Lojistik Faaliyetlerinin Önem

Lojistiğin önemi gün geçtikçe artmaktadır. “Lojistik dünyanın herhangi bir yerinde bulunan müşterilere rakip işletmelerden daha hızlı ve etkin bir şekilde ulaşmanın anahtarıdır (Demir, 2006: 117). Taşkın ve Durmaz’a (2012: 6) göre “küreselleşme ile birlikte alıcı ve satıcı sayısı artmış, rekabet yoğunlaşmış, lojistik hizmetler sayesinde işletmelerin rekabette farklılaşma ve üstünlük sağlama çabaları hız kazanmıştır”. Lojistik firmaya zaman ve yer faydası sağlamaktadır. “Üretilen ürün ve hizmetlerin müşterilerin istedikleri zamanda hazır bulundurulması zaman faydasını; bu ürün ve hizmetlerin müşterilerin istediği yerde hazır bulundurulması ise yer faydasını ifade etmektedir”. Üretilen mal ve hizmetler müşterilerine uygun yer ve zamanda ulaştırılamadığı sürece bir değer taşımazlar. Sürmen ve Davut (2006: 55) bu görüşü desteklemektedirler. Yazarlara göre “istenilen yer ve zamanda müşteriye sunulamayan mal ve hizmetlerin müşteriler açısından hiçbir değeri yoktur”.

Yarmalı’ya (2012: 10) göre önemli olan istenilen ürünü her yerde bulmak ve almak değil; ihtiyaç duyulan ürünü, en düşük fiyattan, en yüksek kaliteden, istenilen zaman ve miktarda almaktır. İşte bunun içinde lojistik son derece önemlidir. Stokların en iyi düzeyde tutulması, doğru miktar ve zaman siparişlerin alınıp-teslimatların gerçekleştirilmesi gerekir. Üretim sürecinin en doğru, en kısa ve en düşük maliyetle yönetilmesi kayıtların iyi tutulması, kayıp ve kaçakların önlenmesi, stok takibinin iyi yapılabilmesi, fiyatlanmanın doğru biçimde yapılabilmesi lojistiğin önemini artırmaktadır. Ürünlerin en uygun maliyetle istenen

39 miktar, yer ve zamanda hazır bulundurulması müşteri tatmini ve sadakatini sağlama sürecinde etkili olmakta ve sonuçta lojistiği zorunlu kılmaktadır (Küçük, 2012: 65).

Bugün uluslararası düzeyde düşük maliyetlerle ürünlerin tüketiciye ulaştırılması lojistik faaliyetler olmadan oldukça zor görünmektedir. “Ürünlerin zamanlı olarak teslim edilmemesi işletmeye olan güveni olumsuz etkilemekte, işletmenin iyi iş ilişkileri geliştirmesini engelleyebilmekte, hatta pazar payının azalmasına, dolayısıyla da işletme karlılığı üzerinde olumsuz etkiye neden olabilmektedir”. “Dünya ekonomisinde yaşanan küreselleşme ve değişime koşut olarak, dünya pazarlarının liberalleşmesi, bu doğrultuda da sektörlerde yaşanan hızlı değişim ve uyum çabaları, lojistik faaliyetlerinin önemini arttırmaktadır” (Şengel, 2012: 13). Bu süreçte, “işletmeler üretim faaliyetlerine odaklanırken, lojistik faaliyetler de bu değer yaratma çabalarına önemli katkılar sağlamaktadır” (Dumanoğlu, 2005: 149; Şengel, 2012: 13). Lojistik faaliyetler ülke sınırlarını aşan bir yapıda sürdürülmekte, ürünlerin zamanında tüketiciye ulaştırılması beklenmektedir. Bunun içinde uluslararası bir düzlemde işbirlikleri ve kombinasyonlar yapılmakta lojistik faaliyetler herhangi bir zaman sınırlamasına tabi tutulmaksızın tüm gün, ay ve yıl içinde kesintisiz olarak yapılmaktadır. Lojistik faaliyetler olmadan bir ürünü istenilen zamanda ve yerde hazır bulundurmak olanaksızdır (Şengel, 2012: 14).

