Kur’ân-ı Kerîmi Yazdırması (Yazıya Önem Vermesi)

İslâm’da yazının önemi çok büyüktür. Nitekim Kur’ân-ı Kerîm’de:

“Muhakkak bu âyetler, şerefli ve sadık kâtiplerin elleriyle (yazılmış olup)

tertemiz, yüce makamlara yükseltilmiş mukaddes sahifelerde (yazılı) bir öğüttür.”250

Bu âyette Kur’ân-ı Mübîn’in değerli ve güvenilir kâtipler tarafından mukaddes sahifelere yazıldığı ve yüce makamlara kaldırıldığı haber verilmektedir.

“Oku” emriyle başlayan ilk inen Alak sûresinde Allah’ın kalemle (yazmayı) öğrettiği vurgulanmıştır. İkinci nazil olan sûre de kalem sûresidir. Bu sûrenin ilk âyetleri

ise “Kaleme ve onun yazdıklarına yemin olsun ki”251 _{âyetleridir.}

Yine Tûr sûresine: “Yayılmış ince deriler üzerine düzenle yazılmış kitaba yemin

olsun ki.”252 âyetleriyle başlanmıştır. Ayrıca Kur’ân’ın bir isminin “el-Kitab” olması da oldukça manidardır.

248 _{Tirmizî, Fedâilü’l-Kur’ân, 2.}

249 _{Tirmizî, Fedâilü’l-Kur’ân, 14; Dârimî, Fedail-ül Kur’ân, 7.} 250 _{Abese 80/13-16.}

251 _{Kalem, 68/1-2.}

58

Hz. Peygamber, kuşkusuz Allah Teâlâ Kur’ân-ı Kerîm’i yazdırmasını emrettiği için inen ayetleri vahiy kâtiplerine yazdırmıştır. Böylelikle Kur’ân ve içindekiler muhafaza altına alınmıştır.

Hz. Muhammed (s.a.v.) risâlet vazifesinin başlangıcından itibaren inen âyetleri okuma yazma bilen bazı sahâbîlerine yazdırmış ve okutturmuştur. Zira Kur’ân-ı Kerîm

ona verilen en büyük mucizedir.253 _{Hz. Peygamber öncelikle kendisine ezberletilen}

âyetleri sahâbîlerine okumuş, sonra vahiy kâtiplerini çağırarak bunları yazdırmış,

ardından yazdığı âyetleri okutarak kontrol etmiş ve hatası varsa düzelttirmiştir.254

Üstelik bu kâtipler arasında genç sahâbîlerin sayısı oldukça fazladır.255

O’nun uyguladığı bu usûl, kuşkusuz önemli eğitim ve öğretim metotlarından biridir. Ayrıca bu sayede O, yazılan âyetlerin insanlara daha kolay ve hızlı ulaşmasını, yeni Müslümanların da bunları okumalarını ve ezberlemelerinı sağlamıştır.

Genç vahiy kâtiplerinden Zeyd b. Sâbit (r.a.), Allah Rasûlü’nün (s.a.v.) yanında bulunurken bir âyet nazil olduğunu, sonra Efendimiz’in kendisine inen âyeti “yaz” buyurarak yazdırdığını, kendisinin de bir kemik üzerine yazdığını, sonrasında Hz. Peygamber’e inen âyet ile ilgili soru sorulması üzerine tekrar âyet indiğini, bunun üzerine Hz. Peygamber’in kendisine “oku” buyurarak yazdığını okumasını istediğini, akabinde önceki âyete yeni inen âyeti okuyarak ilave etmesini istediğini, kendisinin de

ilave ettiğini anlatmıştır.256

Yine Zeyd b. Sâbit (r.a.), Hz. Ebû Bekir’in (r.a.) kendisine “Sen gençsin, akıllısın

sana güveniyoruz”257 _{diyerek heyet başkanı olarak Kur’ân’ı cem etme görevi verdiğini,}

sahâbîlerin elindeki Kur’ân sahifelerini ve ezberlerindeki âyetleri topladığını

söylemiştir.258 _{Bu da gösteriyor ki Allah Rasûlü Kur’ân âyetleri ilk yıllardan itibaren}

özenle yazdırmıştır. Rasûlüllah (s.a.v.) bunun için özel vahiy kâtipleri görevlendirmiş

253 _{Buhârî, İ‘tisâm, 1.}

254 _{Taberânî, el-Mu’cemü’l-Kebir, V, 142, h.n. 4889.}

255 _{İsmail Cerrahoğlu, Tefsîr Usûlü, Ankara: TDV, 2013, s. 53-54.}

256 _{Ebû Dâvûd, Cihad, 19; Ayrıca bk. Buhârî, Salât, 12; Cîhad, 31; Tefsîr, 23/6; Müslim, İmare, 141-142;}

Tirmizî, Tefsîr 5; Nesâî, Cihad, 4.

