Laktasyon Verimi Üzerine Etki Eden Faktörler

Laktasyon verimi ineklerde buzağılamasından kuru döneme alınan zamana kadar vermiş olduğu süt verimi olarak tanımlanmaktadır.

19

Çizelge 4.8. LV Üzerine Etki eden Faktörler ve Tanımlayıcı İstatistikler

Laktasyon LV’ne laktasyon sırasının etkisi önemsiz bulunmuştur (p>0,05). Laktasyon sırası, ortalamaları birinci laktasyonda (11286,58±239,03), ikinci laktasyonda (11094,95±288,31) olarak bulunmuştur. İkinci laktasyonda LV’nin birinci laktasyona göre düşük çıkması bu sonucun temel nedenini oluşturmaktadır. Normal koşullarda ikinci laktasyon veriminin birinci laktasyondan daha yüksek olması beklenir. İşletmede beslenme probleminin yaşandığını bu veriler bize göstermektedir.

Renk (%) dağılımı ile iki faktörün birlikte etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0,05; p<0,10).

Renk (%) dağılımının ortalamaları ise sırasıyla (10839,32±336,76; 11870,58±242,86;

10917,20±346,33; 10808,48±395,10) bulunmuştur. Yapılan grup karşılaştırmaları testinde, ayrışma saptanmıştır. En yüksek LV’i ikinci (26-50;

ortalama=11870,58±242,86) grupta görülmüştür. Bununla birlikte renk (%) dağılımının etkisi diğer gruplarda görülmemektedir. LV üzerine mevsim, laktasyon sırası gibi kesikli çevre faktörlerinin etkisi oldukça önemlidir. LV üzerinde bu gibi faktörlerin etkilerinin giderilmemesi bulduğumuz sonuçların normal olduğunu göstermektedir.

İnteraksiyona baktığımızda grup karşılaştırmaların önemli çıktığı görülmektedir (p<0,10). Ayrışımın laktasyon sırasından çok, renk (%) dağılımından kaynaklandığındı görülmektedir (p<0,10).

20

4.2.4. 305 Gün Süt Verimi Üzerine Etki Eden Faktörler

Çizelge 4.9. 305 GSV Üzerine Etki eden Faktörler ve Tanımlayıcı İstatistikler

Laktasyon 305 GSV’de laktasyon sırasının etkisi önemli bulunmuştur (p<0,10). Laktasyon sırası, ortalamaları birinci laktasyonda (9625,45±158,63), ikinci laktasyonda (10006,60±160,06) olarak bulunmuştur. LV’de önemsiz bulduğumuz laktasyon sırasının etkisini, 305 GSV’ne göre standardize ettiğimizde laktasyon sırasını etkisi önemli bulunmuştur.

Renk (%) dağılımı ile iki faktörün birlikte etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0,05 ; p<0,01).

Renk (%) dağılımının ortalamaları ise sırasıyla (9327,86±205,47; 10091,60±169,30;

9804,21±227,01; 10198,35±357,78) bulunmuştur. Yapılan grup karşılaştırmaları testinde, ayrışma saptanmıştır. Çalışmamızın ana çıkış noktasını oluşturan renk (%) dağılımın süt verim özellikleri üzerine etkisini, bu parametremizde belirgin bir şekilde istatistiki olarak görmekteyiz (p<0,05). Beyaz renk (%) dağılımının arttıkça süt veriminde de artış olduğunu görülmüştür. En düşük 305 GSV’nin birinci (0-25;

ortalama=9327,86±205,47) grupta olduğu görülürken, en yüksek 305 GSV’i dördüncü (76-100; ortalama=10198,35±357,78) grupta saptanmıştır. İkinci (26-50) grup ile üçüncü (51-75) grup arasındaki sıralama farkının (n) sayıları arasındaki farkın yüksek oluşundan kaynaklandığını söyleyebiliriz.

