Lojistikte Tedarik Zinciri Yönetimi

İşletme yönetimi ve lojistik kavramının gelişiminde büyük rol oynayan ABD’de, 1900’li yılların başlarında “üretim” ağırlıklı olan iş anlayışı ve pazar yapısı, 1930’lardan sonra “satış” ve 1950’li yıllarla birlikte “pazarlama” merkezli bir yönelim göstermiştir. 1980’li yıllardan itibaren hizmet anlayışı hızla gelişirken, müşteri odaklılık ve pazar merkezli hareketler değer kazanmıştır. Lojistik kavramının tarihsel gelişimi içerisinde hammaddeden nihai müşteriye ulaşan tüm akış zinciri, 1960’lı yıllardaki parçalı yapıdan 1980’lerde entegrasyon aşamasına ve nihayet günümüzde “Tedarik Zinciri Yönetimi” anlayışına geçmiştir. Şekil 3.3’ te Tedarik Zinciri Yönetiminin Tarihsel Gelişimi görülmektedir [34].

ENTEGRASYON GELİŞİMİ

Şekil 3.3 Tedarik Zinciri Yönetimi Kavramının Tarihsel Gelişimi [34]

İşletmeler açısından lojistik, hammadde, yarı mamul ve hazır parçaların üretim ortamına taşınması fiziksel tedarik (giriş lojistiği); sonrasında bunların iş istasyonları ve tezgahlara taşınması yani kurum içi malzeme akışı ve elleçleme; nihayetinde ise çıkış ambarından dağıtım kanallarına ve müşterilere kadar uzanan zincir fiziksel dağıtım (çıkış lojistiği) olarak üç aşamalı bir yönetim sürecinden oluşmaktadır. Bu üç aşamalı ve birbiriyle bağlantılı olarak gelişen yapı tek bir çatı altında “Tedarik Zinciri Yönetimi” olarak Şekil 3.4’de görüldüğü gibi toplanmaktadır [35].

Tedarik Zinciri, iki kısım arasındaki ürün, bilgi ve/veya para akışının bağlantısını ifade etmektedir. Bu kısımlar işletme içi üretim ve satış departmanları arasındaki akış olabileceği gibi iki şirket arasındaki alış-veriş den kaynaklanan bir akış da olabilmektedir. Kısacası, tedarik zinciri yönetimi bir “akış yönetimi”dir [36].

Tedarik zinciri yönetiminde, “arz ve tedarik yönetiminin uyumlaştırılması” temel önceliktir. Arz yönetimi olarak adlandırılan kavram içerisinde kaynak ve stratejilerin belirlenmesi, üretilmesi gereken ürün miktarı ve zamanlaması ile tedarikçilerin tespiti, satın alma faaliyetleri, ortak proje, işbirliği anlaşmaları eşzamanlı olarak planlanmaktadır [37]. Tedarik Zinciri Yönetimi, arz ve tedarik sistemlerini uyumlandırmasının yanı sıra alıcıları (nihai tüketici veya kurumsal müşteri) memnun etmek için gerçekleştirilen tüm yönetim faaliyetlerini kapsamaktadır. Tedarik zinciri yönetimi; tahminleme, satın alma, kaynak kullanımı, üretim planlama, akış ve süreç

1980

PARÇALI YAPI _TOPLAM

ENTEGRASYON 1960 Talep Tahminleme ₂₀₀₀ Satınalma TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ İhtiyaç Planlaması _{Malzeme Yönetimi}

Üretim Planlama İmalat Envanteri Depolama Malzeme Elleçleme Ambalajlama Tamamlanmış Ürün Envanteri

Dağıtım Planlaması _{Fiziksel Dağıtım} Sipariş Süreci

Taşıma

yönetimi, pazarlama, satış sonrası destek, hizmet, lojistik ve dolaylı olarak finans ve insan kaynaklan yönetimi de dahil olmak üzere işletme bütününü ilgilendirmektedir.

Şekil 3.4 Tedarik Zinciri Yönetimi [12] 3.6.2. Tedarik Zinciri Parametreleri

3.6.2.1. Fiziksel Tedarik Giriş / Lojistik Süreçleri

Başarılı bir zincir yönetiminin tedarik ayağında temel prensip, tedarikçi ile müşterisi arasında geleneksel çatışmacı tutum yerine karşılıklı yararlı ön planda tutan ilişki modelidir. Uzun vadeli işbirliği yaklaşımı ile şirketler, tedarikçi sayısı ve maliyetleri azaltmakta ve güven ortamı oluşturarak uluslararası pazarlarda rekabet avantajı elde etmektedirler.

