Lise öğrencilerinin başa çıkma stratejilerinin algılanan gelir durumlarına göre anlamlı olarak farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için yapılan Kruskall-Wallis H testi sonuçları Tablo 13’te verilmiştir.
Tablo 13
Başa Çıkma Stratejileri ve Algılanan Gelir Durumu Değişkeni Arasında Kruskall-Wallis H testi Analizi
Algılanan Gelir Durumu Kruskall-Wallis H testi
n Ort Medyan Min Max Ss
Sıra
Ort. H P
İkili Karşılaş
tırma
Araçsal sosyal destek kullanma Çok iyi 13 5,62 6,00 3,00 7,00 1,19 318,4 1,5 0,681 - İyi 233 5,24 5,00 2,00 8,00 1,50 271,0 Orta 281 5,24 5,00 2,00 8,00 1,53 270,4 Düşük 17 5,47 5,00 3,00 8,00 1,37 292,1 Toplam 544 5,26 5,00 2,00 8,00 1,50 Mizahi yaklaşım Çok iyi 13 5,31 5,00 2,00 8,00 1,97 355,7 9 0,029* 1-2 1-3 İyi 233 4,40 4,00 2,00 8,00 1,81 280,3 Orta 281 4,15 4,00 2,00 8,00 1,83 258,7 Düşük 17 5,00 5,00 2,00 8,00 2,03 330,1 Toplam 544 4,31 4,00 2,00 8,00 1,84 Çok iyi 13 4,46 4,00 2,00 8,00 1,76 217,9
53 Duygulara odaklanma ve ortaya koyma İyi 233 5,11 5,00 2,00 8,00 1,83 273,2 2,5 0,475 - Orta 281 5,13 5,00 2,00 8,00 1,71 276,4 Düşük 17 4,76 5,00 3,00 7,00 1,20 240,9 Toplam 544 5,09 5,00 2,00 8,00 1,75 Madde kullanımı Çok iyi 13 4,38 3,00 2,00 8,00 2,63 364,1 9 0,029* 1-2 1-3 1-4 İyi 233 2,73 2,00 2,00 8,00 1,37 270,8 Orta 281 2,68 2,00 2,00 8,00 1,33 267,4 Düşük 17 3,24 2,00 2,00 7,00 1,79 311,3 Toplam 544 2,76 2,00 2,00 8,00 1,43 Kabullenme Çok iyi 13 4,46 4,00 3,00 7,00 1,27 218,2 4,2 0,243 - İyi 233 4,98 5,00 2,00 8,00 1,66 273,0 Orta 281 4,96 5,00 2,00 8,00 1,62 271,0 Düşük 17 5,59 5,00 3,00 8,00 1,37 332,2 Toplam 544 4,98 5,00 2,00 8,00 1,63
Diğer etkinlikleri bırakma
Çok iyi 13 5,23 5,00 3,00 8,00 1,42 324,7 4 0,262 - İyi 233 4,63 5,00 2,00 8,00 1,55 261,8 Orta 281 4,73 5,00 2,00 8,00 1,48 276,5 Düşük 17 5,06 5,00 3,00 7,00 1,14 313,3 Toplam 544 4,71 5,00 2,00 8,00 1,50 Dine yönelme Çok iyi 13 6,23 7,00 3,00 8,00 1,83 214,6 6,6 0,087 - İyi 233 7,04 8,00 3,00 8,00 1,36 287,7 Orta 281 6,83 7,00 2,00 8,00 1,41 261,5 Düşük 17 7,06 8,00 3,00 8,00 1,43 290,9 Toplam 544 6,91 8,00 2,00 8,00 1,41 Yadsıma Çok iyi 13 4,23 4,00 2,00 7,00 1,69 307,5 3,2 0,358 - İyi 233 3,85 4,00 2,00 8,00 1,54 269,8 Orta 281 3,84 4,00 2,00 8,00 1,48 269,6 Düşük 17 4,53 5,00 2,00 8,00 1,84 330,1 Toplam 544 3,88 4,00 2,00 8,00 1,53