21

Özellikle laktasyon sırası ve renk (%) dağılımının birlikte 305 GSV üzerine etkisine çizelge 4.8.’de baktığımızda etkileşimin oldukça önemli olduğunu görmekteyiz (p<0,01). Grup karşılaştırmalarının sonucunda, birinci renk (0-25) gurubunda 305 GSV’de ikinci laktasyonda önemli düşüş görülürken diğer renk gruplarımızda ikinci laktasyonda önemli artışlar olduğu belirlenmiştir (p<0,01). Bu durum şekil 5.’deki interaksiyon grafiğine baktığımızda daha ayrıntılı olarak görülmektedir.

Şekil 1. : 305 GSV İnteraksiyon Grafiği

Şekil 5. İnteraksiyon grafiği

Grafiği incelediğimizde %50 ve üzeri beyaz renk dağılımına sahip hayvanların ikinci laktasyonda, verimlerimin maksimuma ulaştığı görülmektedir. Bu grafikte görülen dağılımın daha sağlıklı olması doğru verim kayıtlarına sahip çok sayıda işletmeleri de içine alacak şekilde çalışmaların yapılmasıyla gerçekleşecektir.

Hayvanlarda vücuttaki siyahlık oranının çok yüksek olması, deri yüzeyinden emilen güneş ışını miktarının artmasına bunun sonucunda da hayvanın vücut sıcaklığının yükselmesine sebep olmaktadır. Vücuttaki beyazlık oranında %1’lik azalışın süt veriminde 1,91 kg/gün ’lük düşüşe neden olduğu belirlenmiştir(Beceril ve Ark., 1992).

Bir başka araştırmada ise beyaz deri rengindeki %1’lik azalmanın süt veriminde 2.01 kg/gün azalışa yol açtığı belirtilmektedir(Chongkasikit N. ve Ark., 2002). Bu bulgular çalışmamızla paralellik göstermektedir.

22 4.3. Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi

Çizelge 4.10. 305 GSV Üzerine; Döl Verim, Süt verim ve Beyaz Rengin(%) Regresyon Katsayıları

Özellikler Regresyon Katsayıları Standart Hata

Laktasyon süresi Laktasyon verimi Kuruda kalma süresi İlk tohumlama yaşı İlk buzağılama yaşı Beyaz renk(%)

-14,196^**

0,847^**

-10,361 -82,582 57,314 580,381^**

0,565 0,023 7,286 100,744

94,726 135,469

**0,01 R²=0,93 DW=2,026 (2-4)

Yapılan araştırmalar, hayvanların derisindeki siyahlık oranının çok yüksek olmasının, deri yüzeyinden emilen güneş ışını miktarının artmasına ve hayvanın vücut sıcaklığının yükselmesine sebep olduğunu göstermektedir. Beceril ve Ark., (1992) yaptıkları araştırmada , vücuttaki beyazlık oranında %1’lik azalışın süt veriminde 1,91 kg/gün ’lük düşüşe neden olduğu belirtmektedirler. Bir başka araştırmada ise beyaz deri rengindeki %1’lik azalmanın süt veriminde 2.01 kg/gün azalışa yol açtığı belirtilmektedir(Chongkasikit N. ve Ark., 2002). Bu bulgular çalışmamızla paralellik göstermektedir. Çizelge 4.10’a baktığımızda beyaz renkteki %1’lik bir artışın 305 GSV’de yaklaşık olarak toplam 580 litre artışa neden olduğunu göstermiştir. Bu sonucu günlük süt verimine dönüştürdüğümüzde beyaz renkte %1’lik bir artışın süt veriminde 1,90 (lt/gün) artışa sebep olduğu görülmektedir. Bu sonuç, diğer araştırmacıların belirttiği sonuçlarla yüksek düzeyde benzerlik göstermiştir.

