Osmanlı Devleti’nin kurmuş olduğu yönetim birimleri olan “idarî ve hukukî” anlamda müftülerin önemli bir yeri bulunmaktadır. Osmanlı’daki idari birimler vilayet, sancak ve kaza gibi birimlere ayrılmıştır. Müftüler de diğer memurlar gibi görevlerini layıkıyla yerine getirmek için taşra yönetiminde yerlerini almışlardır. Müftüler tayin edilirken kişide olması gereken özelliklerde iyi bir ahlaka, ilme ve kavrayabilme gibi mesleki kabiliyetlere bakılmaktaydı (Kara, 2011: 97). Tayin edildikleri yerde en temel görevleri dini, şer’i konularla ilgilenmek ve fetva vermektir. Bunların yanı sıra resmi görevlilerle beraber devletin varlığının devam etmesi için bulundukları bölgelerde devlet sisteminin düzenli işlemesine yardım etmektir. Devlet içerisinde bazen kaliteli eleman yetersizliğinden dolayı müftülerin olmadığı ve bu gibi durumlarda bölgedeki şer’i ve örfi konulara kadı yahut naiblerinin bakmış olduklarına da rastlamaktayız. Fakat genel olarak bakıldığı zaman her bölgeye müftü tayini
34
yapıldığını görmekteyiz. Özellikle devlet bünyesine yeni girmiş olan topraklarda devlet otoritesinin sağlanması bu gibi devlet memurlarının çalışmalarıyla mümkün olmuştur. Osmanlı Devleti’nin taşra bölgelerinde şer’i temsilcisi müftüler olmuştur. Bundan dolayıdır ki yukarıda da bahsettiğimiz gibi her bölgeye tayinler gerçekleştirilmiştir. Yapılan tayinler, yasalara bağlı kalmak şartıyla yapılmış dönemin dini, siyasi, idari, içtimai, mali ve askeri yapılarla kayıtsız gerçekleşmemiştir.
Devlet, taşraya atadığı veya merkezdeki müftülerin ve diğer ulema sınıfı gibi görevlilerin “kayd-ı hayat” şartıyla atamalarının yapıldığını görmekteyiz. Kaynaklarda birçoğunun vefat veya yaş haddi gibi sebeplerden dolayı görevi devretmeleri bize kayd-ı hayat politikasında ki tutarlılığı göstermektedir. Taşra müftülerinin tayinlerini etkileyen bir diğer mesele de hangi aileden gelmiş olduklarıdır. Ulema ailesinde olup eğitimini iyi bir şekilde tamamlamış ve ulema sınıfının ilim meclislerinde yer alan müftü adaylarının tayin hususunda daha şanslı olduklarını görmekteyiz. Müftüler kendi yetiştirdiği öğrencileri içerisinden birisini de tayin ettirebilmek için bir belge göndermek, il meclisinde veya halktan arz gelmesi de müftü tayinleri için etken durumdadır. Tayinler meselesine bakıldığında dikkat çeken bir diğer nokta da müftülerin kendi atamalarını istemeleridir. Bir makama birden fazla kişinin talip olması sonucunda müftülerin o makama talip olduğuna dair şeyhülislama bir arz yazıldığı görülmektedir. Müftülerin atamalarına bölgenin ileri gelen kimseleri veya kadının şeyhülislama müracaat etmesi sonucu bir öneri sunulurdu. Genellikle de bu önerilen kişinin tayini yapılmaktaydı. Kişinin tayin işleminin gerçekleşmesi için şeyhülislam atama yazısını oluşturup yolladıktan sonra yeni müftü görevine başlamaktadır. Müftüler her zaman merkezin isteğine göre atanmayabilir. Bölge halkının ilmine güvenip takdir ettiği fetvaya layık gördüğü bazı kişilerde halkın isteğiyle tayine layık görülebilir (Kara, 2011: 96). Yapılan bütün tayinler Meşihattan onay verilen belgelerin gelmesiyle gerçekleşmektedir. Müftüler merkezden gelen
“berat, menşur, intihabnâme, telgraf, tezkire, şukka” gibi onay içerikli belgelerle tayin
olmaktadırlar (Sütcü, 2017: 470). Osmanlı sisteminde de kadılık, müderrislik ve müderrislik tarzındaki makamlara tayin edilebilmek için mülazemet sistemi uygulanmaktadır. Medrese eğitimini bitirmiş olan kişi eğer Anadolu ve Mısır’da görevini yapmak istiyorsa Anadolu kazaskerinin, Rumeli’de görevini yapmak istiyorsa Rumeli kazaskerinin belirli günlerde meclislerinde bulunur mülazemet defterine adını yazdırarak tayin için sıra beklenilirdi (Kara, 2011: 95).