Davranışsal olarak ilgiyi kesme Çok iyi 13 3,31 3,00 2,00 8,00 1,70 274,8 3,4 0,331 - İyi 233 3,17 3,00 2,00 8,00 1,46 260,5 Orta 281 3,30 3,00 2,00 8,00 1,45 280,0 Düşük 17 3,59 4,00 2,00 6,00 1,46 312,1 Toplam 544 3,25 3,00 2,00 8,00 1,46
Zihinsel olarak ilgiyi kesme Çok iyi 13 4,38 4,00 3,00 7,00 1,33 220,7 4,4 0,219 - İyi 233 4,99 5,00 2,00 8,00 1,57 286,2 Orta 281 4,77 5,00 2,00 8,00 1,48 265,1 Düşük 17 4,59 4,00 3,00 6,00 1,00 246,9 Toplam 544 4,85 5,00 2,00 8,00 1,50 Kendini sınırlandırma Çok iyi 13 5,15 5,00 3,00 8,00 1,63 286,1 2 0,583 - İyi 233 4,85 5,00 2,00 8,00 1,45 271,3 Orta 281 4,86 5,00 2,00 8,00 1,47 269,9 Düşük 17 5,29 5,00 3,00 8,00 1,16 321,9 Toplam 544 4,88 5,00 2,00 8,00 1,45
54 Olumlu yeniden yorumlama Çok iyi 13 5,54 6,00 2,00 8,00 1,61 294,4 1 0,795 - İyi 233 5,42 5,00 2,00 8,00 1,33 276,6 Orta 281 5,36 5,00 2,00 8,00 1,56 269,7 Düşük 17 5,12 5,00 2,00 8,00 1,54 245,8 Toplam 544 5,38 5,00 2,00 8,00 1,46
Duygusal sosyal destek kullanma Çok iyi 13 5,15 5,00 3,00 7,00 1,21 308,0 2 0,581 - İyi 233 4,94 5,00 2,00 8,00 1,58 278,7 Orta 281 4,86 5,00 2,00 8,00 1,53 267,5 Düşük 17 4,65 5,00 2,00 8,00 1,32 243,5 Toplam 544 4,90 5,00 2,00 8,00 1,53 Planlama Çok iyi 13 5,54 6,00 3,00 8,00 1,51 295,5 3,1 0,379 - İyi 233 5,20 5,00 2,00 8,00 1,55 259,3 Orta 281 5,42 6,00 2,00 8,00 1,61 281,8 Düşük 17 5,47 6,00 3,00 8,00 1,50 282,4 Toplam 544 5,33 5,00 2,00 8,00 1,58
Toplam Başa Çıkma Stratejileri Puanı Çok iyi 13 69,00 70,00 54,00 79,00 6,45 326,9 3,8 0,288 - İyi 233 66,54 67,00 37,00 92,00 9,11 271,5 Orta 281 66,14 66,00 33,00 112,00 10,03 267,6 Düşük 17 69,41 70,00 58,00 87,00 7,26 325,3 Toplam 544 66,48 67,00 33,00 112,00 9,50 * p<.05
Tablo 13 incelendiğinde mizahi yaklaşım ve madde kullanımı bakımından algılanan gelir durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık görülmektedir (p<0,05). Algılanan gelir durumu çok iyi olanların mizahi yaklaşımları, gelir durum algıları iyi ve orta oranlara göre anlamlı derecede yüksektir. Algılanan gelir durumu çok iyi olanlar madde kullanımı bakımından diğerlerine göre anlamlı derecede yüksektir.
Çiftçi (2002) ergenlerle yaptığı çalışmasında sosyo-ekonomik düzey ve akademik başarı yükseldikçe, problem odaklı başa çıkma stratejilerini kullanmada artış olduğunu belirtmiştir. İkinci (2003) de ergenlerde gereksinimlerin karşılanma düzeyi arttıkça aktif plan yapma, dışsal yardım arama, bilişsel yapılandırma gibi başa çıkma stratejilerini kullanmada artış olduğunu belirtmiştir.