23 5.SONUÇ VE ÖNERİLER

Çevresel stres faktörlerinden biri olan sıcaklık stresinin özellikle laktasyondaki yüksek verimli sütçü ineklerde hem süt verimini hem de döl verimini olumsuz etkilediği yapılan birçok araştırma ile kanıtlanmıştır. Sıcaklık stresinin çeşitli yollarla neden olduğu olumsuz etkilerinin modern serinletme sistemleri, bilimsel besleme stratejileri ve modern sürü idaresi (döl verimi açısından östrüs senkronizasyonu, embriyo transferi, in vitro fertilizasyon gb.) anlayışı ile hafifletilmesi yoluyla yaz aylarında fertilite oranlarındaki düşüş azaltılabilir.

Türkiye İçin İklim Değişikliği Senaryoları" TÜBİTAK KAMAG Projesi Sonuçları’na göre Türkiye ikliminde 2011-2099 yılların arasında yaz aylarında ortalama 4,5 °C’ye kadar sıcaklık artışları beklenmektedir. İlerleyen yıllarda sıcaklık stresi özellikle süt sığırcılığını daha yoğun bir şekilde etkilemeye başlayacaktır.

Bu nedenle beyaz rengin artan sıcaklıklara karşı daha dayanıklı (toleranslı) ırkların geliştirilmesi için doğrudan seleksiyon kriteri olarak hayvan ıslahı programlarında yer alacağını söyleyebiliriz. Aynı zamanda bu konuda çalışmaların daha da büyük sürülerde yapılarak konunun net sonuçlarla ortaya konması gerekmektedir. Benzer şekilde bu konuda üreticilerin bilinçlendirilmesine yönelik çalışmalar yapılmalı araştırmalar desteklenmelidir.

24 6. KAYNAKLAR

Atasever, S., Erdem, H., Kul, E. 2004. Süt sığırlarında verim üzerine etkili bazı iklimsel stres faktörleri. 4. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi 1-3 eylül 2004 Cilt I sözlü bildiriler Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta.

Bademkıram S, Güvenç K. Sütçü ineklerde sıcaklık stresinin dölverimine etkisi

Beceril, C M, Wilcox, C J. 1992. Determination of percentage of white coat color from registry certificates in Holstein. 1992 J. Dairy Sci. , 75:3582-3586.

Beceril, C M, Wilcox, C J., Lawlor, T. J., Wiggans, G. R., Webb, D.W. 1993. Effects of percentage of White coat color on Holstein production and reproduction in a subtropical environment. J. Dairy Sci. , 76:2286-2291.

Bianca, W. 1965. Reviews of the progress of dairy science. Section A.

Physiology. Cattle in a hot environment. J. Dairy Res. 32:291.

Chase L E, 2006. Climate change impacts on dairy cattle. Fact sheet, Climate Change and Agriculture: Promoting Practical and Profitable Responses .Online at http://climateandfarming.org/pdfs/FactSheets/III.3Cattle.pdf

Chongkasikit, N. 2002. the Impact of adaptive performance on holstein breeding in Northem Thailand. Georg-Agust-Universty, Göttingen, Germany November.

Çerçi, S. ve Koç, A. 2005; Siyah alaca sığırlarda deri rengi ve kıl özelliklerinin süt verimleri üzerine etkileri. Sayı 243 Yıl 21 Ağustos 2005, Hastad Dayvancılık Dergisi.

Demirören, E. 2002. Hayvan davranışları. Ege Üni. Ziraat Fak. Zootekni Böl. Ders Kitabı. İzmir.

Demirsoy, A. 1985; Yaşamın temel kuralları Cit I Kısım I , Hacettepe Üniversitesi yayınları, Ankara

Diskin MG, Sreenan JM (1980) Fertilization and embriyonic mortality rates in beef heifers after artificial insemination. J. Reprod. Fertil.; 59 (2): 463 - 468.

Düzgüneş, O., ve Ekingen, H. R. 1972. Genetik. Ankara Üniversitesi Yayınları:555, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.

