Kriminolojik Özellikler

Bu kapsamda; mahpusun hangi sebeple cezaevinde olduğu, kaçıncı kere suç işlediği, varsa ikinci suçunun ne olduğu, suçu kime karşı işlediği, ne kadar ceza aldığı, cezaevine kaçıncı girişi olduğu gibi bulgular bulunmaktadır.

132

Ankete yanıt veren mahpusların, ceza infaz kurumunda bulunma sebebine ilişkin bulgular, Tablo Ek 16’da verilmiştir.

Tablo Ek 16 : Katılımcıların Ceza İnfaz Kurumunda Bulunma Sebeplerine İlişkin Bulgular

S %

Adam Öldürme 32 31,4

Adam Öldürmeye Teşebbüs 1 1,0

Cinsel Suçlar 13 12,7 Dolandırıcılık 1 1,0 Hırsızlık 17 16,7 Sahtecilik 2 2,0 Uyuşturucu 8 7,8 Yağma/Gasp 15 14,7 Yaralama 4 3,9 Diğer 9 8,9 Toplam 102 100,0

Araştırmaya dâhil olan bireylerin %31,4’ü adam öldürme, %16,7’si hırsızlık, %14,7’si yağma/gasp suçundan cezaevinde bulunmaktayken; 2009-2014 yılları arasındaki tamamlanmış intiharlara ilişkin verilerine bakıldığında cinsel suçlar olarak adlandırılan tecavüz suçundan ceza infaz kurumunda bulunanların oranının %12,7

133

olduğu görülmektedir. Bu oranlara C.T.E. (2014) raporlarına yansıyan tamamlanmış intiharlar üzerinden bakıldığında; adam öldürmenin %35,8 hırsızlığın %15,8 yağma /gasp suçunun ise %10,6 olduğu görülmektedir. Cinsel suçlarda ise oran %13,2’dir.

Türkiye’deki cezaevlerinde kalan mahpusların dağılımını gösteren istatistiklerde, toplam cezaevi nüfusunun %15’ini oluşturan “Adam Öldürme” ve % 8’ini oluşturan “Cinsel Suçlarda” girişim oranının ortalama 2 kat artmasının anlamlı olduğu düşünülmektedir (C.T.E., 2016).

Örneklem gurubundakilerin, toplam işledikleri suç sayısına ilişkin bulgulara, Tablo Ek 17’de yer verilmiştir.

Tablo Ek 17 : Katılımcıların Suç Sayısına İlişkin Bulgular

Suç Sayısı S %

1 80 78,4

2 20 19,6

3 ve daha fazla 2 2,0

Toplam 102 100,0

Tablo Ek 17’de, örneklem grubunda yer alan mahpusların % 78,4’ünün tek bir suçtan mahkûm olduğu veya yargılandığı görülürken, 2 ayrı suçtan yargılanan ya da mahpus olanların oranı ise %19,6 olduğu anlaşılmaktadır.

Tablo Ek 17’deki bulgular yorumlanırken dikkat edilmesi gereken ise sadece suç türünün farklı olarak yer aldığıdır. Bu orana aynı suçun değişik zamanlarda işlendiği bilgisinin de dâhil olduğu unutulmamalıdır. Örneğin, hırsızlık suçundan daha önce 4 sefer hüküm giymiş bir mahkûm burada tek bir suç türünde ele alındığından, tek bir suç işlemiş gibi değerlendirilmiştir.

134

Katılımcıların işlediği 2. suç türüne ilişkin bulgular, Tablo Ek 18’te verilmiştir. Tablo Ek 18 : Katılımcıların 2. Suç Türüne İlişkin Bulgular

Suç Türü S % Cinsel Suçlar 5 4,9 Hırsızlık 2 2,0 Sahtecilik 1 1,0 Uyuşturucu 1 1,0 Yağma/Gasp 4 3,9 Yaralama 3 2,9 Diğer 6 5,9 Yanıtlamayan 80 78,4 Toplam 100 100,0

Katılımcıların 2.suçu ya da ek suçu olanların oluşturduğu yaklaşık %20’lik kısmın en büyük bölümünü (neredeyse %25), cinsel suçlar oluştumaktadır. Aynı dönemde birden fazla suç işleyerek mahpus olanların ilk suçlarının % 80 oranında cinayet, ikinci suçlarının %80 oranında cinsel suç olarak adlandırılan tecavüz olduğu görülmektedir.

Ankette her ne kadar bu bireylere konu ile ilgili soru sorulmamış olsa da, ulaşılan bulgular cinayet kurbanları ile tecavüz kurbanlarının aynı kişi olduğu yönündedir.

135

Ankete yanıt veren mahpusların, işlediği suçun mala ya da cana karşı olma durumuna ilişkin bulgulara, Tablo Ek 19’da yer verilmiştir.

Tablo Ek 19 : Katılımcıların İşlediği Suçun Mala ya da Cana Karşı Olma Durumuna İlişkin Bulgular

