Çınar ve Çubukçu (2009), çalışmasında “tüketim toplumu” ve “tüketim kültürü” kavramlarını tüketicilerin tutumları ve davranışları açısından incelemek için 2008 yılında 18 yaş üstü tüketiciler üzerinde araştırma yapmışlardır. Araştırmanın sonucuna göre, bilinçsiz kredi kartı kullanılması, modanın sürekli değişim göstermesi, reklamların etkisi, tüketimin bir statü olarak görülmesi, tüketimi arttırıcı unsurları daha fazla tüketme eğilimi göstermişlerdir. Çalışma sonuçları ile benzerlik göstermektedir (Çınar & Çubukçu, 2009). Erkal (2013), çalışmasında televizyon reklamlarında star kullanımının tüketiciler üzerinde yarattığı etkileri belirlemek ve bu etkilerin neler olduğunu ortaya koymak için anket yöntemi kullanılmıştır. Araştırmasını Selçuk Üniversitesi’nde 9 Fakültede gerçekleştirmiştir. Katılımcıların reklamlarda ünlü kullanılan ürünü daha kolay tanıdığı yönünde olmuştur. Ve çalışma sonuçları ile benzerlik göstermektedir (Erkal, 2013).
Law ve arkadaşları (2004) tarafından yapılan çalışmada kaotik perspektif moda değişimi ve moda tüketimi arasındaki ilişkiyi açıklamaktır. Gömülü teoriyi (Ground Theory) kullanılarak 33 kişiyle görüşme gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, modanın değişimlerinde değişik modaların nasıl tüketildiği ve reddedildiği açıklanarak kaotik bir model oluşturulmuştur (Law vd, 2004, s.362-374).
Hyun-Seung ve Joohyean Lee’ye (2005) ait “Güncel moda eğilimleri üzerine tüketici duygusunu temel alan makroskobik bir model geliştirme” adlı çalışmadır. 2005 yılında İnternational Journal of Consumer Studies de yayınlanmış olan bu çalışmada yazarların üç denence üzerinde durmuşlardır. Bunun ilki; moda eğiliminin tüketicilerin duygu durumlarındaki değişikliklerini temsil etmesi, ikincisi dilsel bir temsilin tüketicilerin duygu durumuna ulaşmak için uygun ortam oluşturmaları ve son olarak ise tüketicilerin duygu durumlarının somut bir şekilde temsil edecekleri yönünde olmuştur (Cho & Lee, 2005, s.17-33).
BÖLÜM III
YÖNTEM
Bu bölümde araştırmanın modeline, evren ve örneklemine, ölçme araçlarına, ölçüm güvenilirliğine, ölçüm yorumlarının ve kullanımlarının geçerliliğine, verilerin toplanmasına ve verilerin çözümlenmesi ve yorumlanmasına yönelik bilgilere ve açıklamalara yer verilmiştir.
Araştırmaya toplam 126 öğrenci katılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin %93,65’i (118 kişi) kız öğrenci, %6,35’i (8 kişi) erkek öğrenciden oluşmaktadır. Ankete katılan öğrencilerden %4,0’ı (5 kişi) yüksek lisans ve doktora, %95,2 (121 kişi) Sanat ve Tasarım Fakültesi’ne kayıtlı ve mezunlarından oluşmaktadır.
3.1.Araştırmanın Modeli
Bu araştırmanın kapsamı “ Reklam Sektörünün Moda ile İlişkisi ve Moda’ya Etkisi Üzerine Gazi Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Öğrencileri ile Yapılan Bir Çalışma” olarak belirlenmiştir.
Bu çerçevede araştırmanın yürütülmesinde reklam sektörü araştırılmış ve incelenmiştir. Araştırmanın kavramsal çerçevesi, literatür tarama yöntemi ile oluşturulduktan sonra Gazi Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi öğrencilerinin reklam moda ilişkisi ve etkileri üzerine düşünce ve görüşlerini almak üzere anket formu düzenlenmiştir. Anket formundan elde edilen bulgular değerlendirilerek analizleri yapılmıştır.
