Cinsiyet faktörünün trafik güvenliğine olumlu ve olumsuz etkilerinin, diğer demografik özelliklerle (yaĢ ve medeni durum) birlikte incelenip belirlendiği ve bu doğrultuda geliĢtirilecek olan öneriler ile trafik güvenliğinin artırılmasının hedeflendiği bu çalıĢmada; örneklem alan olarak Ankara Ġlinde, EskiĢehir Yolu (Dumlupınar Bulvarı), Konya Yolu (Mevlana Bulvarı) ve Ġstanbul Yolu (Fatih Sultan Mehmet Bulvarı) seçilmiĢtir. Örneklem alanların seçiminde trafik yoğunluğunun ve trafik kazalarının en fazla olduğu alanlar tercih edilmiĢtir. Örneklem alanlar trafik yoğunluğunun ve iĢ merkezlerinin fazla olduğu bölgeler olduğundan kadın ve erkek sürücülere ulaĢmak bu alanlarda daha kolaydır.
Trafik sıkıĢıklığının en yoğun olduğu ve trafik kazalarının en sık yaĢandığı bu üç örneklem alanlarda, araĢtırmanın amaçları doğrultusunda 2018 yılı Temmuz, Ekim, Aralık aylarında sayısal veriler elde etmek için anketler yapılmıĢtır.
ÇalıĢma alanlarını kullanan ve bu alanlarda meydana gelen trafik kazalarına ve trafik yoğunluğuna neden olan faktörler arasında cinsiyet faktörünün rolünü belirlemek amacıyla sürücülerle yapılan anket çalıĢması bulgularından yararlanılmıĢtır. Toplam 250 yol kullanıcıları (sürücü) ile yapılan ankete katılanların 119‟u kadın, 131‟i erkek sürücüden oluĢmaktadır. Anket soruları kavramsal çerçevede iĢlenen konular doğrultusunda hazırlanmıĢtır. Yapılan anket kapsamında trafikte sürücülerin tutumları, trafik kurallarına uyma durumları, diğer sürücülere gösterdiği saygı, trafik güvenliğini nasıl etkilediği vb. durumlarda kadın ve erkek sürücülerin tutumları değerlendirilmiĢ ve anketler yorumlanmıĢtır.
Trafik güvenliğine cinsiyet faktörünün etkisinin incelendiği bu araĢtırmada kavramsal çerçevede ele alınan konular doğrultusunda sürücülerin yaĢlarının ve medeni durumlarının da trafik güvenliğine etkisi olduğu tespit edilmiĢtir. Bu amaçla cinsiyet parametresinin yanında yaĢ ve medeni durumunda trafik güvenliğine etkisi karĢılaĢtırılmalı analizlerle belirlenmiĢtir.
Ayrıca Ankara Emniyet Müdürlüğü-Trafik Denetleme ġube Müdürlüğü‟ne örneklem alanlarda 2016-2018 yılları arasındaki araç sayımları, meydana gelen trafik kaza sayıları, kazaların türleri ve kazalara karıĢanların cinsiyeti hakkında bilgi teminine yönelik resmi yazıyla müracaat edinilmesine karĢın bu bilgilerin verilmesine yönelik resmi kuruluĢtan olumsuz cevap alınmıĢtır (Ek-3)
Bu bölümde araĢtırmanın yürütülmesinde izlenen yol, çalıĢma grupları, verilerin elde edilmesi, çözümlenmesi ve yorumlanması ile ilgili bilgilere yer verilmiĢtir. Bu
araĢtırmanın çerçevesini trafik güvenliğini etkileyen unsurlar içerisinde kadın ve erkeklerin rolü oluĢturmaktadır. AraĢtırma tanımlayıcı tipte bir araĢtırma olup nicel ve nitel yöntemleri bir arada kullandığı karma bir metodolojiyi içermektedir. Alanda yapılan gözlemlerden ve Ankara kentinde örneklem alanlarda yapılan anket çalıĢmasından elde edilen verilere dayanmaktadır.
AraĢtırmanın yöntemi; Literatür araştırması
Literatür taraması sonucunda kaynaklardan elde edilen verilerle oluĢturulan teorik çerçeve ile trafik kazaları, trafik güvenliği ve trafik güvenliğine etki eden faktörlerin temel esasları ortaya konulmuĢ olup cinsiyetin trafik güvenliği üzerindeki etkisi araĢtırılmıĢtır.