S %

Cana Karşı İşlenilen Suç 50 49,0

Mala Karşı İşlenilen Suç 43 42,2

Diğer 7 6,9

Yanıtlamayan 2 2,0

Toplam 102 100,0

Tablo Ek 19, araştırmaya dâhil olan mahpusların işledikleri suçun mağdurun bedenine mi yoksa malına mı yönelik olduğunu göstermekte olup, bedene karşı işlenilen suçların yaklaşık %50’lik bir oranla çoğunlukta olduğu anlaşılmaktadır. Mala karşı işlenilen suçlara bakıldığında ise oranın %43 olduğu görülmektedir. Suçlar belli bir katagoride toplandığında, 2 ana başlık söz konusu olabilir. Örneğin adam öldürme, adam öldürmeye teşebbüs, yaralama veya tecavüz gibi suçlar cana karşı suçlar kategorisinde; hırsızlık, dolandırıcılık, gasp, sahtecilik gibi suçlar da mala karşı suçlar kategorisinde değerlendirilebilir. İntihar girişimlerine bu açıdan bakıldığında, suçu cana karşı işleyen mahpuslarla suçu mala karşı işleyen mahpuslar arasında belirgin bir fark bulunmamaktadır. Ancak bu oranları C.T.E’nin (2016), istatistiklerinde yayınladığı cezaevindeki toplam nüfustaki mahpusların suç grupları açısından değerlendirildiğinde, % 36 ‘lık grubu oluşturan “Adam Öldürme”, “Adam Öldürmeye Teşebbüs”, “Cinsel Suçlar” ve “Yaralama” suçlarının, araştırmamızda toplamda %49’luk bir kısımda yer almasını, bir başkasının canına karşı suç işleyebilen kişinin kendi canına karşı da benzer bir yaklaşımda bulunmaktan çekinmeyeceği düşüncesi açısından anlamlı bir karşılık bulduğu söylenebilir.

136

Örneklem gurubunda yer alan mahpusların, tahliyesi için kalan sürelere ilişkin bulgular, Tablo Ek 20’de verilmiştir.

Tablo Ek 20 : Katılımcıların Tahliyesi İçin Kalan Sürelere İlişkin Bulgular

Süre S % 1 yıldan az 19 18,6 1-2 yıl arası 4 3,9 2-3 yıl arası 1 1,0 3-4 yıl arası 8 7,8 4-5 yıl arası 5 4,9 5-6 yıl arası 2 2,0 6-7 yıl arası 6 5,9 7-8 yıl arası 5 4,9 8-9 yıl arası 2 2,0 9-10 yıl arası 2 2,0 10 yıl ve üzeri 24 23,5 Ömür boyu 8 7,8 Tutuklu 16 15,7 Toplam 102 100,0

137

Anketin uygulandığı tarih itibari ile katılımcıların tahliyesi için kalan süreler açısından, kalan ceza süresi 10 yıl ve üzerindekiler (%23,7), ile ömür boyu ceza alanları (%7,8), birlikte ele aldığımızda; %31,3 gibi bir oranda oldukları görülmektedir. 1 yıldan az ceza almış olmasına rağmen girişimde bulunanların oranı, %18,6, tutuklu olupta girişiminde bulunkanların oranı %15,7’dir. Tutuklu oranı yorumlanırken, tahliye ile ilgili belirsizliğin etkisi dikkate alınmalıdır. Araştırma sonucunda, alınan cezanın yüksek olmasının intihar girişimlerini arttırıcı bir yönde etkisi olduğu söylenebilir.

Katılımcıların toplam ceza süresine ait bulgulara, Tablo Ek 21’de yer verilmiştir. Tablo Ek 21 : Katılımcıların Aldığı Toplam Ceza Süresine İlişkin Veriler

Süre S % 1-2 yıl arası 1 1,0 2-3 yıl arası 2 2,0 3-4 yıl arası 4 3,9 4-5 yıl arası 2 2,0 5-6 yıl arası 2 2,0 6-7 yıl arası 6 5,9 7-8 yıl arası 1 1,0 8-9 yıl arası 2 2,0 9-10 yıl arası 1 1,0 10 yıl ve üzeri 56 54,9 Ömür boyu 9 8,8

138

Tutuklu 16 15,7

Toplam 102 100,0

İntihara teşebbüs eden katılımcıların %63,7 oranında 10 yıl ve üzeri veya ömür boyu ceza aldıkları tespit edilmiştir. Tutuklular çıkarıldığında bu oran %75 olmaktadır. Tutukluların oranı ise %15,6’dır. Araştırmada elde edilen verilerle, C.T.E.’nin tamamlanmış intiharlarla ilgili raporu karşılaştırıldığına, %48,5 gibi yüksek bir orandaki tutuklu intiharları dikkat çekmektedir. 10 yıl ve üzeri ile birlikte dikkat çeken bir başka durum ise tutuklu oranının yüksekliğidir. Tutuklular çıkarıldığında ise intihar edenlerden 10 yıl ve üzeri ile müebbet ceza almış olanların oranı %52,8’lik bir orana tekabül etmektedir. Elde edilen bulgular bu noktada incelendiğinde, teşebbüste bulunan mahpusların cezaevinde kalacakları toplam ceza süresi ile teşebbüste bulunma oranları arasında doğru orantılı bir ilişki kurulabilir (C.T.E., 2014).

Katılımcıların cezaevine girme sayısına ilişkin bulgular, Tablo Ek 22’de verilmiştir.

Tablo Ek 22 : Katılımcıların Cezaevine Girme Sayısına İlişkin Bulgular

Sayı S % 1 kez 47 46,1 2 kez 17 16,7 3 kez 6 5,9 4 kez 5 4,9 5 kez ve üzeri 27 26,5 Toplam 102 100,0

139

Araştırmaya katılan bireylerin %46,1’i ilk kez cezaevine girdiklerini ifade etmişlerdir. Cezaevinde 5 veya daha fazla kez bulunduğunu söyleyenlerin oranı ise %26,5’dir.

İntihar girişiminde bulunmuş bireylerin büyük çoğunluğunun ilk kez cezaevinde bulunuyor olanların oluşturmasında, kurum koşullarına alışmakta güçlük çekme faktörü göz önünde bulundurulmalıdır.

4.2.1.3. Ceza İnfaz Kurumunun Mimari Yapısı ve Proje Tipi ile Kurumda