3.2.Evren ve Örneklem
Araştırmanın evreni olarak Ankara ilinde bulunan Gazi Üniversitesi seçilmiştir. Araştırmanın örneklemini ise; Gazi Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi öğrencilerinin görüşleri oluşturulmuştur.
Öğrencilerin demografik değişkenlerine ait bilgiler Tablo 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5 ‘te verilmiştir.
Tablo 3.1.
Araştırmaya katılan öğrencilerin yaş dağılımlarına ilişkin bulgular
Yaş n %
21-35 yaş 122 96,83
26-30 yaş 1 0,79
31-35 yaş 3 2,38
Toplam 126 100,00
Tablo 3.1. incelendiğinde 21-35 yaş aralığında 122 kişi (%96,83) olduğu, 26-30 yaş aralığında 1 kişi (%0,79) olduğu, 31-35 yaş aralığında 3 kişi (%2,38) olduğu görülmektedir. Ankete katılanların çoğunluğunu 21-35 yaş aralığındaki öğrencilerden oluşmaktadır.
Tablo 3.2.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyet dağılımlarına ilişkin bulgular
Cinsiyet n %
Kız 118 93,65
Erkek 8 6,35
Toplam 126 100,0
Tablo 3.2. incelendiğinde ankete katılan öğrencilerin cinsiyet dağılımının kız öğrenci 118 kişi (%93,65), erkek öğrenci 8 kişi (%6,35) olduğu anlaşılmaktadır.
Tablo 3.3.
Öğrencilerin demografik özellikleri ile cevapları açısından t testi sonuçları
Cinsiyet Toplam (N) Ortalama ( ) Standart Sapma(s.s.) t p Moda, Reklam Tüketim Kız 118 2,2175 ,27227 7,867 ,006 Erkek 8 1,9762 ,53570
Tablo 3.3 incelendiğinde 118 kız öğrencinin, 8 erkek öğrencinin sorularımızı cevapladığı görülmektedir. Ankette sorulan 21 sorunun cevapları “Evet”, “Bazen” ve “Hayır” seçeneklerinden oluşan üçlü likert ölçeği kullanılarak analizi yapılmıştır. Moda, reklam ve tüketim açısından sorulan sorulara öğrencilerin verdikleri cevapların p<0,05 sağlandığı için pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki bulunmaktadır.
Tablo 3.4.
Ankete katılan öğrencilerin eğitim durumlarına ilişkin bulgular
Eğitim Durumu n %
Yüksek Lisans ve Doktora 5 4,0
Fakülte 121 95,2
Toplam 126 100,0
Tablo 3.4. incelendiğinde ankete katılan öğrencilerin 5 kişisi (% 4,8) yüksek lisans ve doktora programlarından birine kayıtlı ya da mezun. 121 kişi (%95,2) ise dört yıllık bir yüksekokulda kayıtlı ya da mezun durumdadır. Sanat ve Tasarım Fakültesi’nde yapılan bu araştırmanın fakülte öğrencileri tarafından cevaplanması bu tabloyu ortaya çıkarmıştır. Tablo 3.5.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cevaplarına ilişkin boyutlar
Cevaplara ilişkin boyutlar Ortalama ( )
Evet 2,34-3,00
Bazen 1,67-2,33
21 Sorunun Toplam puanı 2,20 ortalamaya sahiptir. Yani Bazen Seçeneği güçlü bir şekilde seçenek olarak işaretlenmiştir. Bazen de Evete yakın bir cevaptır.
3.3.Veri Toplama
Araştırmanın kavramsal çerçevesi ve literatür taraması için kütüphane ve internet bilgileri, kullanılmıştır. Reklam ve moda açısından önemli görülen programlar izlenmiştir. Verilerin toplanmasında kullanılan ölçme araçlarının oluşturulması için konu ile ilgili kaynaklar ve çalışmalar incelenmiştir. Araştırmacı tarafından reklam ve moda ilişkisini incelemek için gözlem formu ve reklamın tüketici üzerine etkilerini incelemek için 35 sorulu anket uygulaması 126 öğrenciye yapılmıştır. Anket sorularını 21 adet 3’lü likert ölçeği diğerleri ise çoktan seçmeli sorulardır.
