Mehmet Kadri Bey’in Meclis Faaliyetleri 54 

I. Yasama dönemi içerisinde ilgili bakanlığa 2 sözlü soru yönelten Mehmet Kadri Bey’in soruları cevaplanmıştır. Meclisteki diğer milletvekillerinin hazırlamış olduğu 21 ortak takrir ve teklifte imzası tespit edilen Mehmet Kadri Bey; Meclis tarafından 4 defa izinli sayılmıştır.

       295 _{TBMM ZC, D. 1, C. 1, s. 194.} 296 _{TBMM ZC, D. 1, C. 1, s. 194.} 297 _{TBMM ZC, D. 1, C. 4, s. 75.} 298 _{TBMM ZC, D. 1, C. 7, s. 321.} 299 _{TBMM ZC, D. 1, C. 15, s. 116.}

4.3.1. Mehmet Kadri Bey’in Mecliste Almış Olduğu Görevler ve Grup Üyelikleri

Mehmet Kadri Bey’in TBMM çatısı altında almış olduğu görevlere bakıldığında; 2. yasama yılında 4. Şube Üyeliği300_{, 2. yasama yılında Tetkik Encümenliğine}301_{, 3.} yasama yılında 5. Şube Üyeliği302_{, 4. yasama yılında 2. Şube Üyeliği}303 _{görevlerinde} bulunduğu tespit edilmiştir. Mecliste Birinci Grup içerisinde yer almıştır304_.

4.3.2. Mehmet Kadri Bey’in Kanun Teklifleri ve Takrirleri 4.3.2.1. Sual Takrirleri

- Lozan Konferasındaki Barış Teklifleri Üzerinde Hariciye Vekili İsmet Paşa’dan Suali

Meclis’in 4 Mart 1923 tarihli oturumunda Mehmet Kadri Bey, barış teklifleri üzerine Hariciye Vekili İsmet Paşa’ya sual takriri vermiştir. İsmet Paşa’nın yanıtı ise böyle bir şeyin mevzubahis olmadığını Heyeti Vekile’nin de buna dair bir talimat vermediğini dile getirmiştir. Vazifesinin Musul vilayetini ele geçirmek olduğunu bunun için çalıştığını beyan etmiştir305_.

Sual

Musul vilayetininbir sene zarfında İngiltere ile aramızda müzakere ve hal edilemediği takdirde Cemiyeti Akvama havale edilmesi hususunda Heyeti Vekile tarafından zatı alilerine salahiyet verilmiş idi?

İSMET PAŞA- Evvelce böyle bir şey mevzuubahis olmamıştır. Heyeti Vekile de buna dair bir talimat vermemiştir. Ne salâhiyet vermiştir. Ne de mevzuubahis etmiştir. Vazifem Musul vilâyetini istihsal etmekti, bunun için çalışmıştım.

- Siird Mutasarrıflığından Uzaklaştırılan Münib Bey Hakkında Dâhiliye Vekâletinden Sual Takriri

Meclis’in 7 Ocak 1922 tarihli oturumunda Mehmet Kadri Bey, Siird Mutasarrıflığından azledilen Münib Bey Hakkında Dâhiliye Vekâletine sual takriri vermiştir. Gündeme alınan bu sual takriri Dâhiliye Vekâletine gönderilmiştir306_{. 1} Nisan 1922 tarihli meclis oturumunda Dâhiliye Vekili Fethi Bey imzasıyla gönderilen

       300 _{TBMM ZC, D.1, C. 9, s.18.} 301 _{TBMM ZC, D.1, C. 16, s. 209.} 302 _{TBMM ZC, D. 1, C. 18, s. 22} 303 _{TBMM ZC, D.1, C. 28, s. 20.} 304 _{Demirel, s. 262.} 305 _{TBMM GZC, D.1, C. 4, s. 80.}  306 _{TBMM ZC, D. 1, C. 16, s. 4.}

yazıda Münib Bey’in Siirt’te muvaffak olamadığını onun yerine başka bir zatın tayininin daha uygun olacağını, Münib Bey’in mutlaka azledilmesi gerektiğine dair cevap verilmiştir ve Münib Bey’in Hakkâri Mutasarıflığına tayin edildiğine dair cevap verilmiştir307_.