Müftülerin atanması hususunda yapılan atamalar, düzenlemelerin yanı sıra görevlerinden ayrılması da dikkat çekicidir. Müftülerin görevden ayrılmasının bir nedeni
35
yaşamlarını yitirdikleri içindir. Müftülerin görevlerinde hayatlarını kaybetmeleri atandıkları zaman kayd-ı hayat şartıyla göreve gelmesinden dolayıydı. Müftülerin görevlerinden ayrılmasının bir diğer sebebi ise sağlık sorunları yaşamalarından ötürüydü. Müftülerin yaşları ilerledikçe mümkün olan hastalıkları da gün yüzüne çıkıyordu. Müftüler yaşanan sağlık sorunları sebebiyle ya kendileri ya da devlet tarafından görevlerinden ayrılmışlardır. Müftülerin görevden ayrılmasının üçüncü sebebi ise yapılan düzenlemelerden sonra özellikle kayd-ı hayat şartının değişmesinden sonra görevlerinden ayrılmasıdır. Böylelikle bazı müftülerin yaşları dolunca müftülük görevleri de bitmişti. Bunun yanı sıra süresi biten bir kısım müftünün ek süre alarak bir süre daha görevlerine devam etmişlerdir. Müftülerin görevden ayrılmasının bir diğer sebebi ise istifa ederek görevlerinden ayrılmasıydı. Ancak bu tip durumlara daha az rastlanmaktaydı. Bazı istifaların ise sebebi bilinmemekteydi. Bazı müftülerin başka işler ile uğraşması nedeniyle istifa ettiği görülmüştür. Bunların dışında müftülerin azil edilerek sürgün edildiği de bilinmemektedir. Bu aziller ve istifalar dışında atama yapılan yerlerde ki halkın müftülerden şikâyette bulunmuştur. Bunlara istinaden devlet tarafından birçok azil işlemi gerçekleşmiştir. Müftülerin atandığı bölgede şer’i kuralları uygulamak yerine haksızlık, rüşvet, iltimas ve halka yapılan zulümler de olmuştur. Bu tip durumlardan da müftülerin görevlerinden alındığı görülmüştür. Müftülerin bunların dışında halkın yaptığı yolsuzluğa göz yumdukları da görülmektedir. Devlet bu gibi durumlarda hem o yolsuzluğu yapan hem de göz yuman müftünün sürgün edildiğine rastlamaktayız. Bazı müftülerin ise tefecilik yaptığı ve buna binaen azilleri gerçekleşmiştir.
Atamaları yapılan müftülerin gelirlerine bakıldığında çok çeşitlilik göstermektedir. Müftülerin bazılarının ailesinin zengin olduğu ve bundan dolayı da zenginlikleri buradan gelmekteydi. Atanan müftülerin bir kısmının maaşa tabi olduğu da bilinmektedir. Bazı müftülerin başka mesleklerden gelme olayı da vardır. Zira bazı müftüler başka mesleklerden gelmeden aylığa tabi olduklarından dolayı müftü olduktan sonra ise bu maaşlarla devam etmiştir. Özellikle birçok müftünün müderrislikten geldiği görülmektedir. Müftü olan kişilerin bu memurluğa atanmadan birçok işle uğraşmıştır. Bunların en başında “müderrislik, nâiblik,
cami hocalığı, kürsü şeyhliği” bu işlerin başında gelmekteydi. Müftüler işlerinden ayrıldıktan
sonra bir zaman maaş almışlardır. Osmanlı ilmiye teşkilatında ulema sınıfına verilen bazı imtiyazlardan müftülerde yararlanmaktaydı.