Araştırma sonucunda gelir durumu arttıkça olumlu aktif stratejilerin yanında özellikle maddi durum algısı yüksek olanlarda madde kullanımı gibi olumsuz başa çıkma stratejisinin de artmasında; gelir durumu iyi olanların pahalı zararlı maddelere ulaşımlarının daha kolay olması etkili olabilir. Ayrıca kötü niyetli kişilerin maddi kazanç olarak hedeflerinde yer alma ihtimallerinin daha yüksek olmasının etkili olabileceği
55
düşünülebilir. Diğer başa çıkma stratejilerinde farklılığın çıkmamasında gelir durum algısından bağımsız ya da onunla birlikte etkili olabilecek kültürel özellikler, kişilik özellikleri ve anne baba tutumları şeklindeki diğer değişkenlerin de etkisinin olabileceği düşünülebilir.
56
BÖLÜM V
SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu bölümünde elde edilen bulgulara dayalı olarak ulaşılan sonuçlar ve öneriler sunulmuştur.
5.1 Sonuçlar
Gündelik sıkıntılar, Türkiye’deki araştırmalarda üzerinde fazlaca durulmayan bir kavramdır. Bu araştırmada, gündelik sıkıntıların hayatımızdaki olumsuz etkileri bilindiğinden dolayı bu konunun başa çıkma ile ilişkisi de önemli olarak görülmüş ve her iki kavramın da ergenlikte çeşitli değişkenlerle ilişkisine bakılmıştır. Gündelik sıkıntılar ve başa çıkma stratejileri ölçekleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır ve bu ilişki pozitif yöndedir.
Gündelik sıkıntılar ve başa çıkma stratejileri ilişkisinin yanında; her ikisinin de cinsiyet, yaş, sınıf düzeyi, okul türü ve algılanan gelir durumu ile ilişkisinin incelenmesi sonucu elde edilen bulgular değerlendirildiğinde aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir:
1. Toplam gündelik sıkıntılar puanı ile başa çıkma stratejileri ölçeği toplam puanı arasında anlamlı ilişki bulunmaktadır. Toplam gündelik sıkıntılar ölçeği puanı ile madde kullanımı, diğer etkinlikleri bırakma, yadsıma, davranışsal olarak ilgiyi kesme, kendini sınırlandırma arasında anlamlı ilişki bulunmaktadır.
Aile ile ilgili sıkıntılar ile madde kullanımı, diğer etkinlikleri bırakma, yadsıma, davranışsal olarak ilgiyi kesme arasında anlamlı ilişki bulunmaktadır. Arkadaşlarla ilgili sıkıntılar ile madde kullanımı, diğer etkinlikleri bırakma, yadsıma, davranışsal
57
olarak ilgiyi kesme, kendini sınırlandırma arasında anlamlı ilişki bulunmaktadır. Öğretim yaşamı ile ilgili sıkıntılar ile duygulara odaklanma ve ortaya koyma, diğer etkinlikleri bırakma, kendini sınırlandırma ve toplam başa çıkma stratejileri puanı arasında anlamlı ilişki bulunmaktadır. Geniş çevre ile ilgili sıkıntılar ile araçsal sosyal destek kullanma, diğer etkinlikleri bırakma ve toplam başa çıkma stratejileri puanı arasında anlamlı ilişki bulunmaktadır. Dine yönelme ile aile ve arkadaşlarla ilgili sıkıntılar arasında ise anlamlı ve olumsuz ilişki bulunmuştur.
2. Gündelik sıkıntılar cinsiyet açısından incelendiğinde, aile ile ilgili sıkıntılar erkeklerde kadınlara göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur.