Diğer yandan lojistiğin işletmeler açısından önemli hale gelişi şu şekilde belirtilebilir (Akt. Şengel, 2012: 15):

 Taşıma uzaklıklarının ve maliyetlerinin artması,

 Üretim teknolojilerinin pek çok alanda doyma noktasına ulaşması nedeni ile yöneticilerin maliyet düşürmek için lojistik alanına yönelmesi,

 Stok kontrolünde tam zamanında tedarik (JIT), malzeme gereksinim planlaması gibi sistemlerin yaygın biçimde kullanılması,

 Mamul çeşitlerinin gelişen ve değişen tüketici isteklerini karşılama zorunluluğu ile hızla artması,

 Bilgisayar kullanımının yaygınlaşması ve haberleşme sis-temlerinin gelişmesi,

40

 Çevreyi koruma amacı ile kullanılmış malzemelerin yeniden kullanılmak üzere işlenmesi,

 Büyük çok uluslu üretim ve satış firmalarının çoğalması

İşletmeler açısından lojistiğin önemini ortaya koyan etkenler şöyle sıralanabilir (Akt. Şengel, 2012: 16):

 Lojistik maliyetlerin yüksek olması,

 Arz-talep pazarının genişlemesi,

 Lojistiğin müşteri için değer yaratması

 Tüketici beklentilerinin artması

 Servis endüstrisinin lojistiğe ihtiyaç duyması

Dünyada ve Türkiye’de lojistik sektörün öneminin artması aşağıdaki nedenlerden dolayı olabilir (Gürdal, 2006; Akt. Şengel, 2012: 6-7);

• Dünya ticaret hacminin ve taşınan mal miktarının artması,

• Üretim ve tüketim noktalarının birbirinden çok farklı ve uzak yerlerde olması

• Toplam lojistik maliyetlerinin artması, • Zamanın kısalması,

• Hizmetlerin ulaştırılmasında “hız” ve maliyetin önem kazanması, • Pazarlama destek hizmetlerinin önem kazanması,

• Dağıtım kanallarında yapısal değişimlerin yaşanması, • Emek yoğundan teknoloji yoğun konuma geçilmesi,

• Lojistik gereksinimlerin karşılanmasında yeni yöntemlerin geliştirilmesi,

• Lojistik performans artırımı anlayışının öne çıkması, • Yasal hükümler

• Değeri yüksek mamuller • İnternet devrimi

41 • Lojistik tedarikçisi kavramının yerini lojistik ortağı anlayışına bırakması

• Müşteriye özel çözümlerin sunulması • e-lojistik

• İşbirliklerinin artarak devam etmesi

• Artan rekabet sonucunda düşen kar marjları • Tedarik zinciri entegrasyonu

• Stok kontrolündeki tam zamanında tedarik (JIT), malzeme istek planlaması (MRP) vb. sistemlerin yaygın biçimde kullanılması

Lojistiğin işletmelerde önem kazanmasının temel nedenleri aşağıda sıralanmaktadır (Akt. Küçük, 2012: 66-67):

 Taşıma uzaklıklarının ve maliyetlerin artması,

 Stok kontrolünde tam zamanında tedarik, malzeme istek planlaması vb. sistemlerin yaygın biçimde kullanılması,

 Ürün çeşitlerinin gelişen ve değişen tüketici isteklerini karşılama zorunluluğu ile hızla artması,

 Bilgisayar kullanımının yaygınlaşması ve haberleşme sistemlerinin kullanılmak üzere işlenmesi,

 Uluslararası üretim ve satış firmalarının çoğalması.

 Tedarikçilerin sayısının artması,

 Üretim faktörlerinin çeşitlenmesi,

 Stokların saklama koşullarının farklılığı,

 Stok giderlerinin artması,

 Düşük enflasyonlu ekonomilerde stoğa bağlanan paranın öneminin artması.

“İşletmeler arası rekabetin giderek tedarik zincirleri ve lojistik faaliyetler yönlü olması işletmeler açısından lojistik kavramının önemini açıkça göstermektedir. Yaşanan küreselleşme sürecinde pazarların, müşterilerin, ihtiyaçların ve tüm bunlara paralel olarak kurumsal yapılanmalar ile iş anlayışlarının değişmesi, lojistik yönetiminin büyük bir anlam ve önem kazanmasında etkili olmuştur” (Akt. Taşkın ve Durmaz, 2012: 9).