Osmanlı merkez teşkilatında baş müftü şeyhülislamdı. Merkezde bulunan Şeyhülislam Meşihat kurumuna da başkanlık etmiştir. Şeyhülislamların asli görevleri arasında müftülerin atanması, tayini, azli ve sürgün gibi işlerdi. Payitahtta Şeyhülislamdan başka da merkez
36
müftüsü bulunmaktaydı. Taşra da bulunan müftülerle ilgili olarak her türlü işi Şeyhülislam görmekteydi. Ancak taşrada bulunan müftülerin belirli bir sistem çerçevesinde atanmıştır. Taşra da bulunan müftü yapacağı her iş için Meşihat makamına karşı sorumlu durumdaydı. Herhangi bir ceza da alacaksa bu kurum bünyesinde almıştır. Müftülerin verdikleri fetvalar Şeyhülislam bünyesinde öğretilen ilmi konular çerçevesinde olmuştur. Bu yüzden müftüler kendilerini her anlamda yenileme gerekliydi. Özellikle merkezde Şeyhülislam herhangi bir konu hakkında yeni verdiği bir fetvadan haberi olması gerekirdi. Müftüler verdikleri fetvalar için bulundukları bölgelerden kendilerine yardımcı da alırlardı. Aynı zamanda müftülerin bulunduğu bölgelerde insanların mezhepleri farklı olabilirdi. Müftü bu durumu dikkate alarak fetva verirdi.
Osmanlı bünyesinde müftü olan kişilerin bazıları soylu ailelerden gelmekteydi. Bu tip kişiler öncelikli olarak eğitimini ailelerinde alırlardı. Daha sonra gittikleri medreselerden aldıkları icazetlerle atanırlardı. Müftülerin birçoğu küçük yaştan itibaren çok iyi bir eğitim aldığı bilinmektedir. Müftülerin görev süreleri yıllar geçtikçe değişmiştir. İlk başlarda kayd-ı hayat şartı daha sonradan çeşitli düzenlemelerle daha kısa olmaya başlamıştır. Müftüler bu görevi ifa etmeden önce birçok memurluk işi de yapmıştır. Aynı zamanda müftülük yaparken de bazı ek işlerde yapmışlardır. Bunun yanı sıra müftüler bazı zamanlarda yolsuzluk yapmış ve devlet tarafından ona göre muamelesi yapılmıştır. Zamanla devlet içerisinde olan bozulmalar müftülük kurumuna da yansımış bu kurum da zamanla bozulmuştur (Sütcü, 2017: 513-521).
37
4. ÜÇ NUMARALI TELHİS DEFTERİNİN TRANSKRİPSİYON
METNİ (Vr.1-95)
Varak No : 4
Telhis No : 112
Telhis Tarihi : 20 R. sene [13]34/[ 25 Şubat 1916] Konusu: Mahreç payesine yapılan müderris atamalarına dair.
(…) itibâren Osman Pazarlı fazîletlü Mehmed ve yirmi sekizinci gününden itibâren Arapgirli fazîletlü Abbas ve yirmi dokuzuncu gününden itibâren Hayrabolulu fazîletlü Ali ve otuzuncu gününden itibâren Paslı? fazîletlü Mehmed Emin ve sene-i mezkûr Cemâziyelevvel’inin birinci gününden itibâren Tırnovalı fazîletlü Mehmed ve ikinci gününden itibâren Kengirili fazîletlü Bilal Fevzi ve üçüncü gününden itibâren Rizeli fazîletlü Yâkub ve dördüncü gününden itibâren Sultanyerli fazîletlü Mustafa ve beşinci gününden itibâren Gümülcineli fazîletlü Ali Rızâ ve altıncı gününden itibâren Mapavrili fazîletlü İsmâil Hakkı ve yedinci gününden itibâren Kızanlıklı fazîletlü Osman ve sekizinci gününden itibâren Karacaviranlı fazîletlü Mehmed Mahsum ve dokuzuncu gününden itibâren Giresunlu fazîletlü Mehmed Halis ve onuncu gününden itibâren Göynüklü fazîletlü Mustafa Rüşdü ve on birinci gününden itibâren Kemahlı fazîletlü İdris Efendi dâîlerine mahreç pâyesi tevcih buyrulduğu nâtık emr âlîlerin ısdarı mercudur.
Hurrîrefi’l-yevmi’l-ışrîn min Rebîülâhir sene 1334
Varak No : 4
Telhis No : 113
Telhis Tarihi : 24 R. sene [13]34/[ 29 Şubat 1916]
Konusu: Medrese derecelerinden Mûsıla-i Sahn ve İbtidâ-i Dâhil tevcihine dair.