Elsevier Sciense Publishers B.V., Netherlands.

Epperson B.,Zalesky D., 1995. ExEx 2018 Animal Science

Gerrit-Rietveld, V.T., 2003. Heat stress in dairy cattle.

http://www.gov.on.ca/OMAFRA/english/livestock/dairy/facts/info_heatstress.htm Grashorn MA, Komender P (1991). Breast muscle weight estimated by real-time ultrasonic scanner. Misset World Poultry, 7(6):40-41.

25

Kifle, G. G. 1985. Heat exchange between livestock and environment. Stres physiology in livestock Volume I. Basic principles. CRC Pres Inc. 2000 Corporate Blvd. N.W.Boca Raton. Florida. 33431. USA.

Koç, A. 2000. Sıcaklık Stresinin sığırların verimleri üzerine etkileri. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Semineri. Aydın.

Lindley, J.A., Whitaker, J.H., 1996. Agricultural Building and Structures. ASAE, Livestock Industries.Dairy Sci. 86:(E. Suppl.):E52-E77

Maton, A., Daelemans, J. and Lambrecht, J., 1985. Housing of Animais,

O’connor, M.L., 1998. Dairy heat stress and reproduction. Dairy and Animal Sci.

Extension. Document number: 28902138. College of Agri. Sciences, Penn State University.

Okuroğlu, M. ve Delibaş, L., 1986. Hayvan Barınaklarında Uygun Çevre Koşulları, Hayvancılık Sempozyumu 5-8 Mayıs, Tokat.

Olson, TA, Avila-Chytil, M., Chase, C.C., Hansen P.J.,Coleman, S.W. 2002. Impact of hair coat differences on rectal temperature, skin temperature, and respiration rate of Holstein x Senepol crosses in Florida. Senepol Symposium. St. Croix, USVI November 8-10. Florida.

Önal, AR.2011. Görüntü İşleme Teknolojisinden Yararlanarak Sığır ve Mandalarda Morfometrik Parametrelerin Tahmininde Kullanılan Farklı Metotların Karşılaştırılması.

Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi.

Ss:143. Tekirdağ

Özhan, M., Tüzemen, N., Yanar, M., 2001. Büyükbaş Hayvan Yetiştirme. Atatürk Üniversitesi Zir.Fak. Yay.No:134. 604 s. Erzurum.

Özkütük, K., 1990. Hayvan Ekololojisi Ç.Ü.Z.F. Ders Kitabı. No:79, 136 s. Adana.

Shannon,W.,2001 .Heat stress in cattle. http://outreach.missouri.edu/warren/

Knowledge in Action/HeatStressInCattle.shtml

Smith, J., Dunham, D., Shirley, J., Senior, M.M., 1998. Coping with summer weather:

dairy management strategies to control heat stress. Kansas State University.Agricultural Experiment Station and Cooperative Extension Service. MF-2319.

St-Pierre N. R., Cobanov B., Schnitkey, G. J. 2003 Economic Losses from Heat Stress by US

Şekerden, Ö., Öztürk, K. 1995. Büyükbaş hayvan yetiştirme et sığırcılığı ve sığır besiciliği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi yayınlaro yayın No:91. Samsun.

Türkiye İçin İklim Değişikliği Senaryoları" TÜBİTAK KAMAG Projesi Sonuçları http://www.dmi.gov.tr/FILES/iklim/ECHAM5-A2.pdf

26

West, J.W., 2001. Management considerarions for the dairy cow during heat stress.

http://www.cals.nscu. edu/an_sci/extension/dairy/repr2000/west.html, USA.

Yıldız, i., Okan, A.E., Yeşilırmak, E. 1999. Expected seasonal production benefits from evaporatif cooling for dairy cattle in Turkey. ADÜ Ziraat Fak. Tar.Yap. ve SuI. Böl, Aydın.