42 İşletmeler lojistiği uygun şekilde organize ederek rekabetçi üstünlük sağlayabilmektedirler. Globalleşen dünyada rekabet üretilen ürünlerde veya tüketilen ülkelerde değil, kullanılan tedarik zincirleri arasında olacaktır (Yıldıztekin, 2002). Hiçbir işletme artık lojistiği ihmal ederek başarılı olmayı beklememelidir (Erdoğan, 2007: 25). Çünkü günümüzde lojistik rekabettin anahtarı ve ticaretin en önemli unsuru haline gelmiştir.

Lojistiğin önemini şu şekilde özetlemek mümkündür (Erdoğan, 2007: 25; Şengel, 2012: 14; Taşkın ve Durmaz, 2012: 9):

 Lojistik temel olup; tüm organizasyonlar malzemelerin hareketine dayanmaktadır.

 Lojistik işlemler pahalı olup; lojistik maliyetler toplam cironun önemli bir kısmını oluşturmaktadır.

 Kârı ve örgütsel performansın diğer ölçülerini doğrudan etkiler,

 Lojistik kararların performansı uzun dönemde etkilemesi nedeniyle stratejik öneme sahiptir,

 Tedarikçilerle ortak yararları geliştiren uzun dönemli ticari ilişkileri bi- çimlendirmektedir.

 Müşteri tatminine ve katma değere katkıda bulunan ilişkileri geliştirir,

 En iyi büyüklük ve yerleşim olanaklarını belirler,

 Özel hizmet sağlayan tedarikçiler ve aracılar gibi diğer organizasyonların büyümesini teşvik eder.

 Güvenlik, sağlık ve çevresel koşullar nedeniyle riskli olabilir,

 Aşırı yükle hareket veya tehlikeli mal taşımacılığı gibi bazı operasyonları engeller,

 Lojistik yönetimi, şirketlere maliyet/verimlilik ve değer avantajı kazan- masında büyük katkı sağlamaktadır (www.yurticilojistik.com.tr, 2008).

Yukarıda ayrıntılı olarak belirtildiği üzere lojistik hizmetler firmaların tüm faaliyetlerini iyileştirici özelliğe sahiptir. O halde lojistik önemli bir işletme fonksiyonudur. Lojistiği başarılı olarak yönetebilen firmalar önemli bir rekabet

43 avantajı elde etmekte, sonuçta lojistiği finansal karlılıklarını artıran bir araç olarak kullanabilmektedirler.

Lojistik üretim ve pazarlama fonksiyonları arasındaki önemli bir bağdır. Lojistik, üretici, dağıtıcılar, müşteriler ve dış tedarikçiler arasındaki iletişimi, koordinasyonu ve eşzamanlılığı sağlayan önemli bir güçtür. Bu nedenle lojistik hem üretim fonksiyonu ile hem de pazarlama fonksiyonu ile yakın etkileşim içindedir ve lojistiğin fonksiyonel birimler arasındaki yeri önemlidir (Sezen vd, 2002: 134). Ancak, lojistiğin işlevi üretim ve pazarlama fonksiyonu ile birlikte satın alma/tedarik, insan kaynaklan, kalite, finans ve muhasebe işlevlerini de etkiler (Taşkın ve Durmaz, 2012: 9).

Lider konumdaki firmalar müşteri sadakati oluşturmak ve sürdürebilmek için lojistiği rekabetçi bir silah olarak kullanmaktadırlar. Bu firmalar diğer firmalara göre daha esnek ve müşterilerine karşı daha hızlı yanıt verebilmekte, faaliyetlerinin sonuçlarını daha yakından takip etmekte, tedarikçileriyle daha sıkı çalışmakta ve teknolojiden daha fazla yararlanmakta ve müşterilerine daha fazla değer sağlayabilmektedirler (Yılmaz, 2006: 9). Böylece artan müşteri değeri ve bunun sonucunda yüksek karlar sağlayabilirler. Lojistik hizmetlerde sağlanacak kalite ve bu kalite ile birlikte müşterilerin katlanacakları masrafları azaltıp elde edecekleri faydayı arttırarak lojistik faaliyetlerin etkinliği arttırılabilir (Taşkın ve Durmaz, 2012: 9).

44

2. BÖLÜM