Münhal olan Azîziye der-Burusa Medresesi Kırk Medresesinden munfasıl Sivas vilayeti evkaf müdürü Osman Nuri Efendi dâîlerine ba Mûsıla-i Sahn ve yine münhal olan Reşid
38
Efendi der-Burusa Medresesi Kırk Medresesinden munfasıl Sivas vilayeti merkez eytam müdürü Mehmed Zekeriya Efendi dâîlerine ba-İbtidâ-i Dâhil tevcih buyrulmak mercudur.
24 Rebîülâhir sene 1334
Varak No : 4
Telhis No : 114
Telhis Tarihi : 2 Ca. sene [13]34/[ 7 Mart 1916]
Konusu: Meclis-i Tedkîkat Şer’iye Reisi Kamil ve Şeyhülislamlık müsteşarı Ebulula Seyyid Ali Zeynelabidin ve Mahkeme-i Temyiz üyesi Ali Rüşdü Efendi’ye İstanbul pâyesi tevcihine dair.
Sahife pira-yı sunûh ve sudûr olan emr ü irâde-i atıfet mu’tâde-i hazret-i pâdişâhî mantûk-ı celîli üzere işbu bin üç yüz otuz dört senesi Rebîülâhiri’nin yirmi yedinci gününden itibâren Haremeyn-i Muhteremeyn pâyelülerinden Meclis-i Tedkîkat Şer’iye reisi fazîletlü Kâmil ve yirmisekizinci gününden itibâren Haremeyn-i Muhteremeyn pâyelülerinden Makam-ı Meşihat-ı Ulyâ müsteşarı fazîletlü Ebulula Seyyid Ali Zeynelabid’in yirmi dokuzuncu gününden itibâren Rütbe-i Ula Sınıf-ı Sânîsi ashâbından ve Mahkeme-i Temyiz azâsından fazîletlü Ali Rüşdü Efendi hazarâtı dâîlerine İstanbul pâye-i refî tevcih buyrulduğu nâtık emr âlilerin ısdarı mercudur.
2 Cemâziyelevvel sene 1334
Varak No : 5
Telhis No : 115
Telhis Tarihi : 13 Ca.sene [13]34/[ 18 Mart 1916]
Konusu: Tayin şartlarını sağlayan Galata, Mersin ve Güzelhisar-ı-ı Aydın hâkimlerine
berat verilmesine dair.
Kanun-i Esasi’nin seksen birinci ve 7 Ramazan sene 332 tarihli kanunun ikinci maddeleri mûcebince kadılık için tâyin olunan şerâit ve evsâfı hâiz bulundukları teşekkül eden encümen-i mahsusca ba-mazbata ifade olunan Galata ve Mersin ve Güzelhisar-ı-ı Aydın kadıları fazîletlu Hasan Hayrullah ve Hasan Tahsin ve Yusuf Ziyaeddin Efendiler dâîlerine hâkimlik berat-ı şerifi i’tâsı hususu bi’l-istîzan bin üç yüz otuz dört senesi Cemâziyelevvel’inin onunda şeref pira-yı sunûh ve sudûr olan emr ü fermân-ı hikmet beyan-i hazret-i tâc-dârî iktizâ-yı celîlinden bulunmuş olmakla ol vecihle üç kîtâ berat-ı şerif itâsı mercudur.
39
Hurrîre fi’l-yevmi’s-selase aşere min Cemâziyelevvel sene 1334
Varak No : 5
Telhis No : 116
Telhis Tarihi : 18 Ca. sene [13]34/[ 23 Mart 1916] Konusu : Merkez ve taşrada Selâtin Camii vaiz atamalarına dair23.