257 _{Tirmizî, Tefsîr, 10.} 258 _{Buhârî, Fezâilü’l-Ḳurʾân, 4}

59

ve yetiştirmiştir. Bununla birlikte yazılan bu Kur’ân âyetlerini kendi yanlarında

muhafaza etmişlerdir.259

Diğer taraftan İbn Abbâs (r.a.) Hz. Osman’ın (r.a.):

“Rasûlullah’a (s.a.v.) ayetler indirilirken vahiy kâtiplerini çağırır ve ‘bu ayetleri

şu sûrelerin şurasına koyunuz’ buyururdu” dediğini nakletmiştir.260 _{Görüldüğü üzere}

Hz. Peygamber vahiy kâtiplerine hangi sûrenin veya âyetin mushafta nereye yerleştiriliceğini de göstermiştir.

Risâletin ilk yıllarında Hz. Peygamber’in Kur’ân’ı yazdırmasına önemli bir misal de Hz. Ömer’in (r.a.) kız kardeşi genç Fâtıma’nın ve eniştesi Sa‘îd b. Zeyd’in elindeki sahifelerdir. Zira Hz. Ömer bu sahifeleri eline almış okumuş ve kalbinin İslâm’a

açılmasına vesile olmuştur.261

Allah Rasûlü (s.a.v.) İslâm’ın ilk yıllarında Kur’ân-ı Kerîm’in yazılı olduğu sahifeye kendisinin veya bir başkasının lafzı, sözü karışmaması, Kur’ân’a daha çok

önem verilmesi gibi pekçok sebepten262 _{dolayı: “Benden Kur’ân’dan başkasını}

yazmayın.”263 _{buyurmuştur. Yani benden şimdilik sadece Kur’ân’ı yazınız, buyurmak}

suretiyle o dönem ashâbına sadece Kur’ân’ı yazmalarını emretmiştir. Böylelikle onun muhafaza altına alınmasını ve yayılmasını sağlamıştır.

İbn Ömer’in (r.a.): “Rasûlullah, düşman eline geçer diye üzerimizde Kur’ân

yazılı Mushaflarla düşman beldelerine gitmemizi yasakladı”264 _{sözü, Hz. Peygamber’in}

Kur’ân-ı Kerîm’i yazdırdığının başka bir delilidir.

İmam Suyûtî (rh.a) vahiy indiği vakit Allah Rasûlü’nün inen vahyi, vahiy

katiplerine yazdırdığını, çeşitli malzemler265 _{üzerine yazılan bu âyetlerin bir örneğinin}

259 _{Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî es-Süyûtî eş-Şâfiî,}

Celâleddin, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Kahire: 1974, el-Heyetü’l-Mısrıyyeti’l-âmme li’l-küttâb, I, 206.

260 _{Tirmizî, Tefsîr, 10.}

261 _{Hâkim, el-Müstedrek, IV, 65, h.n. 6897.}

262 _{Geniş bilgi için bk. Ebû’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalâni, Fethu’l-Bârî,}

Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 7940, I, 208. Talat Koçyiğit, Hadis Usûlü, Ankara: TDV, 2013, s. 267-269; Subhî es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, çev. Yaşar Kandemir, İstanbul: İFAV, 2012, s. 14-17.

263 _{Müslim, Zühd ve Rekâik 72.}

264 _{Müslim, İmâre, 92-94; İbn Mâce, Cihâd, 45; Ahmed b. Hanbel, II, 10.} 265 _{Cerrahoğlu, İsmail, Tefsîr Usûlü, Ankara: TDV, 2013, s. 54.}

60

de Allah Rasûlü’nün evinde muhafaza edildiğini vefatından sonra Hz. Ebû Bekir’in

bunları cem ettirdiğini nakletmektedir.266

Bütün bu rivâyetler, Hz. Peygamber’in yazıya, özellikle Kur’ân âyetleri ve önemli bilgilerin yazılarak muhafaza edilmesine ayrı bir ehemmiyet verdiğini

göstermektedir.267

Bu sebeple eğitim ve öğretimde önemli bilgilerin muhafaza edilmesi, yayılması ve daha fazla insana ulaşması için yazı çok önemlidir. Bunun için öğretmen de öğrencilerine önemli gördüğü bilgileri mutlaka yazdırmalı, not aldırmalı ve buna fırsat

verilmelidir. Önemli bilgiler yazılarak öğrencilere dağıtılmalıdır.268