3.4.Verilerin Analizi
Yapılan anket sonuçları incelenmiş ve değerlendirilerek analizi yapılmıştır. Reklam sektörü, reklamın etkileri ve moda ile olan ilişkisi ile ilgili hazırlanana anket formu ile Gazi Üniversitesi Sanat ve Tasarım Öğrencilerinden 126 öğrencilerinin görüşlerinden elde edilen bulgular istatiksel işlemlerle değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır.
Alt problemlere kaynaklık edecek sorulara yanıt aranmıştır. Anket sonuçlarından elde edilen veriler doğrultusunda araştırmadan elde edilen bulgular SPSS 16 paket programında yapılmış olup t testi ve tek yönlü varyans (anova) sonuçlarına göre değerlendirilmiştir. Sonuç olarak 126 Sanat Tasarımı Fakültesi öğrencilerine yapılan çalışmada öğrencilerin reklam ve modanın ilişkisinin olduğunu, bu ilişkinin tüketiciyi etkilediği sonucu tespit edilmiştir.
BÖLUM IV
BULGULAR
Araştırmanın bu bölümünde araştırmaya katılan öğrencilerin anket sorularına verdikleri yanıtların istatistiksel analizine yer verilmiştir.
Aşağıdaki Tabloda katılımcıların yaş dağılımını gösteren frekans analizi sonuçlarına yer verilmiştir
.
Alt problem 1:Reklamların modaya etkisi nelerdir?
Tablo 4.1.
"Giysi alırken modayı takip eder misiniz?" sorusuna verilen yanıtlar
Seçenekler n %
Evet 31 24,6
Bazen 71 56,3
Hayır 24 19,0
Toplam 126 100,0
Giysi alırken modayı takip eder misiniz?” sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo 4.1 incelendiğinde Evet seçeneğini işaretleyen katılımcılar 31 kişi (%24,6), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 71 kişi (%56,3), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 24 kişi (%19,0)’dir. Evet ve Bazen seçeneklerini işaretleyenlerin modayı takip ettikleri 102 kişi (%80,9) görülmektedir.
Moda insanların hayatlarında önemli bir yere sahiptir. Moda olan ürünlerin zaman zaman kullanıldığı yaptığımız araştırmada görülmektedir. Moda bireyler için hem sosyal statü göstergesi hem de kendini ifade etmenin bir şekli olarak görülmektedir. Bu sebeple insanlar toplumda tarzlarını belli etmek için modayı tercih etmektedirler.
Tablo 4.2.
"Televizyonda yayınlanan tanıtıcı reklamlarda gördüğünüz kıyafetleri satın alıyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlar
Seçenekler n %
Evet 8 6,3
Bazen 48 38,1
Hayır 70 55,6
Toplam 126 100,0
"Televizyonda yayınlanan tanıtıcı reklamlarda gördüğünüz kıyafetleri satın alıyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlara ait Tablo 4.2. incelendiğinde Evet seçeneğini işaretleyen katılımcılar 8 kişi (%6,3), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 48 kişi (%38,1), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 70 kişi (%55,6) olduğu görülmektedir. Televizyonlardaki tanıtıcı reklamların satın alma davranışları üzerinde çok etkili olmadığı görülmektedir. Ancak TV reklamlarına özenip satınalma davranışı gösterenlerde bulunmaktadır.
Reklamlar bizlere ürünler hakkında bilgi vermektedir. Bazı reklamların yanıltıcı olması insanlara reklama karşı güvenin azalmasına neden olmaktadır. Örneğin; kaliteli gibi gösterilen bir ürünü aldığımızda yıpranması ya da renginin solması bize ürünün aldatıcı olarak reklamını yaptığını göstermektedir. Araştırmamızda hayır seçeneğinin çoğunluğunu olması reklamın aldatıcı etkisinin olması fikrini uyandırmaktadır.
Tablo 4.3.