Münhal olan Valide Sultan der-Üsküdar Câmi-i şerifi Cuma vaizliği Ayazma der-Üsküdar Câmi-i şerifi Cuma vaizi Sivasî eş-şeyh Halil Efendi dâîlerine
yeri Beylerbeyi Câmi-i şerifi Cuma va’azı Geredeli eş-şeyh Yusuf Bahri Efendi dâîlerine
yeri Valide Sultan der-Hasköy Câmi-i şerifi Cuma va’azı Ruscuklu eş-şeyh Mehmed Emin Efendi dâîlerine yeri Selimeyye der-Üsküdar Câmi-i şerifi Cuma va’azı Tırnovalı eş-şeyh Ahmet Şakir Efendi dâîlerine yeri Nusret der-Mudanya Tophane Câmi-i şerifi Cuma va’azı Arhavili eş-şeyh Mehmed Hulûsi Efendi dâîlerine
yeri Hidayet der-Bab-ı bahçe Câmi-i şerifi Cuma va’azı Aksekili eş-şeyh Hafız Ali Efendi dâîlerine
yeri Adliyye der-Şemsi Paşa der-Üsküdar Câmi-i şerifi Cuma va’azı Gümülcineli Hacı Raif Efendizade eş-
şeyh İbrahim Efendi dâîlerine
yeri Tevfikiye der-Arnavutköy Câmi-i şerifi Cuma va’azı İstanbul eş-şeyh Mustafa Efendi dâîlerine yeri Harbiye der-Beşiktaş Câmi-i şerifi Cuma va’azı Çeşmeli eş-şeyh Mehmed Bahâddin Efendi dâîlerine yeri Kışlak-ı Hümayun der-Çiftlik-i Rami Câmi-i şerifi Cuma va’azı Sinoblu eş-şeyh Abdullah Efendi dâîlerine
yeri Asariyye der-Civar-ı Sâhilsarayı Çırağan Câmi-i şerifi Cuma va’azı Ahiçelebi eş-şeyh Osman Efendi dâîlerine
yeri Hamidiye Mirgûn Câmi-i şerifi Cuma va’azı Asîtâneli eş-şeyh Mehmed Behçet Efendi dâîlerine yeri Süleymaniye der-Beşiktaş Câmi-i şerifi Cuma va’azı İslimiyeli eş-şeyh Mustafa Efendi dâîlerine yeri Valide Sultan der-Bîmarhâne der-Yenibağçe Câmi-i şerifi Cuma va’azı Mehmed Reşid Efendizade eş-
şeyh Mehmed Kamil Efendi dâîlerine
yeri Hamidiye der-Civar-ı Sâhilsarayı Çırağan Câmi-i şerifi Cuma va’azı İkizdereli eş-şeyh Ahmed Efendi dâîlerine
yeri Hırka-i Saadet Câmi-i şerifi Cuma va’azı Hacıoğlu Pazarcıklı eş-şeyh Murad Efendi dâîlerine yeri Mecidiye der-Ortaköy Câmi-i şerifi Cuma va’azı Konyalı eş-şeyh Abdullah Efendi dâîlerine yeri Rumeli Hisarı Câmi-i şerifi Cuma va’azı Bayındırlı eş-şeyh Mustafa Efendi dâîlerine
yeri Mihrimah Sultan der-Üsküdar Câmi-i şerifi Cuma va’azı Dağıstanî eş-şeyh Mehmed Efendi dâîlerine
40
yeri Valide Sultan der-Dolmabahçe Câmi-i şerifi Cuma va’azı Tırnovalı eş-şeyh Mehmed Efendi dâîlerine yeri Valide Sultan der-Aksaray Câmi-i şerifi Cuma va’azı Alasonyalı eş-şeyh Hafız Mehmed Cemaleddin Efendi dâîlerine
Bi’l-imtihan ehliyeti nümâyan olan Mağnisalı eş-şeyh Mustafa Şefik Efendi dâîlerine tevcih buyrulduğunu nâtık emr âlilerin ısdarı mercudur.
Fi 18 Cemâziyelevvel sene 1334
Varak No : 5
Telhis No : 117
Telhis Tarihi : 12 C. sene [13]34/[16 Nisan1916]
Konusu : İbtidâ-i Altmışlı, Mûsıla-i Süleymaniye ve Sahn müderrislik atamalarına dair.
İbtidâ-i Altmışlı ile Aziz Efendi der-Burusa Medresesi müderrisi Alaşehir kazası kadısı Mehmed Munil Efendi dâîleri yerinde Mûsıla-i Süleymaniye ve İbtidâ-i Dâhil ile evvelayı Molla Vildan der-Burusa Medresesi müderrisi Lüleburgaz kazası kadısı Hasan Şinasi Efendi dâîleri yerinde İbtidâ-i Altmışlı ve münhal olan Reşid Paşa der-Burusa Medresesi Kırk Medresesinden munfasıl Uşak kazası kadısı Abdulselam Efendi dâîlerine ba-Mûsıla-i Süleymaniye ve yine münhal olan Balizade der-Burusa Medresesi Kırk Medresesinden munfasıl Esb kazasına mülhak Mahadir Nahiyesi nâibi Mehmed Yunus Efendi dâîlerine ba- Mûsıla-i Süleymaniye ve yine münhal olan Osmaniye der-Burusa Medresesi Kırk Medresesinden munfasıl Lüleburgaz kazası müftüsü Ömer Lütfi Efendi dâîlerine ba-Sahn ve yine münhal olan Ferhadiye der-Burusa Medresesi Kırk Medresesinden munfasıl Mudanya kazası müftüsü Ahmed Esad Efendi dâîlerine ba-Sahn ve yine münhal olan Kameriye der- Burusa Medresesi Kırk Medresesinden munfasıl Gekbuze kazası müftüsü Hüseyin Hüsnü Efendi dâîlerine ba-Sahn itibâr ve tevcih buyrulmak mercudur.
