MALZEME TAŞINMASI VE GÜVENLİĞİ

4.17. MALZEME TAŞINMASI VE GÜVENLİĞİ

Malzeme hareketlerinin kontrolü için uygun kontrol süreçleri mevcut olmalıdır. Aşağıdakilerin sağlanması için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır:

 Malzemelerin sahaya güvenli bir şekilde teslimi,  Malzemelerin sahada güvenli bir şekilde depolanması,  Malzemelere güvenli erişim,

 Malzemelerin güvenli şekilde taşınması (sapanlar, transpaletler, ihtiyaç halinde sahaya mazon taşıma vb. güvenliği),

 Malzemelerin güvenli kullanımı (Kompresörler, kompaktörler vb.),

 Malzemelerin ve iş ekipmanlarının indirilmesi sırasında trafik güvenliğinin sağlandığından ve çevresel önlemlerin alındığından emin olunmalıdır; Örneğin araç geliş yönüne reflektör üçgen konulması, kukaların belirli aralıklarla dizilmesi, bayrakçı bulundurulması ve benzeri.

Her kaldırma faaliyeti öncesi risk değerlendirmesi yapılmalı ve muhtemel tehlikeler ve alınması gereken tedbirler belirlenmelidir. Kaldırılan malzemenin personellere çarpması, tehlikeli bir şekilde sürüklenmesi veya düşmesi, istem dışı boşanması, dağılması riskini düşürecek şekilde ayarlanmalı. İş ekipmanı, sadece o ekipmanı kullanmak üzere görevlendirilen uzman çalışanlarca kullanılmalı.

İş ekipmanları, kullanan kişilere ve diğer kişilere en az risk meydana getirecek şekilde konumlandırılmalı, kullanılmalı. Bu amaçla, iş ekipmanının hareketli kısımları ile çevresinde bulunan sabit veya hareketli kısımlar arasında yeterli mesafe bulundurulmalı ve ekipmanda kullanılan ya da üretilen enerjinin ve maddelerin güvenli bir şekilde temini ve uzaklaştırılması sağlanmalı. İş ekipmanı bir iş alanı içinde hareket ediyorsa, gerekli trafik kuralları konulur ve uygulanması sağlanır. Kaldırma ekipmanı sertifikalandırılmalı, imalatçı adına ve teknik özelliklerini belirten, metal çerçeveli bir plaka taşınmalı ve Türkçe kullanım, bakım kılavuzları ve güvenlik bildirgelerine sahip olmalıdır.

47

Sapancı/İşaretçi-İş makinesi operatörü çalışmalarına üzerine:

 Malzeme kaldırma ve taşıma işlemlerinde operatör-işaretçi çalışmaları oldukça önem arz etmektedir. Personeller konu ile ilgili teorik ve uygulamalı eğitim sürecin dâhil olarak, sapancı/işaretçi eğitimlerinde tarafına bahsedilen tüm kurallara uygun olarak ve çalışma talimatları doğrultusunda saha

faaliyetlerine katılım sağlamalı,

 Çalışma esnasında sadece ‘’Sapancı/İşaretçi’’ olarak ataması yapılan personelin yönlendirmelerine uyulmalıdır,

 ‘’DUR’’ harici herhangi bir harici yönlendirme operatör tarafında kabul edilmemelidir,

 El işaretleri ile iletişim; telefon, telsiz ya da benzeri sesli iletişim araçlarının kullanılmadığı durumlarda tercih edilen yöntem olmalıdır. İşaretlerin her zaman fark edilebilir ve duyulabilir olması gerekir,

 İşaretçi aynı zamanda gömülü altyapı hizmetlerinin radarlama sonucu verilen yer ve derinlik tayini huşunda iş makinesi operatörünün yönlendirmesini ve bilgilendirmesini, kazı faaliyetlerinin el kazısı/mekanik kazı sürecinin aktif şekilde yönetilmesini sağlamalıdır (Resim-40),

 İş makinesi operatörü ve sapancı/işaretçi, kullanılan kaldırma ekipmanının ve kaldırılacak yükün ağırlığına ve kaldırılacak yüksekliğe göre uygun kapasiteli olduğundan emin olmalıdır,

 Kaldırılacak/taşınacak malzemenin uygun bağlama, ankraj alma tekniklerinin kullanıldığından ve bunların risk değerlendirilmesinde belirtildiğinden emin olunmalıdır,

 Tüm taşıma faaliyetleri süresince yeterli sayıda gözcü personel, alanın yetersiz erişimden izole edilmesini sağlamakla ve iş makinelerinin manevralarının yönlendirmede aktif olarak görev almalı,

 Her kaldırma faaliyetleri öncesinde kullanılacak sapanlar sapanı/işaretçi ve atana kişi tarafından işe uygun (taşınacak malzemenin boyutu), ağırlığı vb. detayları değerlendirilerek) incelenmelidir. Kaldırmadan önce iyi durumda olduklarından emin olunmalıdır,

48

 Hasarlı halat/sapanları başkasının kullanmasını önlemek için küçük parçalar halinde kesilmeli ve imha tutanağı tutularak imha edilmelidir. Naylon

sağanlarda aşınma, dikişlerde yırtılma, kopmuş ya da kesik fiberler, renk değişimi ya da benzeri durum görüldüğünde derhâl imha edilmelidir.