ÇalıĢmanın giriĢ bölümünde belirtilen amaç doğrultusunda bu çalıĢmanın gerçekleĢebilmesi için; BaĢlıca bilgi merkezi olan YÖK Dökümasyon Merkezi, Emniyet Genel Müdürlüğü, ġehir Plancıları Odası Ankara ġubesi, Ankara BüyükĢehir Belediyesi gibi birimlerden sağlanan literatürlerden ve konu ile ilgili çalıĢmalardan, çalıĢma alanı olarak seçilen Ankara Ġli ilgili hazırlanmıĢ olan plan ve raporlardan yararlanılmıĢtır.
Gözlem ve fotoğraflama
ÇalıĢma alanında çekilen fotoğraflardan,
Fotoğrafların düzenlenmesinde, birleĢtirilmesinde ve tablo Ģekline getirilmesinde Adobe Photoshop ve ArcGIS programında yapılan analizlerden yararlanılmıĢtır.
Alanda yapılan fotoğraflama iĢlemi 2018 yılı Temmuz, Ekim ve Aralık ayının ilk haftaları trafik yoğunluğunun en fazla olduğu 07.30-10.00 ve 17.00-20.00 saatleri arasında gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu ayların tercih edilmesinin sebebi trafik yoğunluğunun iklim ve eğitim öğretim durumuna göre değiĢkenlik göstermesidir. Homojen bir sonuç elde etmek için bu aylar tercih edilmiĢtir.
Anket çalışması
Bu araĢtırma kapsamında kadın ve erkek sürücülerin trafik güvenliğine etkisini saptamaya yönelik anket çalıĢması hazırlanmıĢtır. Hazırlanan anket çalıĢması iki bölümden oluĢmaktadır. Ġlk bölüm kullanıcıların demografik verilerini elde etmeye yönelik sorular içerirken, ikinci bölüm daha çok sürücülerin araç kullanırken ki davranıĢlarını ve bu davranıĢlar üzerinde etkili faktörleri içermektedir.
Anketlerin uygulanmasında;
Konuya yönelik soruların dıĢına çıkılmamasına
AnlaĢılabilir olmasına
Anketör yardımıyla birebir olarak yapılmasına, özen gösterilmiĢtir.Örneklem alanda yapılan anketler 2018 yılı Temmuz, Ekim ve Aralık aylarında yapılmıĢtır. Bu ayların seçilmesinin nedeni örneklem alanlardaki trafik yoğunluğunun iklimsel veriler ve eğitim öğretim durumuna göre değiĢkenlik göstermesidir. Homojen bir sonuç elde edebilmek amacıyla 3 farklı ayda çalıĢmalar yürütülmüĢtür.
Değerlendirme
Değerlendirmeler yapılırken anket sonuçları en önemli referanslar olarak ele alınmıĢtır. ÇalıĢma alanında yapılan anketlerin bilgisayar ortamında değerlendirilmesinde SPSS 17 programı ki-kare analizinden faydalanılmıĢ ve güvenirlik oranı 0,05 olarak kabul edilmiĢtir. ÇalıĢmada gözlenen frekanslar ile beklenen frekanslar arasındaki farkın istatistik olarak anlamlı olup olmadığı temeline dayanması ve iki ve daha fazla bağımsız niteliksel kriterin test edilmesi amacı ile kullanıldığından ki-kare testi tercih edilmiĢtir.
ġekil 3.1.‟de çalıĢmanın yöntem akıĢ Ģemasının detaylandırılmıĢ Ģekli verilmektedir. Buna göre ilk olarak amaç, kapsam ve sorun belirlenmiĢtir. Temel kavramlar ve kuramsal çerçevenin belirlenmesi buna göre ĢekillenmiĢtir. Daha sonra materyal ve yöntem belirlenmiĢ olup gerekli anket verileri toplanmıĢ ve veriler sayısal ortama entegre edilecek hale getirilmiĢtir. Daha sonra SPSS 17 programı ile veri giriĢi yapılarak bilgi sisteminin oluĢturulması sağlanmıĢ, oluĢturulan bilgi sisteminden analizler ve araĢtırma sonuçları ortaya konulmuĢtur.
4. ARAġTIRMA BULGULARI VE TARTIġMA