Münip Beyin Hakkâriye tâyinini Van valisi arzu etti. Ve orada bulunan Ömer Fevzi Efendinin hastalığından naşi tâyini iktiza etti. Sonra mebus arkadaşlardan da birçokları Münib Bey hakkında hüsnü şahadette bulundu. Ben de onu Hakkâri mutasarrıflığına tâyin ettim. Münib Beyin azli vâki olan işrat üzerinedir. Yoksa kendisine vâki olan başka türlü isnadat üzerine değildir. Ondan sonra kendisini derhal Hakkâri'ye tâyin ettik.

Dâhiliye Vekili Fethi B.

4.3.2.2. Diğer Milletvekilleriyle Kendisinin Bulunduğu Ortak Takrir ve Teklifleri

-Erzurum Mebusu Salih Bey İle rüfekasının, muhacirin tarafından verilen istidaların merbuten takdim edildiğine ve bu muhacirlerin memleketlerine sevkine dair takriri308_. -Malatya Mebusu Lûtfi Beyle Rüfekasının, Büyük Millet Meclisi azası harcırahlarından yüzde kırk tenzilât yapılması esbabının tenvir edilmesine dair takriri309_.

-Çorum Mebusu Fuat Bey ve rüfekasının, icra vekilleri intihabına dair kanunun tadili

hakkında teklifi kanunisi310_.

-Erzurum Mebusu Mustafa Durak Beyle Arkadaşlarının ve Muş Mebusunun, muhacirlerin bir an evvel yurtlarına sevklerine dair takrirleri311_.

-Bitlis Mebusu Yusuf Ziya Beyle arkadaşlarının muhacir ve mültecilerin askerliklerine dair kanun teklifi312_.

-Saruhan Mebusu İbrahim Süreyya Beyle 62 arkadaşının, Başkumandan Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine gazilik unvanı verilmesine ve müşirlik rütbesi tevcih edilmesine dair kanun teklifi 313_.        307 _{TBMM ZC, D. 1, C. 18, s. 468, 469.} 308 _{TBMM ZC, D. 1, C. 3, s. 402.} 309 _{TBMM ZC, D. 1, C. 3, s. 503.} 310 _{TBMM ZC, D. 1, C. 5, s. 291.} 311 _{TBMM ZC, D. 1, C. 10, s. 419-420.} 312 _{TBMM ZC, D. 1, C. 11, s. 27.} 313 _{TBMM ZC, D. 1, C. 12, s. 263-264.}

-Aydın Mebusu Esad Efendi ile arkadaşlarının, hiyaneti vataniye mücrimininden bir

kısmının affı hakkındaki kanun teklifleri üzerine adliye encümenince tanzim edilmiş olan mazbatanın ruznameye alınması hakkında takriri314_.

-Karahisarı Sahib Mebusu Mehmed Şükrü Bey’in, Hiyaneti Vataniyeden Dolayı Fe’ran Zimethal Olanların Afları Hakkında Kanun Teklifi, Canik Mebusu Nafiz Bey’in İstiklal Mahkemeleri, Mahakimi Nizamiye ve Divanı Harbler tarafından hiyaneti vataniyeden dolayı mahkûm edilen fe’ran zimethal eşhasın aflarına dair kanun teklifi315_.

-Burdur Mebusu Mehmed Akif Beyle arkadaşlarının, İstanbul’daki fezahati ahlakıyeye

Karşı Büyük Millet Meclisince bir beyanname neşredilmesine dair takriri316_.

-Bitlis Mebusu Yusuf Ziya Beyle 75 refikinin heyeti umumiye içtimainin dört ay olmasına ve saireye dair kanun teklifi317_.

-Lazistan Mebusu Ziya Hurşit Bey ve arkadaşlarının 18 madde üzerine Adliye Vekâletinden istizah takriri318_.