"Satın alma kararlarınızda modanın etkisinin olduğunu düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlar Seçenekler n % Evet 44 34,9 Bazen 55 43,7 Hayır 27 21,4 Toplam 126 100,0
"Satın alma kararlarınızda modanın etkisinin olduğunu düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo 4.3. incelendiğinde Evet seçeneğini işaretleyen katılımcılar 44 kişi (%34,9), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 55 kişi (%43,7), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 27 kişi (%21,4) olduğu görülmektedir. Satın alma kararlarında modanın etkili olduğunu belirten 99 kişi (78,6) bulunmaktadır.
Moda ürünlerin kullanılması insanlarda tarz ve kimlik göstergesi gibi görülmektedir. Bu nedenle her ürün için olmasa da bazı moda ürünlerin bazen kullanılması gerekliliğini yaptığımız araştırmamızın sonucunda görülmektedir.
Alt problem 2: Moda ve Reklam arasındaki ilişki nelerdir?
Tablo 4.4.
"Moda olan ürünler için yapılan reklamlar alış verişe olan ilginizi artıyor mu?" sorusuna verilen yanıtlar Seçenekler n % Evet 37 29,4 Bazen 52 41,3 Hayır 37 29,4 Toplam 126 100,0
"Moda olan ürünler için yapılan reklamlar alış verişe olan ilginizi artıyor mu?" sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo 4.4. incelendiğinde Evet seçeneğini işaretleyen katılımcılar 37 kişi (%29,4), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 52 kişi (%41,3), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 37 kişi (%29,4) olduğu görülmektedir. Moda olan ürünlerin reklamları 89 kişiye (%70,7) ilgi çekici gelmektedir. Genelde Moda ve reklam arasında bir ilişkinin olduğu gözlenmektedir.
Modayı sadece kıyafet alış verişlerimizde değil ev alışverişleri, aksesuar alışverişlerinde ve dekor alışverişlerinde de kullanabiliriz. Bazı reklamları yapılan moda olan ürünlerin ilgimizi çekmesi ihtiyacımızın olmasından kaynaklandığı bazen seçeneği ile düşünülmektedir.
Tablo 4.5.
“Reklam sektörü moda olan tarzları ve ürünü tanıttığı zaman ürün cazip ve ilgi çekici oluyor bu düşünce doğru mudur?" sorusuna verilen yanıtlar
Seçenekler n %
Evet 56 44,4
Bazen 49 38,9
Hayır 21 16,7
“Reklam sektörü moda olan tarzları ve ürünü tanıttığı zaman ürün cazip ve ilgi çekici oluyor bu düşünce doğru mudur?" sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo 4.5. incelendiğinde Evet seçeneğini işaretleyen katılımcılar 56 kişi (%44,4), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 49 kişi (%38,9), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 21 kişi (%16,7) olduğu görülmektedir. Moda olan ürünlerin reklamları ürünleri cazip hale getiriyor görüşüne 105 kişi (%83,3) katılmaktadır. Yukarıdaki tabloya göre genelde Moda ve reklam arasında bir ilişkinin olduğu gözlenmektedir.
Moda olan ürünlerin tanıtılması için reklama ihtiyaç vardır. Reklamlar görsellikleri ve ürün hakkında bilgi vermesi ile o ürüne karşı ilginin artmasına neden olmaktadır. Araştırmamız sonucunda reklam sektörünün moda üzerindeki etkileri söz konusudur. Çünkü reklamı yapılan ürün kaliteli ve kullanışlıdır. Çünkü tanıtılmıştır. Geniş kitleye ulaşmıştır ve ürün cazip ve ilgi çekici olmuştur.
Tablo 4.6.
"Hiç almayı düşündüğünüz bir ürün ya da hizmeti reklamından etkilenip satın aldığınız oldu mu?" sorusuna verilen yanıtlar
Seçenekler n %
Evet 38 30,2
Bazen 42 33,3
Hayır 46 36,5
Toplam 126 100,0
"Hiç almayı düşündüğünüz bir ürün ya da hizmeti reklamından etkilenip satın aldığınız oldu mu?" sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo 4.6. incelendiğinde Evet seçeneğini işaretleyen katılımcılar 38 kişi (%30,2), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 42 kişi (%33,3), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 46 kişi (%36,5) olduğu görülmektedir. Reklamların satın alma davranışını etkilediği görülmektedir. Katılımcıların 80 kişisi (%63,5’i) bu görüşe katılmaktadır.