3. Başa çıkma stratejileri, cinsiyet açısından incelendiğinde çeşitli stratejilerin kadınlarda daha fazla kullanıldığı bulunmuştur. Araçsal sosyal destek kullanımı, duygulara odaklanma ve ortaya koyma, kabullenme, diğer etkinlikleri bırakma, dine yönelme, zihinsel olarak ilgiyi kesme, olumlu yeniden yorumlama, duygusal sosyal destek kullanma ve planlama kadınların; mizahi yaklaşım, madde kullanımı ve yadsıma ise erkeklerin daha fazla kullandığı başa çıkma stratejileri olmuştur. 4. Gündelik sıkıntılar sınıf düzeyi açısından incelendiğinde aile, öğretim yaşamı, geniş
çevre ve toplam gündelik sıkıntılar bakımından sınıflar arasında anlamlı bir farklılık görülmektedir. 10. sınıfların aile, öğretim yaşamı ve toplam gündelik sıkıntıları diğer sınıf düzeylerine göre anlamlı derecede düşük; 11. ve 12. sınıfların ise geniş çevre ile ilgili sıkıntıları 9. ve 10. sınıflara göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur.
5. Başa çıkma stratejileri sınıf düzeyi açısından incelendiğinde üst sınıflarda toplam başa çıkma stratejisi puanları genel olarak daha yüksek bulunmuştur. 11. ve 12. sınıfların toplam başa çıkma stratejileri puanı alt sınıflara göre anlamlı derecede yüksektir.
Araçsal sosyal destek kullanma, mizahi yaklaşım, duygulara odaklanma ve ortaya koyma, kabullenme, diğer etkinlikleri bırakma, dine yönelme, olumlu yeniden yorumlama, planlama ve toplam başa çıkma stratejileri puanı bakımından sınıflar arasında anlamlı bir farklılık görülmektedir. 11. ve 12. sınıflar mizahi yaklaşım, duygulara odaklanma ve ortaya koyma bakımından 10. sınıflara göre; 10. sınıflar duygulara odaklanma ve ortaya koyma bakımından 9. sınıflara göre; 12. sınıflar kabullenme bakımından 9., diğer etkinlikleri bırakma bakımından 9. ve 10. sınıflara
58
göre; 11. sınıflar dine yönelme bakımından 10. sınıflara göre anlamlı derecede yüksektir. 10. sınıflar araçsal sosyal destek kullanma, olumlu yeniden yorumlama ve planlama bakımından diğer sınıflara göre anlamlı derecede düşüktür.
6. Gündelik sıkıntılar yaş açısından incelendiğinde; öğretim yaşamı, geniş çevre ve toplam gündelik sıkıntılar bakımından anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Yaş arttıkça genel olarak daha fazla gündelik sıkıntılara rastlandığı saptanmıştır. 17 ve 18 yaşındakilerin öğretim yaşantısı ile ilgili sıkıntıları 16 yaşındakilere göre; geniş çevre ve toplam gündelik sıkıntıları ise 15 yaşındakilere göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur.
7. Başa çıkma stratejileri yaş açısından incelendiğinde, yaş arttıkça bazı başa çıkma stratejilerinin daha çok kullanıldığı bulunmuştur. Ama özellikle 16 yaşındaki katılımcıların toplam başa çıkma stratejileri bakımından diğer yaştakilere göre anlamlı derecede düşük olduğu da saptanmıştır.
Duygulara odaklanma ve ortaya koyma, kabullenme, diğer etkinlikleri bırakma, planlama, toplam başa çıkma stratejileri puanı bakımından yaşlar arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. 15, 17 ve 18 yaşındakilerde duygulara odaklanma ve ortaya koyma 14 yaştakilere, planlama ise 16 yaşındakilere göre anlamlı derecede yüksektir. 17 ve 18 yaşındakilerde kabullenme 16 yaşındakilere, diğer etkinlikleri bırakma ise 14 yaşındakilere göre anlamlı derecede yüksektir.
8. Gündelik sıkıntılar okul türü açısından incelendiğinde, arkadaşlar ve öğretim yaşamı ile ilgili sıkıntılar bakımından anlamlı bir farklılık görülmektedir. Anadolu Lisesi arkadaşlar ile ilgili sıkıntılar bakımından diğer liselere göre anlamlı derecede düşük; Fen Lisesi öğretim yaşantısı ile ilgili sıkıntılar bakımından Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi-1’e göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur.
