Mükellef Hakları Bildirgesi İle İlgili Öneriler

Vergi adaletinin sağlanabilmesi ve vergi kaçakçılığının adına mükelleflerin katılımına ihtiyaç bulunmaktadır. Bu bakımdan mükelleflerin bilgilendirilmesi son derece önemlidir. Bildirgeler bu kapsamında devletlerin yararlanabilecekleri araçlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bildirgeler yasal özellik taşımasalar da mükelleflerin vergi vermeye ikna edilmesi açından yararlı öğelerdir.

Dünyada bildirgelere oldukça önem verilmektedir. Fakat ülkemizde oluşturulan öğeler oldukça kısa olup gerekli öğeler üzerinde pek durmamaktadır. Bu bakımdan ülkemizdeki bildirgelerden mükellefler çok fazla yararlanamamaktadır. Zaten ülkemizde bildirgelerle ilgili olarak mükelleflerin pek bir bilgileri bulunmamaktadır. Mükelleflerin bilgi düzeylerini araştırmak adına 2010 yılında yapılan bir anket çalışmasında, mükelleflerin %46’sının bildirgeden habersiz oldukları tespit edilmiştir. Anket kapsamında katılan mükelleflerin yalnızca %2,8’i Mükellef Hakları Bildirgesi’ni tam olarak bildiğini belirtmiştir. Bu durum bize ülkemizde bildirinin yeterince tanıtılamadığını ortaya koymaktadır (Gerger, 2011, s. 134-135).

Mükellef Hakları Bildirgesi mükelleflerin bilinçlendirilmesi ve bilgilendirilmesi açısından oldukça önemlidir. Ancak söz konusu bu bildirgenin içerik bakımından gerekli bilgileri barındırması için özenli şekilde oluşturulmuş olması oldukça önem arz etmektedir. Söz konusu bildirge bünyesinde bulunan bilgilerin mükellefin aklını karıştırmayacak kadar net ve sade olması ile mükellefin yeterli bilgiye sahip olabilmesini sağlayacak biçimde düzenlenmesi gerekmektedir. Bildirge genel olarak vergi idarelerinin daha iyi hizmette bulunmasını açıklarken, mükelleflerin haklarına yönelik bildirici bir özelliğinin baskın olmadığı anlaşılmaktadır. Bu açıdan bu bildirgenin açık ve net bir dille mükelleflere haklarını açıklaması önemli olacaktır. Mükellef Hakları Bildirgesi’nin bu unsurları içerecek şekilde tekrar düzenlenmesi gerekmektedir.

KAYNAKLAR

Akay, A.S.(1998). İnsan hakları ve Türkiye, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara

Akdoğan, A. (1996). Kamu maliyesi. Ankara: Gazi.

Aladağ, Z. N. (2014). Vergi mükellefinin susma hakkına yönelik ihlaller bakımından Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Alptürk, E. (2001). Internette alışveriş sitelerinin vergisel yükümlülüklerine ilişkin değerlendirmeler, Yaklaşım Dergisi, (107).

Arslan, C. B. (2008). Mükellefin ödevlerinin amaç ve kapsam açısından değerlendirilmesi, E - Mali Kılavuz, (42).

Aslan, İ.Ö. (2006). Vergi yükümlüsünün hakları: bir katalog tasarımı, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Ateş, K. (2004). Amerika Birleşik Devletleri’nde mükellef haklarını savunma birimi, Vergi Dünyası, (278), 91-93.

Ateşli, E.(2002). Mükellefin ödevleri, Vergi Sorunları Dergisi, (Özel Ek), Sayı:168, Eylül. ATO Professionalism Survey 2015, 10 Ekim 2015 tarihinde http://www.ato.gov.au/content/downloads/cor00261842.pdf sayfasından erişilmiştir. Aydın S. (2006). Mükellef hak ve yükümlülüklerindeki gelişmeler: mükellef hakları

bildirgeleri ve beratları, Vergi Sorunları Dergisi, (212) 31-35.

Aytekin, S., & Bakmaz Z. (2005). Vergi hukukunda bildirimler, Mali Çözüm Dergisi, Sayı:71, Nisan-Haziran.