Reklamların bir ürünü tanıtması, ürün hakkında bilgi vermesi o ürüne karşı satın alma davranışımızı oluşturmaktadır.
Tablo 4.7.
"Görsel reklamlarda kullanılan renklerin modayı daha çekici hale getirdiğini düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlar
Seçenekler n %
Evet 75 59,5
Bazen 36 28,6
Hayır 15 11,9
Toplam 126 100,0
"Görsel reklamlarda kullanılan renklerin modayı daha çekici hale getirdiğini düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo 4.7. incelendiğinde Evet seçeneğini işaretleyen katılımcılar 75 kişi (%59,5), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 36 kişi (%28,6), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 15 kişi (%11,9) olduğu görülmektedir. Görsel reklamlardaki renklerin modayı daha çekici hale getirdiği görüşüne 111 kişi (%88,1) katılmaktadır.
Reklamlarda kullanılan renkler genellikle sıcak renklerdir. Mesela bir kıyafette kırmızı rengin kullanılması, mavi rengin kullanılması insanlarda satın alma davranışını etkilemektedir. Bu nedenle reklamcıların tanıtacakları ürünlerde ilgi çeken renkleri kullanmaktadırlar.
Tablo 4.8.
"Moda reklamlarında tanınmış ünlü kişilerin rol almasının tüketici faktörünü etkilediğini düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlar
Seçenekler n %
Evet 75 59,5
Bazen 33 26,2
Hayır 18 14,3
Toplam 126 100,0
"Moda reklamlarında tanınmış ünlü kişilerin rol almasının tüketici faktörünü etkilediğini düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo 4.8. incelendiğinde Evet
seçeneğini işaretleyen katılımcılar 75 kişi (%59,5), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 33 kişi (%26,2), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 18 kişi (%14,3) olduğu görülmektedir. Görsel reklamlardaki renklerin modayı daha çekici hale getirdiği görüşüne 108 kişi (%85,7) katılmaktadır.
Ünlü kişilerin reklamları ilgimizi çekmektedir. Çünkü o kişileri dizilerde, filmlerde, programlarda takip etmemiz reklamında izlenmesine ve ürün hakkında bilgi sahibi olmaya teşvik etmektedir. Araştırmamızda reklamlarda ünlü kişilerin olmasına verilen cevaplarda ünlü kişilerin moda reklamlarında rol alması tüketiciyi etkilemektedir sonucu görülmektedir.
Tablo 4.9.
"Bir ürün ya da hizmeti satın alırken sosyo-küîtürel faktörlerin etkisi olduğunu düşünüyor
musunuz?" sorusuna verilen yanıtlar
Seçenekler n %
Evet 78 61,9
Bazen 38 30,2
Hayır 10 7,9
Toplam 126 100,0
"Bir ürün ya da hizmeti satın alırken sosyo-kültürel faktörlerin etkisi olduğunu düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo 4.9. incelendiğinde Evet seçeneğini işaretleyen katılımcılar 78 kişi (%61,9), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 38 kişi (%30,2), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 10 kişi (%7,9) olduğu görülmektedir. Satın alma davranışlarında sosyo-kültürel etkilerin önemli olduğu görüşü hakimdir (%92,1).
Gerek giyeceğimiz kıyafetler, gerekse kullandığımız eşyalar sosyo- kültürel etkiler altında seçilmektedir. Bir ürünü alırken çevremizin, ailemizin, arkadaşlarımızın yaşadığımız toplumun etkisi altında kalırız. Çünkü o toplumda kullandığımız ürünler kimliğimizi ortaya koymaktadır.
Tablo 4.10.