9. Başa çıkma stratejileri okul türü açısından incelendiğinde madde kullanımı ve dine yönelme bakımından anlamlı bir farklılık görülmektedir. Genel Lise dine yönelme bakımından genel olarak diğer liselere göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. İmam Hatip Lisesi madde kullanımı bakımından genel olarakdiğer liselere göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur.
59
10. Gündelik sıkıntılara algılanan gelir durumuna göre incelendiğinde, algılanan gelir durumu düşük olanlarda aile ile sıkıntılar ve toplam gündelik sıkıntılar diğerlerine göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur.
11. Başa çıkma stratejileri algılanan gelir durumuna göre incelendiğinde; gelir durum algısı çok iyi olanlarda mizahi yaklaşım kullanımı iyi ve orta gelir algısı olanlara göre, madde kullanımını ise diğerlerinin tamamına göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur.
5.2 Öneriler
Aşağıda gündelik sıkıntılar ve başa çıkma stratejileri ile ilgili yapılan araştırma bulgularından yola çıkarak sonraki çalışmalara katkı sağlayabilir düşüncesiyle çeşitli önerilere yer verilmiştir:
1. Özellikle aile ve arkadaş ile ilgili gündelik sıkıntılar ile madde kullanımı gibi olumsuz olarak değerlendirilebilecek başa çıkma stratejileri arasında pozitif anlamlı ilişki görüldüğünden, öncelikli bu sıkıntı alanlarına yönelik olacak şekilde öğrencilere olumlu başa çıkma stratejilerini kullanmayı teşvik edecek şekilde yapılandırılmış grup programları hazırlanıp uygulanmasına yönelik çalışmalar yapılabilir.
2. Çalışmada madde kullanımı, diğer etkinlikleri bırakma, yadsıma, davranışsal olarak ilgiyi kesme, kendini sınırlandırma ile toplam gündelik sıkıntılar arasında pozitif anlamlı ilişki bulunduğundan; aile, arkadaş, öğretim yaşamı ve geniş çevre ile ilgili sıkıntılarıda kapsayacak şekilde eğitim, rehberlik ve psikolojik danışma çalışmalarında aile eğitimleri, öğrenci ve velilere yönelik grup ve/veya bireysel rehberlik ve psikolojik danışma oturumları yapılarak bu konularda önleyici etkinliklere yer verilebilir.
3. Çalışmada dine yönelme ile toplam gündelik sıkıntılar puanları arasında negatif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur, gündelik sıkıntılar ile ters yönde ilişkili olabilecek yeni kavramlar neler olabilir konusu incelenebilir.
4. Erkek öğrenciler aile ile ilgili sıkıntılar konusunda kız öğrencilerden anlamlı derecede yüksek bulunduğundan dolayı okularda velilere yönelik aile içi iletişim gibi seminer, grup rehberliği şeklindeki çalışmalarda öğrencilerin bireysel farklılıklarını gözardı etmeden cinsiyetler açısından sorunlarını ifade etmelerinde yaşanabilecek olası farklılıklar, gelişim dönemi özellikleri üzerinde durulabilir; bu sıkıntı alanında olduğu tespit edilen erkek
60
öğrencilere yönelik grupla psikolojik danışma yapılarak aileyi de sürece dahil edecek çalışmalara yer verilebilir.
5. Algılanan gelir durumu düşük olan öğrenciler, diğerlerinden gündelik sıkıntılar (özellikle aile ile ilgili) konusunda anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Okul psikolojik danışmanları ve sınıf rehber öğretmenleri işbirliği içerisinde okullarda ihtiyaç sahibi öğrenci tespiti çalışmalarına ek olarak algılanan gelir durumu üzerinde de durarak öğrenci- veli görüşme ve seminer çalışmalarında bu konu ve olası etkileri üzerinde de durabilirler. 6. Gündelik sıkıntılar ile ilgili Türkiye’de yapılan çalışma az olduğundan bu kavram ile okul türleri sayılarının da arttırılması ile farklı yaş grupları, anne-babanın öğrenim düzeyi, ailenin birlikte/ayrı olması vb. farklı değişkenlerle ilişkisi şeklinde literatüre katkı sağlayabilecek yeni çalışmalara yer verilebilir.
