• Sonuç bulunamadı

Kuba-Haçmaz Bölgesi Yer Adları

Kuba-Haçmaz idari bölgesi Şabran, Haçmaz, Kuba, Kusar, Siyezen ilçelerini kapsayarak Azerbaycan`ın kuzeydoğusunda bulunmaktadır. Kuba-Haçmaz idari bölgesi ile Bakü arasındakı mesafe 104 km`dir. İdari bölge kuzeyden Rusya Federasyonu, batıdan Şeki-Zakatala idari bölgesi, güneyden Dağlık Şirvan ve Abşeron idari bölgeleri, doğudan ise Hazar deniziyle kapsanmıştır.Bölgenin batı kısmı dağlık bir kabartmaya sahiptir ve kuzeydoğu soğuk kuzey ve kuzeydoğu rüzgarlarına maruz kalmaktadır ve nispeten soğuk bir iklim ile karakterizedir. Rölyefin karmaşıklığı burada iklim çeşitliliğinin oluşmasına yol açmıştır: soğuk kuru ve nemli iklimlerden kuru yazlara ve ılık sıcak yarı çöl ve çöl iklimine sahiptir. Aktif sıcaklıklar sadece 2500-4000 santigrat derecedir. Donma günlerinin sayısı 185-235 gündür.Yazları nispeten serin, ortalama Temmuz sıcaklığı 19-24 derecedir.Yıllık ortalama yağış miktarı 340-520 mm arasında değişmektedir (Kasımov, 2015, s.6).

Kuba-Haçmaz idari bölgesinin toplam alanı 7,03 bin km2'dir ve ülke topraklarının %8,1'ini temsil etmektedir. İdari bölgenin kendisine özgü kapartma şekli vardır. Kuba-Haçmaz idari bölgesi Büyük Kafkasya`nın kar ve buzlaklarından

kıdalanan sık nehir ağına sahiptir. Bu nedenle bölgede sulama gelişmiştir. Samur- Abşeron kanalı ve Samur Nehri'nden kemerler ile 100.000 hektarın üzerinde arazi sulanmaktadır. Bakü ve Sumgayıt`ı tedarik eden su boru hatları Haçmaz bölgesiyden başlar. İdari bölgenin topraklarının% 11'i ormanlarla kaplıdır. Bu bölge cumhuriyette ova ormanlarından Hazar Denizi'ne uzanan tek alandır.Bölgenin mineral suları aşağıdakılardır :  Haltan (Kuba`da)  Cimi (Kuba`da)  Haşı (Kuba`da)  Kalaaltı (Siyezen`de) Bu bölgenin nehirleri :  Samurçay  Kusarçay  Kudyalçay  Karaçay  Cakacukçay  Velveçay  Derk  Gilgilçay  Hulukçay

Kuba-Haçmaz idari bölgesi topraklarında çeşitli yeraltı kaynakları vardır. En sık kullanılanlar Siyezen yağı, çakıl, kum ve kildir. Kuba bölgesindeki Haltan ve Çimi köylerinin etrafındaki sıcak mineral kaynakları, çoğunlukla yerel ve çevre nüfus tarafından yaz aylarında tedavi için kullanılmaktadır. Kalaaltı arıtma suyu popülerdir. Hazar Denizi kıyıları boyunca 35-40 km uzanan Nabran-Yalama tatil bölgesi, Bakü ve Sumgayıt`ınana rekreasyon alanıdır (Kasımov, 2015, s.8).

Kuba –Haçmaz bölgesi 5 idari bölgeden oluşmuştur : 1. Şabran

2. Haçmaz 3. Kuba 4. Kusar

5. Siyezen

Bunlardan başka 6 şehir, 21 kasaba, 97 köy idari arazi dairesi ve 473 köy yerleşim birimi vardır. Kuba-Haçmaz idari bölgesinde 290 belediye bulunmaktadır. Kuba-Haçmaz idari bölgesinin en gelişmiş ve önemli şehri Kuba'dır. Siyezen, Azerbaycan'ın en çok petrol üreten bölgelerinden biridir.

Şabran arazisindeki köyler :

1. Ağalık 12. Helilli 2. Aygünlü 13. İzmara 3. Borbor 14. Kyünçal 4. Ceyranlı 15. Karaçaylı 5. Çarak 16. Leyti 6. Daşlıyatak 17. Meytablı 7. Emirhanl 18. Padar 8. Gendov 19. Rehimli 9. Gülehli 20. Söhbetli 10. Hişkedere 21. Udullu

11. Hacıiskenderli 22. Zöhramlı vb. (Aliyeva, 2007, s.15-342 ).

Kusar arazisindeki köyler :

1. Arçal 11. Laza 2. Avaran 12. Şirvanlı 3. Bedirkala 13. Toprakköprü

4. Cakar 14. Urva 5. Cibir 15. Yasab 6. Çetgün 16. Yeni Heyat 7. Düztahir 17. Zindan Muruk

8. Evecük 18. Zindanmurukkışlak 9. Girik 19. Zuhul

10. Gican 20. Zuhuloba vb.

Haçmaz arazisindeki köyler :

1. Ağarehimoba 12. Nağıoba 2. Aslanoba 13. Ortaoba 3. Barahum 14. Palçıkoba 4. Çahçahlı 15. Rehimoba 5. Çinartala 16. Sabiroba 6. Hebibkend 17. Sayad 7. Ezizli 18. Selimoba 8. Kalağan 19. Susaykışlak 9. Laman 20. Şerifoba 10. Maksudkend 21. Tağaroba 11. Mürşüdoba 22. Velemir vb.

