Mısır Siyasal Hayatında Müslüman Kardeşler’in Yeri

Müslüman Kardeşler, şeriata dayalı bir devletin kurulmasının temel amaçları arasında olduğunu açıkça söylemektedir. Dünya genelinde kullandıkları en ünlü slogan ise ‘Çözüm İslam’da’ söylemidir.231

Çözümleri; yenilik ve teknolojik anlamda kendini yenilemeyen, batı siyasal düşünce sisteminin benimsediği anlamda modernist olmayan ve tam aksine bu

227

KILAVUZ M.Tahir, MERCAN M.Hüseyin, GÜDER Süleyman, a.g.e. s. 34

228

PROCYHSEN Crystal, Promises Made? Islamist Variance and Liberalization in the Middle East, McGill University, 2003, s. 113

229 _{DREYFUSS Robert, What Is the Muslim Brotherhood, and Will It Take Over Egypt?, Mother Jones, 11 Şubat}

2011, http://www.motherjones.com/politics/2011/02/what-is-the-muslim-brotherhood (e.t. 8 Kasım 2013)

230

YILDIRIM Ramazan, ABDULCELİL Tarık, Mısır Siyasi Haritası, SETA Analiz, Eylül 2011, Sayı 1, s. 4–5

231 _{Profil: Müslüman Kardeşler, BBC Türkçe, 5 Temmuz 2013,}

değerlerin reddi ve geleneksel İslam tanımında yer alan bir çözümdür. Ayrıca bu çözümün içine savunma eylemi olarak cihadı da dâhil etmişlerdir.232

1954 yılından beri yasaklı olan hareketin üyeleri seçimlere bağımsız aday olarak katılmaktadırlar. 1941 yılında parlamento seçimlerine hareket üyesi birkaç adayın katılmasıyla ilk siyasal anlamda girişimlerini gerçekleştirmişlerdir.233

Bu girişim onları siyasal alanda da aktör haline getiren adımlardan biri ve en önemlisi olmuştur. Ciddi bir siyasi aktör oluşu da yıllarca maruz kalacakları baskı, yasaklamaları ve tutuklamaları da beraberinde getirmiştir.

Hüsnü Mübarek’in 1981’de iktidara geldiği andan itibaren, Müslüman Kardeşler, Mısır parlamentosunda geniş kapsamlı olarak diğer küçük muhalefet partileri ile koalisyon oluşturarak ana muhalif güç haline gelmiştir. 1984 yılında Vefd partisi ile 1987 yılında ise Sosyalist İşçi Partisi ve Sosyalist Liberaller Partisi ile ittifak kurmuşlardır.234

2004 yılında öğrenciler, öğretmenler ve hâkimler tarafından başlatılan, Hüsnü Mübarek yönetiminin sona erdirilmesi, olağanüstü hal durumunun sonlandırılması, işkencenin son bulması, gazetecilerin ve siyasi tutukluların serbest bırakılması amacıyla yapılan Kifaye (Yeter) hareketine235 Müslüman Kardeşler’in de destek vermesi ve ardından yapılan açıklamada İslamcı bir devlet kurulması önerisi harekete olan desteği arttırmıştır.

2005 yılında yapılan seçimler öncesi ise Mübarek artan iç ve dış baskılar sonucu bir takım reformlar yapmak zorunda kalmıştır. Özellikle başkanlık seçimlerinin çok adayla yapılması için yapılan anayasa değişikliği muhaliflerin seçimlere katılabilmesinin önünü açmıştır. Yalnız adayların ve seçim propagandaların yine de Mübarek denetiminde olması tam anlamıyla bir reformun yapılmadığını göstermektedir.236

Bu değişiklik ile yapılan 2005 seçimlerinden Müslüman Kardeşler bağımsız adayları ile meclis koltuk sayısının %20’sini kazanarak (88 üye) en güçlü muhalefet haline gelmişlerdir. 2005 yılı seçimlerinin sonuçları hem Müslüman Kardeşler’e hem de Mübarek rejimine Müslüman Kardeşler’in ülkede önemli bir muhalefet gücü olarak halktan destek gördüğünü ve iktidara alternatif olduğunu göstermiştir.

2006 yılında Mübarek, Müslüman Kardeşler’in gücünü azaltmak ve yasal siyasi partiye dönüşmesini engellemek için anayasal değişiklikler yapmıştır. Anayasanın 5.