61
KAYNAKLAR
Aldwin, C. A., & Revenson, T. A. (1987). Does coping help? A reexamination of the relation between coping and mental health. Journal of Personality and Social
Psychology, 53(2), 337-348. https://search.proquest.com/docview/614382708/full
textPDF/29B248A936964152PQ/1?accountid=8623 sayfasından erişilmiştir.
Aldwin, C. M., Jeong,Y., Igarashi, H., Choun,S. & Spiro, A. (2014). Do hassles mediate between life events and mortality in older men? Longitudinal findings from the va normative aging study. Exp Gerontol. 59, 74–80.
https://www.ncbi.nlm.nih.v/pmc
./articles/PMC4253863/ sayfasından erişilmiştir.
Atkinson, R. L., Atkinson, R. C., Smith, E. E., Bem, D. J. & Nolen, S. (2010). Psikolojiye
giriş (Y. Alogan, Çev.). Ankara: Arkadaş.
Aroian, K. J., Templin, T. N., & Hough, E. S. (2014). Longitudinal study of daily hassles in adolescents in Arab Muslim ımmigrant families. J. Immigrant Minority Health, 16,
831–838. doi:10.1007/s10903-013-9795-7
Arslan, G. (2017). Psychological maltreatment, coping strategies, and mental health problems: A brief and effective measure of psychological maltreatment in adolescents. Child Abuse & Neglect, 68, 96–106. doi:10.1016/j.chiabu.2017.03.023
Aydın, B., & İmamoğlu S. (2001). Stresle başa çıkma becerisi geliştirmeye yönelik grup
. çalışması. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14, 41-52.
http://dergipark.ulakbim.gov.tr/maruaebd/article/download/1012001649/101200139
. sayfasından erişilmiştir.
Aydoğdu, T. (2013). Bağlanma stilleri, başa çıkma stratejileri ile psikolojik dayanıklılık
arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Bacanlı, H., Sürücü, M., & İlhan, T. (2013). Başa Çıkma Stilleri Ölçeği Kısa Formunun (BÇSÖ-KF) psikometrik özelliklerinin incelenmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Educational Sciences: Theory & Practice, 13(1), 81-96. https://edam.com.tr/kuyeb/pdf/tr/c2599bfbfcdfef99d5f3d99abaed64af816pdf
62
Bailey, S. J., & Covell, K. (2011). Pathways among abuse, daily hassles, depressionand substance use in adolescents. The New School for Social Research, 8(2), 4-14. http://www.nspb.net/index.php/nspb/article/view/157/87sayfasından erişilmiştir. Baltaş, A. & Baltaş, Z. (1986). Stres ve başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi. Burger, J. M. (2006). Kişilik. Psikoloj biliminin insan doğasına dair söyledikleri. İstanbul:
Kaknüs.
Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. İstatistik, Araştırma
Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem A yayıncılık.
Carver, C. S. (1997). You want to measure coping but your protocol’s too long: consider thebrief COPE. International Journal of Behavioral Medicine, 4(1), 92-100. http://www.psy.miami.edu/faculty/ccarver/documents/p97Brief_COPE.pdf
sayfasından erişilmiştir.
Carver, C. S., & Scheier, M. F. (1994). Situational coping and coping dispositions in a stressful transaction. Journal of Personality and Social Psychology, 66(1), 184-195. ...https://www.researchgate.net/profile/Charles_Carver/publication/15071901_Situatio
...nal_Coping_and_Coping_Dispositions_in_a_Stressful_Transaction/links/5666e0ff0
. 8aea62726ed55a1/Situational-Coping-and-Coping-Dispositions-in-a-Stressful-.
Transaction.pdf sayfasından erişilmiştir.