Siyezen arazisindeki köyler :

1. Alhanlı 11. Kalaaltı 2. Beşdam 12. Karagöz 3. Cendehar 13. Meşrif 4. Çarhana 14. Karagöz 5. Dağ Kuşçu 15. Meşrif 6. Eynibulak 16. Orta Çalğan 7. Elmekolu 17. Sedan 8. Erziküş 18. Tuğay

9. Hacışeker 19. Yenikend

10. Kolanı 20. Zarat vb. (Aliyeva, 2007,s.18-387). Kuba– Kuba`nın tarihi ile ilgili antik Alban ve Arap kaynaklarında, Avrupalı coğrafiyacıların eselerinde rastlanılır. Şöyle ki, Peygamber Efendimizin Mekke şehri etrafında inşa ettitdiği ilk caminin adı Kuba olmuştur. 11. yüzyılda Azerbaycan hakimi Anuşirevan`ın inşa ettirdiği kulenin adı “Bade-Firuzkubat”, 12. yüzyıla ait Arap kaynaklarında Kuba “Kuba” şeklinde gösterilmiş, 13. yüzyılda Arap alimi Hemevi`nin coğrafi sözlüğünde Azerbaycan şehirleri arasında “Kubba” da vardır, 16. yüzyıl Safevi kaynaklarında da Kuba “Kübbe” şeklinde gösterilmiştir. Kuba şehrinin temeli 14. yüzyılda koyulmuştur.

Azerbaycan`ın kuzeydoğusunda bulunan Kuba halı merkezi 3 kısma ayrılır : dağlık, dağeteyi ve ova. Dağlı kısma aşağıdakı mantakalara ait edilebilir :

 Konakkend  Haşi  Cimi  Afurca  Yerfi  Buduk  Kırız  Cek  Salmasöyüd

Dağeteyi kısımda aşağıdakı halı üretim merkezleri vardı :  Emirhanlı  Elihanlı  Helfeler  Piremsan  Bilici  Şahnezerli  Pirebedli  Zeyve  Zöhrami

 Sumakobak  Hırdagül – çiçi  Sırt – çiçi  Dere – çiçi

Ovalık kısmında aşağıdakı halı merkezleri bulunmaktadır :  Çay Karakaşlı  Hacı Karakaşlı  Süsenli  Karakaşlı  Deveçi  Mollakamallı

Bu bölgenin tarihi ve mimari anıtları bunlardır :

Sakinehanım Camisi – Bu cami 19. yüzyılda Kuba`da inşa edilmiştir. Cami, 1854 yılında büyük yazar ve tarihçi Abbaskulu Ağa Bakihanov'un karısı Sakine hanım'ın anısını sürdürmek için inşa edilmiştir. Cami özel bir mimari tarzda yapılmıştır ve diğer tüm camilerden farklıdır.

S. Vurgun`un Yaşadığı Bina - Şairin yaşadığı ev, Kuba bölgesinde, şimdi adını taşıyan Semed Vurgun caddesinde yer almaktadır.1926-28 yıllarında bölgede öğretmen olarak çalışarken bu evde yaşadı. O zamanlar şair 20 yaşındaydı.

A.A.Bakıhanov Binası - 1794 yılında Bakü yakınlarındaki Amircan köyünde doğan A. Bakihanov daha sonra Kuba bölgesinin Amsar köyüne taşındı.1819 yılına kadar burada yaşayan seçkin yazar “Gülüstani-İrem " eserini de burada yazmıştır. Bununla birlikte, Kuba`da “Gülüstan” adlı bilimsel ve edebi toplantının ana organizatörlerinden biriydi. A.A. Bakıhanov`un Amsar köyündeki ev-müzesinde ayrıca bu meclisin faliyetlerini yansıtan bazı belgeler de bulunmaktadır. Ziyaretçiler ayrıca burada seçkin bir yazarın kişisel baskısını da görebilirler.

Kuba arazisindeki köyler:

1. Afurca 15. Nüteh 2. Adur 16. Orta Huc 3. Aydınkend 17. Ördüc

4. Buduk 18. Pirvahid 5. Cağacuk 19. Rengdar 6. Çarhaçı 20. Sebetler 7. Çartepe 21.Sofikend 8. Digah 22. Şuduk 9. İspik 23.Tehmer 10. Kelebağ 24.Tüler 11. Kımılkazma 25. Utuk 12. Mahmutkışlak 26. Yekdar 13. Mirzekasım 27. Yerfi

14. Muçu 28. Zeyid vb. (Aliyeva, 2007, s.19-267 ).