Hurrîre fi’l-yevmi’s-sânî aşere min Cemâziyelâhir sene 1334
Varak No : 5
Telhis No : 118
Telhis Tarihi : 19 C. sene [13]34/[ 23 Nisan 1916]
Konusu : Anadolu Kâdîaskerliği pâyelulerinden Fetvâ Emîni Haydar Efendi’ye Rumeli Kâdîaskerliği pâyesi tevcihine dair.
Sahife pira-yı sunûh ve sudûr olan emr ü irâde-i atıfet mu’tâde-i hazret-i hilâfet-penâhi mantûk-ı celîli üzere işbu bin üç yüz otuzdört senesi Cemâziyelâhire’sinin on yedinci gününden itibâren Anadolu Kâdîaskerliği pâyelulerinden Fetvâ Emîni semahatlü Haydar
41
Efendi hazretleri dâîlerine terfiân Rumeli Kâdîaskerliği pâye-i celîli tevcih buyrulduğunua nâtık emr âlinin ısdarı mercudur.
Hurrîre fi’l-yevmi’l-tis’a aşere min Cemâziyelâhir sene 1334
Varak No : 5
Telhis No : 119
Telhis Tarihi : 28 C. sene [13]34/[ 2 Mayıs 1916]
Konusu : İbtidâ-i Hariç Mûsıla-i Sahn, Mûsıla-i Süleymaniye müderrislik atamalarına
dair.
Mûsıla-i Sahn ile salise-i Kâtipzade der-Burusa Medresesi müderrisi Ankara müftüsü Rıf’at Efendi dâîleri yerinde Mûsıla-i Süleymaniye ve ba-İbtidâ-i Hariç cedide-i sîtâreye der- Burusa Medresesi müderrisi Ankara Merkez Mahkeme-i Şer’iyesi başkâtibi Arif Hikmet Efendi dâîleri yerinde Hareket-i Hariç ve münhal olan Talatiye der-Burusa Medresesi Kırk Medresesinden munfasıl Ankara merkez fetvâ müsevvidi Süleyman Efendi dâîlerine ba-Sahn îtibar ve tevcih buyrulmak mercudur
Hurrîre fi’l-yevmi’s-samin ve’l-ışrîn min Cemâziyelâhir sene 1334
Varak No : 24
Telhis No :
Telhis Tarihi :
Konusu : Şeyhülislam Mustafa Hayri Efendi tarafından yazılan telhis kayıtlarına dair
başlık.
Mesned-i Muktezâ-ı İslamiyeye saye-i endaz-ı iclâl Ürgubî Abdullah Avni Efendizade devletlü semâhatlü Mustafa Hayri Efendi Hazretlerinin taraf-ı âli-i Fetvâ-penâhîlerinden Bâbıâlî’ye tastir buyurulan telhis-i âlilerin kaydıdır.
Varak No : 24
Telhis No : 1
Telhis Tarihi : 19 R. sene [13]32/[ 17 Mart 1914]
Konusu : Diyarbekir Müftüsü Hacı İbrahim Efendi’nin İzmir pâyesi tevcihine dair
Sahife pira-yı sunûh ve sudûr olan emr ü fermân-ı meâli ünvanı cenâb-ı pâdişâhî mantûk-ı celîli üzere işbu bin üç yüz otuz iki senesi Rebîülâhir’inin on yedinci gününden
42
itibâren Diyarbekir müftüsü fazîletlü Hacı İbrahim Efendi dâîlerine İzmir pâye-i mücerredi tevcihini nâtık emr âli ısdarı mercudur.