Fiziksel tedarik, tedarikçileri işletme sürecine bağlayan girdi hareketinden sorumludur. Taşınması planlanan unsurların (hammadde, yarı mamul, hazır parça vb.) nereden veya kimden, ne kadar ve ne zaman sipariş edilmesi gerektiğini belirlemektedir. Fiziksel tedarik sistemi, çeşitli tedarikçiler arasından seçim yapabilmek için gerekli olan kriterleri sunmakta olup, gelen malzemelerin hangi taşıma türüyle taşınacağını belirleyerek onların depolanacağı yerleri ve bu yerlerin olması gereken özelliklerini açıklamaktadır.

Yük sevkıyatçılığı işletmeleri fiziksel tedarik aşamasını yurt içi ve yurt dışı giriş (inbound) lojistiği olarak algılamakta ve kara, hava, deniz ve demiryolu taşımacılık faaliyetleri şeklinde planlamaktadırlar. Bu safhada gümrükleme ve sigortalama gibi

3.6.2.2. Dahili İşlemler (Üretim Süreçleri ve Malzeme Yönetimi)

Dahili işlemler, işletme içi akış faaliyetlerinin yönetimini kapsamaktadır. Giriş ambarında bulunan malzemelerin imalat ortamındaki iş istasyonlarına aktarımı ve bölümler arasında dolaşımının sağlanarak tamamlanmış ürün haline dönüştürülmesiyle birlikte çıkış ambarına şevki bu aşamadaki temel süreçlerdir.

Yuk Sevkıyatçılığı işletmeleri, tedarik zincirinin bu aşamasında üretim ortamındaki lojistik hareketleri, depolama, bar-kodlama, paletleme, istifleme elleçleme, envanter yönetimi, stok takibi, satın alma, vb. operasyonel faaliyetlerle yakından ilgilidir.

3.6.2.3. Fiziksel Dağıtım Çıkış/Lojistik Süreçleri

Fiziksel dağıtım çıktı hareketinden sorumlu olup tamamlanmış ürünlerin dağıtım zinciri (toptancı, aracı, bayii, perakendeci vb.) içerisinde hızlı ve ekonomik bir biçimde gönderilmesini sağlayarak alıcılara ulaşmasını sağlayan bir süreçtir.

Yük Sevkıyatçılığı işletmeleri fiziksel dağıtım aşamasında, hizmet verdiği işletmeye ait ürün ve eşyaların müşteriye hızlı, güvenli ve ekonomik bir biçimde iletilmesinden sorumludur. Lojistik hizmet sağlayıcılar, özellikle yurt dışı çıkış (outbound) lojistiğinde kara, hava, deniz ve demiryolu taşımacılık türlerinde eşya akışının gerçekleştirilmesinin yanı sıra yoğun bilgi akışını da koordine etmektedirler. Tedarik zincirini tamamlayabilmek için şirketler;

• küresel bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanmalı,

• zincir üyeleri arasında karşılıklı bilgi alış verişi yoğunlaştırılmalı, • partnerler arasında koordinasyon sağlanmalı,

• etkinlik ve verimlilik geliştirilmeli,

• tedarik zinciri modelinde özgünleştirmeye gidilmelidir. 3.6.3. Maliyetin Tedarik Zinciri Yönetimi Eğilimleri

Uluslararası pazarlarda son yıllarda şu hususlar, eğilimler gözlenmiştir.

• Uluslararası pazarlarda şirketler değil tedarik zincirleri rekabet eder.

• Azaltılması ve yeni katma değerlerin yaratılması tedarik zinciri ortakları arasındaki işbirliğine bağlıdır.

• Tedarik zinciri rekabeti, “katma değerli bilgi değişimi” üzerine kurulmuştur. • Tedarik zinciri entegrasyonu, süreç entegrasyonu anlamına gelmektedir.

• Tedarik zinciri rekabeti, ortak stratejinin kararlılıkla sürdürülmesini gerektirir.

• “Üretici sevkıyat ve yönetiminden”, “perakendeci sevkıyat ve yönetimine” geçiş ağırlık kazanmaktadır. Tedarik Zinciri Yönetiminde “itme sistemi (push system)” anlayışı, yerini “çekme sistemi (pull system)” anlayışına bırakmaktadır [34], [38].