Cook, S. (2011). Daily hassles as a cause of stress. https://revisepsychology.wordpress. .
com /2011/06/01/2-daily-hassles-as-a-cause-of-stress/ sayfasından erişilmiştir. Çavdarlı, Ş. (2013). Liseli sporcularda görev ve ego yönelimleri ile sporda stresle başa
çıkma stratejileri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi,
Mersin.
Çiftçi, M. P. (2002). Bir grup lise öğrencisinin stresle başa çıkma yolları ile strese . karşı dayanıklılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi)..
Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Demircioğlu, H. (2014). Lise öğrencilerinin stresle başetme stratejileri. Akademik Sosyal
….. Araştırmalar Dergisi, 2(7), 385-392. http://www.asosjournal.com/Makaleler/1050 .
154326_394%20HAKTAN%20DEM%C4%B0RC%C4%B0O%C4%9ELU.pdf.
63
Erkuş, A. (2003). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Ankara: Seçkin. Folkman, S., Lazarus, R. S., Dunkel-Schetter, C., DeLongis, A., & Gruen, R. J. (1986).
Dynamics of a stressful encounter: Cognitive appraisal, coping, and encounter .
outcomes. Journal of Personality and Social Psychology. 50(5), 992-1003. .
https://cds.psych.ucla.edu/pubs/1986%20FolkmanLazarus_Dynamics%20of%20a.p
. df sayfasından erişilmiştir.
Greenberg, M. (2014). Find relief fromm the stress of life’s daily hassles. .
https://www.psychologytoday.com/blog/the-mindful-self-express/201410/find-.
relief-the-stress-lifes-daily-hasslessayfasından erişilmiştir.
Gücüyeter, N. (2003). Lise öğrencilerinin kullandıkları başa çıkma stratejileri ile . kendini kabul düzeyleri arasındaki ilişkiler (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül
Üniversitesi, İzmir.
Gülseven, Z., Carlo, G., Streit, C., Kumru, A., Selçuk, B., & Sayıl, M. (2017). Longitudinal relations among parenting daily hassles, child rearing, and prosocial and aggressive behaviors in Turkish children. Social Development, 27(1), 45- 57.doi:10.1111/sode.12247
Holahan, C. J., Moss, R. H. (1987). Personal and contextual determinants of coping .
strategies. Journal of Personality and Social Psychology, 52, 946- 955.
https://search.proquest.com/docview/614316768/fulltextPDF/8A8E09276714BCCP
. Q/1?accountid=8623 sayfasından erişilmiştir.
Ingen, E. V., & Wright, K. (2016). Predictors of mobilizing online coping versus offline coping resources after negative life events. Computers in Human Behavior, 59, 431-439. doi:10.1016/j.chb.2016.02.048
İkinci, M. (2003). Ergenlerde temel ihtiyaçların karşılanma düzeyi ile başa çıkma . davranışları arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi,
Trabzon.
Jung, E., O’Loughlin, J., Dugas, E., O’Loughlin, E., Karp, I & Low, N. C. (2013). Emotion and task oriented coping styles modify the effect of stressful life events on depressive symptoms in young adults. Comprehensive Psychiatry 54, 15-40.
64
Kanner, A. D., Coyne, J. C., Schaefer, C., & Lazarus, R. S. (1981). Comparison of two modes of stress measurement: Daily hassles and uplifts versus major life
events. Journal of Behavioral Medicine, 4(1), 1-39.
http://webs.wofford.edu/boppkl/coursefiles/psy150/Labs/SocialLab/Kanner81Has
... sles%20and%20Uplifts.pdf.sayfasından erişilmiştir.
Kurt, T. (2013). Ebeveynleri boşanmış ergenlerin yılmazlık, benlik saygısı, başa çıkma ve
psikolojik belirtiler arasındaki ilişkinin incelenmesi: Yılmazlığın aracı rolü
(Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Larsson, G., Berglund, A. K., & Ohlsson, A. (2013). Daily hassles, their antecedents and outcomes among professional first responders: A systematic literature review.
Scandinavian Journal of Psychology, 57, 359–367. doi: 10.1111/sjop.12303
Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer. Lazarus, R. S (1984). Puzzles in .the study of daily hassles. R. K. Silbereisen, K. Eyferth
& G. Rudinger (Ed.), Developmentas action of context problem behavior and
normal youth development içinde (s.39-51). Munich: Springer.