Bakar, F. (2011). Mükellef hakları ve Türkiye’de mükellef haklarının korunmasına yönelik öneriler, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.

Baykara, B. (2008). Uzlaşma talebinde bulunmak veya uzlaşmak haksız olunduğunu kabul anlamına gelmez, Vergi Dünyası, (319), 8-10.

Baykara, B. (2015). Vergi incelemesi sırasında mükellefin hakları, 12 Ekim 2015 tarihinde http://www.baykaraymm.com/makaleler/makale/Vergi_incelemesi_

Sirasinda_Mukellefin_Haklari.doc sayfasından erişilmiştir.

Bayraklı, H.H. (2006). Vergi ceza hukuku, Afyon: Külçüoğlu Kültür Merkezi. Bilici, N. (2010). Vergi hukuku, (23. Baskı). Ankara: Seçkin.

Brzezınskı, B. (2009). Taxpayer’ Rights: Some Theoretical Issues, Protection of Taxpayer’s Rights European, International andDomesticTaxLawPerspective, Ed. Wlodzimiers Nykiel – Malgorzata Sek, Oficyna a Wolters Kluwer Business, Warszawa, 17-32.

Bursa SMMMO, Mükellef Hakları Platformu Tüzüğü, 4 Aralık 2015 tarihinde www.bursa- smmmo.org.tr/haber/288/muktuz.doc sayfasından erişilmiştir.

Candan, T. (2006). Kanuni temsilcinin vergi ve diğer kamu alacaklarından sorumluluğu, (3. Baskı). Ankara: Maliye ve Hukuk.

Çağan, N. (1982). Vergilendirme yetkisi, İstanbul: Kazancı Hukuk.

Çelik, B. (2003). Vergi Usul Kanununda Mükellef Hakları ve Sorunlar, Maliye Seçme Yazılar, Ed. S.Binnur Çelik – Fatih Saraçoğlu, Ankara, ss. 33-62.

Derdiman, R.C. (2010). Halkoyuna Sunulacak 5982 Sayılı Kanun Hükümleri Hakkında Düşünceler, 1 Aralık 2015 tarihnde http://www.anayasa.gen.tr/derdiman-5982.htm sayfasından erişilmiştir.

Dönmez, R. (2004). Yükümlü hakları: ortaya çıkış nedenleri ve bir kavramlaştırma denemesi, Yaklaşım, (136), 53-58.

Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı (2015). Mükellef hakları bildirgesi, 25 Aralık 2015 tarihinde http://edirnevdb.gov.tr/mukellef-haklari-bildirgesi/ sayfasından erişilmiştir. Edizdoğan, N., & Özker N.(2002). Türk vergi sistemi - gelir vergisi. Bursa: Ekin.

Emiroğlu H. (2011). Teori ve uygulamada vergi incelemesinde mükellef hakları, Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) (2010). Mükellefleri Ödevleri Rehberi (Ticari Kazanç). Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) (2014). Mükelleflerin Hakları ve Ödevleri Rehberi.

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) (2015a). e-Defter Hakkında, 15 Aralık 2015 tarihinde http://www.edefter.gov.tr/edefterhakkinda.html sayfasından erişilmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) (2015b). e-Fatura Hakkında, 15 Aralık 2015 tarihinde http://www.efatura.gov.tr/efaturahakkinda.html sayfasından erişilmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) (2015c). Özelge Sistemi. 5 Ağustos 2015 tarihinde

http://www.gib.gov.tr/ozelge-sistemi/genel-bilgi sayfasından erişilmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) (2015d). Vatandaşa Tanınan Haklar İle Başvurulacak Merciler, 17 Temmuz 2015 tarihinde http://www.gib.gov.tr/mukellef-

hizmetleri/vatandasa-taninan-haklar-ile-basvuruda-bulunabilecek-merciler,

sayfasından erişilmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) (2015e). Etik Kurallar Bildirgesi. 19 Eylül 2015 tarihinde

http://www.gib.gov.tr/mukellef-hizmetleri/etiket-kurallar-bildirgesi sayfasından

erişilmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) (2015f). Vergi Bilinci Geliştirme Projesi: Vergibilir. 22 Eylül 2015 tarihinde http://www.vergibilinci.gov.tr, sayfasından erişilmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) (2015g). e-Tebligat Hakkında, 25 Aralık 2015 tarihinde http://www.gib.gov.tr/e-Tebligat sayfasından erişilmiştir.