Hurrîre fi’l-yevmi’l-tis’a aşere min Rebîülâhir sene 332
Varak No : 24
Telhis No : 2
Telhis Tarihi : 13 Ca. sene [13]32/[ 9 Nisan 1914]
Konusu : Dağıstanî Ömer Hulûsi Efendi’nin kâdîaskerlik tevcihine dair
Şeref efzayı sunûh ve sudûr olan emr ü fermân-ı mekârim ünvan-ı hazret-i hilâfet- penâhî mantûk-ı münifî üzere işbu bin üç yüz otuz iki senesi Cemâziyelevvel’inin altıncı gününden itibâren Dağıstanî semâhatlü Ömer Hulûsi Efendi hazretleri dâîlerine kâdîaskerlik tevcih buyrulduğunua nâtık emrâli ısdarı mercudur.
Hurrîre fi’l-yevmi’s-selase aşere min Cemâziyelevvel sene 1332
Varak No : 24
Telhis No : 3
Telhis Tarihi : 13 C. sene [13]32/[ 9 Mayıs 1914] Konusu : Merkez ve taşrada Selâtin Câmi-i vaiz atamalarına dair.
Münhal olan şehzade Sultan Mehmed Câmi-i şerifi Cuma va’azlığı Valide Sultan der-Üsküdar Câmi-i şerifi Cuma va’azı Dağıstanî eş-şeyh Ahmed Seyfeddin Efendi dâîlerine
yeri Ayazma der-Üsküdar Câmi-i şerifi Cuma va’azı Akşehirli eş-şeyh Mehmed Emin Efendi dâîlerine yeri Beylerbeyi Câmi-i şerifi Cuma va’azı Uluborlulu eş-şeyh Mustafa Efendi dâîlerine
yeri Valide Sultan der-Hasköy Câmi-i şerifi Cuma va’azı Sivasî eş-şeyh Halil Efendi dâîlerine yeri Selimiye der-Üsküdar Câmi-i şerifi Cuma va’azı Geredeli eş-şeyh Yunus Bahri Efendi dâîlerine
yeri Nusret der-Meydan-ı Tophane Câmi-i şerifi Cuma va’azı Rusçuklu eş-şeyh Mehmed Emin Efendi dâîlerine
yeri Hidayet der-Bab-ı Bahçe Câmi-i şerifi Cuma va’azı Tırnovalı eş-şeyh Ahmed Şakir Efendi dâîlerine yeri Adliye der-Şemsi Paşa der-Üsküdar Câmi-i şerifi Cuma va’azı Arhavilı eş-şeyh Mehmed Hulûsi Efendi
dâîlerine
yeri Tevfikiye der-Arnavudköy Câmi-i şerifi Cuma va’azı Aksekili eş-şeyh Hafız Ali Efendi dâîlerine
yeri Harbiye der-Beşiktaş Câmi-i şerifi Cuma va’azı Gümülcineli Hacı Ra’if Efendizade eş-şeyh İbrahim Efendi dâîlerine
yeri Kışlak-ı ba-Hümayun der-Çiftlik Rami Câmi-i şerifi Cuma va’azı İstanbullu eş-şeyh Hafız Mustafa Efendi dâîlerine
43
Efendi dâîlerine
yeri Hamidiye der-Mirgûn Câmi-i şerifi Cuma va’azı Sinoblu eş-şeyh Abdullah Efendi dâîlerine yeri Süleymaniye der-Beşiktaş Câmi-i şerifi Cuma va’azı Ahi Çelebili eş-şeyh Osman Efendi dâîlerine yeri Valide Sultan der-Bimarhâne der-Yenibahçe Câmi-i şerifi Cuma va’azı Asîtâneli eş-şeyh Mehmed Behçet
Efendi dâîlerine
yeri Mecidiye der-Civar-ı Sâhilsaray Çırağan Câmi-i şerifi Cuma va’azı İslimiyeli eş-şeyh Mustafa Efendi dâîlerine
yeri Hırka-i Saâdet Câmi-i şerifi Cuma va’azı Mehmed Reşid Efendizade eş-şeyh Mehmed Kamil Efendi dâîlerine
yeri Mecidiye der-Ortaköy Câmi-i şerifi Cuma va’azı Eğridereli eş-şeyh Ahmed Efendi dâîlerine yeri Rumeli Hisarı Câmi-i şerifi Cuma va’azı Hacıoğlu Pazarcıklı eş-şeyh Murad Efendi dâîlerine