Kurumlar Vergisinin Beyanı

Kurumlar Vergisinde kural olarak takvim yılı ve beyan esası geçerlidir.

Kurumlar vergisi, mükellefin veya vergi sorumlusunun beyanı üzerine tarh olunur.

Beyannamede ilgili bulunduğu hesap döneminin sonuçlarını içerir.

2.1.4.1. Kurumlar Vergisinde Beyanname Türleri

Kurumlar vergisi kapsamında beyanname türlerini aĢağıdaki baĢlıklar halinde inceleyebiliriz.

2.1.4.1.1. Yıllık Beyanname

Yıllık beyanname yıllık kurum kazancına iliĢkin vergi borcunun vergi idaresine bildirilip ödenmesinde kullanılan beyannamedir.

Her mükellef vergiye tabi kazancının tümü için bir beyanname verir. Ancak tüzel kiĢiliği bulunmayan iktisadi kamu kuruluĢları ile dernek ve vakıflara ait iktisadi iĢletmelerden her biri için, bunların bağlı olduğu kamu tüzel kiĢileri ile dernek ve vakıflar tarafından ayrı beyanname verilir. Ayrıca mükelleflerin Ģubeleri, ajanlıkları, alım – satım büroları ve mağazaları, imalathaneleri veya kendilerine bağlı diğer iĢ yerleri için bağımsız muhasebeleri ve ayrı sermayeleri olsa bile ayrı beyanname verilmez. Yine kooperatiflerin gelirlerinin vergi kesintisine tabi tutulan taĢınmaz kira gelirinden ibaret olması durumunda yine beyanname verilmez.

Kurumlar Vergisi mükelleflerinin bağlı olduğu vergi dairesi; kurumun kanuni veya iĢ merkezinin bulunduğu yerin vergi dairesidir. Maliye bakanlığı mükelleflerin bağlı oldukları vergi dairelerini kendileri belirleyebilir.

70

Beyannamenin Ģekli içeriği ve ekleri Maliye Bakanlığınca belirlenir. Mükellefler beyanlarını bu beyanname ile yapmak veya bu beyannamelerde yazılı bilgilere uygun olarak bildirmek zorundadırlar112_.

Yıllık Beyanname hesap döneminin kapandığı ayı izleyen dördüncü ayın birinci günündün yirmi beĢinci akĢamına kadar mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine verilir.

Dar mükellefiyete tabi kurularda, tarhiyatın muhatabı Türkiye’yi terk etmesi halinde ise ülkeyi terkten önceki on beĢ gün içinde beyanını verilir (KVK md 25/5)

2.1.4.1.2. Muhtasar Beyanname

Dar mükellef kurumların ticari, zirai ve diğer kazanç ve iratları dıĢında kalan kazanç ve iratları kurumlar vergisi tevkifatına tabidir. Kaynakta vergileme, dar mükellef kurumlar açısından yoğun bir uygulama alanı bulmaktadır. KVK’nın 30’uncu maddesi, dar mükellef kurumların kazançları üzerinden yapılacak stopajları belirlemektedir. Dar mükellef kurum kazançlarının tam mükellef kurumlara nazaran daha yoğun Ģekilde stopaja tabi tutulması, kanuni ve iĢ merkezlerinden her ikisi de Türkiye’de olmayan bu kurumların gelirlerinin vergilenmesinin güvenceye alınmak istenmesinden kaynaklanmaktadır113_.

Dar mükellef kurumlara 30’uncu maddede sayılan ödemeleri yapan tam mükellef kurum veya kiĢiler burada belirtilen tevkifatı yapmak zorundadırlar.

Bu kazanç ve iratları dar mükellef kuruma ödeyen kurum veya kiĢiler söz konusu tevkifatı yaparka, takip eden ayın yirmiüçüncü günü akĢamına kadar verecekleri muhtasar beyanname ile bildirecekler ve vergiyi de aynı ayın yirmialtıncı günü mesai saati bitimine kadar ödeyeceklerdir114

.

2.1.4.1.3. Özel Beyanname

Özel beyanname, dar mükellefiyete tabi olan ve kazançlarını yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olmayan mükelleflerin Türkiye’de elde ettikleri kurum kazançlarını bildirmek için kullanılan beyannamedir.

112 _{BĠLĠCĠ, Vergi Hukuku, a.g.e., ss. 232-233.}

113 _{Hesap Uzmanları Derneği, Denetim Ġlke ve Esasları 2. Cilt, 3. Baskı, Yıldız Ofset, Ġstanbul,}

Temmuz 2004, s. 761.

71

Dar mükellefiyete tabi olan yabancı kurumların vergiye tabi kazancının GVK’da yazılı diğer kazanç ve iratlardan (Telif imtiyaz, ihtira, iĢletme ticaret unvanı, marka ve benzeri gayri maddi hakların satıĢı devir ve temliki karĢılığında alınan bedeller hariç) ibaret bulunması halinde yabancı kurum veya Türkiye’de adına hareket eden kimse, bu kazançları elde edilme tarihinden itibaren 15 gün içinde vergi dairesine beyanname ile bildirmek zorundadır.