Gerçek A. (2011). 6009 Sayılı Kanun ve Mükellef Hakları, 2 Aralık 2015 tarihinde http://huseyinust.com/konu-6009-sayili-kanun-ve-mukellef-haklari.html sayfasından erişilmiştir.

Gerçek, A. (2006). Vergilemede mükellef hakları ve Türkiye’deki durumun incelenmesi, Vergi Sorunları Dergisi, (209), 121-149.

Gerger, G. Ç. (2011). Mükellef Hakları ve Vergiye Gönüllü Uyum, İstanbul: Legal.

Goranovic, P. (2015). Taxpayers’ Rights and Tax Administration in Montenegro, 12 Ekim 2015 tarihinde http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/

Gökbel, D. (2000). Mükellef Hakları, Doktora Tezi Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.

Gözler, K. (2004). Islahat fermanı, 23 Ekim 2015 Tarihinde http://www.anayasa.gen.tr/islahatfermani.htm sayfasından erişilmiştir.

Güneş G., & Z. Şirin E. (2005). Vergi ödevlisinin hakları, Vergi Sorunları Dergisi, (197), 135-145.

Güneş, G. (1998). Verginin Yasallığı İlkesi . İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.

IRS, Your Rights As A Taxpayer, Department of theTreasuryInternalRevenue Service,Publication 1, (May 2005), 15 Ekim 2015 tarihinde http://www.irs.gov/pub/irs-pdf/p1.pdf sayfasından erişilmiştir.

İlhan, M. (2015). Vergi mükelleflerinin vergi suç ve cezaları ile temel vergilendirme ilkelerine bakış açısının analizi, Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.

İnan, A. (2008). Türkiye’de vergilerin meşruiyetinin sağlanmasında mükellef +ve anayasal dayanaklarının belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.

Kaboğlu, İ. Ö. (1994). Özgürlükler Hukuku (İnsan Haklarının Hukuksal Yapısı Üzerine Bir Deneme), İstanbul:Afa.

Karabacak, O. (2005). Fatura ve Fatura Yerine Geçen Belgelerde Muhafaza ve İbraz Ödevleri, E-Yaklaşım Dergisi, Sayı: 21, Nisan, 2 Aralık 2015 tarihinde http://uye.yaklasim.com/MagazinDetail.aspx?magazinid=148 sayfasından erişilmiştir.

Karakoç, Y. (1997). Türk vergi ceza Hukuku’nda pişmanlık ve ıslah, 2. b., İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültes.

Karakoç, Y. (2007). Genel vergi hukuku (4. Baskı). Ankara: Yetkin.

Kaya, Ö. (2000). Vergi uygulamasında defter tutmanın amacı, Maliye ve Sigorta Yorumları Dergisi.

Kestane, D.(2006). Çağdaş bir denetim organizasyonu olarak ombudsmanlık (Kamu Denetçiliği), Maliye Dergisi, (151), 128-142.

Kırbaş, S.(2001). Vergi hukuku, (13. Baskı). Ankara. Siyasal. Kızılot Ş., & Doğan Ş. (2007). Vergi hukuku. Ankara: Yaklaşım.

Kızılot, Ş., & Kızılot, Z. (2008). Vergi ihtilafları ve çözüm yolları, (13. Baskı). Ankara: Yaklaşım.

Kızılot, Ş., Şenyüz D., Taş M., & Dönmez R. (2007). Vergi hukuku, 2. Baskı, Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.

Mutluer, K., Heper F., & Dönmez, R. (2004). Vergi Hukuku. 2. Baskı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayın No: 1536.

Mükellef Hizmetleri Temel Teknikleri Katılımcı Ders Kitabı, (2007). 19 Kasım 2015 tarihinde

http://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/yayinlar/mukhiztemtekkatderkit.pdf sayfasından erişilmiştir.