Lepore, S. J., Palsane, M. N., & Evans, G. W. (1991). Daily hassles and chronic strains: A hierarchy of stressors?Social Science & Medicine 33(9), 1029-1036..
http://www.researchgate.net/profile/Stephen_Lepore/publication/21385221_Daily
...hassles_and_chronic_strains_a_hierarchy_of_stressors/links/546cb4090cf267b3bd. ... f711ef.pdf sayfasından erişilmiştir.
Maslova, J. (2016). Development of coping strategies of adolescents in the pedagogical process.Teacher Education, 26(1), 54-69. http://eds.a.ebscohost.com/eds/pdfviewer
. /pdfviewer?vid=28&sid=571a775e-1de9-462c-b78c-9c8b c00cd910%40sessionmgr
. 4007 sayfasından erişilmiştir.
Moss, R. H., & Billings, A. G. (1982). Handbook of stress theoretical and clinical aspects. .
L. Goldberger & S. Breznitz. (Ed.), Conceptualing and measuring coping . resources and processesiçinde (s. 212-228). New York: The Free.
Nezu, A. M., Nezu, C. M. ve Perri, M. G. (1989). Problem-solving therapy for . depression: Theory, research and clinical guidelines. New York: Wiley.
65
Oğul, M., & Gençöz, T. (2003). Roles of perceived control and coping strategies on .
depressive and anxiety symptoms of Turkısh adolescents. Psychological . Reports, 93, 659-672. http://prx.sagepub.com/content/93/3/659.longsayfasından .
erişilmiştir.
Oral, A. (1994). Ergenlerde stres kaynakları ve başetme yolları (Yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Özer, İ. (2001). Ergenlerin stres yaşantılarında kullandıkları başa çıkma stratejilerinin . benlik imajı ile ilişkisi (Yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Pennac, D. (2018). Okul sıkıntısı (B. Behramoğlu, Çev.). İstanbul: Can Sanat.
Santos, P. R., Santos, I. M. S., Filho, J. L. A. F., Macha, C. W., Tavares, P. G. C. T., Portela, A. C. O., ...Yandra Maria Gomes Pontes, Y. M. G. (2013). Emotion‑ oriented coping increases the risk of depressionamong caregivers of end ‑stage renal disease patients undergoing hemodialysis. Int. Urol. Nephrol, 49(9), 1667- 1672. doi:10.1007/s11255-017-1621-z
Sim, Hee-ong. (1994). Coping resources mediating the relationship between stressful . lıfe events and delinquent behavior among adolescents (Doktora tezi). Oregon
State Üniversitesi, ABD.
Sim, Hee-ong. (2000). Relationship of daily hassles and social support to depression and .
antisocial behavior among early adolescents. Journal of Youth and Adolescence, .
29(6), 647-659. http://documentslide.com/documents/relationship-of-daily-hassles-.
and-social-support-to-depression-and-antisocial.html sayfasından erişilmiştir. Skinner, E.A. (1995). Perceived control, motivation, and coping. CA: Sage.
Skinner, E. A., Edge, K., Altman, J., & Sherwood, H. (2003). Searching for the structure of coping: A review and critique of category systems for classifying ways of coping.
Psychological Bulletin, 129, 216–269. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/down load?doi=10.1.1.458.1894&rep=rep1&type=pdf sayfasından erişilmiştir.
Skinner, E. A., & Zimmer-Gembeck, M. J. (2016). The development of coping stress,
neurophysiology, social relationships, and resilience during childhood and adolescence. Switzerland: Springer.
66
Smith, S. J., & Somhlaba, N. Z. (2015). Post-apartheid South African children’s coping with daily hassles: Relation to psychological adjustment. J. Child. Fam. Stud.24, 1358– 1372. doi: 10.1007/s10826-014-9943-2
Snyder, C. R. (1999). Coping where are you going? C. R. Snyder (Ed.), Coping: The