 7, Toplantı: 1, BirleĢim: 76, 14.5.1951, s. 236. 762 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 7, Toplantı: 1, BirleĢim: 77, 16.5.1951, s. 305. 763 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 7, Toplantı: 1, BirleĢim: 78, 18.5.1951, s. 342-345. 764
161
Bakanı Mehmet Muhlis Ete sözlü olarak cevaplamıĢtır. Ete, Ģunları söylemiĢtir: “Bildiğiniz gibi Petrol Ofisi Milli Korunma Kanunu’na müsteniden 103 sayılı Koordinasyon kararı ile kurulmuştur. 10 seneden beri faaliyette bulunmaktadır. Petrol Ofisinin tesisinde maksat, diğer ecnebi şirketlerinin yanında Türkiye’ye petrol ve sair akaryakıt maddelerini temin etmektir. Bu şirketlerin yanında böyle bir amme müessesesinin mevcut oluşunun sebebi petrol fiyatlarının tanzimidir. Toprak Mahsulleri Ofisi memleketin birçok yerlerine dağılan ve bir taraftan üreticinin, diğer taraftan tüketicinin menfaatlerini katmaya mecbur olan bir teşekküldür. Toprak Mahsulleri Ofisi, bilhassa bugünkü merkez teşkilatı ile biraz büyütülmüş bir teşekküldür. Bu teşekküllerde çalışan arkadaşlar herkesten ziyade mağdurdurlar. Biz bu teşekküllere daha fazla kuvvet ve daha fazla hareket serbestisi vermek için arkadaşlarımızı her şeyden evvel itimat ve bir istikrar havası içerisinde çalıştırmak istiyoruz.”765
DP Tekirdağ Milletvekili Zeki Erataman 4 Haziran 1951 Pazartesi günkü “DıĢ memleketler hububat mahsulünün bu seneki vaziyetine, hububat ve bakliyatın bizdeki fiyatlarıyla dıĢ piyasalar fiyatlarına, Toprak Mahsulleri Ofisinin alım ve stok vaziyetine ve satın alınacakların fiyatlarının tespit edilerek bir an evvel ilanına dair BaĢbakanlıktan olan sorusuna” Ekonomi ve Ticaret Bakanı Mehmet Muhlis Ete’nin sözlü cevabı olmuĢtur. Ete, dünya hububat fiyatlarının bugünkü seyrinin bizim fiyatlarımıza oranla düĢük olduğunu, büyük bir tüketici kitlesinin gıda maddesini