Resim-40 İşaretçi Yönlendirme

Operatör: İş makinelerini kullanan ehliyetli ve vasıflı elemandır7. Sapan: Yükü kaldırmaya ve taşımaya yarayan aparatlar8.

Sapancı: Genel kargo yükünü iş makinesi kancasına aparat ve düzenekler kullanarak bağlayan yetenekli ve bilgili saha çalışanı9.

İşaretçi: Vinç operatörüyle gemi yükleme işçileri arasında talimatları iletmek ve etkinlikleri koordine etmek üzere seçilip eğitilmiş, bulunduğu yerden hem operatör kabinini, hem de çalışma yerini rahat ve açıkça görebilecek pozisyondaki vasıflı eleman10.

7 Ulusal Yeterlilik, ‘’İşaretçi’’ (Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2015), 17. 8 a.g.y

9 a.g.y. 10 a.g.y.

49 4.18. ELLE TAŞIMA

Amaç: Elle taşıma işlerinden kaynaklanabilecek sağlık ve güvenlik risklerinden, özellikle sırt ve bel incinmelerinden, çalışanların korunması için asgari gereklilikleri belirlemektir11.

Elle Taşıma işi; bir veya defa fazla çalışanın bir yükü kaldırması, indirmesi, itmesi, çekmesi, taşıması veya hareket ettirmesi gibi işler esnasında, işin niteliği veya uygun olmayan ergonomik koşullar nedeniyle özellikle bel veya sırtının incinmesiyle sonuçlanabilecek riskleri kapsayan nakletme veya destekleme işaretlerini ifade eder12.

4.18.1. Yükle İlgili Risk Faktörleri 1. Yükün özellikleri

Yük;

 Çok ağır veya çok büyükse,  Kaba veya kavranması zorsa,

 Dengesiz veya içindekiler yer değiştiriyorsa,

 Vücuttan uzakta tutulmasını veya vücudun eğilmesini veya bükülmesini gerektiren bir konumdaysa,

 Özellikle bir çarpma halinde yaralanmaya neden olabilecek yoğunluk ve şekildeyse,

elle taşınması, bilhassa sırt ve bel incinmesi riskine neden olabilir13. 2. Fiziksel güç gereksinimi

İş;

 Çok yorucu ise,

 Sadece vücudun bükülmesi ile yapılabiliyorsa,  Yükün ani hareketi ile sonuçlanıyorsa,

 Vücut dengesiz bir pozisyonda iken yapılıyorsa,

bedenen çalışma şekli ve harcana güç, bilhassa sırt ve bel incinmesi riskini neden olabilir14.

11 ‘’Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği’’ (Ankara, 2013), 1-2. 12 a.g.y

13 a.g.y. 14 a.g.y.

50 3. Çalışma ortamının özelikleri

 Çalışılan yer, işi yapmak için yeterli genişlik ve yükseklikte değil ise,

 Zeminin düz olmamasından kaynaklanan düşme veya kayma tehlikesi varsa,  Çalışma ortam ve şartları, çalışanların yükleri güvenli bir yükseklikte veya

uygun bir vücut pozisyonunda taşımasına uygun değil ise,

 İş yeri tabanında veya çalışılan zeminlerde yüklerin indirilip kaldırılmasını gerektiren seviye farkları varsa,

 Zemin veya üzerinde durulan yer dengesiz ise,  Sıcaklık, nem veya havalandırma uygun değil ise, Bilhassa sırt ve bel incinmesi riskini artırabilir15.

4. İşin gerekleri

Aşağıda belirtilen çalışma şekillerinden bir veya birden fazlasını gerektiren işler bilhassa sırt ve bel incinmesi riskine neden olabilir.

 Özellikle vücudun belden dönmesini gerektiren aşırı sık veya aşırı uzun süreli bedensel çalışmalar,

 Yetersiz ara ve dinlenme süresi,

 Aşırı kaldırma, indirme veya taşıma mesafeleri,

 İşin gerektirdiği, çalışan tarafından değiştirilemeyen çalışma temposu16. 4.18.2. Bireysel Risk Faktörleri

Çalışanlar;

 Yapılacak işi yürütmeye fiziki yapılarının uygun olmaması,

 Uygun olmayan giysi, ayakkabı veya diğer kişisel eşyaları kullanmaları,  Yeterli ve uygun bilgi ve eğitime sahip olmamaları,

durumunda risk altında olabilirler17.

15 a.g.y. 16 a.g.y 17 a.g.y.