"Satın alma aşamasında önce mal ve hizmetlerle ilgili bilgi edinilmesinde reklamın önemli bir bilgi kaynağı olduğunu düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlar
Seçenekler n %
Evet 50 39,7
Bazen 60 47,6
Hayır 16 12,7
Toplam 126 100,0
"Satın alma aşamasında önce mal ve hizmetlerle ilgili bilgi edinilmesinde reklamın önemli bir bilgi kaynağı olduğunu düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo
4.10. incelendiğinde Evet seçeneğini işaretleyen katılımcılar 50 kişi (%39,7), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 60 kişi (%47,6), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 16 kişi (%12,7) olduğu görülmektedir. Satın alma davranışlarında bulunmadan önce reklamların bilgilendirici özelliği olduğunu düşünenlerin sayısı oldukça fazladır. Katılımcıların 110’u (%87,3’ü) bu görüştedir.
Reklamlar ürünleri tanımamıza ve onlar hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlamaktadır. Bu sebeple satın alma davranışımızda reklamın etkisinden söz etmemiz mümkündür. Yaptığımız araştırmanın sonucu bunu doğrulamaktadır.
Tablo 4.11.
"Reklamların büyük çoğunluğunun yanıltıcı/ aldatıcı olduğunu düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlar
Seçenekler n %
Evet 65 51,6
Bazen 53 42,1
Hayır 8 6,3
Toplam 126 100,0
"Reklamların büyük çoğunluğunun yanıltıcı/ aldatıcı olduğunu düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo 4.11. incelendiğinde Evet seçeneğini işaretleyen katılımcılar 65 kişi (%51,6), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 53 kişi (%42,1), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 8 kişi (%6,3) olduğu görülmektedir. Reklamların yanıltıcı ve aldatıcı olduğunu düşünenlerin sayısı 118’dir (%93,7).
Reklamların yanıltıcı ve aldatıcı olması reklama olan güvenimizi azaltmaktadır. Örnek verecek olursak iyi tanıtılan bir hamburger reklamında kocaman bir hamburger görülmektedir. Oraya gittiğinizde küçücük bir hamburger ile karşılaşmanız reklamların aldatıcı ve yanıltıcı olduğunu düşündürmektedir. Ya da bir tatil için rezervasyon yaptırmak için reklamını izlediğiniz o şahane otele gidiyorsunuz ve otelde hizmetin kötü olması yine akla yanıltıcı ve aldatıcı reklamları getirmektedir. Böyle reklamların yapılması durumunda gerekli cezai işlemlerin uygulanması, bu tarz reklamların yapılmasının önüne geçilmesini sağlayabilmektedir.
Tablo 4.12.
"Başarılı hazırlanmış bir reklam, sizin hayat/ olaylar ve ürünler ile ilgili inanç ve tutumlarınızı değiştirebilir mi?" sorusuna verilen yanıtlar
Seçenekler n %
Evet 26 20,6
Bazen 58 46,0
Hayır 42 33,3
Toplam 126 100,0
"Başarılı hazırlanmış bir reklam, sizin hayat/ olaylar ve ürünler ile ilgili inanç ve tutumlarınızı değiştirebilir mi?" sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo 4.12. incelendiğinde Evet seçeneğini işaretleyen katılımcılar 26 kişi (%20,6), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 58 kişi (%46,0), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 42 kişi (%33,3) olduğu görülmektedir. Katılımcılardan 84 kişi (%66,6’sı) başarılı reklamların kişilerin satın alma davranış ve tutumları üzerinde etkisi olduğunu düşünmektedir. %33,3’lük kısım ise bu görüşün karşısındadır.
Görsellik insanların hayatlarında önemlidir. Görsellik açısından özenilerek hazırlanmış başarılı bir reklamla bireylerin aklında ürünün kaliteli olması, kullanışlı olması imajını uyandırmaktadır. Böylelikle satın alma davranışında iyi reklam, kaliteli reklamdır anlayışı ile etkisi bulunmaktadır. Araştırmamızın sonucunda da bu doğrulanmaktadır.
Tablo 4.13.