-Lazistan Mebusu Ziya Hurşit Beyle arkadaşlarının, 18 madde üzerine Adliye

Vekilinden istizah takriri ve Adliye Vekili Refik Şevket Beyin cevabı319_.

-Kastamonu Mebusu Abdülkadir Kemali Beyle arkadaşlarının, Meclisin Ankara'dan

başka bir mahalle nakli hakkındaki 115 imzalı takrirleri320_.

-Sinob Mebusu Dr. Rıza Nur Beyle 78 Arkadaşının, Osmanlı İmparatorluğunun

münkariz olduğuna ve yeni Türkiye Hükümetinin onun vârisi bulunduğuna ve makamı hilâfetin esaretten kurtulacağına dair takriri321_.

-Sinop Mebusu Dr. Rıza Nur Beyle arkadaşlarının; Hilâfetin Hanedanı Âli Osman'a aid olduğuna ve halifenin bu hanedandan Büyük Millet Meclisince intihab olunacağına dair takriri322_.

-Bolu Mebusu Dr. Fuad Beyle arkadaşlarının, Himayeietfal Cemiyetinden posta ve telgraf ücreti alınmamasına dair kanun teklifi323_.

-Bolu Mebusu Tunalı Hilmi Beyin, elkap hakkında kanun teklifi324_.

       314 _{TBMM ZC, D. 1, C. 15, s. 36-37.} 315 _{TBMM ZC, D. 1, C. 15, s. 122.} 316 _{TBMM ZC, D. 1, C. 15, s. 268- 269} 317 _{TBMM ZC, D. 1, C. 16, s. 143-146.} 318 _{TBMM ZC, D. 1, C. 18, s. 270- 271.} 319 _{TBMM ZC, D. 1, C. 18, s. 340.} 320 _{TBMM ZC, D. 1, C. 24,s. 25-26.} 321 _{TBMM ZC, D. 1, C. 24, s. 292-294.} 322 _{TBMM ZC, D. 1, C. 24, s. 304.} 323 _{TBMM ZC, D. 1, C. 24, s. 439-440.} 324 _{TBMM ZC, D. 1, C. 25, s. 474.}

-Muş Mebusu Abdülgani Beyle Arkadaşlarının, 6’ncı avans kanununun yedinci maddesinin tefsirine dair takriri325_.

-Ergani Mebusu Sırrı Beyle rüfekasının, nisabı müzakere kanununun altıncı ve sekizinci maddelerinin tadiline dair kanun teklifi326_.

-Isparta Mebusu Hüseyin Hüsnü Efendi ile arkadaşlarının, müstahikkini ilmiye tahsisatını kendi dairei intihabiyesi ulemasına tahsis ettiğine ve kayınbiraderini himaye eylediğine dair şer’iye ve evkef vekili vehbi efendi hakkında istizah takriri327_.

4.3.3. Hakkındaki Diğer Bulgular

- Isparta’ya Gidecek Araştırma Heyetinden Siird Vekili Kadri Bey’in İstifası

Meclis’in 9 Mart 1922 tarihli oturumunda Isparta’da bir tahkikat icrasına Meclisi Âlinin göstermiş olduğu lüzum üzerine ve Meclisi Âlinin münasib görüp üç zatı görevlendirip bu zatlardan birinin Mehmet Kadri Bey olması üzerine M. Kadri Bey’in de gidemiyeceğinden dolayı istifa etmiştir328_.

- Muhakeme Memurları Heyetinden İstifası

Meclis’in 15 Nisan 1922 tarihli oturumunda Mehmet Kadri Bey, Memurin Muhakemat Heyetinden istifa edeceğine dair takrir vermiştir329_.

4.3.4. Kullandığı İzinler

Mehmet Kadri Bey, 3.Yasama dönemi içerisinde 30 Kasım 1921 tarihinde on iki gün izin330_{, 16 Mart 1922 tarihinde üç ay izin}331_{, 16 Ağustos 1922 tarihinde bir ay} izin332_{, 9 Nisan 1923 tarihinde iki ay izin}333 _{kullandığı tespit edilmiştir.}