Öncel, M., Kumrulu A., & Çağan N.(2003). Vergi Hukuku. 10. Baskı, Ankara, 2003. Öner, M. Y. (2005). mükelleflerin bildirim ödevleri, Yaklaşım Dergisi, (145).

Özdemir, M. (2008). Kamu yönetiminde etik, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 179-195. Özgenç, S. (2007). Mükellef hakları bildirgesinin hukuki niteliği, Vergi Dünyası Dergisi,

(305), 184-193.

Özgüven, A. V. (2005). Adil yargılama ilkesi ve ihtilaflarındaki uygulaması-I, Vergi Sorunları, (197).

Özyer, M. A (2005). Açıklamalı ve örneklerle vergi usul kanunu uygulaması, 2.Baskı, Ankara: Acar.

Sağbaş, İ., & A. Başoğlu (2005). İlköğretim çağındaki öğrencilerin vergileri algılaması: Afyonkarahisar ili örneği, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, VII(2), 123– 144.

Sonsuzoğlu, E. (2000). Çeşitli yasalar açısından vergi mahremiyetine ilişkin düzenlemelerin değerlendirilmesi, Vergi Sorunları, (141), 116-134.

Şahin, S. (2014). Vergi adaleti ve mükellefler üzerindeki Etkileri: Erzincan örneği, Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.

Şenel K. (2014). Vergiye karşı vergi mükellef tepikleri üzerine bir çalışma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli. Şenyüz, D., Yüce, M., & Gerçek, A. (2011). Vergi hukuku, (2. Baskı). Bursa: Ekin.

Şin, S. (2005), Avrupa Birliği ve Türkiye’de vergi yapısı, denetimi ve idari işlemlerde mükellef hakları, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.

T.C Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık) (2015). Hakkımızda, 20 Aralık 2015 tarihide http://www.ombudsman.gov.tr/custom_page-346-hakkimizda.html sayfasından erişilmiştir.

Taş, F. (2007). Vergi mükelleflerinin kayıt düzenine ilişkin ödevleri, Maliye Dergisi, (152).

Taş, S., & Karakış Ş. (2000). Vergi mahremiyetini ihlal suçu, Vergi Dünyası, (227), 91-95. Tax Administration in OECD and SelectedNon-OECD Countries, (2008). 17 Kasım 2015 tarihinde http://www.oecd.org/ctp/administration/CIS-2008.pdf sayfasından erişilmiştir.

Tax Administration in OECD andSelectedNon-OECD Countries: Comparative Information Series (2010). 17 Kasım 2015 tarihinde http://www.oecd.org/ctp/administration/CIS- 2010.pdf sayfasından erişilmiştir.

Tekin, F., & Çelikkaya A. (2005). Vergi denetimi, Ankara: Seçkin.

Ünal, N. A. (2004). Türk vergi hukuku’nda vergi mahremiyeti esası, Yaklaşım, 12(133), 100-107.

Ünver, M. K. (2006). Mükelleflerin ödevleri, Yaklaşım Dergisi, (158) Ürel, G. (2003). Güncel vergi usul kanunu uygulaması, Ankara: Yaklaşım.

Ürel, G., & Şeker K.(2004). Tarh zamanaşımı ve defter, belge ibrazında özellikli durumlar, Yaklaşım Dergisi, (134).

Üzeltürk, H. (2005). Mükellef hakları: yansımalar, Legal Mali Hukuk Dergisi, 1835-1843. Yaltı, B. (2006). Vergi yükümlüsünün hakları, İstanbul: Beta.

Yenigün, Y. (2012). Vergi bilinci ve vergi uygulamaları karşısında mükelleflerin davranışları: İstanbul örneği, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.

Yüce M., & Altunay E. (2011). Türkiye’de kamu denetçiliği kurumu (ombudsman) ve vergi uyuşmazlıkları açısından işlevi, Vergi Dünyası, (355), 177-188.

Yücedoğru, R. (2007). Türk Vergi Sistemi Açısından Mükellef Hakları, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.