"Bir ürün ya da hizmeti satın alırken ürünün/ hizmet ile ilgili kurum imajı ve sunuluş biçimi, ambalajı, üstünde kullanılan resimler, renkler gibi algısal faktörlerin etkisi var mıdır?" sorusuna verilen yanıtlar
Seçenekler n %
Evet 70 55,6
Bazen 45 35,7
Hayır 11 8,7
Toplam 126 100,0
"Bir ürün ya da hizmeti satın alırken ürünün/ hizmet ile ilgili kurum imajı ve sunuluş biçimi, ambalajı, üstünde kullanılan resimler, renkler gibi algısal faktörlerin etkisi var mıdır?" sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo 4.13 incelendiğinde Evet seçeneğini
işaretleyen katılımcılar 70 kişi (%55,6), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 45 kişi (%35,7), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 11 kişi (%8,7) olduğu görülmektedir. Katılımcılardan 115 kişi (%91,3’ü) Ürün ambalajında bulunan kurum imajı renk ve resimlerin algısal faktörlere etkisi olduğunu düşünmektedir. %8,7’lik kısım ise bu görüşün karşısındadır.
Bir üründe ya da hizmette görsellik önemlidir. Görsel olarak güzel hazırlanmış her şey göze güzel göründüğü için dikkat çekici olacaktır. Bir ürünün ambalajının renkli olması üzerindeki resmin güzel olması ürüne olan ilgiyi arttıracaktır. Araştırmamızın sonucuna göre bu düşünce akla gelmektedir.
Tablo 4.14.
"Reklamlar, toplumun estetik ve kültürel değerlerini yıprattığını düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlar
Seçenekler n %
Evet 38 30,2
Bazen 54 42,9
Hayır 34 27,0
Toplam 126 100,0
"Reklamlar, toplumun estetik ve kültürel değerlerini yıprattığını düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo 4.14. incelendiğinde Evet seçeneğini işaretleyen katılımcılar 38 kişi (%30,2), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 54 kişi (%42,9), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 34 kişi (%27,0) olduğu görülmektedir. Katılımcılardan 92 kişi (%73’ü) Reklamların toplumun estetik ve kültürel değerlerini yıprattığını düşünmektedir. %27’lik kısım ise bu görüşün karşısındadır.
Hemen hemen her ürünün bir tanıtıcı reklamı bulunmaktadır. Bu reklamlarda kullanılan ürünlerin bazı toplumların geleneklerine ve göreneklerine uymaması o toplumun estetik ve kültürel değerlerini yıprattığını düşündürmektedir. Araştırmamızda bu ifademizi doğrular niteliktedir.
Alt problem 3: Reklamlar tüketicileri ne derece etkilemektedir?
Tablo 4.15.
"Reklam ve moda ilişkisini düşündüğünüz zaman reklamın moda üzerinde etkisinin olduğunu düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlar
Seçenekler n %
Evet 69 54,8
Bazen 42 33,3
Hayır 15 11,9
Toplam 126 100,0
"Reklam ve moda ilişkisini düşündüğünüz zaman reklamın moda üzerinde etkisinin olduğunu düşünüyor musunuz?" sorusuna verilen yanıtlara ilişkin Tablo 4.15. incelendiğinde Evet seçeneğini işaretleyen katılımcılar 69 kişi (%54,8), Bazen seçeneğini işaretleyen katılımcılar 42 kişi (%33,3), Hayır seçeneğini işaretleyen katılımcılar 15 kişi (%11,9) olduğu görülmektedir. Katılımcılardan 111 kişi (%88,1’i) Reklam ve modanın ilişkili olduğunu düşünürken %11,9’u reklam ile modanın ilişkisiz olduğunu düşünmektedir.
Moda olan ürünün geniş kitleye duyurulması için reklama ihtiyacı bulunmaktadır. Moda reklamlarının yapılması ürüne olan ilgi ve talebi arttıracağı için reklamın moda üzerinde etkisinin olduğunu söylememiz yanlış olmayacaktır. Araştırmamız bunu doğrulamıştır. Tablo 4.16.
"Size göre alacağınız ürünün moda olması ve çevrenizde yaygın kullanılmasına mı