Diğer kazanç ve iratlara iliĢkin olarak Türkiye’de bizzat getirilen nakdi veya ayni sermaye karĢılığında elde edilen menkul kıymetler ile iĢtirak hisselerinin elden çıkarılması sırasında oluĢan kur farkı kazancına dair hükümler hariç olmak üzere, GVK’da yer alan vergilendirmeme hususundaki istisna, kayıt, Ģart ve sürelere ait sınırlamalar dikkate alınmaz.

Özel beyan zamanı tayin olunan gelirlerle ilgili Kurumlar Vergisi Beyannamesi, TaĢıtların elden çıkarılmasından doğan diğer kazanç ve iratlarda taĢınmazın bulunduğu, TaĢınırların ve hakların elden çıkarılmasında doğan diğer kazanç ve iratlarda mal ve hakların Türkiye’de elden çıkarıldığı, Ticari veya zirai bir iĢletmenin faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi karĢılığında elde edilen diğer kazanç ve iratlarda iĢletmenin bulunduğu, Arızi olarak ticari iĢlemlerin yapılamasından veya bu nitelikteki iĢlemlere aracılıktan elde edilen kazanç ile arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla elde edilen kazançlarda faaliyetin yapıldığı, Arızi olarak Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taĢımacılık faaliyetlerinden elde edilen kazançlarda yolcu veya yükün taĢıta alındığı. Zarar yazılan değersiz alacaklarla karĢılıklı ayrılan Ģüpheli alacakların tahsili dâhil olmak üzere terk edilen iĢlerle ilgili olarak sonradan elde edilen diğer kazanç ve iratlar ile ticari, zirai veya mesleki bir faaliyete hiç giriĢilmemesi veya ihale, arttırma ve eksiltmelere iĢtirak edilmemesi karĢılığında elde edilen diğer kazanç ve iratlarda ödemenin Türkiye’de yapıldığı yere verilir. Diğer hallerde ise Maliye Bakanlığınca belirlenen, yerin vergi dairesine verilir115.

2.1.4.2. Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verilme Zamanı, Tarhı ve Ödenmesi

Kurumlar Vergisi beyannamesini verileceği süre hesap dönemiyle iliĢkilendirilmiĢtir. Bir mükellefe özel hesap dönemi tayin edilmemiĢse onun vergilendirme dönemi normal hesap dönemi olmaktadır.

72

Normal hesap dönemi; kurumlar vergisi beyannamesi hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ayın 1’inci gününden 25’inci günü akĢamına kadar mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine verilir. Hesap döneminin takvim yılına (1 Ocak-31 Aralık) uygun olması halinde beyanname normal hesap dönemini takip eden dördücü ay olan Nisan ayının 25’ine kadar verilecektir.

Özel hesap dönemi; 12 aydan oluĢan fakat bir takvim yılını (1 Ocak – 31 Aralık) içermeyen bir hesap dönemidir. Bu nedenle beyanname verme itibariyle normal hesap dönemindeki beyan süresi esası aynen burada da geçerli olup beyanname hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ayın 1’inci gününden 25’inci günü akĢamına kadar verilecektir. O halde, özel hesap döneminin kapandığı ayın farklı olmasına göre beyannamenin verileceği ay farklılık gösterecektir.

Ülkeyi terk halinde; Dar mükelleflerde muhatabın Türkiye’yi terk etmesi halinde ülkeyi terk etmesinden önceki onbeĢ gün içinde verilir.

Kurumlar Vergisi, beyannamenin verildiği vergi dairesince tarh olunur. Mükellef olanların tüzel kiĢiliği adına; iktisadi kamu kuruluĢları ile derneklere ve vakıflara ait iktisadi iĢletmelerden tüzel kiĢiliği haiz olmayanlar için bağlı oldukları kamu tüzel kiĢileri ya da dernek veya vakıf adına, fonlarda, fonun kurucu adına; iĢ ortaklıklarında ise verginin ödenmesinden müteselsilen sorumlu olmak üzere yönetici ortak veya ortaklardan herhangi birisi adına tarh olunur.

Kurumlar Vergisi bağlı olunan vergi dairesine beyannamenin verildiği veya elektronik ortamda gönderildiği günde, beyanname posta ile gönderilmiĢse vergiyi tarh edecek daireye geldiği tarihi izleyen 3 gün içinde tarh edilir.

Kurumlar vergisi, beyannamenin verildiği ayın sonuna kadar ödenir. normal hesap dönemini takip eden kurumlarda hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ay içinde beyannamenin verildiği düĢüldüğünde ödeme süresinin Nisan ayının son günü (30 Nisan) olduğu anlaĢılmaktadır. Verginin ödenmesinde taksit yoktur. Mevcut Ģartlarda ödenecek verginin tamamı, kazancın beyan edildiği vergi dairesine beyanname verildiği Nisan ayının sonuna kadar ödenir116_.

73