232 _{MILTON-EDWARDS Beverley, Contemporary Politics in the Middle East, Polity, Second Edition 2007–}

2008, s. 143

233

MUNSON Ziad, a.g.e. s. 488

234 _{Profile: Egypt’s Muslim Brotherhood, BBC News, 20 Ağustos 2013, http://www.bbc.co.uk/news/world-}

middle-east-12313405 (e.t. 9 Kasım 2013)

235 _{BAYAT Asef, A New Arab Street in Post-Islamist Times, Foreign Policy, 26 Ocak 2011,}

http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2011/01/26/a_new_arab_street (e.t. 9 Kasım 2013)

236 _{DİNÇER Osman Bahadır, Mısır, Mübarek ve Demokrasi, USAK, 7 Eylül 2006,}

maddesinde yapılan değişiklikle dini geçmişi olan, din, ırk ve cinsiyet ayrımcılığına dayanan partiler yasaklanmıştır.237

Yine anayasanın 76. maddesinde yapılmak istenen değişiklikle de Müslüman Kardeşler’in devlet başkanlığı için aday göstermeleri engellenmek istenmiştir. Ancak yapılan bu engellemelerin Müslüman Kardeşler’e gösterilen desteği daha da arttırdığı yönünde görüşler de bulunmaktadır.238

1980 yılından beri anayasasında devlet dini olarak İslam’ı kabul etmiş, şeriat hukukunu temel referans alan ve nüfusunun % 90’ı Müslüman olan ülkede İslam’ı kendine temel almış bir parti yasaklanmıştır. Anayasanın 5. maddesinde yapılan değişiklikle dini İslam olan devletin, siyasi partilerin İslamcı faaliyetlerine kısıtlama getirmesi çelişki yaratan bir durumdur. Ancak bu düzenleme ile iktidarın siyasal İslamcıların eline geçmesinin önlenmesi amaçlandığı görüşü ağırlık kazanmaktadır.239

2010 yılı seçimlerine yine baskı ortamında ve yapılan anayasal değişikliklerle gidilmiştir. Seçimlerin ilk turunda muhalif güçlerden özellikle Müslüman Kardeşler’in tek bir sandalye bile kazanamaması usulsüzlük iddialarını da gündeme getirmiştir. Bu ortamda seçimlerin ikinci turunun boykot edileceği duyurusu yapılmıştır. Seçime iktidar partisi harici katılımın olmaması Mübarek yönetiminin bir kez daha yüksek oy oranı ile kazanmasını sağlamıştır. Mübarek’in partisi olan Ulusal Demokratik Partisinin meclisteki sandalyelerin %83’ünü kazanması tek partili bir meclisin oluşmasına neden olmuştur.240

Seçim sonuçlarına yapılan itirazlar halk tabanında da destek bulmuş ve 2011 yılında başlayan halk ayaklanmasının da zeminini oluşturmuştur.

2011 yılında başlayan halk ayaklanması ve sonrası yaşanan gelişmeler daha önceki bölümlerde incelenmiştir. Tekrar olmaması açısından sadece kısaca değinmek gerekirse; 2011 halk ayaklanması sonrası Müslüman Kardeşler hem Halk Meclisi hem Şura Meclisi hem de cumhurbaşkanlığı seçimlerinde üstünlük sağlamış, meclislerde çoğunluğu ve cumhurbaşkanlığı makamını kazanmışlardır.

Ancak 2013 yılında yaşanan ordunun yönetimi ele geçirmesi sonrası yine baskı ve tutuklama dönemi yaşayan Müslüman Kardeşler meydanlardaki halk desteği ile kolay kolay Mısır siyasetindeki yerini kaybetmeyeceğini göstermektedir.

237 _{KILAVUZ M.Tahir, MERCAN M.Hüseyin, GÜDER Süleyman, a.g.e. s. 35}

238 _{GÜRSELER Ceren, Mısır Anayasası’ndaki Değişiklikler ve Müslüman Kardeşler Örgütü, Hürriyet, 22 Mart}

2007, http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=6372106&p=2 (e.t. 10 Kasım 2013)

239

DALAR Mehmet, a.g.e. s. 59

240 _{Egypt Election: Hosni Mubarak’s NDP Sweeps Second Round, BBC News, 7 Aralık 2010,}